Prozawerken in Maastrichtsch dialect

De keigelvereiniging ‘Plaankmis’.

Es me einmaol de kindersjeun ontwasse is, huurt me bij de groete lui en noe zeet wel et spreekwoord, es van vrije-n-en trouwe spraoke is: ‘aajt bij aajt en jonk bij jonk’, mer in sósjeteite kaan dao minder op gelèt weurde. Dao ammezeert ziech al aajt en jonk onderein wie et vèlt en zoe kwaom et, tot in 'n keigelvereiniging twie gebreurs lid waore, eeder mèt twie zäöns, dus 'n haaf dozijn lede mèt tezellefde familienaom. Mer, noe waor dao ene papa bij, dee dezellefde veurnaom droog es zenen ajtste zoon en zene neef, boe heer petere van waor, terwijl ze broor ouch weer dezellefde veurnaom droog mèt zienen ajtste zoon en zie petekeend, de jong van ze broor. Gooit uuch tat noe mer ins in eure sjoet en zeukt

[p. 185]

et uuch mer oettrein, dan krijgt geer drei Nikkela's van Schlingeneijer en drei Tossings van Schlingeneijer.

In de wandeling heele de lui ze beter oettrein es te breevefaktörs‘ want me onderkinde d'n eine van d'n andere door zene bijnaom. Me kós hun es t'n Houte, de Stijve, de Vieve, d'n Druge, de Linkse, de Keutel of te Reub.

Et waore verhekzde keigeleers. Dat zaot hun zeker in et blood, want t'n appel vèlt neet wied van de boum en de vijg neet wied van et peerd. Umdatse zoe geere keigelde en me in de groete vereiniging altied zoelang mós wachte, ie me aon zenen toer waor, hadde ze ziech mèt nog 'n haaf dozijn andere bijein gegoejd en gónge ze e paar maol in de week 'n indsje boete de stad in een van de boetegemeentes e wörrepke doen in ene kaffee, dee gans allein in et veld laog. Dan waore ze in hun illemint. Et ei pötsje keigele góng nao et ander en de pötsjes beer vansgelieke. Op et lèste van d'n aovend waore ze geregeld in 'n lollige stumming en umdat te kaffee mèt te baon toch e paar honderd meter van de naoste hoezer aoflaog, zjeneerde ze ziech neet um et hoegste leed oet te zinge es ‘alle nege’ doorein vlooge of ene pot nao ene spannende wörrep gewonne woort.

Mer, van keigele allein kaan de mins neet leve, zellefs van beer neet, en zoe mós naturelek veur de varjaassie ouch al ins e klei ‘vreetpartijke’ gehawe weurde. Daozonder is toch ouch in gans Limburg gei plezeer kompleet.

Dat woorte noe de echte gezèllige äövendsjes veur de klub ‘Plaankmis’, wie zij ziech neumde. Keigele, e pötsje beer, e lekker peursieke en e leedsje...... hertsje, wat wèlste nog mie? Mer, dao kump ene ‘mer’ bij.

Gei blumke-n-in de zonnesjien,
Et kaan neet zonder sjaduw zien.

En de sjaduw veel ouch euver et plezeer van eus keigeleers en wel in de vörrem van de baoj, dee op ene goojen aovend nao binne kwaom gestap, um perses-verbal op te make weges et make van ‘burengerucht’, um neet rondoet te zèGGe veur et make van ‘muziek’ nao de oor.

Alle lui höbbe noe neet tezellefde opvatting van meziek. Ene wèlle vind et al hiel sjoen, es heer mèt ene knook op 'n kokosneut sleit en e keend luustert mèt et groetste plezeer daonao, es et honderd kiere achterein et piepe huurt aofgoon van ze blaosbellekske. Eus keigeleers hadde wel 'n eigenaordige maneer van meziek make. Begóste ze te zinge, dan stambde de Stijve altied tege 'n deur, de Keutel sloop mèt z'n kneukele op et nikkele prezenteerblaad, de Linkse trommelde op t'n houte zit van ene stool en de Vieve mèt te Reub sjrombde debij mèt te steul euver de vloer, bij gebrek aon 'n kónterbas.

