De verraders

5

Temidden van deze politieke deining landde in de maand mei 1957, het Russische staatshoofd, de bejaarde maarschalk Klement Y. Woroshilov op het vliegveld Kemajoran bij Djakarta om een staatsbezoek van tien dagen te komen afsteken. Zes maanden, nadat Soekarno hem bij zijn bezoek aan het Kremlin had uitgenodigd, reed Woroshilov, staande naast de Indonesische president in een open Lincoln Zephyr de straten van de hoofdstad binnen. De rode vlag met hamer en sikkel wapperde van daken en gebouwen broederlijk naast het Indonesische merah-poetih, rood-wit. De Russen werden met groot protocol en vol militair eerbetoon ingehaald.

De Russische diplomatie scoorde een voltreffer. De 74-jarige maarschalk zou een lange reis over Java, Bali en Sumatra gaan maken, een reis aan de vooravond van belangrijke gemeenteraadsverkiezingen en verkiezingen voor de provinciale raden. Langs de Gele Rivier en de Yangtse in China, op de dichtbevolkte eilanden van Japan, langs de Mekong in Vietnam of de oevers van Irrawaddi in Burma, langs de Ganges en de Brahmapoetra in India en tenslotte op de eilanden Java, Bali en Madoera in Indonesie vindt men door de geschiedenis heen een ongeevenaarde

[p. 95]

concentratie van mensen. Van iedere vier bewoners op de aarde is er één een burger van China. Van iedere drie mensen is één een Chinees of een Indier. De overgrote meerderheid van deze bevolkings-opeenhopingen leeft op het Aziatische platteland. Zij leven in dikwijls onvoorstelbare armoede. Soms zelfs op de rand van de hongerdood. Het vitale, strategische belang van Indonesie in deze ketting van Aziatische naties is het Kremlin blijkbaar steeds duidelijker geweest dan ons, landen uit het westen. Er werd met Soekarno's uitnodiging haast gemaakt. Woroshilov kwam.

Al in 1956 reisde de Indonesische president voor zijn eerste officiele staatsbezoek aan het buitenland naar Amerika. Hij nodigde daar, zoals het tussen staatshoofden die elkaar als gelijkwaardig beschouwen, gebruikelijk is, president Eisenhower uit naar Djakarta te komen. De uitnodiging werd de daaropvolgende jaren enige keren herhaald. Er ontstond zelfs in 1958 een schandaal in de pers, omdat het Witte Huis zich verder niet de moeite had getroost een antwoord te verzenden op Soekarno's invitaties. Eisenhower ging dus niet.

President John F. Kennedy dacht er anders over. Vooral als gevolg van de levendige diplomatieke activiteit van de toenmalige Indonesische ambassadeur, Zairin Zain, had J.F.K. voor hij door noodlottige kogels in Dallas, Texas, werd getroffen, uitvoerige instructies gegeven een staatsbezoek aan Indonesie voor te bereiden. Hij zond zijn broer, toen de procureur-generaal, Robert F. Kennedy, twee maal op een persoonlijke missie naar Indonesie om in de kwesties Nieuw Guinea en Maleisie te bemiddelen. In 1969 moet het eerste Amerikaanse (of westerse) staatsbezoek aan Indonesie nog plaats vinden. Ook wij zijn in dit opzicht schromelijk achter gebleven.

Mijns inziens zou prins Bernhard al lang een werkbezoek aan Djakarta hebben moeten brengen. Tijdens mijn verblijf in Indonesie, oktober 1966, heb ik mede om die reden in mijn reportage voor de N.T.S. Soekarno de vraag gesteld of bijvoorbeeld prinses Beatrix een bezoek aan zijn land zou kunnen komen brengen. Hij ging hier onmiddellijk enthousiast op in.

De prinses zelf zei later tegen de Indonesische ambassadeur in Den Haag, Soedjarwo, dat zij opgetogen was bij de gedachte naar Indonesie te zullen gaan. ‘Ik ben namelijk nog nooit ten zuiden

[p. 96]

van de equator geweest’, zei zij tegen de ambassadeur. ‘Maar u was toch in Suriname?’ antwoorde Pak Djarwo. ‘Maar Suriname ligt immers nog juist boven de equator’, aldus Beatrix. Waarom zijn wij toch zo laks in het maken van een koninklijk gebaar in de richting van Indonesie. Een gebaar, dat zich verder uitstrekt dan een enkel vriendelijk woord in de Troonrede.