De verraders

[p. 83]

Cairo

15 April 1957. Vanuit de Egyptische hoofdstad zond ik een serie artikelen over mijn weken met het Garoeda-bataljon naar de Nieuwsgier in Djakarta. Ik belichtte hierin ook de minder prettige ervaringen van Indonesische militairen in Egypte. Tal van incidenten tussen de plaatselijke bondgenoten en de Garoeda mannen hadden plaats gevonden. Men veronderstelde immers dat de Egyptenaren geallieerden van de Indonesiers zouden zijn. Het tegendeel was waar. Bedienden in het kamp te El Shandura stalen wat los en vast zat. Wielen werden van voertuigen losgedraaid. Er waren al schoten gevallen en de liaison officier, kapitein Soegeng, was zich reeds bij de U.N.O. opperbevelhebber in Gaza gaan beklagen. El Amroussi, de Egyptische ambassadeur in Djakarta zond een protestnota over mijn artikelen naar Soewito Koesoemowidadgo, secretaris-generaal van het Kementrian Luar Negeri (B.Z.).

Ditmaal werd ik er niet van beschuldigd mijn mama te hebben verraden, maar was ik in deze nota ‘een agent van het internationale zionisme’.

Bij terugkeer in Djakarta vroeg Soewito mij op hoffelijke toon - na mij op het ministerie ontboden te hebben - kritiek ‘op onze Egyptische vrienden’ achterwege te laten.

Ik zou hier gaarne aan hebben voldaan als niet nog dezelfde week een Indonesische militair bij een schermutseling met een stelende Egyptenaar om het leven was gekomen.

6 Mei 1957 publiceerde ik met instemming van de hoofdredacteur Hagas een artikel op pagnina 1 van de Nieuwsgier, waarin ik mij rechtstreeks richtte tot de Egyptische ambassadeur. ‘Waarom biedt zijne excellentie geen brief met verontschuldigingen voor de last en pesterij welke Indonesische U.N.O. militairen van zijn landgenoten ondervinden? In plaats van een protest-nota te zenden over het vermelden van niet te ontkomen feiten?’ El Amroussi was woedend. Hij begaf zich naar Luar Negeri om een tweede nota te overhandigen. Soewito wist precies, dat wij gelijk hadden. Hij legde de Egyptische nota naast zich neer.

Tegelijkertijd werd de affaire door een toevallige omstandigheid doorkruist. Tijdens een diner aangeboden door de ambassadeur van India kwam El Amroussi naast Roeslan Abdoelgani te zitten.

De Egyptenaar beklaagde zich over mij. Hij had het niet ongelukkiger kunnen treffen, aangezien Mas Roeslan, als steeds, voortreffelijk was ingelicht. Hij gaf dan ook op tactvolle wijze

[p. 84]

te kennen, niet alleen dat het de regering bekend was, dat mijn reportages op waarheid berustten, maar dat ik bovendien steeds hartelijk op het paleis werd ontvangen. Dit was El Amroussi's misrekening. Hij was er simpeltjes van uitgegaan, dat ik als Nederlander ook door de Indonesiers gewantrouwd zou worden. Enige dagen later bracht een chauffeur van de Egyptische ambassade mij een uitnodiging om de viering van de Egyptische legerdag als gast van de ambassadeur te komen bijwonen. Twee maal telefoneerde de secretaresse van de ambassadeur op de krant of ik aanwezig zou zijn. Ik ben er naar toe gegaan. El Amroussi glimlachte vriendelijk. Roeslan Abdoelgani was er.

Soewito was er en gaf een knipoogje. Het incident was gesloten. Het muisje zou echter een staartje hebben dat zou leiden tot het terugtrekken van het Indonesische contingent bij de U.N.O. in het Nabije Oosten. Ik ontving namelijk een brief van de eerder genoemde majoor Soetikno Loekitodisastra. Hij schreef rechtstreeks vanuit het Garoeda hoofdkwartier in El Shandura. De Egyptische bandieterij had ongekende vormen aangenomen. Het bataljon raakte gedemoraliseerd. Hij vroeg mij de gegevens uit zijn brief vooral niet te publiceren. Hier heb ik mij aan gehouden. Er was genoeg deining over mijn artikelen geweest. Ik besloot een andere weg te bewandelen. Ik telefoneerde met adjudant, luitenant-kolonel Soegandhi, en vroeg belet bij Soekarno aan.

In de late ochtenduren werd ik door het staatshoofd op het Merdeka-paleis in speciale audientie ontvangen. Ik overhandigde Soekarno majoor Soetikno's brief. Hij las die met de grootste aandacht en toonde zich meer dan eens hogelijk verbaasd over sommige van Soetikno's inlichtingen. Ik vertelde van mijn eigen ervaringen bij de troepen in Egypte. De president trok zich de affaire terdege aan. Hij nam het op met generaal Nasoetion. Twee officieren, de kapiteins Soegeng Djarot en Hardi vlogen naar Djakarta om het opperbevel verslag uit te brengen van de toestand in El Shandura en op de andere posten door Indonesiers bezet.

Enige weken later werd officieel bekend gemaakt, dat Indonesie haar bataljon uit de U.N.O.-macht in het Nabije Oosten terugtrok. ‘A very foolish decision’, aldus een hoofdartikel in de toenmalige Times of Indonesia. Het blad kende de achtergronden van het Indonesische besluit niet. Al in

[p. 85]

september vertrokken de Garoeda militairen met de s.s. ‘Talisse’ van de maatschappij Nederland uit Port Said naar hun vaderland. Op terugreis naar Nederland zijnde, ben ik toen nog in Cairo uitgestapt om mijn Garoeda-vrienden af te duwen. Dit hele avontuur was dus eigenlijk op Oudejaarsavond in Djakarta op het Merdeka-paleis begonnen, toen Soekarno mij uitnodigde de filmavond in de balzaal bij te wonen. Toen sloot ik bepaalde vriendschappen, die mij er toe brachten de troep in Egypte op te zoeken. Van het een kwam het ander. Een journalist mag eigenlijk tegen geen enkele uitnodiging ooit nee zeggen. Wanneer hij het op zijn minst verwacht volgen er uit zijn activiteiten de meest boeiende journalistieke werkzaamheden. En uit bijna iedere reportage vloeit een volgende.