Prozawerken in Maastrichtsch dialect

XXXVIII. Visschen.

'n Stad, die aon e groet water lik en rivierkes, bek en weijers genóg heet in häören umtrèk, moot van allein leefhöbbers van vès onder häör inwoenders tèlle. En vèssers dus ouch. Veer hadde t'ers zoeväöl, tot 'n deil van de Maos denao hèdde en langs te Vèssermaos woende de beroopsvèssers en lachte hun puntsje aon. Allewijl zitte heij de vès zoe dik neet mie. Daoveur, is gedöld nudig um ze te vange en dee daonao geit loere zuut nog mie ziene geis kroepe.

Trèk te vèsser, es 'm tunks, tot ze biete zölle, d'rop oet mèt ze getuug, dan is heer gelaoje mèt z'n geert, boeaon ene stevigen tóp moot zitte. Z'n lijn heet heer opgewindeld in z'n tes, mèt te roejen öpper d'raon en ene peerdshaore ‘krammerin’.^* E paar angele heet er in rezerref, veur es heer 'nen angel verspäölt en op zene rök dreug heer de vèskaar en et sjöpnèt en in z'n hand et voorketelke mèt blood, vèskes, pieringe, maoje, sjietake, kietsje, vleege, eerappele, kies of broed. Heer zeuk ziech e stèl pläötske oet, geit iers get voore, sleit z'n lijn aon en begint ze pasjensiewerrek, tot heer mèt en mèt beet krijg, es neet ene govie van ene koejong van aof t'n diek em ene kommel in et water platsj.

De vès rijg heer aon 'n tuijke en lèk ze zoe lang in et water, of heer deit ze in zie nètsje of in zene körref.

Geit heer op te snook oet of op ander groete vès, dan heet heer de sjeeter en de bijhaolder aon z'n geert, um de lijn te laote sjeete of bij te hoole, al naovenant te gevange vès ziech meuj spartelt. Et is aon te numme, tot zoe'n bies tan neet veur häör plezeer oet is en ene mins, dee ziech

* De ‘in’ als in 't Fransch uit te spreken.

[p. 98]

vreiselek ambèteert, verveelt ziech, wie me zeet, wie ene snook op enen huijzolder.

Me vertèlt, tot ene snook al de gereidsjappe van et passiekruus heet zitte en tot enen awwe snook mos op zene kop heet greuje. Gelökkig is tat mèt aw lui neet et geval, want tan móste ze hun haore laote knippe mèt 'n hèGGesjier. Mer vèssers, prónt wie jeegers, vertèlle wel ins mie van die mirakele.

Wat geer neet kint oetvèsse, dat is t'n deig, dee ze gebruke.

Ene stevige baas in et water is 'n kerrep. Die heet 'n tej leve en kin nog oore laank boete-n-et water liGGe te gape, wie ene mins, dee flaw is, dee gaap zjus zoe. Heet heer benkeleken honger, dan vèlt heer haos van de graot. Ene vès op et druug veult ziech neet bezunder gezond; dan veult ziech ene mins wie ene vès in water väöl beter.

Es te vèsser ene goojen daag heet, dan völt ziech zene körref of ze nètsje of z'n kaar zoe stèllekes aon mèt 'n flinke poorsie en heer brink, al wie et tröf, toes maone en kommele, berrebe en brieseme, rötse en abele, beerskes en juudsjes, govies en gruiskes of wel ene windel of negenuiger. Zelde vink heer ins bot. Mèt lèkangele haolt er dèks enen iel of ene paoling op en dee moot sjoen blaank van ondere zien, wèlt heer neet nao de moeras smake, wie ene kwakbol dèks deit. Soms wèt me neet, wee et gladste is: d'n iel of tee em vink.

Vès heer in ene weijer, dan heet er wel ins kans, ene louw of e grossje op te hoole. Bij de raar vès, die wel ins in de Maos gevange weurde, is ene zallem e boetekenske en ene snookbaars get apaarts. Van 'n moot van d'n eine wie van d'n andere zou me wel z'n kiewe lekke. De lekkere meivès, dee vreuger zoe volop te Maos opkwaom, heet t'n trèk verlore; dee kump neet mie tot heij, mer wel vink me in de Geul mie forelle es vreuger.

