Prozawerken in Maastrichtsch dialect

Sint Jaan.

Es et Sint Jaan is, viert gans Mastreech saoves te veure de mei van alles, wat Jaan, Zjang, Zjeng of Jenne hèt. Wat veur 'n ech Mastreechter hoeshawe of welleke kompenij heet neet e familielid of ene vrund, dee eine van die naome dreug? Es teen daag tan ouch in de volle zomer gevierd weurd, kaan me-n-et euveral good gewaar weurde. Al e paar daog van te veure liGGe euveral bij de sókkerbekkers de awwerwètse peperkeuk oet mèt te sókkere blommekörrefkes t'rop en de bekinden oetroop, boemèt te meivierder weurd bestoke: ‘Vivat St. Jean’ (Ene sjieke sókkerbekker deit alles op ze Frans; dan is et get anders es anders). De blommiste höbbe-n-apaarte veurraod ingeslage en de loupjonges drage de ganse naodemiddag en aovend te boekètte, körrefkes en geseerde pöt oet, die bij et fies te pas komme.

Es taan nao d'n heiten daag, in et valle van d'n aovend, papa van ze kantoer of vajer van ze werrek kump of peer veur et aovendete oet te winkel nao achtere weurd geroope, dan sjalt te roop door et hoes: ‘Viva Sint Jaan!’ En de hoesgenoote zèGGe same: ‘vanaovend t'n aovend en mörrege d'n daag, tot me Sint Jaan besteke maag!’ Z'n vrouw gief em 'n ekstra harteleke moul en de kinder reike-n-em de blomme-n-euver en de verrassende gesjinke en kieke mèt glinsterende ouge nao et getroffe geziech van de Jaan in kwestie, es z'em alles tegeliek in z'n han wèlle stoppe, tot te peperkook inkluis. Daan moot te meivierder ouch trakteere en later in de zeuten aovend klinke löstige leedsjes en allerlei meziek

[p. 182]

oet bijnao eeder vinster, van aof te piano tot te monika en in de kaffees zitte de kammeraote onderein en heffe bij eeder rundsje aon van ‘lang zal er level’

Van allein weurd et tan al get later es geweente, ie de lui ziech te röste begeve, en zoe slenterde-n-ouch nog e kompenijke euver twellef door de stèlgewoorde straote. Ouch zij hadde Sint Jaan gevierd en hadde nog geinen trèk, um in hunne körref te kroepe. Ze kuijerde zoe get rond, um nog e bitteke van de gooj loch te profiteere. Ze waore nog in ene roesj van plezeer en lagde-n-en gekde-n-en stoeide-n-onderein, wie de echte labbedies.

Zoe drentelde ze de Merret euver.

Dao stónte de gelaoje kare al veerdig van de Waole en Duitse kouplui oet Luik en Verveers of Aoke, um al vreug in de mörrege te vertrèkke, want mèt Sint Jaan is et volop t'n tied van de nuijen eerappel.

- ‘Stèl ins, wat is tat?’, vroog opins eine, es dweers euver et groet verlaote merretplein e meitske kwaom aongeloupe in häöre nachjapon.

Bliekbaar had et ziech erreg versjrik, want onder et loupe kerremde-n-et en hoort me-n-et zöchte: ‘Aoch God, aoch God!’

- ‘Wat is et, juffrouw? Is tao get gebäörd?’, vroog eine hiel komplezant, haaf oet nuijsjierigheid, haaf mèt te intensie um zoe meugelek te hellepe.

- ‘Dao is ruizing gewees in de kaffee’, hiegde ze, ‘en ze höbbe meer mèt e beerglaas ene slaag tege häöre kop gegeve, en noe krijg ze häöre kop neet mie tou...... en zoe deit ze...... uh... uh... uh, aoch, zoe lielek, ze kaan gei woord mie oetbringe. Zoe steit häöre mond.’ En bij et leech van de lanteerie kós me nog zjus ondersjeije, wie et meitske häör onderkaak veuroetstaok, wie iemes, dee ziech vergaap heet, en ze doop weer ‘uh... uh... uh...’, um good te wieze, wie benkelek tot meer doog. Ze heel ziech neet mie lang op en verdween in ein van de tien straote, die oppe Merret oetkomme.