Zoe ontstónt 'n orkes, wat et bèste mèt ketelmeziek waor te vergelieke en toch waore de lede van de famfaar van et dörrep zjaloes gewoorde op tat meziek van de Mastreechteneers en hadde d'reuver geklaog bij de börregemeister. En de börregemeister sjikde zien poliessie d'rop aof in de vörrem van 'n aajt veidwechterke, dat in de daartig jaor niks anders mie gedoon had es te kemissies veur de gemeinte.

Zjus nao et verorbere van ene groete snook, wie de kompenij häör volle

[p. 186]

kontantemint begós te ute in enen apaarten helle nómmer, stievelde de baoj, ene zekere Wikke, binne mèt e groet papier en e potloed in z'n bubbelende han en maakde bekind, tot heer gesjik waor door ziene ‘meister’, um perses-verbal op te make en tot te hiere et häöm neet koelek móste numme.

- ‘Zèt uuch, Wikke’, nudigde die em oet, ‘en doot eur pliech’. Wikske sjuivde-n-e paar teleure op zij, lag ze blaad papier op e paar graote, die aon et taofellake bleve plakke, maakde ze potloed ins good naat mèt speij, zat ene groete brèl op en begós:

- ‘Wie hèt geer?’

- ‘Nicolaas, Pierre, Marie, Joseph van Schlingeneijer’, gaof t'n Houte op.

- ‘Wat bleef?’ vroog Wikke en lag van de sjrik ze potloed teneer.

D'n Houte gaof zene volle naom weer ins op en Wikske doog nog ins good speij aon ze potloed en góng aon de geng.

- ‘Wie spelt ziech tat?’ vroog heer en begós mèt groete streek te ierste lètters te sjrieve.

‘N.i.c.o.l.a.a.s. P.i.e.r.r.e. M.a....’ spelde d'n Houte em hiel gaw veur. Wijer es P.i. kwaom de baoj neet.

- ‘Hölla, hölla, neet zoe gaw, neet zoe gaw!’, protesteerde heer en probeerde nog e paar lètters van de lange naom te sjrieve, mer de zweit braok em oet. - ‘Wach’, zag er, ‘iech zal uuch achtrein wel opsjrieve. Wie hèt geer?’, vroog er aon d'n Houte zenen ajtste zoon.

- Nicolaas, Pierre, Marie, Joseph van Schlingeneijer’, zag tee.

- ‘Dezellefde naom?’, vroog Wikske verbaas en benajd, tot heer ziech weer veur dezellefde meujelekheid zaog geplaots, um dee lange vreemde naom te sjrieve.

- ‘Dezellefde naom’, verzekerde de Stijve. Wikske zat allein 'n 2 op ze papier, zat zene brèl get vaster op en vroog aon nómmer drei:

- ‘En geer?’

- ‘Nicolaas, Pierre, Marie, Joseph van Schlingeneijer’, antwoordde d'n Druge hiel druug.

- ‘Dat kaan neet’, zag te baoj en lag ze potloed alweer deneer.

- ‘En toch is et zoe’, verzekerde d'n Druge.

- ‘Nein, nein, noe gein gekkestreek’, verzeukde Wikske, dee mèt zörreg dach aon et rapport, wat heer zene ‘meister’ mós oetbringe. Mer d'n Druge heel vol en kós ouch niks anders doen. Wikske sjreef al mer zöchtenteere 'n 3 en ondervroog wijer: ‘wie sjrijft geer uuch tan?’

- ‘Tossanus, Pierre, Marie, Joseph van Schlingeneijer’, begós noe de Linkse.

- ‘Hiere, iech waarsjouw uuch in goojigheid, gein köllazje. Geer wèt, dao steit zwoer straf op et geve van ene verkierde naom’, kondigde de veldwachter noe aon en drejde mèt e bedinkelek geziech zene kop van d'n eine kant nao d'n andere.

