Prozawerken in Maastrichtsch dialect

E zjubbeleij.

Remigius waor direktör von versjeije boere harmonieje en zaankgezèl-sjappe. Heer waor muzikant in z'n hart, bespäölde good e striek- en e paar bloosinsterminte, kós ziech in de teorie, mer bleef mèt tat alles d'n invoudigste maan van de wereld, e groet keend. Arties neumde heer ziech noets en van artieste mèt lang haore, groete strikke en slappe heuj mós heer niks höbbe. Had ene beginneling z'n krachte bepreuf aon et komponeere van e leed of e welske, dan kós heer mèt ingelegedöld tao-in snuffele, um de komponis te wieze, boe heer 'n fout had gemaak in et kontrapunt of 'n akkoord beter had kinne-n-oplosse. Ouch pombde heer mèt etzellefde gedöld z'n ‘kweekelinge’ hun partije-n-in, mer begós tan

[p. 171]

zoe eine euver de kuns en zien eige kunsveerdigheid te stóffe, dan haolde heer z'n sjouwers op en zag: ‘annikke’.

Uw de repetiessies neet te vervelend te laote weurde veur de minder muzikaal lede, vertèlde heer al ins geere bij aofwisseling e grepke d'ronderdoor. En dat kós heer wie geinen andere. Heer lagde zellef noets te aordigheid tevan aof en doog andere door z'n druug maneer van oetpakke dèks beerste. Boete waore ze dan ouch verheks op z'n grappe en dèks, es er et repetiessielokaal instabde, stónt zene stool al veerdig aon de kachel en al de lede zaote-n-al rontelum geranzjeerd, um iers e paar anekdote van em te hure, ie ze begóste te repeteere. Jao, soms vergaote ze de ganse lès es t'n direktör et op z'n heupe had. Dan woord t'n hielen aovend gein instermint of partij bekeke en aldoor mer moppe getap. Es et tied woort um nao hoes te goon, brachte z'em dèks nog tot in de staassie of zellefs tot in Mastreech.

In eeder dörrep kóste ze zjus e paar marsje of einige nómmers oet te ‘blouw beukskes’, boemèt ze ziech hollepe in de persessies en op te fèstivals. Ze späölde-n-of zonge preuperkes hun stökker, umtotse in hun krachte laoge en d'n direktör gein hoeg eisse stèlde aon stief gewèrrekde vingers en ongesjaolde stumme. De lede van z'n sósjeteite mochte-n-em geere lijje en heer voolt ziech bès toes onder hun invoudig gezèlsjap.

Noe veel et zoe ins, tot 'n ierste klarinèt van Groet-Haosdal in Mastreech op Kalvarie kwaom te liGGe mèt 'n zwoer boekoperaassie en ouch ene zekeren Tej Pubbe van 'n ander dörrep, dee ziech euverzonge had en noe in z'n keel waor geopereerd gewoorde. D'n direktör voolt ziech verpliech, z'n twie verdeensteleke lede ins te goon bezeuke en zoe wandelde heer ene naodemiddag nao et hospitaol en vont tao de twie pasjente in etzellefde keemerke plat te bèd liGGe. Geine van de twie had väöl kabaw mie in. Ze kóste ziech koelek reure. Tej had kop en hals dik in de watte en Mölkes, zoe hèdde d'n andere, zene boek zaot in e stief verband. De bèdde stónte mèt et vootind nao-ein tou en zoe laoge de twie pasjente ziech mer de godganseleken daag te beloere.

Gedöldig hoort Remigius et gans verloup aon van de krenkdes en de operaassies, wat em de kranke vertèlde en um hun de langen tied get te korte begós heer op zienen toer hun et lèste nuijts van hun dörrepe te vertèlle, wat alzoe allemaol waor gebäörd in d'n tied, tot zij op et hospitaol laoge. In et dörrep van Tej Pubbe waor ene maan honderd jaor gewoorde en dat waor dao hiel feestelek gevierd, mer de zjubbelaris had te drökde van d'n daag neet kinne-n-euverstappe en waor onder et fies komme te sterreve. Remigius waor bij de festiviteite moote tegenwoordig zien mèt z'n harmonie en had alles good kinne-n-opnumme. Dao heer wel kós naogoon, wie al de bezunderhede Pubbe móste-n-intresseere, zou heer em die ins van punt tot draod vertèlle en op z'n druug, smakeleke maneer begós er:

‘Et gans dörrep waor opnuijts gewit en gegeelseld. Euveral hónge de veendele-n-oet. Et hoes van Haonbeukers, zoe hèdde de zjubbelaris, en de weeg nao de kèrrek waore mèt greun en blomme en opsjrifte geseerd. Drei ierebaoge waore-n-opgerich. Op tee veur z'n deur stónt:

[p. 172]

 

Kasparus Haanbeukers ter eer

 

Zetten wij dezen eereboog alhier neer.

 

Hulde aan den Jubelaris,

 

Die op heden Honderd Jaar is.

