Prozawerken in Maastrichtsch dialect

D'n ölleger van medam Bolkap.

Alle danslöstige köppelkes oet t'n umtrèk van et groet febrik wiste in der tied te weeg nao et danshoes ‘de Leverketel’. Et waos e laank, smaal lokaal in twieje gedeild, väör, boe et buffèt stónt, mèt blouw stein belag, achter, boe gedans woort, mèt planke bevloerd. Sondags brande dao drei petrollampe, die altied zwaamde, umdatse te hoeg waore-n-opgedrejd. Langs te mör stónte rije baanke, boe-bove plaanke waore-n-aongebrach um de glazer en de sjöpkes beer mèt sókker op te zètte, zoedatse door de drejende koppele neet kóste umgesmete weurde. De dansgelegenheid woort gehawe door de onbestorreve wedevrouw Bolkap, boevaan de maan um de zoeväöl jaor ins bove water kwaom, um weer eve onverwachs te verdwijne es er gekomme waos.

Ze neumde-n-häör in de wandeling in plaots van Bolkap ‘de Kolbak’, ouch umdatse geweend waor 'n apaarte hoeg strikke möts te drage. Häör

[p. 137]

zuster Leen, die bij häör inwoende, hèdde ze ‘de gepinde möts’, dao die aon 'n gestreke möts mèt enen dobbele gepiebden toer de preferensie gaof. De ‘kolbak’ had get militairs euver ziech gehawe oet t'n tied, totse nog marreketentster waor. Et waor enen echten dragojnder. Et kós häör wienig versjeele um ene zate bij zene vlörrek te pakke en em de deur oet te litse. Ouch mèt moelvechte kós geine tege häör op. Mèt tat aal heel ze ‘desiplien’ onder häör kornuite, es tie al ins door d'n draank of te zjaloezij ruizing zeukde en van häören danszaol e slagveld wouwe make.

De ‘gepinde möts’ trok ziech van de kaffee niks aon. Es et drök waor hollep ze de glazer speule en spraok wijer liever neet es wel, umdatse benkelek mèt häör dikke tong stoedde en versjeije lètters verkierd oetspraok.

Et waor Zaoterdagmiddag veur de Kèrremes. D'n danszaol waor sjoen gepóts. De blouw stein druugde zoe stèllekes op. Door de opegezatte deur van de groete kolomkachel zaog me 'n helder vörke branne, dat et gepotloed gipse beeld van de godin Ceres verwerremde, dat veur seerraod t'rop stónt. Et posteur droog e körrefke fruit onder de plaots, boe iers enen errem had gezete, tottat ins kachel en beeld door de walsers waore umgewals, en um dat fruit bove op tie heite kachel neumde de klante de gooj godin van de vröchbaarheid ‘de godin van de gebakke pere’, wat nog neet zoe wied gezeuk waor, want door hun bezeuk aon deen danstempel waore-n-ers väöl mèt te gebakke pere blieve zitte.

Achter de kachel, die in et midde van et lokaal brande, stónt ene groeten orkestrion. De kas van et instermint waor ope gezat, zoedat al de piepe aon de werremde waore bloetgestèld. De hospesse zaot mèt häör han euver häöre boek tebij, es rözde zij ziech veuraof tege al de vermeujenisse van de drei kèrremesdaog.

Et waor röstig en fris in ‘de Leverketel’, de stèlte, die de störrem veuraof geit.

Dao klonk te bel van de kaffeedeur en binne kwaom d'n awwe van Sjromphem, dee 'n kónterbas, in ene groete zwarte zak gestoke, onder zenen errem droog. Heer bestèlde ziech e gleeske-n-aajt, zeukde ziech e pläötske en lag z'n instermint veurziechtig neve ziech op te grond.

- ‘Zeet geer al mèt eur kèrremesleefste oet wandele?’, vroog medam Bolkap in et bedeene.

- ‘Jao’, lagde de speulmaan, ‘iech gaon alvas m'n instermint nao de ‘Klompendans’ bringe, dao hawe veer mörrege mèt us dreije speul. Geer höbt gein speullui mie nudig, toert?’

