De verraders

13.

Van Bali vloog het hele gezelschap met hetzelfde convooi van tien vliegtuigen naar Soerabaja. Vanuit de lucht kon men zien hoe honderden open vrachtwagens met plattelandsarbeiders en boeren naar de stad onderweg waren om de rapat raksasa, de massavergadering waarbij Soekarno en Woroshilov het volk zouden toespreken te gaan bijwonen.

Men kan het effect van een dergelijke gebeurtenis nauwelijks onderschatten. Hier verscheen de nationale held van Indonesie, de grote Boenkarno, in gezelschap van de Sovjet maarschalk voor honderdduizenden Indonesiers. De Amerikaanse journalist Arnold Brackman komt in zijn boek ‘Indonesian Communism’ tot de conclusie dat het effect van de reis van Woroshilov ‘vernietigend’ zou zijn geweest. ‘Beide presidenten vertoonden zich overal gezamenlijk aan het volk. Zij deelden het sprekerspodium letterlijk en figuurlijk. Soekarno zou de Rus omarmen en uitroepen dat vele doelstellingen Rusland en Indonesie aan elkaar bonden, zoals bijvoorbeeld de strijd tegen het kolonialisme en imperialisme’. Volgens Brackman konden de kleine Indonesische boer en arbeider niet anders dan tot de gevolgtrekking komen, dat Soekarno zelf zijn sympathie van de P.N.I. (nationalisten) naar de P.K.I. (communisten) zou hebben verlegd. Brackman's conclusie lijkt mij wat overdreven en simpel. Zeker, de Russen hadden voor het staatsbezoek van

[p. 104]

Woroshilov aan de vooravond van verkiezingen in Indonesie, geen beter moment kunnen kiezen. Anderzijds ben ik er zeker van, dat wanneer generaal Eisenhower, als gevraagd, naar Djakarta zou zijn gereisd het enthousiasme in Indonesie even groot zo niet groter zou zijn geweest. En Soekarno zou minstens even dikwijls Eisenhower hebben omarmd en geprezen, als hij het nu Woroshilov deed. Ik weet trouwens uit eigen ervaring pertinent zeker, dat Soekarno's persoonlijke smaak en sympathie onvergelijkelijk dichter bij de Amerikanen, dan bij de Sovjets lag. De Russen slaagden er echter in de Indonesische president niet voortdurend op de tenen te gaan staan. En de Russen bleken grootmeesters in het hanteren van Soekarno's ijdelheid en zwakste punten. De nonchalance van het westen om de meest primaire oosterse beleefdheden zelfs halverwege tegemoet te komen of te beantwoorden heeft de westerse belangen in zuidoost Azie beslissende parten gespeeld. Het heeft ons bovendien stemmen gekost. Het was niet zozeer de slimheid van het communisme, welke in Indonesie maximale winstpunten zou boeken, maar de onverschilligheid, domheid en hoogmoed van het westen, welke de anglo-nederlandse populariteit in de archipel zware verliezen zou toebrengen. Het westen, vooral Nederland en de V.S. hebben de pro-westerse elementen in Indonesie maar dan ook geen been gegund om op te staan. Blunder na blunder vergrootte de kloof en gaf de roden gelegenheid om een verre achterstand met grote snelheid in te lopen.