Prozawerken in Maastrichtsch dialect

XLVIII. Carnaval.

Koelek waor de drökde van Sinterklaos, Keersemes en Nuijjaor achter de rök of al gans in et begin van Januari zaog me heij en dao, tösse d'n oetwinkel van perreplu's en wöllegood opins e maske liGGe. Et waor, of ene verkleider um 'n heukske oet kwaom en reep: ‘piepekoek, heij bin iech!’ Jummig, dach me dan, 't is woer ouch, veer trèkke-n-op te Vastelaovend aon.

De Vastelaovend!

Wat veur ene Mastreechteneer zaog tie daog neet geere komme? Noe mós gespaord weurde en geprakkezeerd en gekombineerd um die daog zoe plezeerig meugelek door te bringe. Zellefs in de hoeshawes, boe ze gaaroet neet t'raon mèt dooge, dao bakde ze veur die gelegenheid nog pufferkes en oliekeuk. In de vereiniginge woorte alvas te vergaderinge belag um de fieste te regele. Op te fabrikke goejde ziech te wèrrekkamers bijein, um same oet te goon. Dao formeerde ziech te groete kompenije, die later van de ein dansgelegenheid nao de ander trokke. De wèrreklui, die mer twiemaol per jaor twie daog vrij höbbe, n.l. mèt Kèrremes en Vastelaovend, vlazde naturelek al lang veuroet t'rop, um et ziech van die daog te numme. Ze tèlde dan ouch eederen daag en zachte: ‘nog zoeväöl kiere belle’.

Op te danslèsse góng me mèt vollen iefer aon de gaank, um toch op te ierste bals 'n gooj figuur te sloon. Euverlag woort, in welleke pekskes te köppelkes zouwe oetkomme. Ondertösse zaog me in de winkels gaondeweeg mie mómmebakkesse versjijne en pruke, knievele en beerd, toete, ‘mirlitons’, trumkes en remmelkes. De etalazjes woorte al bonter en bonter. Wie slechter et weer, wie sterreker de levetige kleure in de

[p. 114]

kiekoete in de oug veele. Dao hónge baone vloer en zij, tarletang en meubelkatoen, dao laoge rolle perkajl en satinèt, pakke goud en zèllever-galoen en glaze kumpkes vol belle, ‘serpentins’ en konfetti. De modiste winkelde aw winkeldöchter oet, die destieds mode waore gewees, mer toch te keeketig um goodsjiks gedrage te weurde en noe bès deens kóste doen, um ziech temèt te verkleije. De aw kleijerkuipers hónge aofgedankde uniforreme aon de deur, die väöl aoftrèk hadde. Van alles woort geprakkezeerd um veur d'n daag te komme, mer et mós deeg geheim blieve, want es ze iemes kóste waor de aordigheid tevaan. D'n eine wouw kemik zien en d'n andere sjoen. De deftige jonglui raodpleegde de snijders en nejeerse; de fabrikslui, die geinen tied hadde um ziech zellef get inein te fiejole, vonte 'n oetkoms in de winkels, boe ze veerdige kostuumkei kóste koupe en de börreger jonglui knutselde al zellef get inein, al eeder nao ziene portmonnee, zene smaak of z'n fantazie. Dao waore t'ers, die, es ze in de loup van et jaor ene nuijen onderrok nudig hadde, espres ziech ene roeje naome, um ziech later in 'n tiroolderse te kinne verkleije. Alloh, eeder zeukde zien effek te make op zien maneer. De Vastelaovend en nog ins te Vastelaovend waor te langelèste et onderwerrep van eeder gesprek.

Behalleve in de winkels veur de karnavals-artikele góng de kommers wie langer wie slapper, mer de winkeleers en veural de hospesse wiste wel, tot te sjaoj in de kommende daog zou vergeujd weurde. In de Lómmerd voort et evels wie langer wie drökker, want minnigein zat z'n trouwpak in de Lómmerd um e vastelaovendspekske te kinne-n-aontrèkke. En zoe naoderde et groet fies.

In lateren tied kwaome Saoterdags van te veure de Vastelaovendsgezètsjes oet, kemik en flaaw, gemein en geistig. Dao had me: De Narrekap, Tijl Uilespiegel, Et Mooswief, D'n Aap, De Klappende Ekster, Sjei oet en laot miech ouch ins, Greet Doorslaag, Et Baträöfke e.d. Konkurrente maakde dao-in gebruuk um ziech enen hak te zètte; gemankeerde leefstes haolde hun hart t'raon op um gelökde vrijazjes te blameere; dames en hiere, die al ins ene zijsprunk gemaak hadde, woorte d'rin doorgehaold en veural de Raod mós et misgelle. E Vastelaovendsgezètsje zonder sjampe op te Raod waor neet dinkbaar. En zoe woort alles, wat in de loup van et jaor had plaots gehad, aon grappige of hateleke kritiek onderworrepe.

Et ‘Advertentieblaad’ had veur de gelegenheid 'n dobbel ediessie, boe-in alle fèstiviteite aongekondig woorte en boe-in de versjeije kaffees en restoraassies te aondach op ziech trokke, door et bekind make van lekker menu's of aonkondiging van ‘puike dranken’. De hospesse van de kleinder gelegenhede profiteerde van hunne bijnaom um de loup te kriege. Op väöl plaotse waor dansmeziek of ‘speul’, wie ze zagte en mèt huig zaog me de advertensies van:

Hop, hop, hop,
De Kommel op.
Bij de roeje Grades moot geer zien,
Dao kint geer kriege beer wie wien.

Ouch patattefrits, lever en peerdsvleis woorte gerikkemandeerd. Mèt

[p. 115]

‘groet orkes’ woort bedoeld enen ölleger, mèt ‘dansmeziek’ ene monika. De Zondag braok aon. Wie geweente trokke alle lui smörreges nao hun Mès, boe-in regelmaotig gepreek woort tege de ‘ongebondenheden van den Vastenavond’, boeaon dan ouch eve regelmaotig ei deil van de lui ziech steurde en de andere de brui devan gaove, want koelek waor de Mès oet of me zaog ze aon alle kante door de stad diffeleere mèt e pekske onder d'n errem of e maske onder de sjöllekskes.