Prozawerken in Maastrichtsch dialect

XLIII. Veldvruchten.

Ene landbouwer, dee van z'n vröchte sprik, meint taomèt z'n graone; kore, terref, Beers, rogge, haver en bookent zien vröchte. Wat is et e riek geziech es me somers door de korevelder wandelt en et kore geit manshuugde neve-n-uuch op, of me zuut et van ene berreg in de del liGGe golleve es te wind t'reuver striek. Fèl, zonnig geel, doorspikkeld van kolblomme, koreblomme, bolderikke en kamille mèt helder roej, blouw en witte tikkele, volleg ziech t'n einen akker op t'n andere en es 'n boerin op ziech Sondags taodoor wandelt, dan pas häör kleijaazj bij häör lande, dat is kleur op kleur. 'n Hollandse boerin in häör stummig zwarte kleijer zou et effek make van 'n groete inkvlek op enen doorwèrrekde sjaal. Jaommer, jaommer, jaommer tot et kleurriek boerinnepekske, mèt ze jekske en ze plekske, zoe stèllekes-aon verdwijnt, en et buurke mèt ze blouw keelke al mèt. Dao löp ziech noe get rond veur in de plaots, à la mode de Paris; val in de zie!

E gezèllig gehuur en 'n aordig geziech is et ouch es me swinters langs te sjeure kump en zuut nog heij en dao et kore deerse en huurt in de maot van dreije de vlegels op te bössele sloon, tot te kaof tevan vluig. Bookent weurd heij neet väöl mie verbouwd. Vreuger had me in de Hoegbrökstraot te greutmeule liGGe, boe de bookent gemaole woort en kort bij de Grach vind me nog te gievelstein: ‘17 In de reyp grudt molen. 46’, boe-op me e peerd zuut te meule dreje.

De bolsters woorte oetgeleujd en me gebruukde ze um te branne in de hoejerpöt mèt 'n aomer in de middel um han of veuj d'rop te werreme.

[p. 106]

‘Alles op zenen tied en bookeskook in d'n herrefs’, zeet me, mer et weurd wel herrefs, mer, wat me neet mie in et veld zuut, zien wikke en hiel zelde nog ins kaardebolle, zellefs te aw soorte eerappele zien verdwene. Es et vreuger gein krombekke waore, dan dougde ze neet. Had me zene naober 'n hendsje gehollepe bij et rape es et veld geroojd woort, dan sleibde me-n-et kroet in enen hook bijein, goejde e paar dozijn eerappele d'rop en stank et tan aon. Gepiebde eerappele in hun eige kroet gebrooje, woorte dan es beloening opgesmöld, ondertösse tot t'n damp in lang blouw striepe euver et druimerig veld eweeg dreef.

Eerappele allein is t'n dagelekse kos, mer mèt greuntes, ingemaak good of fruit onderein heet me ze ouch geere. Es et gevrore heet smaak kuul mèt eereappele onderein bezunder; mèt reube of appele, steel of snijboene is ene pot onderein ene stevige kos. In de kazerne heet me dao apaarte naome veur. Wortele onderein zien kanneneers in groet tenu, zoermoos hèt: lijnsjes ekserseere, mèt wit moos hèt et pótslappe en mèt broun buunsjes: bruine zaaiers. Snert is ertesop en rats van alles onderein. Es frite zien ze in Holland minder bekind en mèt te sjèl geknok heite ze ze: ‘mèt e kammezölke aon’. Wat ‘jasse’ is wèt eederein.

Duvelseppelkes neume ze de zaodbolle en op 'n lang gótsj gestoke ammezeere ziech te koejonges temèt um ze euver de hoezer te gooje.

De ierste nuij eereppelkes van et land kwaome altied van St. Pieter, wat altied te ‘primeurs’ lieverde, toen de kaste nog neet euveral gebruuk woorte. Bij de distribuussie kós me verduveld good eus lekker eerappele van d'n hoege leimgrond onderkinne van de flaw zandeerappele oet te lieger streke. Väöl natigheid kinne ze neet verdrage, anders kriege veer d'n twiewas t'rin en dan zien ze mer te gebruke es verrekesvoor. In d'n awwen tied doog enen dikken eerappel bij de mèllekboere dèks genóg deens es luchter. Ze baorde-n-e look t'rin, zatte e reutekeerske debinne en d'n aap waos gezond. Van 'n dikke kroot maakde de kinder ziech e lanteerensje.

Noe d'n Eerappel-zaoliger doed is, dörref me gerös get euver enen eerappel sjrieve, zonder tot me op straot onverwachs 'n patat krijg, want es tee van eerappele hoort, dan waor et 'n ech ‘kruudsje reur miech neet aon’.