Prozawerken in Maastrichtsch dialect

[p. 162]

Zingende ruizing.

De lang Nèt en Kaat ‘de Kriekel’ hadde-n-enen tied nevenein gewoend in de Huzarepoort. Ze waore toen good bevrund gewees en dooge ziech geere onderein e plezeerke. Onder andere liegde de ein geere de ander in, boe get te kriege-n-of te hoole waor en zoe trokke ze ouch dèks same de Boschpoort oet of et fort Wöllem op um op ‘et Stort’ klötsjes te sjare oet t'n aofval van de groete febrikke. Veurzeen van ene zak en 'n iezer zaote ze dan nevenein te dabbele um et bruukbaar aajtgood t'roet te zeuke. Ze stookde daovan veur niks en, es ze väöl hadde, verkochte z'et per ummer.

Iers waor et beuterke tot op te boojem, mer stèllekes-aon kwaom 'n haor in de boter. Ze kraoge-n-al ins wäörd; et lag ziech weer bij, mer te lange lèste waore de twie naoberse geslage vijandinne gewoorde. Ze gunde ziech et leech in hun ouge neet mie.

De lang Nèt waor espres teveur verhuis, mer wie Kaat get later de heur woort opgezag, heurde ziech tie 'n kamer vlaak tegeneuver Nèt, um die beter te kinne koejeneere. Nèt gaof häör niks tou en zoe stónt dèks et sträötsje blaank es tie twie ziech te woerheid aon 't zèGGe waore en ziech te pókkel volsjolle.

Op allerlei maneere zeukde ze ziech te treetere. Waor Nèt get vreuger nao et Stort gegange en had tie häöre zak al haaf vol, es Kaat aon d'n houp kwaom, dan waos tie giftig.

- ‘De bis zeker bang, toste neet alles allein kaans inslókke’, begós tie dan.

- ‘Blief neet zoe lang in de nès liGGe’, kraog ze trök.

- ‘Iech höb gein familie in mene struzak wie-s-tiech, hapsjaar!’

- ‘Gooj dene naom neet eweg. Diech bis anders neet op t'n höb oet. Wie kumpste anders alweer aon die nuij klompe, dieste aon d'n klawwe höbs?’

- ‘Van mien eige sents gekoch!’

‘Zeker bij de Zusters, boeste gistre-n-aovend stónts te belle’.

- ‘Maak liever neet zoene stöb. De deis et veur espres’.

- ‘Val in de zie! Gaank op 'n ander, es et tiech heij neet bevèlt’.

- ‘Medam kaan neet tege de stöb. Zouste diech neet bedoen?! Gaank aon et fort Wöllem, dao zjeneert tiech euze stöb neet. Zouste wèlle. Zeker aon d'n houp, deestiech gistere aofgezeuk höbs. Este weer zoe get wèts! Zuug, dat is geine van et fort Wöllem’, treeterde Kaat en ze leet enen dikke klot kole in häöre zak verdwijne.

- ‘Este miech mer neet tenao kumps, anders slaon iech tiech mèt te zak op t'n herses’, dreigde Nèt.

- ‘De höbs pijn en de wèts neet boe! En dee is weer neet van et fort Wöllem en dee ouch neet’, plaogde Kaat.

- ‘Val hartstikke drei meter deep in e pennenets mèt t'n twie klötsjes!’, veel Nèt oet.

- ‘Akelek wief, gemeine filezoof!’ Kaat riegde ziech driftig op en wiezenteere mèt häör iezer op Nèt, reepse op te ander vrouwlui, die mèt aon 't zeumere waore: ‘Noe zuug, wat tao zit! Dat sprik van filezoof!

[p. 163]

Zij en deen hiele bozjee van häör zien filezofe. Dan bin iech mer ene filezoof, mer iech höb nog neet op te Berreg gezete. Bring et lievend trök van de ‘Sintroen’, waste achter et Lómmelefebrik getrósj höbs. Dat is zeker veur dat lekker dier van 'n dochter van diech, die trouwe geit’.

Nèt zweeg 'n ougenblik euverduveld, mer ze kós toch et antwoord neet sjoldig blieve. - ‘Iech höb ouch geine jong, dee ziech riek gesmókkeld heet. Dao kaan eine van us neet tege-n-op. Dee trouwt ouch mèt geel sjeun aon!’