- ‘Sjrief mer gerös op’, verzekerde-n-em de Linkse.

Wikske kredzde ziech achter z'n oer - en wagde 'n tuurke, neet wetende wat te doen. ‘Wie hèt geer?’, riegde heer ziech aon de Keutel.

- ‘Tossanus, Pierre, Marie, Joseph van Schlingeneijer’, antwoordde dee weer.

[p. 187]

- ‘Noe is et oet, potverdiesjeme!’ vlookde de veldwachter en mèt ene smak sloog heer ze potloed nog ins op taofel en braok te punt. ‘En geer hèt zeker ouch weer zoe?’ foeterde heer tege de Reub.

- ‘Prónt etzellefde’, lagde dee.

- ‘Nein, neint, hiere, dat geit zoe neet’, spiktakelde Wikske, ‘meint geer, dat iech miech van uuch veur de gek laot hawe? Iech zit heij neet veur spek en boene. Noe is et genóg gewees. Iech laot miech van uuch neet in de lure dreje. Zeet veurziechtig, noe weurd et meines’.

En mèt e versteurd geziech begós heer weer van väöre-n-of aon en vroog aon d'n Houte: ‘Noe veur good, wie hèt geer?’

- ‘Nicolaas, Pierre, Marie, Joseph van Schlingeneijer’, zag tee onversteurbaar.

Wikske wouw doorsjrieve, mer zonder punt kraog heer gein lètter mie op ze groet papier. Höllep zeukend loerde heer in de runde. Góng heer ziech e nuij potloed hoole, dan waore de veugel gevloge.

- ‘Mós geer e potloed höbbe, Wikke? vroog em ene keigeleer, dee neve -n-em zaot en de sukkel aonzaog?, ‘heij höbder eint van miech’.

Wikke drejde zenewechtig op zene stool, sloog ze vel papier ins um, sjreef 'n groete 7 en wouw nog ins op nuijts beginne. Vruntelek vroog heer aon zene nevemaan, dee em et potloed gegeve had: ‘Wie hèt geer?’

- ‘Nix’, zag tee.

- ‘Nix, dat is geine naom’.

- ‘Da's wel ene naom; zoe heit iech. Harie Nix’.

- ‘Wie spelt ziech tat?’

- ‘Nix, mèt 'n x’.

- ‘Jeh, geer moot et mer zellevers wete’, waarsjouwde Wikke nog ins en begós weer groete lètters op ze papier te make.

- ‘Wie spelt ziech tat?’

- ‘N.i.x. mèt 'n x’.

Wikske sjreef en vroog nog ins: ‘mèt 'n x?’

- ‘Jao, Nix, mèt 'n x’, zag Harie en Wikske sjreef nog ins 'n x tebij.

- ‘Neet mèt twie x-e’, mèrrekde dee em toen op, wie heer zaog, dat te baoj ziech verdaolde. Wikke trok 'n dikke striep door de lèste van de veer lètters, die heer tot noe tou al gekribbeld had, wie heer nómmer zeve wouw invölle. Heer woord koed. ‘Iech... iech... zal miene ‘meister’ goon hoole’, preutelde heer en vawde ze papier al op um aof te marsjeere. wie d'n Druge tege-n-em zag: ‘kom mer heij, Wikke, mèt te papier; iech kin de hiere allemaol en weet, wie zij ziech sjrieve. Iech zal diech eus naome wel eve opteikene!’

Dat waor 'n oetkoms! Mèt volle vertrouwe reikde-n-em de baoj z'n spölle euver en d'n Druge sjreef op. Ondertösse leete ze euze veldwachter ene pot beer bringe, dee heer ziech good smake leet. Heer woort weer gemoedelek.