- ‘Nein, iech haw gei speul mie d'rop nao, iech höb enen ölleger, wie geer zeet’.

- ‘Jeh, dat weet iech. E sjoen meubel. Mer, wat iech vraoge wouw, ze höbbe miech gezag, geer had nog van die blouw beukskes mèt meziek, zou iech tie ins van uuch geliend kinne kriege?’

- ‘Noe geer daovan sprekt, jao, die höb iech gehad, mer die höb iech aon de “Grand Salon” verkoch’.

- ‘Da's jaommer!’

- ‘Nein, iech höb gei meziek mie nudig, want, wie-t-geer zeet, hób iech

[p. 138]

enen ölleger. Dat is get anders es tat gefiddel op zoe e fiejeulke. Mer heer heet get op z'n piepe, heer heet 'n kaw, höbbe ze miech gezag. En noe höb iech em achter de kachel moote zètte, mesjien geit ze dan wel euver. Er heet anders e sjoen meziek in, mer noet mèt tie kaw, die er heet, is er ger heis. Ze zal noe wel loskomme, dink iech. Iech höb em noe zjus e rond jaor. Verleije jaor, zoe get um dezen tied, kump Bet Bonjé bij miech en die zag: ‘iech höb op ene verkoup enen ölleger gekoch, kaan iech tee bij diech zètte? Iech krijg em bij miech te deur neet in’. ‘Boeveur neet’, zag iech, ‘es iech tiech temèt hellepe kaan, mèt alle plezeer’. Ze leet em heij bringe en iech zat em in de kaffee. Mer mèt te kèrremesdaog leet iech em dreje en dao kump miech Bet 's Goondags aonzètte mèt 'n opgezat zeil’.

- ‘Iech krijg daartien gölde van diech’, zag ze miech zoe.

- ‘Zoo, en dat boeveur?’

- ‘Wel, de höbs aon menen ölleger gedrejd’.

- ‘Wieväöl zèkste?’

- ‘Daartien gölde’. - ‘Daartien gölde? En dat, umtot iech aon dienen ölleger höb gedrejd? Et drejt tiech toch neet tao? (ze wees op häöre veurkop). De krijgs nog gein daartien sent. Meinstiech noe, dat iech tiech tenen öleger veur niks in miene zaol laot zètte en dat iech taan nog neet ins t'raon maag dreje? Daartien gölde? Et is nog geine kattendrek. Die kaanste wel op tene boek sjrieve’.

- ‘Dat zölle veer ins zien’, zag ze.

- ‘Wat zölle veer zien?’, zag iech. ‘Este nog väöl maaks, zèt iech tiech tenen ölleger sebiet op straot’. En et regende. Toen wouw ze beginne te spiktakele, en geer kint te Bonjé;se, mer iech sperde de deur ope en iech zag: ‘d'roet!’ En of ze góng! Alloh, toen höbbe veer us later toch geranzjeerd, want t'n ölleger waor miech good bevalle, beter es tat gesjromps. Iech zal uuch ins laote hure, wat e sjoen meziek tot er in heet. Iech zal et raad ins goon hoole’.

De speulmaan dronk e slukske aon ze glaas en ondertösse haolde medam Bolkap te zwingel, dee de vörrem had van e raad mèt 'n handvas.

- ‘Es heer noe mer neet mie euversleit’, begós ze weer. ‘Opins waor heer heis en toen hadde ze miech gesjik nao de pianomeeker Spech in de Spèlstraot um em te komme make, mer dee wouw neet komme. Zeet ger, dat waos zeker niks es zjalloezij, tot iech t'n ölleger neet bij häöm gekoch had, mer toen bin iech gegange nao ene perfesser van et kolleezje, ‘et Motsje’ hèdde z'em. Dee is toen ins komme kieke en dee zag miech, tot er 'n kaw op z'n piepe had en tot iech em mer good werrem achter de kachel mós zètte, dan zou et wel euver goon. Dat höb iech tan ouch gedoon. Mer noe moot geer miech tie walsers ins hure!’

