Rymen ende Zangen over het Hooge-Lied Salomons

[p. 57]

Den Inhout van dit volgende Capittel.

De Speel-genoten vraghen de Bruyt na haren Brudegom, den welcken sy haer aen wijst; Den Brudegom verhaelt de Gestalte van sijn Bruyt; en synen Hof besoeckende, noodicht hy haer tot hem te komen.

Het Seste Capittel.

Op de wijse vande thien Geboden.
Heft op u Hert, opent u Ooren, &c.

De Speel-genooten spreken, en vragen de Bruyt, als volgt.

VVAer of u Lief, gegaen mag wesen?

Segt, schoonste¹ vande Wyven, segt,

Wy sullen, sonder yet te vresen,

Hem soecken, waer hy sit, of legt:

1 (Schoonste vande Wyven) Dat is, de schoonste onder alle Kercken, die haer voor de ware Kercken uytgeven, en nochtans soodanige niet en sijn.

[p. 58]

De Bruyt Antwoort, op de Vraghe van hare Speel-genoten, als volgt.

2.

Na dien ghy't vraegt, ick sal 't u seggen;

 

Myn Lief is henen inden Hof,

 

[In zyn Gemeent',] daer¹ Bedden leggen

 

Van Speceri, en and're stoff';

 

 

3.

Hy is gaen Weyden inde Hoven,

 

Daer alderhande Bloemen sijn,

 

Maer² Bloemen, die sijn Name loven,

 

En hier in trecken eenen Lijn:

1 (Daer Bedden leggen &c.) Het schijnt, dat hier mede te kennen gegeven werden, de geselschappen der Geloovigen, in welcker Herten als in een goede Aerde, het goede Soet-rieckende Zaet des Goddelijcken Woorts, gezayt wert, Mat.13.8.23. Dit is des Brudegoms Lust-hof, daer hy met zijne Genade, en Geest, altijt ontrent is, en hy schept een vermaeck inde goede Wercken der Gelovigen, gelijck yemant doet in Lieflijcke Kruyt-beddekens, met allerley kostlijcke Specerien, en Bloemen beset.

2 (Bloemen &c.) Dat is, Godsalige, die hem Lof opofferen.

[p. 59]

4.

Of, soo ghy 't nader wilt? hy¹ weydet

 

Aen gene kant, en aenden Rhijn

 

Der Lelien, daer hy vermeydet,

 

Ick² ben de Sijn', en hy de Mijn'.

³ Jerusalem met hare Wallen,

Sijn uytermaten liefelijck,

En ghy ô Bruyt! ghy sijt in allen

Ierusalem oock seer gelijck.

1 (Hy weydet aenden Rhijn &c.) Dat is, niet alleen op een Gesonde Weyde, maer oock op een overvloedige lustige Weyde, daer tot verquickinge syner Schapen, soete en Lieflijcke Wateren des H. Geestes in overvloet te vinden sijn.

2 (Ick ben de sijn' &c.) De Bruyt verheugt haer hier van weghen de Liefde, en Vrede, tusschen haren Brudegom, en haer vernieuwt; onaengesien, hare vorige swackheden, en onweerdicheden.

3 (Ierusalem) Dese is eertijts geweest de vermaertste Stad van geheel Orienten, sy was den Stoel vanden suyveren Godsdienst, en de Woonplaetse der Koningen Iuda, Ps.122. ende wort Ps.48.3. genoemt, de Vreugt der ganscher Aerde, soo schoon en Heerlijck, dat geen haers gelijcken was.

[p. 60]

Christus spreeckt tot zijne Bruyt, en Kercke.

6.

Vriendin', ghy sijt ons in't aenschouwen,

 

Als¹ Thirz', eer dat Samari was:

 

U Wapenen, sijn in benouwen,

 

Wanneermen roept, Hela's! Hela's!

 

 

7.

Soo schrickelijck, als de² Banieren;

 

Van Hey-er-legers, als den Trom,

 

Alarm, arm, slaet, na Krijgs-manieren;

 

En de Trompette blaest, kom! kom!

1 (Thirza) Dit was een Stadt in't Lant Canaan, niet ver van Samaria, alwaer een der Coningen, die Iosua over won, sijn Hof hield'. Ios.12.24. Als oock de Koningen Israels; tot dat Samaria gebouwt wiert van Omri. siet daer van 1. Reg.14.17. en 15.21.23.

2 (Banieren van Hey-er-legers) Ofte, Gebanierde Legers, behoorende onder hare Vendels en Banieren, en slagh veerdich om te slaen. De Kercke Christi is schricklick voor de Oogen harer Vyanden, om datse omlegert is, met vele krachtige Engelen.2. Reg.6.17. en 19.35. Item, om datse Gewapent is met Geestelijcke Wapenen, Siet Act.5.11. Eph.6. 13.2. Cor.10.4.

[p. 61]

8.