- ‘Iech zal em anders e paar klómpe bij de Zusters goon vraoge‘. sjókkeerde Nèt en bond ondertösse häöre zak tou. Ze dorref evels neet te goon, um ziech neet wijer achter häöre rök te laote beklappe door Kaat, en wie die ouch et häört had, lachte ze eeder hun vrach op hunne kop en trokke achterein op hoes aon, naogeloerd door de achtergebleve vrouwlui, die noe onderein begóste te lavejje.

- ‘Dao moot iech Nèt noe geliek in geve; es teen Tienes van Kaat trouwt, zalste miech get beleve. Dee heet ze geknóp mèt ze gesmókkel’, mèrrekde de ein op.

- ‘Geer moot hure, wat er allemaol gekoch heet’, deilde 'n twiede mèt. ‘Er heet in eeder tes 'n gerloozje en z'n leefste heet 'n zèllevere kalbas, mer ze dörref neet temèt oet te goon’. - ‘En meint geer, tot heer toes ene sent aofgief? Heer maak alles op mèt z'n kammeraote’, wis 'n ander te vertèlle.

- ‘Wie er geliek heet’, lagde ein, ‘es er et ins eine kier good gehad heet, heet er toch z'n hiel leve laank geinen erremooj geleije. Mèt z'n broelof zölt ger get anders zien. Die hiel klik, die mèt em gesmókkeld heet, kump tenaotou. En heer trouwt op tezellefden daag es tie van Nèt’.

- ‘En es Tienes e sjoen stökske gekoch heet, zèt et Kaat aon de vinster, tot Nèt et mer zien zou, en geer begrep, tot tan zoe vroumes oet häör vel sprink’.

- ‘Esse ouch zoe e leid moos aonzien! Et is, tot eine van us et zoe neet misse kaan, mer geluivder wel, tot iech kapabel waor, um Nèt e paar zek aajtgood te geve, totse ziech tie verkoupe kós, allein um Kaat ins te laote zien, tot zij ziech niks verbeele moot’.

- ‘Jeh, dat waor 'n houf! Es veer dat ins allemaol dooge, mer dan moote veer ouch e stök van de sjink höbbe. En daan niks zèGGe aon Kaat. Die pans vrit ziech toch stief genóg. Zuug, dat tröf! Dao kump zjus 'n nuij kaar. Laot Kaat mèt häören Tienes noe mer ins geweerde’.

Aon de rand van et Stort sloog te kaar op en onder 'n zwarte wollek rolde-n-en sjievelde et aajtgood nao ondere, boe-op te vrouwlui mèt vollen iefer aonveele. De zwiet, die Tienes maakde, had hun al lang gestoke en um noe te mooie-n-aonzien, wie Kaat mèt häöre gansen aonhaank zouwe zwumme-n-in de weelmood en zij van alles neuchter móste blieve, had hun doen besleete, um Nèt häör finansies te verstèrreke en zellefs 'n vètte mojl te make. In dat plezeerig veuroetziech sjravelde ze in de asseraoje datse zwèdde.

Zoe woort eigelek et sträötsje in twie kampe verdeild. De familie van de lang Nèt mèt häör kammeraotse, de vrouwlui, en de familie Kaat ‘de Kriekel’ mèt häör kammeraote, de smókkeleers. De ein wouw de ander euvertrouve.

[p. 164]

De Goonsdag van d'n trouw braok aon. Me woort et gewaar aon twie harmonika's, die al in de vreuge mörrege tegenein op begóste te lemmere. Kort nao-ein trokke de twie broedspare mèt awwers en getuige nao et stadhoes en de kèrrek, Tienes mèt te geel sjeun aon, z'n getuige mèt broune, grijze, roeje en fiolètte, de heuj sjuins op te smartlokke.