‘Tink!’, góng opins te bel van de kaffeedeur en de maan, dee de fónds ophaolde, kwaom ingestap.

- ‘Wel, dat tröf kazjeweel’, reep medam Bolkap, ‘deh, Pieters, diech bis ouch muzzekant, laot tiech tee maan dao ins hure, wat e sjoen meziek tot mienen ölleger heet’.

Mèt duijde ze Pieters, dee zoe keers-veers inkwaom, de zwingel in z'n hand. Beteuterd loerde dee van häör nao de kónterbassis.

[p. 139]

- ‘Jao’, drong ze aon, ‘drej diech 'n deunsje, dan tap iech tiech onderwijles te glaas beer. Mer pas op, toste miech et raad neet lies valle’, veugde ze debij, wie Pieters te zwingel haos oet z'n kaw han leet sjievele. Ze zat e glaas beer op et buffèt gereid en in dat tee lachenteere zag: ‘alloh dan mer, dan moot geer mer ins e kleineke-n-aofrape, verdween heer achter d'n orkestrion. Bliekbaar góng dat evels mer neet zoe vlot, want me hoort, wie Pieters rammelde um de zwingel aon et instermint te passe.

- ‘Wie moot tat tink tao-aon?’, vroog heer.

- ‘Zèt et raad mer op te pin en drej et taan mer aon, dan pak et van allein, mer laot et miech neet valle’, waarsjouwde medam weer.

Ze kierde nao et buffèt en begós mèt ene sjotelsplak ene groete bokaal reziene aof te vege in de verwachting van häöre levelingswals.

Opins hoort me ene slaag van iezer op te stein. Klabaats! dao laog te zwingel.

- ‘Pieters, pas op me raad’, klonk et nog ins van aon et buffèt en in tot medam ziech vol onrös umdrejde verrees et versjrik geziech van Pieters al bove d'n ölleger oet mèt in eeder hand e stök iezer van et gebroke raad.

‘Pieters, wat höbste gedoon!’, reep ze en van de sjrik begós ze mèt te bokaal reziene op en aof door de kaffee te loupe en te keeke: ‘Aoch, Pieters, wat höbste gedoon! Pieters, me raad! En veer moote mörrege dreje......!’

- Jeh, medam, et is 'n ongelök’, verontsjöldigde dee ziech, vol ambras veur 'n donderbui.

- ‘'n Ongelök, 'n ongelök! Diech bis 'n ongelök! Stomme kluteklaos, kaanste zoe raad nog neet ins in d'n klaviere hawe?’

Koelek had z'et gezag, of te bokaal mèt reziene sjoot häör door de vinger en kletterde in doezend stökker op te grond.

- ‘Da's onder!’, reep van Sjromphem, dee in de gawwigheid niks beters wis te zèGGe en heer sprong op um van de reziene nog te redde wat te redde veel, mer in z'n alteraassie strukelde heer euver z'n kónterbas aon z'n veuj. Dao kraakde get en de zak, boe-in ze zaot, kraog onderins e gans ander fatsoen.

- ‘Pas op, van Sjromphem, val neet’, waarsjouwde Pieters van achter d'n ólleger, mer et waor al te laat. Heer laog al in de reziene. Van Sjromphem sjravelde ziech vlookenteere bijein en bekeek mèt e bedinkelek geziech te zak. Nog op z'n kneeje gezete pakde heer de bugel vas, sjöddelde-n-ins temèt en trok toen zenewechtig de linter los, boemèt heer tougebonde waor. Toen kwaom er tot te ontdèkking, dat heer d'n hals van z'n bas had gebroke mèt t'reuver te strukele. Foeterenteere begós er d'n hals oet te warboel van de snaore los te wèrreke.

Dao stónt noe in einen ougenblik Pieters mèt zene kepotte zwingel, de ‘Kolbak’ mèt häör gevalle reziene en meister van Sjromphem mèt z'n versjendeleerde kónterbas.