Ey! wilt u Oogen van my keeren,

 

Se doen me kracht, se doen gewelt;

 

Het schijnt ghy my wilt Over-heeren,

 

Dan, 't lustme soo te zyn¹ gevelt:

 

 

9.

U² Tanden, heb ick vergeleken,

 

En Roode Wangen, en u Haar

 

By Geyten, en by sulcke streken,

 

Alwaer men Weyt, de³ Wolle-Schaar.

1 (Gevelt) Dit siet op de Worsteling van Iacob, met den Engel Gods, die hem van Iacob liet overwinnen. Gen.32.24.28. Gelijck oock Christus hem laet overwinnen, van zijne Kinderen, door 't Gebedt, en Geloof.

2 (Tanden) Verstaet als boven, cap.4. vers.2. de Geestlijcke Tanden, waer door de Geestlijcke Spyse der Zielen herkauwt, en tot een voetsel gemaeckt wert.

3 (Wolle-Schaar) Verstaet een menichte van Schapen, welckers Vachten van Wol zijn.

[p. 62]

10.

Ick meen die Schapen, die haer Aasen

 

Rontom de¹ Bergen Gilead,

 

Met al die groene sijne Graasen,

 

Heel wit bedouwt door 's Hemels nat.

 

 

11.

Die Schapen, die ten allen tyen;

 

Den Huysman, en sijn² Kammeraet,

 

Veel meer, als 't and're Vé, verblyen,

 

Om dat hy daer soo wel mé slaet;

 

 

12.

Want, daer sijn ander Vé, en Dieren;

 

Soo nu soo dan, gaen sonder Vrucht,

 

Daer ist dat dese soo wel tieren,

 

Dat over haer geen Huysman sucht;

 

 

13.

Want, vruchteloos sy noyt vergaren,

 

Maer hebben doorgaens dees' of geen',

1 (Bergen Gileads) Verstaet hier door, die Bergen, die gelegen waren over de Iordane, ende de Lantstreke daer ontrent, seer bequaem om Schapen te weyden.

2 (Kammeraet) Verstaet des Huysmans Vrouw, ofte wijf.

[p. 63]

 

Ja, werpen alle-tijt met paren,

 

Dat is, sy geven twee voor een.

 

 

14.

Schoon datmen 't sestich¹ Koninginnen;

 

By-Wyven tachtich in getal,

 

En meerder Maegden kon versinnen

 

(Daer sijnder laes! veel over al.]

 

 

15.

Soo is mijn Kercke, myn Vriendinne,

 

En myn volmaeckte Duyve Een',

 

(By mynen Geest vernieuwt van binnẽ,

 

Door 't waer' geloof,) en anders² geen'.

1 (Koninginnen, Maegden, By-wyven) Verstaet hier door, de By-Kercken, die haer cierlijck weten voor te doen, en op te proncken als Maegden, Koninginnen, en der Koninghen By-wyven, en by andere daer voor aenghesien werden, en seggen datse de ware Kercken en Ledematen zijn, ende en zijn 't niet. Siet 1. Ioh.2.19. Act.20.30. Tit: 1.16.

2 (Anders geen) De particuliere Kercken zijn geen verscheyden Kercken, maer een Lichaem, en hebbe maer een Geloof, Hope, en Salichmaker. Eph. 4. versch.4.5.

[p. 64]

Het I. deel.

Sy is by my een¹ suyv're Maget,

Die, als de² Dochters sullen sien,

(Om datse my soo seer behaget,)

Dan seggen sullen met de³ Lien,

Och! och! hoe Zalich is die Dochter!

Die soete, Liev', en schoone Bruyt,

Haer Zeegens sijn gelijck een⁴ Lochter,

Wiens Licht breeckt allen kanten uyt.

1 (Sy is by my een suyv're Maget) Verstaet, niet in haer selven, maer gherechtveerdicht door mijn Bloet, en geheylicht door myn Geest.

2 (Dochters) Namentlick die, waer van in't voorgaende gesproken is, en oock Koninginnen genoemt sijn, om redenen aldaer verhaelt.

3 (Lien) Dat is, de Luyden daerse mede verkeren sal, wanneer die, hare eygen dwalingen sullen beginnen te mercken dan sullen seggen, och! hoe Zalich &c.

4 (Lochter) Ofte Lanteerne, vol brandende Keersen.

[p. 65]

De voor-verhaelde Koninginnen en By-Kercken, vragen Christum, als volgt.

18.

Wie is die Dochter, wiens geblicker,

 

Is even als de Silv're¹ Maen?

 

En welckers glans, en sterck geflicker,

 

De Sterren doet haer licht vergaen?

 

 

19.

Wie sy? wiens Kleet is als de² Sonne,

 

En schricklick als een machtich Hëer,

 

Dat selfs, der Reusen Bloet doet³ ronnen,

 

Wanneer men 't maer en siet van veer?

