Prozawerken in Maastrichtsch dialect

XLVI. Spookgeschiedenissen.

Noe veer allewijl hiel zuinig moote zien mèt vuur en leech, zitte de lui, zjus wie in d'n awwen tied, weer dèks saoves bijein te sjemere en te keuvele euver ditsjes en detsjes. Et kort te winteraovend en et kin zoe rech gezèllig zien es taan de bejaorder lui beginne-n-op te hoole van vreuger, wie ze um d'n heerd zaote te luustere nao de vertèlsels van hunne grampeer of hun grameer of van de aw nejeers.

Histories van rabawwe en mäördeneers woorte vertèld tot te aonhuurders neet mie nao bèd dorreve goon zonder ins t'ronder geloerd te höbbe, mer ouch benkeleke gesjiechte woorte vertèld van geister en spoke, hekse, waterduvele, vuurmaander, evermennekes en werewuif. En me zaot in d'n duuster te riezele en sjrok es opins get kraakde of ritselde of te deur zoe hiel laanksaam van allein opegóng. Et waor dèks 'n oplöchting es eindelek te keers of te lamp woort aongestoke en me weer de bekinde, gewoen geziechter um ziech zaog, al loerde d'n eine of t'n andere nog e bitteke verbouwereerd van d'n heimeleken angs. Minnig keend en zellefs groete lui kraogste daonao veur gei geld van de wereld mie nao de zolder of te kelder. Me trof ers tan ouch aon, die van alles zaoge gebäöre, en of noe hunnen imbeel hun parte späölde of tot mesjien bove, op en onder eus eerd dinger gebäöre, die veer neet begriepe kinne, in eeder geval, bij eeder vertèlselke woort op et ind gezag: dat is woer goebäörd. Et liet ziech begriepe, dat minnigein al ins in d'n duuster is opgesjrik door ene losgebroken hond mèt z'n kèttel of 'n vreemde kat, die wegvlögde of onverwachs oet 'n duuster heukske iemes mèt häör greun ouge zaot aon te stare. Daorum späölde zeker de katte dèks 'n hoofrol in de spookhistories. Minnige plaots of minnig hoes stónt in e slech beukske. Et Wittevrouweveld en d'n Haozendans (aon de Bèlserbaon) woorte bij nach en ontied gemijd en es ze wouwe, tot eine-n-op t'n Dousberreg zaot, dan waos et evegood of z'em nao de Mookerhei winzde.

Dèks genóg woorte hoezer aongeweze, boe-in et spookde en et gebäörde wel tot t'n eigeneer ze daodoor hans neet verheurd kós kriege.

En wat vertèlde me al zoe?

Op te Waal, links van de Pieterspoort, stónt tot veur korten tied e zomerhuiske. Op tie plaots, vertèlde me, waor in vreuger jaore ene maan

[p. 111]

verwins gewoorde twiemaol honderd doezend èlle onder de grond en eeder jaor greujde heer enen doum nao bove. Daoveur hadde ze dat zomerhuiske dao gebouwd veur es heer oetkaom. Noe is verleije jaor de wallemoer mèt et zomerhuiske umgevalle en opgeruimp. Gelökkig veur dee verwinzde maan, want noe heet er al gaw e paar meter geprofiteerd. In de Merrejestraot, woort beweerd, trok van tied tot tied snachs 'n ganse persessie paoters oet te zijdeur van d'n Awwestiene, um langs et kanaal door de hoofpoort te verdwijne.

Op te Verrekesmerret houzde noe ins ene ‘lange maan’, daan weer ins e klei menneke. 'n Vrouw, die dao aon 't pufferkes bakke waor, zaog opins te blinne opegoon en de lange maan, dee aon de vinster stónt, zag: ‘dao moot iech ouch get van höbbe’, mer wie de vrouw hiel kordaot zag: ‘dao krijgste niks vaan’, toen leet heer e paar vuretige ouge zien, kledzde de blinne hel touw en waos toen verdwene. E ‘klei menneke’ spookde dao ouch rond. Dat zaot altied aon ene mèspool te fitsele, dee dao laog; dan leep et nao de middel van de plaats, drejde dao innige kiere rond en begós weer te fitsele. Ene zate maan, dee ins vlookenteere euver de Verrekesmerret leep, kraog 'n daonig pak zwens, mer kós neet zèGGe, wee em dat gegeve had, want heer had niemes gezeen. Naturelek had tat et ‘klei menneke’ gedoon.

Zoe woorte ouch ins twie gebreurs aon de waopekamer op Hoeg Frankriek zoe geslage, umdat ze vlookde op ene Kruusweeg. Ze kóste gein verklaoring geve van degeen, die hun gehouwd hadde en ze trokke ziech de zaak zoe aon, tot t'n sine d'n daag tenao kraank woort en kort t'rop storref, terwijl d'n andere ziech lag op t'n daag, tot ze broor begraove woort en ouch neet mie beter woort.

In de Grachstraot, tösse-n-et Kristessträötsje en et Pompesträötsje, had me snachs te ‘Kattendans’. Dao danzde 'n rij katte poet aon poet in de runde en van tied tot tied dronke ze oet ene beker. Ene zaten dragojnder, dee onder hun verzeild waor geraak, vroog ziech ouch nog 'n dröpke en wie 'n kat häöm de beker gaaf, zag heer: ‘God loent uuch’. Mèt waore alle katte verdwene en heer staok te beker in z'n tes. Mer sanderendaogs kwaom ein van de deftigste dames van de stad te beker trök hoole.

'n Wijsvrouw, die snachs door ene maan gehaold woort, raakde op et Kloester ouch onder ene kattendans. De bieste grouzde en prouzde zoe benkelek, totse neet mie door dorref. ‘Dat kump tevan’, zag ze, ‘tot iech get gedoon höb, wat iech neet maag, want veer mage snachs noets door sine persoon gehaold weurde, wel door twie. Veer moote mèt dreije zien’. De braaf vrouw maakde ziech evels e kruus en toen verdween et kattegespuis.