Prozawerken in Maastrichtsch dialect

XLIV. Boomvruchten.

Noe zölle veer mer ins van de kook aofgoon en aon et dessèr beginne mèt et fruit. Veur 'n echte Mastreechter fruitvrouw is et lestig um aon 'n Hollandse mevrouw te verdutse, watse te verkoupe heet, es ze neet bij ziech heet te waor zellevers, um dutelek te make boe-euver tot z'et heet. Mevrouw begrip niks tevan es häör aongebooje weurd e paar glazer mollebers te numme of 'n klats wiemere of e sjeelke krónsele. Ze loert vreemp op es häör aongebooje weurd, of ze neet ins get sjoen geel priesterkes wèlt zien en of ze sanderendaogs ins aon kós komme mèt e paar viedele regelaote. Appeleseene versteit ze beter, mier et is al ins gebäörd, tot te vrouw van ene bove-Moerdijkse wienkoupmaan bij häöre maan op et kantoer kwaom imformeere: ‘man, daar is een vrouwtje aan de deur met gemerkte tonnen; kan dat wat voor jouw zijn?’ En 'n ander leep koechelenteere eweeg, wie häör zoe'n vrouw vroog, ‘of ze haar mooie dikke peezen eens wou zien’. Noe had ze ouch nog moote beginne euver häör ‘wólle zökskes’ of häör klumpkes. En wat hej ze gezag, es ene boer kwaom mèt ene zak osseköp veur krollebolle te make! Ze hej ziech bedoon!

Van appele gesproke, wat is et neet 'n sjoen, lekker, appetieteleke vröch. Zeet neet dadelek e keend, es et 'n ander in enen appel zuut biete: ‘geef miech te kitsj?’ Zellefs es ze eine retse kinne, zölle z'et neet gaw laote. Mer, dee d'n appel tik en ze kriege-n-em te graze, dee krijg van de neut. Ze deile-n-em e paar gooj proeme-n-oet en dan zit heer dao mét z'n gebakke pere en moot mer door ene zoeren appel biete es heer gein appelflajte krijg.

Korpendu's, rabawwe, köllemennekes, witte vaonse, renètte en ougsmaondsappele zien bekinde soorte. D'n eine hèlt van zoere en d'n andere van zeute. Jaommer, tot me van zoere slie tan krijg. Et zien evels te bèste veer appelespijs en sjroep, mer ene zeute weurd in et appelmoos neet gaar.

'n Eppelke kint al raar rolle en zoe vèlt et neet allein neet wied van de boum, mer et kint ouch terechte komme op 'n zwarte vlaoj, in ene slóf,

[p. 108]

'n linzetoert, 'n tartepom, in d'n appelepröl of in ene krollebol, dee de kinder kriege es ze mèt hun meer nao St. Gielis zien gewees.

Ete veer ‘hiemel en eend’ of ‘onder en bove de taofel’, dan wèlt tat appelepröl beduije, wijl appele hoeg en eerappele lieg te zeuke zien. Es ‘heiten bliksem’ steit heer ouch bekind.

'n Eppelke veur d'n doors is neet slech, mer höbbe t'ers twie onderein n eppelke te sjèlle, dan zuut et minder good oet. Vèlt enen appel al get hoep aof, dan is heer gekwetsj en blijf er te lang liGGle, dan vervoult er gans en ene rotten appel deent veer niks. Vreuger goejde ze nog al ins temèt op ene slechten aktör.

Enen appeleboum moot op tied gegruffeld weurde en zèt me gruffele van pere d'rop, dan lök tat ouch, mer mèt appelekouwe of zoe zou et neet goon. Daorum zeet t'n hoveneer: ‘Kitsj op kitsj en stein op stein’. Me hoof neet te dinke, tot, es me peregruffels op enen appeleboum zèt, me 'n soort krijg tössebij, wie d'n eine sprik van kweipere en d'n andere van kweiappele. Nein, kwetsje-n-is e soort apaart, en es ein oetzuut zoe berumpeld of zoe geel is wie 'n kweipeer, dan heet ze gei kleurke wie e bellefleurke.

In pere heet me allewijl zoeväöl soorte es daog in et jaor. D'n eine heet 'n hel sókkerpeer liever es ein die meletig is gewoorde, mer de kinder höbbe geere e mörrig blaosbellekske.

Neut ete is 'n ammezaassie. Mèt Mastreechter kèrremes beginne de ierste en mèt Haarder Gaank zien ze volop. Me heet te sjèl en de sjaol, et velke en de betskes en es ze opgepeuzeld zien, geit me de neegelkes opzeumere. Me moot gein olieneut tebij aontreffe, wie me dat ouch bij de hazeneut vind. Bij die moot me nog oplètte, tot me gei vleis op Vriedag it es te wörrem d'rin zit, wat tiech te Riemse ouch lievere.

E stevig knupperke van e keend is 'n hel neutsje, veural es et gein wörrem heet.

Inlandse droeve weurde neet mie väöl gekweek. De mieste weurde neet riep en et is mer vel en keenekes. Veur iewe hadde de kanunnike van Sintervaos wienberreg liGGe langs St. Pietersberreg, mer es ze de wien zellevers dronke, zölle ze wel dèks mèt zoer geziechter ‘oremus’ gebeijd höbbe.

Dan allebenör e glaas morellebeer mèt sókker of 'n ingemaak keerske. Leve et ierste fruit van et jaor!