Et trupke van Nèt waor al gaw trök; dat van Kaat kwaom väöl later, want tie waore-n-in et nao hoes goon iers 'n hèlligenhuiske ingetrokke um ers e paar drop te zètte. Boete de twie monika's hoort me d'n hielen daag niks apaarts in et sträötsje. De kamers van de twie broelofte waore propvol. Bij Nèt regeerde de koffiepot en de beerkan, bij Kaat mie de fles. Eeder partij ammezeerde ziech op häör maneer onderein, mer stèllekes-aon woort et rumoeriger. Et leve, watse maakde, klonk gaondeweeg te straot op. D'n draank begós te wèrreke en wie d'n aovend waor gevalle en de lampe-n-opgestoke, hoort me ze tegenein-op spiktakele. De ein wouw de ander mer abseluut euvertuige, tot me ziech bij hun et bèste verlöstigde en zoe dooge veural de vrouwlui hun bès um zoe hel meugelek te keeke van de lach, es eine get kemiks zag. Et waor dèks, of 'n partij stoumfluite tegeliek woort opegetrokke.

Noe kós ouch te ein bij de ander inkieke en zien, wat tao gebäörde. De vinsters stónte wagewied ope, dat sprik van allein.

Op e gegeve-n-ougeblik kondigde eint van de kinder van Kaat aon: ‘Ze höbbe-n-ene kómp op taofel, et is huidvleis’, boe-op t'n tróp van de Kriekel, die zjus 'n sjink góng aonsnijje, begós te zinge:

‘En dee gein huidvleis lös, dee it gepeerzde kop,
Veer danse mèt eus klumpkes noe de Boschstraot op.
Hoezee, hoezee, hoezee, hoezee, hoera!
Hoezee, hoezee, hoezee, hoera!

Dat waor ene sjamp! Dat waor sjókkeere op hun huidvleis en daorum begóste ze bij Nèt:

‘En veer höbbe geine kale sj......
Veer rouke-n-oet 'n eerde piep.
Del-del-del-del,
Del-del-del’.

De bedoeling woort verstande bij Kaat, die dan ouch mèt häör sjink in de huugde in et volle leech van de lamp góng stoon en zong:

‘En veer höbbe gezonge-n-en niks gehad,
Veer kriege-n-e stök van de verrekesstart,
Tra la la la, Tra la la’.

Jeh, et ete waor neet rejaol bij Nèt, mer aon draank en plezeer had et hun neet ontbroke. Dat kóste ze toch wel laote veule. En ze begóste:

‘En al hebben wij geen sentjes, toch hebben wij plezier,
En wij drinke jenever en bier.
Van je troela, van je troela, van je troe la la la’.

‘Et zou get!’, waor de opinie van bij Kaat. De beerkan hadde ze wel zien rondtroon bij Nèt, mer van dröpkes waor dao al lang niks mie te bekinne. Daorum staok Tienes twie konjakflesse in de huugde en spottenderwijs klonk et trök mèt väöl naodrök op et woord ‘heje’:

‘Heje veer mer 'n dröpke,
Heje veer mer 'n dröpke’.

[p. 165]

Bij Nèt zeukde ze al nao 'n nuij leedsje, mer um hun et antwoord te benumme pakde ziech Tienes en z'n klik onder d'n errem en maakde-nene rijaloetwagel um de taofel. Ze stambde debij en spronge-n-en kwaakde zoe hel meugelek:

En laat de boel maar waaie,
Wij hebbe geen verdriet,
En wij hebbe geen verdriet,
Laat het maar wa-ha-je!’

Dao kóste ze bij Nèt neet euverheer, mer wie de spiktakelmeekers oetsjeide en weer plaots naome, hoorte ze 'n sjerrepe vrouwestum euver de straot sjalle: - ‘smókkeleers!’

Et woort gans stèl bij Kaat. Zoo! begóste ze dao-euver mèt oetsjelle?

- ‘Hongerlijjers!’, reep 'n heisse stum trök.

- ‘Zaatlappe!‘, klonk et van bij Nèt.

- ‘Erremoodzejers!’

- ‘De Koors!’

- ‘Sjöldjasse! Lómmerdklante! Smaalbetsers!’, góng et bij Kaat doorein. Dao versjeen Nèt aon häör vinster mèt häör han in häör zij:

- ‘Höbder et tege-n-us, stiefvreters?’, vloog ze.

- ‘Laotse toch te moord stikke!’, waarsjouwde nog te jong vrouw van Tienes, mer et waor al te laat. Kaat peerzde ziech al nao väöre. Haafzaat, mèt häöre kop achtereuver en häör errem wied oettrein, begós ze in häör heupe te wajele en peskes te make, achteroet en väöroet. Ze had ziech e fonkelnuij leedsje bedach:

‘En Nèt heet achter et Lómmelefebrik
Troe-de-rie-de-rie, de ra-la-la,
De auw ‘Sintroen’ häör hummekes getik.
Troe-deriederie-dera-la-la’.

