De verraders

[p. 31]

Beyrouth

Nadat het niet gelukt was met Soekarno mee te reizen sloot ik mijn reis naar Iran af met interviews te schrijven voor Elseviers Weekblad: ten eerste met gezant baron Gevers, tegenwoordig chef protocol van het ministerie in Den Haag: en ten tweede, met dr. K. Scholtens, oud directielid van de SHELL en in die dagen manager van de genationaliseerde Iraanse oliemaatschappij.

Later zou Scholtens in groep Rijkens verband belangrijke besprekingen voeren in Washington. Trouwens, een jaar later, in april 1957, was ik opnieuw zijn gast op doorreis naar Djakarta. Hij liet mij met een vliegtuig van de oliemaatschappij een rondreis langs de olievelden van Agha Jari maken en ik bezocht de gigantische raffinaderij in Abadan. Hierover schreef ik in Vrij Nederland een lange reportage.

De heer Scholtens had vele jaren in Indonesie gewerkt. Hij kende Soekarno persoonlijk. Evenals Paul Rijkens en Emile van Konijnenburg was hij een krachtig voorstander van onderhandelingen over Nieuw Guinea en een open gesprek, juist met Soekarno. ‘Nee’, persisteerden de ministers Drees en Luns nog altijd in die dagen, ‘wij willen (desnoods) met Indonesie praten, maar zeker niet (nooit) met Soekarno......’

Het is steeds in de Nieuw Guinea affaire opvallend geweest, dat Indonesie-kenners en Soekarno-kenners als Rijkens, Scholtens en van Konijnenburg, altijd weer botsten met de betweterende Indië-kenners uit het met oud-kolonialen en Indischgasten boordevol gepropte Den Haag.

Daarbij mag men er aan memoreren, dat lang nadat de heer Drees veilig was bijgezet in de Raad van State, minister Luns, zij het onder druk van een pragmatische Kennedy-politiek, water in de wijn deed. Bepaald amusant wordt het wanneer men bedenkt, dat diezelfde bewindsman van B.Z. uiteindelijk Soekarno dan toch nog Leerdams glaswerk voorzien van hertenmotief is gaan aanreiken.

Van Teheran nam ik de Air France naar de Libanon. Hier ontmoette ik voor een langdurige bespreking onze gezant, dr. van Gulik, kenner van Azie bij uitstek. Hij is inmiddels tijdens een ambassadeursschap in Japan overleden. Misschien juist ook hierom, dat ik hier thans iets meer over kan zeggen. Ook hij bleek het privé diepgaand oneens te zijn met het beleid van minister Luns vis à vis Indonesie en Soekarno. Hij was van mening, dat wij

[p. 32]

Nederlanders een taak hadden in Azie, de taak om het werk van vorige generaties op een moderne basis, de basis van eerlijke erkenning van de Indonesische soevereiniteit, voort te zetten. Hij noemde het een blunder, dat men in Den Haag niet in wilde zien, dat men juist en alleen met Soekarno tot een vergelijk diende te komen. ‘Die man maakt tenslotte de dienst uit in Djakarta en ik geloof, dat hij ons au fond, als Nederlanders, niet kwaad gezind is.’

Hoe dikwijls heeft mijn pen niet in mijn vingers gebrand, die kritieke jaren. Hier lag de mening van een diplomaat, die wellicht gewicht in de schaal had kunnen leggen, wanneer zij gepubliceerd had kunnen worden. Maar ook Van Gulik legde mij het zwijgen op. Ons gesprek diende vertrouwelijk te blijven en kon niet aan de publiciteit worden prijsgegeven.

Van Gulik gaf mij nog een uitgave van enige van zijn bekende Chinese detectiveverhalen mee. Eén er van zou later door Prins Bernhard in het Spaans worden vertaald.

Op het Libanese ministerie van buitenlandse zaken interviewde ik voor Elseviers, minister Selim Lahoud. Antichambrerend op de eerste etage ontmoette ik de Indonesische zaakgelastigde, F.M. Dalimoenthe. Wij spraken Nederlands. En uiteraard over Nieuw Guinea. ‘Beseft men dan niet in uw land’, aldus deze Indonesische diplomaat, ‘dat wanneer men Nieuw Guinea opgeeft men Soekarno 100 percent mee zal krijgen’? Ook die uitspraak van een insider was in die tijd niet publiceerbaar.

Als sluitstuk van mijn reis naar het Nabije Oosten schreef ik een artikel voor DE TELEGRAAF.