- ‘Laote veer ins gaw goon loere’, zag eine, dee nogal häönsje de väörste waor, en et trupke leep nao et kaffeeke tou.

Et lokaal waor zoe good es leeg. Veur de spiegel stónt enen Duitse voormaan, mèt ene roeje zakdook ze geziech aof te vege, dat vol vege en plakke blood zaot van e paar sjraome, die heer had opgeloupe en in et midde van de kaffee, vlaak onder d'n einige gaasbek, dee nog brande, zaot ‘meer’. Häör gesjier waor oet et lid en gaof aon häör geziech 'n erreg vreemp oetziech.

Op et vraoge van de jonglui gaof te Pruus iers neet väöl antwoord en es ‘meer’ oetlèk wouw geve, kwaom gein ander geluid t'roet es ‘uhuh-uh!’ Op et lèste vernaom de kompenij, dat ouch in de kaffee Sint Jaan waor gevierd gewoorde en tot op et sjeije van de merret dispuut waor gekomme. De Waole, boevan ers e paar ‘Jean’ hèdde, beweerde, tot et neet te Pruus zene mei waor, umtot tee ziech Hans neumde, en ze hadde-n-em op et lèste mèt ‘doorslaonde’ bewieze aon ze verstand gebrach, tot geinen Hans in d'n allemenak stónt en tot tus Sint Hans geinen hèllige waor en in gei geval Hans get mèt St. Jean te make had. Toch had te Pruus köpsig volgehawe, tot et ouch ziene naomsdaag

[p. 183]

waor en eindelek hadde de Waole-n-em neet op e glaas beer getrakteerd, mer op e beerglaas, watse op zenen helle kop kepot geslage hadde. Ze waore de voormaan op ze keerke gekrope.

‘Meer’, die gein ruizing in häöre kaffee wouw höbbe en tössebij waor gekomme, had per ongelök ouch enen toek tege häör kake gekrege en noe zaot ze dao te gape wie ene klomp en kós häöre mond neet mie tou kriege. Ze zaog vreiselek lielek oet en zeker waore de Waole veur zoe e sjouw geziech op te luip gegange. Nao de veldslaag waor et roed kruus gerekwireerd in de persoon van d'n dokter.

Wie et kompenijke et fijne van de zaak wis, stóng de gansen tróp um ‘meer’, mer wis geine raod. Eine stèlde veur, häör ene gooje slaag op t'n andere kant te geve, mer toen waor eederein bang, tot häör kaak tan dèks weer aon d'n andere kant sjijf ging stoon, en zoe leete ze ‘meer’ dan mer zitte gape. Op te vraog, of et pijn doog, sjöddelde ze van ‘nein’, en zoe waos me dao-euver gerös.

Noe is e klein ongeval neet kapabel um 'n opgemonterde klub opins van de wijs te bringe. Et doorde dan ouch neet lang, ofse begóste mèt ‘meer’ gekkestreek te make, en et geval woort neet beter d'rop, wie ene muzikant, dee bove woende, mèt z'n fiejoolkas onder d'n errem nao binne kwaom. Touvallig (eigelek neet touvallig, mer gans naturelek) hèdde dee ouch Zjang. Gans neuchter waor heer neet, want ouch heer had t'n hielen aovend zene mei gevierd en woort noe nog ins op nuijts gefelisiteerd.

D'n dokter leet ziech wachte. De gooj stumming kraog weer de bovehand en et doorde neet lang, of tao zaot te muzikant e löstig deunsje te sjrompe en danzde de kompenij hand aon hand um ‘meer’. Et hollep neet, of et errem mins al wouw protesteere, ze kós toch niks anders oetbringe es ‘uh-uh-uh!’

‘Laote veer nog ins drinke-n-in et ginneraol!
Op tie gezondheid, op tie gezondheid,
Op tie gezondheid van us allemaol.’

Zoe zonge ze.