1 (Maen) De Mane heeft in 't Hebreeusch haren Name van Witticheyt, ende van haer helder schijnsel; Hier betekent het schoon schynen vande Maen, den Heerlijcken staet van Gods Kercke. Siet diergelijcke manïeren van spreecken. Es. 30.26. ende 60.20.

2 (Sonne) Christus is de Sonne der gerechticheydt, Mal. 4.2. en sijn Bruyt, is met de Sonne bekleet, Apoc. 12.1. Want sy heeft Christum aengedaen door 't Geloove. Gal. 3.27. door wiens gerechticheyt sy Heerlick en Schoon-schynende is.

3 (Ronnen) Ofte, Stremmen van schrick.

[p. 66]

Het II. deel.
Christus spreeckt van, en tot de Bruyt.

Ick was gaen wand'len inde¹ Hoven,

Alwaer de² Note-boomen staen:

Daer sagh ick, nu beneen, dan boven,

Hoe dat het met de Vrucht mocht gaen:

Of oock den³ Stock des Wijns al bloeyde,

En, of den Appel van Granaad,

1 (Hoven) Particuliere Kercken.

2 (Noten-boomen) Daer sijnder de welcke menen, dat hier door geen slechte Noten, maer Note-muscaten moeten verstaen werden, hoedanige lieflijcke Vruchten vele inden Hof des Brudegoms wassen, andere leggen 't uyt, een besnoeyden ofte gesuyverden Hof.

3 (Den Wijnstock en Appel van Granaet) Verstaet hier, door den Wijnstock en Granaet-boomen, 't volck van God geroepen ende inden Hof der Kerke geplant, het welcke Bottende ende Bloeyende inde ware kennisse, en wetenschap, daer na voortbrengt Vruchten der goeder wercken, ter eeren Gods ende tot stichtinge harer Even-naesten, en Zalicheyt van haer eygen Zielen.

[p. 67]

 

En, of de teere Telgen groeyden,

 

En vruchten gaven vroegh en spaad'.

 

 

22.

Dan, eer¹ ick 't wist', soo was mijn Ziele,

 

In aller haest, soo seer ontroert

 

Dat ick me vond, als door de Wielen

 

Van eenen Wagen, weg-gevoert.

 

 

23.

In aller Yl, in korten stonden,

 

Als of ick waer een vlugge Wolck,

 

Heb ick ter Post my doen gevonden,

 

By mijn² Vry-willich, danckbaer Volck.

1 (Eer ick 't wist) Dat is, inder haest, onvoorsiens, van wegen mijn groot verlangen dat ick hadde na den Hof.

2 (Vrywillich-Volck) Den Text heeft Aminadab, en wert oock Overgheset, een Edel en Princelijck Volck. Soo werden Gods Kind'ren hier ghenoemt, wegen haer weerdicheyt in Christum, ende een vrywillich-volck, ten aensien van hare bereyt willigheydt, in't loopen vanden Wech der Gheboden Gods.

[p. 68]

24.

Keert¹ weder!² Sulamith, keert weder.

 

(Dus riep ick wat ick roepen mocht,)

 

ô Vreden-Dochter! keert doch weder;

 

Want, siet, ick u met tranen socht.

 

 

25.

Keert weder! laet my sien u schreyen,

 

Dat soete nat, der³ Eng'len Wijn;

 

Soo sal ick u terstont geleyen,

 

Alwaer ghy sult behouden sijn.

1 (Keert weder) Dit betekent, den ernstigen Wensch vande Bekeringe der dwalenden; en wert hier viermalen verhaelt, om dat wy van naturen traeg van Herten, en Ooren sijn. Luc. 24.25. Heb. 5.11.

2 (Sulamith) Dit Woort komt van Salem, 't welcke Vrede betekent, (daer Salomon dien vreedsamen Koning, sijn Naem van heeft) en soo wert hier de Bruyt dien Naem gegeven, van vreedsame, ten aensien vande Vrede diese met God heeft in Christo, diese gevoelt in haer conscientie, en oeffent ontrent haren even-naesten.

3 (der Eng'len Wijn) Den Out-vader Bernardus, noemt soo de Tranen van Gods Kinderen, wegens het vermaeck dat de Engelen scheppen in hare Bekeringe, en Tranen. Siet Luca. 15. v. 7.10.

[p. 69]

Christus spreeckt tot de Maegden en Speel-genoten vande Bruyt, als volgt.

26.

Ick sie, op Sulamith u Oogen,

 

En strack, en onbeweeglick staen;

 

Ick sal u seggen sonder loogen,

 

Wie dat sy is, en henen gaen.

 

 

27.

Sy is, gelijck de twee¹ Banieren,

 

Van Hey-er-legers, als den Trom'

 

Alarm, arm, slaet, na Krijgs-manieren;

 

En de Trompette blaest, kom! kom!

EYNDE

Van 't seste Capittel.

1 (Banieren) Siet daer van boven, het sevenste Vers van dese Rymen.