In häör kluis ging e benkelek gejoechel op euver häör oetvinsel, mer zjus, wie ze veur d'n twiede kier wouw beginne - pats!, dao vloog häör e stök aofgeknawelde zwarte vlaoj tege häör oug, wat eint van de kinder van Nèt neet mie opgekrege had.

D'n ierste sjeut waor gevalle. Kaat waor boete gevech gestèld. Häör ganse oug zaot vol spijs en grummele.

-‘Wat?! zouwe die me moojer dörreve smiete?, dat zal hun t'r duvel hoole!’, sjriewde Tienes, trok jas en zjielee oet en störremde holderdebolder d'n trap aof te straot op. De ganse struip kammeraote achter em aon.

- ‘Kom oet, dee dat gedoon heet! Tot er aofkump!’, raozde heer en knuibde van de drif allerlei nuij vleuk aonein.

Dao róffelde get aon d'n andere kant t'n trap aof en de lang Nèt kwaom oet mèt häör gaans rezerrevekader in rokke.

- ‘Heij bin iech!’, zag ze, ‘en wat is et noe, groete snoets?’

- ‘Diech moot iech neet höbbe’, sjriewde Tienes, ‘iech steek m'n vinger neet oet aon e wief; diene vent moot iech höbbe. Tot tee z'n akelige snoets liet zien, dan slaon iech em ene kop wie enen ummer!’

- ‘De zous tiech mer meuj make’, spodde Nèt.

- ‘Wee van uuch heet dörreve goeje? Tot er heij kump, heij bij miech’, daagde Tienes oet en sloop mèt vuus op z'n boors.

[p. 166]

Mer noe begóste alle wiever dooreins:

- ‘Totse mèt häöre bavvie veur de vinster oetblijf! Dao heet häör jao niemes geroope. Es veer huidvleis ete, wat raak toe dat, kale mesjeu. Umtoste noe drei sents mie höbs es veer, hoofste zoe neet te Jaan oet te hange, ambrasmeeker. Mer de zöls us toch neet te pes injaoge, opvreter van de keuning! Meins toe noe, tot veer us van diech en dienen hielen opvretersboel laote beziebele, zweitlanseer?!’

En um te bewieze, tot niks kapabel waor, um hun plezeer te bederreve, reep ein tege de monikaspeuler, dee mèt nao ondere waor gekomme: ‘Speul-op, Nikkela!’, en wie dee begós:

‘Meer - meer, dao kump er alweer!’

pakde ziech te vrouwlui twie aon twie vas en walzde striekenteere langs t'n tróp manskerels veurbij. De jong vente, die mèt te intensie nao ondere waore gekomme um ziech ins good te beurstele, kóste toch neet handgemein weurde mèt enen tróp walsende wiever, die onder et langs komme neet mals waore um hun allerlei opmèrrekinge te make euver hun beteuterde geziechter. Es et evels op lol make aonkwaom, leete zij ziech ouch neet lompe.

- ‘Houw mer op te kis!’, begós eine en snabde zene nevemaan onder d'n errem en zoe maakde ze krink, goejde hun bein in de loch en kankaneerde neve de vrouwlui op. Et woort ene wedstrijd van ammuzemint. De ganse naobersjap stónt lachenteere drum.

- ‘Höbste noe oets zoe'n kemedie gezeen? Verritste diech noe neet. Dat is nog noets op 'n fiejool gespäöld’, betuigde die onderein.

Et danse doog te koleer zakke.

- ‘Kom toch op, laotse toch nao de hèl loupe’, reep eindelek Kaat, die de grummele oet häör oug had en genóg tevan kraog. De twie ongelieke partije waore-n-ouch tezier oet hunnen aosem um ziech wijer te keekele. Ze verlangde nao hun glazer beer en hun dröpkes. Ze houwde liever op ‘de kis’ es op ‘de köp’ en wie toen eine opins inzat: ‘En trek maar aan het touwtje en de wieg zal gaan’, veele z'em allemaol bij en onder väöl getrampel en gejoechel róbbelde de twie tróppe de trappe-n-op en bemeujde ziech wijer neet mie mèt ein.