De staat van bedrog

4 juli 1995

Pieter Broertjes belde. ‘Beloof eerst dat je aan niemand iets zal zeggen.’ Hans van der Voet was zijn opvolger Eef Brouwers als nieuwe directeur van de rvd aan de hoofdredacteur van de Volkskrant komen voorstellen. Er was een lunch geweest, waar ook over mijn gevecht met de Staat was

[p. 18]

gesproken. Van der Voet had gezegd dat Wim Kok zich door mij beledigd voelde en niets voor me wilde doen. De brochure Bon voyage, Majesteit! - waarin ik adviseerde de Koningin niet aan Suharto bloot te stellen, omdat de reis sowieso ongepast was vanwege het verleden van deze massamoordenaar - had Kok me niet in dank afgenomen. Bovendien zou koningin Beatrix nu geen zin meer hebben in de reis naar Indonesië. Maar Van der Voet had wel gezegd mij niets in de weg te zullen leggen: ‘Als Oltmans mij een visum toont, dan gaat hij gewoon mee.’¹⁹

Pieter herhaalde dat Van Mierlo de enige was die mijn zaak erdoor zou kunnen drukken. ‘Iedereen vindt dat er een einde aan moet komen. De nieuwe directeur Eef Brouwers ook. Ze waren het eens dat het leek of de anti-Oltmans-mentaliteit in Den Haag er werd ingebrand. Je moet nu vertrouwen hebben in Van Mierlo en wat je politieke vrienden bij hem kunnen bereiken, en vooral geen kutbriefjes meer schrijven, ook al zijn ze waar. Je blijft een masochist, Willem, want op die manier schaad je je eigen belangen.’ Ik legde uit dat ik niet van plan was een knieval te maken voor Den Haag teneinde een regeling in de wacht te slepen. ‘Ja, maar je moet nu onderhandelen,’ aldus Broertjes, ‘anders procedeer je tot je doodgaat. Of je treft een regeling met ze, en dan moet je wel je bek erover houden.’ Ik benadrukte reeds in 1991 aan Hans van den Broek te hebben voorgesteld de kwestie sub rosa te regelen, omdat ik in Zuid-Afrika wilde blijven. ‘Maar ze hebben me er juist uitgegooid en nu zit ik dus in een onvermijdelijk gevecht.’

Van der Voet en Brouwers hadden Pieter Broertjes intussen geadviseerd om een bezoek aan Wim Kok te brengen, aangezien de hoofdredacteur van de Volkskrant de premier wellicht tot andere gedachten zou kunnen brengen. ‘Je vertelt het aan niemand, Willem, maar ik ga maandag aanstaande naar Kok.’²⁰

19 Dit zei Van der Voer in de wetenschap dat er geen visum zou komen.

20 Later, in de rechtszaal, werd Broertjes gevraagd of hij Kok inderdaad had gesproken. Broertjes bleef eerst lang stil en zei toen: ‘Nee.’