- ‘......! Lena, kom ins door!’, reep medam Bolkap, die geine raod mie wis.

Leen leet häöre sjróbbeurstel achter in de steek en versjeen mèt e ver-

[p. 140]

bouwereerd geziech in et deurke achter et buffèt. Ze besjouwde al die konsternaassie en kraog mer neet onder häör gepinde möts, wat gebäörd waor. Ze bleef mer gestiedig häör han aofdruge aon häöre blouwe sjollek.

- ‘Wa-wa-wat vank geer heij allemaol aon’, brochse eindelek oet.

- ‘Lena, me raad. Leeeeena, me raad! En veer moote mörrege dreje’, lammenteerde häör zuster en leep mèt häör errem in de huugde rontelum d'n houp glaas en reziene! Noe zuug miech tat aon; al m'n boerejonges tege de wereld!... En et raad in alle kerteere!’

- ‘Wat höb iech ouch mèt eure sjwerenootsen ölleger te make’, veel van Sjromphem opins nijdig oet.

- ‘En wat höb iech noe verstand van zoene weergaojse klömmel’, mopperde Pieters van achter d'n orkestrion.

- ‘Die-die-diech ouch mèt tie-tie-tienen ölleger’, brabbelde Leen, ‘iech höb et tie-tiech nog gewaargouwd. Zuug miech te gwijneboel inser aon. Et gróbbe höllep tiech heij get!

- ‘Noe sleit God ter duvel doed! Höbste van zeleve! Achtrein zeet tie nog, tot et allemaol mien sjöld is. Diech wèts altied alles et bèste es et te laat is. Wat gaon iech noe aonvange? Dao moot toch mèt te kèrremes gedrejd weurde en noe kaan iech mèt me meziek wel inrukke’, spiktakelde medam Bolkap en trok aon häör bindele häör möts van d'n eine kant van häöre kop nao d'n andere.

- ‘Aoch, dat raad is nog wel aonein te fisternölle’, mèrrekde Pieters op en heel de stökke tegenein aon, ‘dat kaan nog wel ‘gereveerd’ weurde. Iech zal et nao de smeed bringe, dee heet nog pas te zwingel van m'n vrouw häör koffiemeule gerippereerd. Et is nog tieds genóg um et vandaog veerdig te kriege’.

Medam Bolkap zaog noe ouch te meugelekheid tevan in en kwaom stèllekes-aon tot bedare.

- ‘Kaant geer dee glómmel neet lijme?’, vroog Lena aon d'n awwe speulmaan, dee mèt z'n stijf vinger de snaore oet te sleutele zaot te peutere.

- ‘Es et mer hawe wèlt’, bromde dee, ‘d'n hals heet ouch nog get te wörrem in’.

- ‘Iech zal uuch te liempot goon hoole’, zag medam en sjödelenteere mèt häöre kop haolde ze 'n iezere liempötsje door en zat et neve de ‘godin van de gebakke pere’ op te kolomkachel.

Ondertösse had Leen 'n ganse kolleksie beerglazer en sjöpkes um de reziene geranzjeerd en begós tie mèt pröpkes tao-in te doen. Gedeenstig zat ziech Pieters bij häör neer en hollep häör de boerejonges oprape en e bitsje later zaote ze alle veer op hun hoeke de lekkernij tösse-n-et glaas oet te sjare. Wel snooj Leen ziech taobij in ene sjerref en of tat ouch al get bloojde, dat preuvde de kèrremesgaste toch neet. De kós te kösteleke reziene mer zoe neet vórtgooje.

Ie et 'n oor wijer waor, waos te ‘zaol’ weer opnuijts gesjrób. De gelijmde kónterbas stónt neve de verkajden ölleger achter de kachel te druge en de veer aktörs van dit drama zaote eeder in enen hook van de kaffee zoelang euver de ongelökke te delibereere die hun euverkomme waore, totse op et lange lèste mèt hun eige doorstande mezeerie móste lache.