Wie de lies veerdig waor, bedankde heer de hiere allemaol en d'n Druge in et bezunder en mèt et vruntelek verzeuk, um toch neet mie zoe leve te make, verdween heer. E paar loerde-n-evels zoer euver de gedeenstigheid van d'n Druge, mer wie lagde ze allemaol, wie ze vernaome, tot t'n Druge de veldwachter ein getrokke had en de lies in plaots van mèt

[p. 188]

ziene naom mèt tee van Hubertus Wikke zellef had ingevöld. Dus trok noe d'n erreme baoj nao de börregemeister mèt e perses van z'n eige weges ‘burengerucht’.

De ‘scène’, die ziech tao zou aofspeule, kóste ze ziech wel indinke. Ouch kóste ze noe wel begriepe, tot te börregemeister, dee haaf Mastreech kós, zene veldwachter zou verdutse, tot et bès meugelek waor, tot zès lui dezellefde familienaom drooge en zellefs tezellefde veurnaome.

Ze verwagde ziech tus op e nuij optreje van de ‘Sterke Arm’,

De börregemeister, dee good ingeliech woort, kwaom kort tenao te hure, tot te keigelklub enen onderlinge wedstrijd góng hawe en, dao heer ziech weer verwagde op e paar muzikaal nómmers ‘à grand spectacle’, had heer deze kier zien veurzörrege good genómme.

De wedstrijd waor aofgeloupe. Onder oerverdouvend hoera-geroop waore de prijze op te baon oetgereik en de keigeleers trokke ziech trök in 'n bovekamer van d'n hospes um dao et fies mèt e soepeeke te besleete. Daonao begós hun muzikaal geveul te spreke en zoe gallemde al gaw de klanke van et heidens lawej euver de stèl velder in d'n umtrèk.

Dao góng weer de deur ope en noe stónt in et gespaan enen dikke wachmeister mèt ene zwoere zwarte baard en 'n hiel koed geziech. Achter em aon kwaom e piepjonk mager zjenderremke, zeker ene nuijeling, dee veur d'n ierste kier mèt mós um te zien, wie me persesverballe maakde. Nuijsjierig loerde-n-et euver de sjouwers van de wachmeister nao binne en wat zaog et? - Dao zaote twellef verkleiders, allemaol mèt 'n servèt um hunne kop gebonde mèt twie punte in de huugde en e kindermaske veur. Allemaol dezellefde papbloozers-geziechter. Et ventsje, 'n Hollenderke, wat nog noets ene verkleider gezeen had, loerde z'n ouge-n-oet.

In de groete stèlte, boemèt t'n eine d'n andere-n-opnaom, klonk opins te zwoer stum van de Keutel, dee reep: ‘Wachmeister, gef us tat zjenderremke, et geit uuch toch mer kepot’, boe-op et streng geziech van de wachmeister oet te ploeje góng, want tee mós eigelek inwendig lache mèt te vertuining en ouch es heer dach aon et piepsel, wat achter em stónt.

Mer alloh, heer kwaom toch wel wies oet al dat ge-Schlingeneijers en sjreef eederein op, dronk ziech e paar glazer wien oet (ouch et zjenderremke kraog eint) en noe waor et taan meines gewoorde. De börregemeister mèt te haaf famfaar, die veur de deur stónte, vreve ziech al in hun han.

En et waor meines, want e paar weeke daonao woort te ganse kluit opgeroope en mós veurkomme. En wat bleek toen? De bovekamer waor nao et bezeuk van Wikske door eine van de Schlingeneijers geheurd, ze stónt neet in verband mèt te tapkamer en op te woening van ene partekeleer waor de verordening op et make van meziek neet van toupassing. Van ‘burengerucht’ waor ouch gein spraoke, want tao waore gein ‘buren’, umtot te naoste naobers zoe wied van de baon woende, totse gei spiktakel hadde gehuurd en daoeuver neet geklaag hadde.

‘Buiten rechtsvervolging gesteld’, waor de oetspraok van de rechbank en de börregemeister góng mèt zene gelierde baoj achter ziech aon mèt e gesjèld stekske nao hoes.