Prozawerken in Maastrichtsch dialect

Et persesverbal.

De Krökhamelse waor aon de groete póts. Et hiel hoes laog euverind en deure-n-en vinsters stónte wagewied ope, alle meubele van hun plaots en leeg gehaold. Wat in de kaste mós zien stónt oppe grond en wat oppe grond huurde stónt op te meubele. De kachelpiepe laoge-n-in et ledikant en de matrasse hónge-n-oet te vinsters. De kolebak stónt op 'n kleijerkas en et glaaswerrek oet et buffèt onder de taofele.

Et gans hoes rook nao de kallek en de vloer laog vol plakke witsel en klatse zeipluter. Me braok t'n hals euver ummere en besseme, beurstels en bleekskes.

Meister Krökhamel had ze al vreug te deur oetgepóts. Dee had z'n vès-

[p. 178]

geert genómme en waor langs et voedingskenaal goon zitte. Dao zaot er teminste oet t'n trek.

Et leep tege veer oore en de geur van veers opgesjödde koffie kwaom oet et keukensje. - ‘Kumpste koffie drinke, Stiene?’, reep te Krökhamelse, en de witvrouw, die nog gaw 'n heukske-n-oetwidde, zat häöre witkwas in enen hook, veegde häör han aof aon enen dweil en kwaom ziech bijzètte. Et waor 'n lang, mager vrouw van middel in de sestig mèt e broen vel en enen dikke bróbbel opzij van häör neus. Ze had errem en bein, ofse van de stekker van häör eige witkwaste gemaak waore. Väöl had ze neet um of aon, ene versleten tierteje rok, e blouw ketoune jekske en es ze oet witte góng droog ze e fiejelèt ievelskepke, tot häör de kallek neet in häör haore kwaom. Et waor enen echten duvelstoujeeger. Ze waor heij en dao wèrrekvrouw of droog zjenever oet. In et vreugjaor góng ze oet witte en in et naojaor doog ze de kole-n-in. Ze leep veur de lui nao de lómmerd, veur d'n eine slagde ze e speebak en veur enen andere sloog ze in de gawwigheid ene knien in zene nak. Alles pakde ze aon. Mer wie ins ene jong te goojer trouw bij häör kwaom mèt et vruntelek verzeuk, ofse neet 'n koppel eijer van e kruperhinneke onder häör errem wouw oetbreuje, smeet z'm veerkentig te deur oet. Stèl zitte zaot neet in häören aard.

De Krökhamelse snooj veur eeder e paar stevige sneije van et haaf roggebroed aof en smeerde dik boter en witte kies t'rop. Ze sjonk eeder ene bak koffie in en allebei naome ze plaots midde-n-in d'n onderein, um ziech evekes te verpoeze van et drök getóffel.

- ‘E good werrek - es et gedoon is’, zögde de hoesvrouw, ‘iech veul mien aw kneuk neet mie. En iech bin zoe zwart wie Anneke Touverheks’.

- ‘Zèk tat wel’, stumde Stiene tou en staok te sneij roggebroed in häöre wijje mond, boe heij en dao ene groete geelen tand häör hollep biete.

- ‘De kaans anders ouch nog oet te veuj demèt’, mèrrekde medam op.

- ‘Jao, iech moot miech spooje’, deilde Stiene mèt, ‘iech höb belaof, mörrege bij Franse te komme en euvermörrege bij de juffrouwe Printe.’

- ‘De maan, die iech verleije jaor genómme had, wèl iech neet mie’, deilde de medam wijer mèt, ‘dat waos miech tezier ene neuzeleer. Um keteer nao zeve kwaom er z'n stekker heij zètte, daan góng er kallek hoole en bleef miech 'n haaf oor eweg. Daan góng heer 'n geslage oor op et huiske zitte en daan begós er z'n botramme op te ete. Geluifste wel, tot heer dèks um haaf tien nog geine streek gedoon had? 'n Ganse week dong er op tie paar keemerkes en dan kwaom er Saoterdags veur z'n sent. Tèlle kós er beter es witte. Wel widde heer proper, dat moot iech em naogeve, gei sprinkelke vontste, mer heer naom ziech t'n tied teveur’.

- Aoch, mèt sjróbbe-n-is et gedoon’, meinde Stiene, die in häör rouwigheid mie kallek op te grond es op te mör kledzde.

- ‘Vinste de keuke neet get al te blouw?’, vroog medam.

- ‘Dat trèk op’, verzekerde de witvrouw, de plafong waor erreg zwart; es iech et achtrein veur d'n twiede kier daon, zal iech get minder blojtsel in d'n ummer doen, dan zal ze wel witter weurde. En dan moot geer neet vergete, miech get jónk beer te geve um et zwartsel aon te

[p. 179]

make; dan zal iech uuch t'n onderslaag ins sjoen malleber make mèt sprinkelkes. Dan is te kaffee al veerdig.’