Van smörreges veer oore kwaome de boere-n-al van wijje-n-en zijje-n-aongezat um de plechtigheid bij te woene en jakkerde de peerd van de ierewach al hot ,en haor. Van zès oore-n-aof had te familie d'n awwe Kasper al in et zwart gestoke en mèt 'n hoeg zijje möts op zaot heer in ze bèd te wachte-n-op te dinger, die komme móste. Väöl benöl had er neet mie. Et stek-aajt grampeerke waor haos niks mie es vel en kneukskes en ze zwart pak waor em väöls te wied gewoorde. Z'n han zaote zeker ene spaan breid in de mouwe van zene jas.

Um acht oore zou heer in optoch nao de Hoegmès geleid weurde, mer um haaf zeve leete ze um et fies te opene veur z'n deur honderd kamers aof. Bij eedere slaag sprong heer op in ze bèd en bij d'n honderdste slaag, tege tot er op mos stoon, waor er haaf doed, zoedat te familie em neet mie op te bein kraog en em stèllekes mós laote liGGe. Mèt enen houp kösses in zene rök zaot tao de zjubbelaris mèt z'n ouge tou en wis neet mie van toete-n-of blooze.

D'n optoch, dee al opgestèld waor, woort aofgelas en noe winzde de deilnummers em in et hoes te ier te bewieze en em op ze bèd allemaol de hand te drókke. Dat wèlt zèGGe aon zene mouw te sjöddele, want aon z'n han kóste ze neet komme.

Et ierste kwaome z'n achterkleinkinder en kleinkinder in et wit gekleid mèt krenskes op hunne kop en die drooge-n-e laank diech veur en zatte-n-em ene groete körref mèt gouwe blomme op zene sjoet. De familie puunde-n-em allemaol en gaof em ene geseerde zedeleer. Dan kwaom de börregemeister mèt te raod en de veldwachter en de kèrrekzengers. De börregemeister doog e groet papier ope en laos Kasper Haonbeukers veur, tot et H.M. de Keuningin behaag had, häöm te dekoreere mèt te orde van Oranje-Nassau. En alles, wat tao waor, reep: ‘leve de Keuningin!’ en ‘leve Haonbeukers!’ Toen begós te familie te kriete en de zengers te zinge van: ‘Wien Neerlands Bloed!’ - En ze zonge daonao nog ‘de Martelaren in het arena’ en, wie ze good getrakteerd waore, ene ‘Lauda Sion’ mèt veer sjuiftrompötte.

Daan kwaom de fies-kommissie, de ierewach en iech mèt m'n harmonie. Veer späölde-n-e paar stökskes (In z'n besjeidenheid góng heer dao neet wijer op in, mer Tej Pubbe kós et ziech wel veurstèlle. Et waore de twie marsje gewees, die de harmonie ouch altied in de brónk späölde en wel: ‘Naar de expositie’ en enen andere persessiemarsj, die veur de zjubbelaris ‘wie helder wie sjoender’ waor ten gehure gebrach).

- ‘Ze hadde-n-em zeker gevèèg?!’, vroog heer en d'n direktör mos et tougeve.

Daonao kwaom d'n hier pastoer mèt te keplaon en de kèrrekmeisters, die 'n oor veur niks in de kèrrek hadde zitte sjèldere. De pastoer waor neet erreg kontent, wie heer zenen ajtste prochiaon zaog zitte. Heer gaof te gooje raod, de mins stèllekes mèt rös te laote. Ze leete-n-em evels praote en wie er vórt waor góng alles weer zene gaank. Et boetegewoen fies

[p. 173]

kós toch neet onderbroke weurde en noe mochte al de sjaolkinder väör in en achter door de koojstal weer oet, um de maan van honderd jaor ins van naobij te bekieke, mer dee verreurde zich neet mie.

Veur de deur stónte nog honderde boere van oore-n-in d'n umtrèk op hun tiene nao binne te loere en op hunnen toer te wachte um meister Haonbeukers te zien, dee ze nog 'n week van te veure alle daog aon z'n deur hadde kinne zien zitte.

Onder de boetestäönders begós tege-n-'n oor of tien et präötsje te loupe, tot t'n honderdjaorige al lang doed waor, mer ze wouwe-n-et neet geluive, ie z'm iers zellef gezeen hadde.

En toch waor et zoe! Ze hadde de zjubbelaris doed-gefelisiteerd! Binne twiefelde ze al lang neet mie d'raon, mer de koste-n-en meujte waore noe einmaol gedoon. Et hiel dörrep had ziech al zoe lang d'rop gespits um ins good fies te viere; de kadoo's waore gekoch; boe móste ze demèt blieve en wat 'n teleurstèlling in de ganse gemeinte, boe alles in zaank en klaank waor en alle kaffeekes propvol. Et bèste zou mer zien, te doen, of me van St. Jaan kwaom.

‘Mer noe begós et sjoenste’, góng Remigius door. ‘Noe arriveerde de deputaassies oet te ander dörrepe.

