Prozawerken in Maastrichtsch dialect

Nao de persessie.

'n Twintig jaor geleije had nog geine mins in Mastreech 'n iesweegelke gezeen en de ierste, die ziech heij vertuinde, waore väöl groeter en sjoender es tie van allewijl. Ze waore vol beeldhouwwerrek en vergölsel, mèt blinketige kopere bösse en gedrejde pileerkes, gans in d'n trant van de kuitskes oet te stoummeules. Ze woorte door e peerdsje getrokke en brochte zoe hun kaw lekkernij rond te stad.

Et waor de vieftienden Augustus, Slevrouwendaag, en de persessie góng oet in Slevrouwe. Door de ing straote, boedoor ze hören toer deit, kriejoelde-n-et van de lui, die iers ins nao de hèlligenhuiskes goon kieke, impassant te verseeringe besjouwe, die euveral aon de kiekoete zien aongebrach, um ziech te lange lèste örreges e good pläötske te zeuke op te stóppe.

Boe lui waore vont me ouch 'n iesweegelke en naturelek sjörregde ouch zoe'n dink op en aof te Wolfstraot, tot et op et lèste väöraon in de Smeijstraot stasjonneerde, wie de ierste deenders plaots begóste te make veur de naoderende persessie en de meelt euveral oetkwaome um hun blomme-n-en greun te struije. De ‘zaak’ stónt stop en d'n eigeneer, ene Waol, profiteerde van de gelegenheid um ouch te sjoene stoet in ougesjouw te numme.

Mèt stukskes trok te persessie veurbij mèt alle häör vaone en flambouwe, häör broedersjappe en konkergaassies, häör ingelkes en kommuniekinder, haar beelde-n-en d'n hiemel. Achter d'n hiemel woort 'n plaats vrij gehawe en laan vollegde de lui, die beijenteere d'n umgaank mèt make.

[p. 203]

Onder hun vollegde vol devoossie Teun oet Zuzaote, dee veur 'n apaarte gelegenheid oet z'n dörrep nao de stad waor gekomme, um bij de persessie te zien, want, wat waor et geval? Zene stal en z'n sjeur vergónge van de ratte-n-en muis en noe waor em aongeraoje, dao euveral kroet te lèGGe, boe-euver de persessie getrokke had. Mèt z'n ouge nao de grond geslage, in ein hand zene noster, raabde heer mèt te ander gestiedig te tekskes op, die nog neet gans plat getrooje waore. D'n hiemel góng d'n hook um van de Wolfstraot en op et kruuspunt ontstónt e geweldig gedrings van de kiekers, die ziech noe in alle riechtinge begóste te verspreije. Opins links en rechs gestoete-n-en geduijd sjrok Teun oet z'n aondach op en begós ziech mèt z'n èllebaoge door de lui veuroet te wèrreke op et iesweegelke aon, dat em vlaak veur ziech oet in de Smeijstraot in de oug veel mèt z'n pileerkes en alle ze vergölsel.

Zjus zat et weegelke ziech laanksaam in beweging en Teun d'rachter aon de Smeijstraot in. Aon de Houtmaos leep heer haos te tege-n-aon, want et waor dao blieve stoon, umtot e paar kinder d'rop aofkwaome, die geere 'n iesweffelke wouwe höbbe.

Verbaas keek Teun de tegen op en toen in de runde. Wat waos tat veur 'n dink? Boe waor opins te ganse persessie? Mèt ope mond en ouge keek heer tou, wie d'n eigeneer in ze wit buiske en mèt zene witte sjollek en ze wit mötske ouch nog t'n dèksel van ein van de kopere bösse aofnaom en hiel beleef 'n iesweffelke prezenteerde aon z'n snópklante van de Houtmaos. Heer kraog gein huugde devan en stónt mèt in ein hand te noster en in de ander et bösselke greun de wagel mer te bestare, tot te maan devaan em in et Waols ouch 'n iesweffelke aonbooj. Wie heer dat sjoen geroet keukske onder z'n neus kraog begós heer aon babbeleere en knapkeuk te dinke en noe begós et em dutelek te weurde, tot heer zeker van de persessie in d'n umtrèk van de kèrremes waor gekomme. Boete is et jummers kèrremes es te persessie oettrèk.

Nao twie, drei kiere oetgenudig te zien et weffelke te preuve, staok heer de noster in z'n tes en pakde-n-et veurziechtig in z'n onbehawwe vinger. Heer drejde-n-et ins rond, rook ins t'raon...... et rook good, en hop......, dao verdween et gans weffelke in zene groete, leege mond, want väöl tan had er neet mie.

Seldedjie! wat waos tat? Brande heer ziech? E geleujetig geveul drong em in z'n tandvleis. Heer doch, tot er van de wereld aofging. Oeoeoeoem! bromde-n-er en góng op ei bein stoon van de pijn. Mèt speijde-n-er et weffelke in z'n hand en, kwatsj! dao vloog et in et geziech van de Waol. Heer had et gedoon ie er wis, wat gebäörde.

Noe moot me bij de Waole komme, da's toch kokende mèllek. Ie Teun ziech umgezeen had zaog er niks mie es steerkes en vlamme. D'n eine voesslaag nao d'n andere kwaom neer op kop en sjouwers. Verblind van de sleep en döl van de pijn snabde heer opins te Waol bij ze vessje en smeet em tege d'n ieswagel aon, tot te pileerkes kraakde. De kinder van de Houtmaos vloge oettrein. Et peerd versjrok ziech en góng op te luip langs et kanaal aof, nao et Parek en vlookenteere leep te Waol et achtergo: ‘Juu! sacré tonnerre! juu, sale rosse!’