- ‘Dan mooste miech ouch mer medein de sjèlderije ophange, Stiene. Verbeel-dech, dao höb iech ins e paar jaor geleije-n-e persesverbal veur gekrege. - Jao, e perses’, vervollegde de Krökhamelse.

- ‘E perses?’, vroog Stiene en trok van verbazing de botram trök, die ze zjus in häöre groete gabie staok.

- ‘Dat labde miech ‘Sjöppeboer’, deen doejen deender. Iech had te print van de vergunning neet ophange-n-in de kaffee. Iech waor ouch aon 't witte wie noe en dao loerde dee sjijns op. Dao kwaom her miech ingezat en sjreef miech op te bong, dee vaaloer. Toen mós iech miech veurkomme, iech tee noets op gei tribbenaol waor gewees. Um tien oore mós iech tao zien. Iech dach: gaank al mer get bijtijds, dan weurste ouch gaw gehollepe, mer jewel, pópnel! Um haaf twellef stónt iech nog tao mèt e paar zjenderreme en enen hiele boel brikkebekkers. Op et lange lèste kwaom iech aon d'n toer. Iech góng in en dao zaote miech al die hiere zoe deftig mèt ene zwarten domino aon, 'n klots op en e klein euverhummeke oethange. En ‘Sjöppeboer’ stónt miech werempel ouch tao. Toen woort miech alles veurgeleze en ze vrooge miech nog, of ‘Sjöppeboer’ gein familie van miech waor. Es iech zoe get in m'n familie had, pidzde-n-iech em z'n stroot touw, dach iech, mer iech zag mer ‘nein’.

Toen vroog miech te prezendent, of iech ouch nog get in te bringe had.

- ‘En geen klein bitteke’, zag iech, ‘mag ik u dat eens uittreenkemme?’, vroog iech.

- ‘Zeker, vrouwtje, ga je gang!’, zag te prezendent, en iech zag ziech zezoe: ‘Meneer de prezendent, ik ben een vrouw van zestig jaar en altijd fatsoendelijk gewees. Zoudt u nou wille, tot ik mijne nek brak?’

- ‘O nee’, zag tee maan.

- ‘Dat wil ik ook geloove’, zag iech, ‘ik weet, wat tat is. Les ben ik nog eens uitgeschijveld op een slabrik, toen ik naar de Jezwijten ging. Ik heb weke lang met een stijf been en een blauwe bats geloope. Nu moet u wete, tot ik in mijne kaffee schilderije heb hange en dat zijn geen klein schijtertjes, maar kadee's van kompsa. Ik begós aan de groote poets en als me nou gaat witte, dan doet me toch de schilderije van de muur. Dat zal bij u ook wel zoo gaan. En nu kunt u toch niet van mij pretendeere, tot ik op mijn jaren nog een ledder ga opklummele. Dan zeg ik al zoo eens tegen eene naber: neemt mij die schilderijen eens af en dan doet tie dat en dan geef ik hem een dropje voor de moeite. En 's avonds, als we gewit hebbe, hangt hij ze me weer op en dan krijgt hij nog een dropje. Zoo kwam het, total die schilderijen op te grond stónte en ook die van de vergunning, toen hij daar inkwaom en mij een persesvanbal maakde, omtot ze niet ophóng. En zoo is dat gegaan. Verbeeld u nou eens’, zag iech. ‘dat u in mijn plaats was en dat gij aan de groote poets waart, zoudt gij ook niet presies hetzellefde doen?’

- ‘En zag geer em dat zoe allemaol op ziech Hollands?’, onderbraok häör Stiene, die mèt ene glans op häör weze et pleit vollegde en häör botram gans vergaot.

- ‘Bel, zeker neet op ze Mastreechs’, griemslagde medam Krökhamel,

[p. 180]

‘meinste daan, tot iech zoe'n stom troele bin?’ En ze trok ziech 'n dobbel kin, gruuts es ze waor op häör gelierdheid.

Stiene habde weer door en medam vertèlde wijer:

- ‘Dee maan mós miech geliek geve, dat sprik van eiges. - ‘Is dat zoo?’, vroog te prezendent aon ‘Sjöppeboer’ en dee mós bekinne, tot et zoe waor.

- ‘Dank je wel, moeder’, zag heer toen, ‘we hebbe je niet meer noodig.’

- ‘Dan kan ik wel afgaan’’, zag iech en iech zag hem de goojen daag. Mer toen hadste miech tat geziech van ‘Sjöppeboer’ moote zien! Greun woort te kerel, greun! Dee heet naturelek z'n leviete geleze gekrege. - Iech höbs niks mie devan gehuurd, gaank eweg!’ Ze sjöddelde-n-ins mèt häöre kop en sloog toen mèt häör hand dweers veur häör geziech, of ze 'n vleeg eweg joog.