De groetste vès, dee veer heij oets te zien höbbe gekrege, waor ene walvès, dee aon d'n Awwestiene in e sjeep te zien waor. Et waor e mensje van 'n 20 meter, mer heer waor al neet mie al te veers, want haaf Mastreech rook nao de levertraon. Al de lui, die Jonas hèdde, heele ziech oet te riezer. Ze waore gaar neet heppig um de kinnesmaking te vernuije, veural noe de walvès neet mie kiebelde.

Et vèsse is e naat tiedverdrief en zoe zaog me in de goojen tied dèks genóg te Waole, die heij Sondags vèsse kwaome en ouch ander lui, die oet vèsse gónge, van binne-no-en van boete naat trök komme, want bij de oetrösting huurt ouch nog ene soliede bóbbel awwe sjnaps of e konjekske veur de nate veuj. Es eine e stök in zene stievel heet is et erreg, mer, o wee! es heer waterstievele aon heet, dan lik heer wel ins langs te tawatsj en verreurt gein vin mie.

'n Feertig jaor geleije waor et Saoterdags ouch geregeld vastendaag; dan woorte de vèskouplui geregeld al hunne vès kwiet, mer es ze later sneuk of paoling euver heele, dan mós tee tot te naoste week opgezat weurde. Mèt te res leepe ze dan naoderhand achter straote en dan hoort me tot saoves laat: ‘vès, vès, vès!’ of wel: ‘mossele spek!’ door de straote roope.

De vèsmerret waor nog neet gesimmenteerd en mèt buimkes beplant.

[p. 99]

Minckelers mèt ze smiske waor nog wied te zeuke, wie ouch te Wallacefontein aon d'n andere kant en in het middel aon d'n oosterkant stónt 'n steine zwingelpomp, boeaon et veers water gehaold woort um de koepe te völle. De plaots woort in beslaag genómme door e stök of drei vèsvrouwe mèt riviervès, twie kouplui in zievès, eine mèt 'n kaar mossele en e stök of veer vrouwe mèt labberdaon en stokvès. De res waor gevöld door de eikelebuurkes, de vrouwe mèt te mikke en de kiesboere mèt t'n Herrensekies, de fluitert en de rommedoe.

Et eint rook al zoe lekker es et ander. De vèsvrouwe, toen mie es vèswiever bekind, hadde de reputaassie van good te kinne moelvechte en ziech te keekele, en ze gaove niks t'rum veur eine mèt enen iel ene smeereling um z'n faassie te geve of te jonges, die hun aon hun koepe zjeneerde, mèt et breed, boe ze de vès op oetlachte, 'n gooj klats water op hunne nek te gooje. De mieste hadde 'n roej neus. Et gaof zellefs ganse families t'ronder mèt roej neuze es lede van de nate gemeinte. Me koch ene sjoene kommel of ene maon veur 15 of 18 sent en ene meivès waor mèt ene frang good betaold. Wouw me 35 sent geve, dan zagte ze: ‘35 ingele aon eur ziel, mins-leef!’

De leefhöbbers van gebakke vès kuijerde nao St. Pieter nao ‘De Roej Hin’ um ziech tao aon e peursike te trakteere.

De boere, die rontelum de Merret in de kaffeekes gónge de koffie drinke brachte ziech hunne knapzak mèt. Ze kochte ziech enen druge bökkem, pakde de kop mèt te tang vas en heden em evekes in de kachel bove-n-et vuur. Mèt e paar sneije pompernikkel góng dat nao binne wie vèt. Es ze de koffie gedronke hadde, drejde ze hunne koffiebak op et sjeutelke um. Dat huurde zoe bij de maneere. Et waor geinen ‘déjeuner à la fourchette’, mer veur 'n döbbelsje waore ze de maan, zonder de gezaaiten ‘hors d'oeuvre’ naturelek.

Vèsse in et groet mèt te zeege of et kruusnèt geit gewoenelek neet veur de leefhöbberij zoe min es et paolinge vange in de foeke. Umstreeks St. Jaokob weurd nog al ins ene zallem gevange. St. Pieter is te patroen van de vèsserslui, mer St. Jaan is ouch lid van dat broedersjap: dee vink ziene vès of ziene maan.

Dee vèsse geit raoje veer aon um ze gedöld te oefene op et vollegend aordig rijmke van Brammetje de Winter in ‘Mop de Visser’:

Visscher Frits vischt frissche visschen,
Frissche visschen vischt visscher Frits.
Wie dat kan zeggen zonder te missen,
Zeg ik, dat die een bolleboos is.