Opins gong de deur ope en dao stónt t'n dokter mèt te dochter.

D'n dokter, dee ouch alweer Zjang hèdde en em geere lözde, waor zjus mèt z'n imvité's zene mei aon 't viere, wie heer geroope woort. Heer waor dreikwaart zaat en, al waor heer anders zoe koed neet, noe waor er toch oet z'n humeur. Waor heij ene kraanke? Waor heij 'n ongelök gebäörd?

- ‘Wa's tat veur e gekkewerrek?’, vroog er, ‘moot geer daoveur iemes in de nach oet z'n hoes hoole?’

- ‘Jeh, dokter, et is ouch neet veur us’, zag eine oet et trupke, ‘mer veur medam dao. Die heet Sint Jaan gevierd en te hel ‘hoera’ geroope en noe krijg ze häöre mond neet mie tou. Ze kin zoe toch neet blieve zitte’.

......- ‘Dan nèstelde häör vendaog of mörrege de mössje in haore mond’, völde enen andere-n-aon.

D'n dokter bekeek et geval en zaog, tot heer et mins hellepe mós. Heer duijde en trok häör ins heij en dao aon häör geziech en zoe sprong opins häör ontvriech kakemint weer op z'n plaots. Mèt volle belangstèlling

[p. 184]

woort te operaassie gevolleg en wie ‘meer’ häör geziech weer gerippereerd waor, góng enen dreidobbelen hoera op veur d'n dokter. Veurziechtigheidshalleve bont te dochter ‘meer’ nog ene zakdook um häöre kop en leet häör e konjekske drinke veur de sjrik.

- ‘Dokter, drinkder e konjekske mèt?’, woort em gevraog en dao zag t'n dokter neet nein op.

- ‘Verdomme jeh, geer hèt ouch Zjang’, woort toen opgemèrrek en wie d'n dokter ers e paar achter z'n kiewe had geslage, dreef z'n koej bui euver en stèlde heer veur, ins op zien gezondheid te drinke. In korten tied waor weer 'n nuij meiviering in volle gaank. Et ei rundsje góng euver et ander en ‘meer’ mèt te zakdook um häöre kop had mer leid. totse insjonk. Ze verdeende nog gaw de doktersfeziet.

Zjang, de muzikant, haolde de fiejool weer oet häör kis en begós e nuij leedsje. Et woort wie langer wie later en wie lolliger.

Dao hoort me opins et bekind tóppe op te roete van de poliessie. Et meziek heel op en alles beloerde ziech, want t'n hiele kluit woort zeker verbalizeerd. Ze kóste de deenders toch neet wies make, tot 'n ongelök waor gebäörd. In eeder geval, de deur mós opegedoon weurde.

Zwoer en gewiechtig stabde twie agente binne, mer koelek had me hun geziechte kinne-n-ondersjeije, of tao góng eine roop op: ‘Viva Sint Jaan! Lang zölle ze leve!’, zong de kompenij en de serieus geziechte van de deenders begóste op te kläöre. Naturelek hèdde ze alletwie ouch Zjang. Wat kóste ze doen? De kaans toch gein lui verbalizeere, die diech 'n harteleke ovaassie bringe. Ze maonde tot stèlte aon en hiel fluusterend vroog toen d'n dokter: ‘Drinkder eint mèt?’

- ‘Dat zölle veer neet aofsloon’, waor eve fluusterend et antwoord en onder et misterjeus inwippe van nog e paar konjekskes woort hun toch mètgedeild, tot et gezèlsjap mer neet zoe gans onvervloge in dee kaffee verzeild waor geraak.

D'n ongelökkige meivierder Hans woort toen nog gevraog, of heer werrek wouw make van z'n mishandeling, mer dee zag, tot heer mèt te Waole bij gelegenheid wel zellef zou aofrekene. Dat heet er zeker later ouch gedoon, mer wie me mèrrekde, tot d'n daag ondertösse-n-al in de loch waor, verdwene al de Jane, Zjangs, Zjengskes, Jennes en Hans wie de stare aon de straolende mörregenhiemel.