- ‘Dat had geer em dao good gezag. Jeh, dee ze woord mer kaan doen’, knawelde Stiene en wie ze ziech verslikde, sjonk medam häör nog gaw e bekske-n-in.

- ‘Bistiech ouch al ins op t'n tribbenaol Bewees?’, vroog medam. Stiene winkde ‘nein’ en wie ze oetgehoos waor, zag ze: ‘iech bin wel ins op te buroo van pliesie moote komme en had haos e perses gekrege’.

- ‘Haos is geine knien’, lagde de Krökhamelse, die iers van de vermeujdheid get kreutsjeltig waos gewees en noe weer op häören dreef kwaom.

- ‘Et heet miech wel m'n sent gekos, al had iech, in et rech gesproke, gein sjöld t'raon’, begós noe Stiene. - ‘Noe moot ger wete, de keuningin zou naor Mastreech komme. Et is jaore geleije, iech waor nog zoe'n aonkommend meitske van e jaor of zestien, zevetien. Et waor nog te aw keuningin, neet te meer van et keuninginneke......’

‘Sofie’, höllep häör medam. Die mèt teen dobbelen toer witte krölkes. De kaans ze nog zien, op tie groete sjèlderij, die väör tege-n-et buffèt steit. Dao zuuste häör zoe get in de middel en d'n awwen hier Pie Reegoo steit ouch nog t'rop, zoe get aon de kant.’ - ‘Wel dan’, vervollegde Stiene, ‘iech stónt in de Brökstraot. Dat waor toen nog e smaal sträötsje, zoe get te haafsjeid van noe. Veer wagde dao mèt doezende lui en dat kwaom mer aldoor bij en te lange lèste hadde ze miech gans achter tege de hoezer gepeers. Die et lèste komme höbbe-n-altied te bèste plaots. Iech had tao al God wèt wie lang gestande en dao kwaome ze ‘rijjste neet, dan höllep tiech God neet’ te Brök aof. Dat góng wie ene wind. Mer zjus, wie de koutse umtrint tot aon us waore, woort e mins, wat get veuraon stónt mèt häör jungske, bang veur de peerd en ze reet em mèt ene sjók achteroet en stoot miech prónt mèt mene póffert door 'n roet achter miech. Dao zant iech in de sjerrever en mèt waor de keuningin langs. Dao had iech noe oore gestande en nog niks gezeen! Geer kaant dinke, wie iech ter duvel in had. Mer noe wouwe die lui oet tee winkel ouch nog, tot iech tie roet betaolde. Wie vind ger dat noe? Waor dat noe mien sjöld? Dat mins mèt häör keend had ziech gaw tösse de lui eweg gemaak. Mer iech waor neet gek. Iech wouw miech miene kos zoe mer neet laote numme, dat begrebder. En daan, iemes van us had te sent mer neet zoe veur et opsjöppe. Iech verdeende toen al e gats wöllemke per daag.’

[p. 181]

- ‘Dat iech tich in de reije val’, mèrrekde medam op, ‘de lui van vreuger verdeende allemaol mer e paar sent en ze waore kontenter es noe’.

- ‘Prónt, wie der dao komt te zèGGe’, stumde Stiene tou, ‘mer die oet te Brökstraot waore toen ouch neet kontent. Ze begóste mennekes te make en van et ei woord kwaom et ander. En dadelek zwart van de lui d'rum. Toen kwaom dao ouch enen deender debij en dee sjreef alles op en et sjeelde gein haor, of er naom miech mèt nao de spekkamer. Zoe woer es iech uuch zèk. D'n daag tenao mós iech op te buroo komme en dao zachte ze, tot iech te roet mós betaole. En ze wouwe miech nog e perses make, umtot iech tic lui oet tee winkel zoe oetgemaak had. Zoe'n sjelleme, zoe'n aofzètters! Iech kaan miech nog giftig t'reuver make en in koleer zeet m'r al ins e woord teväöl, toert-noe? Noe zeet inser, wie m'r aon kaan komme’.

De Krökhamelse vergaot häöre ganse póts en begós op häöre klapstool te zitte. Ze zat ziech in posteur um zeker op t'n apropo van persesse e nuij intersant geval op te hoole.

- ‘Iech zal diech tat ins sterreker vertèlle’, begós ze. ‘Dao hadste noe de Zwarte Bet, die mèt oliekeuk oppe Merret zaot’......, mer Stiene dach aon Franse en aon de juffrouwe Printe.

‘Joezes, laote ver make, tot ver gedoon kriege’, waarsjouwde ze, streek te grummele oet häöre sjoet, staok ze in häöre mond en zat häöre leege bak et understebove op häör sjeutelke. Ze stónt op en maakde ziech veerdig um d'n onderslaag mèt te witkwas in malleber te zètte.