Haonbeukers, dee zeleve ‘keizer’ van de St. Sebastiaone waor gewees, waor nog neet gans vergete door de baogsjötters oet t'n umtrèk en die kwaome-n-allemaol d'n ajtste sjötter van et land gelökwinse. Dao kwaom de deputaassie van Bemelraoj mèt te veendel en de famfaar.

- ‘Vadder, dao zien de sjötters van Raoj’, reep t'n ajtste zoon en heer stoedde zoelang aon ze vajer, tot tee z'n rechter oug ope góng. De sjötters begóste-n-em alweer aon zene mouw te sjöddele en de prezedent winzde-n-em nog zoeväöl jaore debij en booj em es souvenier e flobèrgeweer aon en 'n does patroene. De deputaassie zong van ‘lang zal hij leven in de gloria!’ en boete beukde de boere mer ‘hoera!’

Dan kwaom de deputaassie van Iegelshouze en d'n ajtste zoon stoot ze vajer weer zoelang, tot z'n linker oug nog evekes ope góng. En die van Iegelshouze felisiteerde meister Haonbeukers zaoleger ouch alweer en hadde-n-em ene perreplu mètgebrach. Toen kwaome die van Mössjewinkel mèt 'n meersjoeme piep en die van Kraoberreg mèt ene wèkker en die van Verrekesweerd mèt enen inkpot en die van Sjietekove mèt ene barmeter en die van Eeksterbos mèt e paar houte vaze. Dat kwaom al mer bij van Ulestraote, Moosveld, Boksdaal, St. Gietere, Spekhors, Telbeek, Kuulderhei, Pötbrook, Euverbrook, Spanbrook, Onderbrook...... Remigius begós door te sloon en hóng mer dörrepe debij. Heer houwde al mer mèt z'n hand of er zèGGe wouw: ‘mer door, mer door, mer door!’ Tot zoe wied waor er gekomme mèt ze verslaag, wie de twie kraanke opins oetpródzde van de lach. Tej Pubbe veural kókkelde van de lol. Mer veur iemes, dee dao lik mèt 'n opegesnooje keel of enen tougenejde boek is lache nog neet alles. Dee deit neet wat er wèlt. Tej maakde de wonderbaarlekste geluide. Heer jonkde wie ene ziehond ‘aw-aw-aw-aw!’ Et waor ouch 'n kemikke vertuining es me-n-em dao zaog zitte mèt kop en hals in de watte, wijl heer tösse-n-al die lappe e geziech trok, of er enen heiten eerappel in zene mond had. Opins leepe-n-em evels te

[p. 174]

traone-n-euver ze geziech van de pijn en toch kós er neet oetsjeije. ‘oejoejoej-aw-aw-aw, oejoejoej-aw-aw-aw!’ doog er en wie Mölkes tat zaog vont tee dat zoe koddig, tot tee begós te keeke van de lach, mer noe doog tee zene boek em pijn, tot heer opins van lache-n-in kriete veel. ‘Oejoejoej, mene boek, ha, ha, ha, sjeij oet, oejoejoej!’, sjriewde dee, tot Tej weer opnuijts begós mèt ‘aw-aw-aw-oejoejoej!’. Zoe woort et wie langer wie erreger. De kraanke beukde-n-en lagde tegenein op. Allerlei verveerleke geluide maakde ze. Tej heel mèt twie han zene kop vas en Mölkes sloop op zene boek, mer ze waore neet tot bedare te kriege. Et waor, of me langs ene wèllebiestekraom kwaom.

Remigius woort ongerös. Of heer al beijde-n-en smeekde, ze zouwe toch ophawe, ze kóste neet mie. Mèt e verbaas geziech kwaom 'n zuster ingeloupe, die neet wis, wat in et keemerke gaonde waor. Ze dach, tot te twie pasjente get gekrege hadde en probeerde te vernumme, wat eigelek te koup waor, mer d'n eine wees mer op t'n andere en lagde en beukde mer doorein.

Remigius zaot mèt e verweze geziech te kieke, neet wetende, wie heer zoe gaw de gansen oetlèk kós geve. De zuster kwaom neet wies t'roet. Waor et lachmerret of meines? Ongerös vroog ze aon Remigius, ofse gek waore gewoorde.

- ‘Jeh’, zag tee gans beteuterd, ‘iech höb hun get vertèld, watse belachelek vinde en wie ze lagde trokke ze zoen raar geziechter, tot t'n eine d'n andere lik oet te lache en noe kinne ze neet mie d'roet komme’.

- ‘Ja maar’, zag te zuster, ‘U moet toch een beetje voorzichtig zijn. Wij doen ons best om ze weer beter te krijgen en U laat ze zich dood lachen’.

- ‘Da's beter es kapot gefelisiteerd’, brach Mölkes nog mèt meujte oet, veegde z'n traone-n-aof en kwaom mèt en mèt tot rös, mer dörrefde Tej neet mie te bezien, dee mèt ze geziech nao de moer góng liGGe um Mölkes neet mie te bekieke.