Es op ene stèlie zomernaomiddag op et groetste plein van de stad gein

[p. 204]

drei maan te bekinne zien en dao gebäört get, dan is et of te straotstein in minse verandere. Boe ze vandan komme wèt niernes, mer zeker is et, tot vief menute denao de haaf stad bijein is geloupe en et zwart is van de lui. Noe hoof me neet te vraoge vlaak bij et drökste punt op et ougenblik, tot 'n persessie veurbij is. Et leep, et struimde.

De Houtmaos, de Groete- en Klein Stokstraot, de Wolfstraot, alles leep leeg en verdrong ziech um Teun, dee dao op ene stóp stónt, wèld wie ene stier en mer bókzde mèt z'n vuus en eederein dreigde, dee em naoventrint kwaom.

Et is tan ouch 'n hiel verandering, este vol devoossie achter 'n persessie löps en daan diech inins moos kloppe, este oet te röstig dörrepke kumps en in de stad et middelpunt weurs van e paar honderd gaapsnaoze.

Onder de kinder, die veuraon dronge, stoedde ene koejong e meitske tege Teun op. Daodoor kwaom et keend mèt ze geziech in aonraking mèt 'n voel van Teun en begós oet z'n neus te blooje. Dao struimde blood en de belangstèlling naom tou.

- ‘Berreb!’, sjriewde-n-e wief, ‘zuug ins, wie dee kerel dao de keend begaojt!’ Driftig kwaom de meer tösse de massa doorgedronge.

- ‘Wat is tat?’, vroog ze aon et beukend meitske. - ‘Wee heet tiech get gedoon?’

- ‘Dao, dee’, snakde-n-et keend en wees op te verbouwereerden Teun.

- ‘Doe, verdomde boeren hotskej’, begós te ander. ‘Wat-wat-heet-heet-heet tiech tao dat keend gedoon?’ Et mins begós te stamele van de koleer.

- ‘Et waos 'n ongelök’, beweerde Teun.

- ‘'n Ongelök, 'n ongelök, nein, die-die-die-die-diech bis 'n ongelök, 'n ongelok, 'n ongelök, die-die-die......’, ze kós neet mie oet häör wäörd komme en stotterde mer door van die-die-die.

- ‘Gaot stèllekes örreges in, meister’, raojde-n-em e bezörreg minske aon, wat tege-n-em opgeduijd woort.

Laanksaam peerzde ziech Teun op zij oet, tot heer e paar hoezer wijer aon e kaffeeke kwaom, boe heer mèt enen onverwagden drej nao binne wubde en de straotdeur achter ziech tou sloop. Enen tied laank verdronge ziech nog get lui veur de deur en es nog nuije aonkwaome en vrooge, wat tao gebäörd waor, dan gaove ze veur antwoord: ‘niks apaarts, ene zate boer’.

Mer et geval waor nog neet aofgeloupe.

Berreb, die in d'n umtrèk woende, waor mèt häör keend nao hoes gegange, um et aof te wasse en mèdein had zij häöre maan wakker gemaak. Manes, de Maonuiger, dee in de week te sjeep lozde in de Bassing, waor smörreges al vreug goon vèsse langs te Maos. Heer waor nog neet lang toes en wijl heer z'n keel onder et vèsse good naat had gehawe en neet al te neuchter nao hoes waor gekomme, had heer ziech weer op ze bèd gelag en waor zjus in slaop gevalle, wie heer onverwachs in z'n ‘nachrös’ gesteurd woort door et leve van z'n vrouw en et jenke van et keend.

Haaf zaat en haaf wakker woort em verduts, tot ene boere vent et keend zoe mer mèt vuus had in ze geziech geslage en wie de lui nog altied op

[p. 205]

e kubbelke veur de deur van et kaffeeke stónte te uige, zaoge ze dao Manes, ‘de Maonuiger’ op z'n zokke en in z'n hummesmouwe kommenaonzètte.

- ‘Boe's tee kerel? - boe's tee ploert? Iech slaon em op ze boere kadaver!’, grouzde heer mèt opeingeknepe tan en störremde et kaffeeke-n-in.

- ‘Houw em kepot!’, reepe ze nog van boete.

Dao hoort me binne taofele en steul doorein vleege, glazer breke, vlooke en tiere, tot mèt enen helle slaag en e gerinkel van sjerreve plotseling et achterdeil van Teun door de roete nao boete staok. Dao kwaom in militaire pas enen tróp agente trök van de perssesie door de Wolfstraot aongestap en al gaw hadde die in de gater, tot in de buurt van de Houtmaos get gaonde waor. Rechs oet te flank marsjeerde ze de Smeijstraot aof. Veer maan maakde ruim baon en veer andere stabde-n-et kaffeeke -n-in. Enen ougenblik later kwaome ze mèt te gans versjendeleerden Teun oetgezat, dee vergeefse meujte deeg um ziech op straot aon de agente, die em vas hadde, te eksplikeere. Onder algemein belangstèlling zat ziech te stoet in beweging in de riechting van de Merret. En et vollek leep mer bij.

- ‘Wat heet tee maan gedoon?’, vrooge de nuij aongekomme kiekers.

- ‘Wat zou dee maan gedoon höbbe, niks. Dee maan heet, aocherrem, niks gedoon, mesjien 'n dröpke te väöl gedronke’, zachte dezellefde keekers, die gesjriewd hadde: ‘houw em kepot!’

Teun verdween achter de deure van de buroo onder et Stadhoes.

's Aoves stievelde Teun trök nao Zuzaote en me heet em noets mie in Mastreech gezeen. Zeker heet er gein ratte-n-en muis mie.