Kamers, kunst en competitie

Teksten en documenten uit de rederijkerstijd

[p. 27]

Reglement van De Wijngaardrank te Aarschot

Wij, Willem van Croÿ, heer van Chièvres, van Aarschot, van Bierbeek, van Heverlee, etc., en de burgemeesters, schepenen en raad van de stad Aarschot, laten weten aan iedereen die deze oorkonde zal zien of horen voorlezen, dat wij de hierna beschreven punten en artikelen hebben uitgevaardigd en goedgekeurd en hierbij uitvaardigen en goedkeuren. We hebben ze verleend aan de hoofdman, factors, bestuurders en gezellen van de broederschap van Sint-Anna en het rederijkersgezelschap De Wijngaardrank binnen Aarschot. Dit hebben we gedaan na een nederig verzoek daartoe van de genoemde hoofdman, factors, bestuurders en gezellen van Sint-Anna en De Wijngaardrank, en met het doel om het gezelschap en de vreugdevolle beoefening van retorica te bevorderen. De volgende punten en artikelen zijn geldig tot wij of onze opvolgers ze herroepen of uitbreiden.

i.	In de eerste plaats zullen zij jaarlijks op Sint-Annadag^aant. twee nieuwe gezworenen kiezen. Deze zullen het gezelschap besturen, alle inkomsten en uitgaven binnen hun bestuurlijk jaar beheren en aan het einde van dat jaar daarover naar behoren rekenschap afleggen. Geen enkele gezel mag uit de kamer treden, tenzij gedurende de acht dagen na Sint-Annadag.
ii.	Wie als gezel lid wil worden van het gezelschap moet eerst onder ede verklaren dat hij de heer, de stad en het gezelschap dienstbaar en trouw zal zijn. Hij moet drie stuivers intredegeld betalen. Tevens moet hij beloven één jaar lid van het gezelschap te blijven en bij te dragen in alle kosten die in dat jaar gemaakt zullen worden. Verder moet hij wekelijks negen mijten^aant. betalen, maar nooit meer dan een stuiver^aant. per jaar.

[p. 28]

iii.	Degene die aan de beurt is, moet een bijdrage betalen voor de gezamenlijke maaltijd ter hoogte van drie stuivers. Tijdens die maaltijd is hij vrijgesteld van het betalen van zijn vertering. Binnen drie maanden nadat iemand in het gezelschap is gekomen, moet een gildenkleed met het devies van het gezelschap gemaakt worden. Als iemand na zijn eerste jaar uit het gezelschap wil treden, moet hij vijf stuivers uittredegeld betalen.
iv.	Wie bij het uitdelen van spelen of rollen^aant. een rol heeft aanvaard om te leren, moet deze ook spelen zonder daarover heibel te maken, tenzij hij kan bewijzen een geldig excuus te hebben. In dat geval mag de persoon in kwestie iemand in zijn plaats laten spelen, op voorwaarde dat die persoon tijd genoeg heeft om de rol te leren. Wie zijn rol kwijtraakt, moet haar op eigen kosten laten herschrijven. Als door dergelijke omstandigheden het spel niet opgevoerd kan worden, moet de persoon die in de fout is gegaan alle gemaakte kosten vergoeden.
v.	Wie broeder^aant. van het gezelschap wil worden, dient drie stuivers intredegeld te betalen. Hij hoeft maar eenmaal per jaar te delen in de kosten, namelijk als de gezellen van het gezelschap op hun feestdag samenkomen. Als de gezellen echter naar elders afreizen, moet een broeder evenveel bijdragen als de gezellen. Als hij uit de broederschap wil treden, moet hij eenmalig vijf stuivers betalen.
vi.	Wie afwezig zijn op het moment waarop ze volgens de gezworenen aanwezig dienen te zijn op straffe van een enkele boete, worden beboet met achttien mijten. Als de gezworenen de aanwezigheid hebben gelast op straffe van een dubbele boete, ontvangen ze een boete van een halve stuiver. Op de vergadering zelf mag niemand weggaan vooraleer de zaak waarvoor zij zijn bijeengeroepen, is afgehandeld, dit op straffe van een halve stuiver. Vertrek is alleen toegestaan met instemming van

[p. 29]

	de gezworenen of als de persoon in kwestie een wettig excuus heeft.
vii.	Niemand die in de kamer aanwezig is, mag iemand anders een leugenaar noemen, vloeken, iemand anders vervloeken, winden laten, boeren laten, gokken, kwaadspreken over de moeder van een ander, of oneerbare taal uitslaan over vrouwen. Telkens als dit gebeurt, krijgt men een boete van vier mijten, die men moet betalen vóór het verlaten van de kamer.
viii.	Als er binnen het gezelschap en op de kamer een verbale of fysieke twist ontstaat, moet men daar op gezag van de gezworenen mee ophouden. Wie dit weigert, krijgt telkens opnieuw een boete van één stuiver. Deze straf staat los van een bestraffing op grond van de Aarschotse heerlijkheid, rechten en wetten als die in het geding zouden zijn.
ix.	Als er een wagenspel^aant. wordt gespeeld, wijzen de gezworenen vier personen aan die de wagen in orde moeten brengen en weer afbreken. Wie dat nalaat, krijgt een boete van een halve stuiver.
x.	Als een stellingspel^aant. wordt gespeeld, moet iedere gezel meehelpen bij het ophalen, dragen, afbreken en terugdragen, op straffe van één stuiver. Wie meespeelt in het spel moet zelf zijn kostuum ophalen en terugbrengen.
xi.	Wanneer iemand een schuld heeft bij het gezelschap en niet wil betalen, mogen de gezworenen na toestemming van de burgemeesters met een stadsdienaar een onderpand halen in zijn huis.
xii.	Alle geestelijken die lid zijn van ons gilde en broederschap of zullen toetreden, moeten een wereldlijk persoon uit hetzelfde

[p. 30]

	gilde en broederschap als borg aanduiden. Hun schulden zullen verhaald worden op de borgpersoon, alsof deze hoofdschuldenaar was.
xiii.	De gezellen van dit gilde mogen op hun feestdag een aam^aant. landwijn of een aam bier inslaan, of zo het hen belieft een halve aam van elk, om hun drankvoorraad op peil te brengen, zonder daarvoor accijnzen te hoeven betalen aan de stad.

Om dit te bekrachtigen hebben wij, Willem van Croÿ, heer van Chièvres, van Aarschot, etc. dit document ondertekend. Wij, burgemeesters, schepenen en raad van de stad Aarschot, hebben opgedragen aan onze beëdigde secretaris Jan van Bierbeek dit document te registreren in het algemene boek en te tekenen met zijn gewone handtekening, wat hij gedaan heeft.

Zo is geschied op 22 mei in het jaar Ons Heren 1497.

Ondertekend: Willem de Croÿ.