Prozawerken in Maastrichtsch dialect

XXVIII. De torenwachter.

Wat zeker mèt t'n indrök gief, dat Treech 'n aw stad is, is zeker et aajt Stadhoes. Stèl en deftig rijs et tao op aon et ind van euze nuijmodiese Groete en Kleine Staat en steit tao wie 'n stäötse aw daam in e ‘grisperle’-zijje kleid tösse 'n trupke jong vruimeskes, die in kante twalètsjes ene rijaloetwagel d'rum danse.

Wat et meiste opvèlt is te boetegewoen hoeg leije taak mèt et achkentig teurensje es taakruter bove drop.

In et aajt Stadhoes heet al van alles gehous, mer d'n hoegweerdigheidspersoon, dee et langste d'rop heet gerezideerd en dee de allerhoegste stadsbetrèkking vervölde, waos t'n torewachter.

Es me nog 'n daartig jaor geleije snachs door de straote van de stad leep, hoort me puntelek op te klokslaag van eeder ganse oor z'n trompötgetoets euver de hoezer klinke. Dan waos heer op zene pos in et teurensje. Väöl gezèlsjap had er neet es snachs al ins enen uil of e paar vleermuis um de taak of smörreges 'n koppel däölkes op 'n sjouw.

Et keemerke, boe-in mer plaots waos veur eine maan, waos toch nog geseerd. Ach gebonte hawe de ach vinsterkes aonein, die de spieker vörreme. Aon d'n ierste paol hóng ene noster, aon de vollegende 'n dreikentig veendelke van Sjerrepenheuvel, aon d'n derde e gipse kruzzefikske, aon de veerde staok e pameike in 'n ougesjrouf, aon de vijfde hóng de trompöt, aon de zèsde de kontrol-klok, die alle kerteers mós opgedrejd weurde en aon de twie andere 'n verzameling van beij-, doedsen Kevelaar-printsjes mèt dreikentige Slevruijkes t'rop. In de plafong staok 'n iezere handvat, boedoor et brandklökske kós gelojd weurde; wijer waos eine stool et gans ameublemint.

Nao boete had heer e sjoen oetziech, mèt te stad onder ziech mèt häör doezende lempkes en de starenhiemel debove, of es mèt volle maon de gansen umtrèk wie in ene liechte sloemer laog. Mer minder aontrèkkelek waos et tao bove es in de zomer onder e zwoer onweer de bliksem nao alle kante vlamde en neersloog of es in de winter de beijs euver de Maos streek en flödde door de reetse van de räömkes, of wannie et gans kräömke waggelde van d'n alievige störrem en de rege langs te ruutsjes gódzjde, tot heer gein èlle veur ziech oet kós zien.

Es um tien oore de nachwakers en pómpjee's hun rundes begóste, begaof

[p. 71]

heer ziech nao zenen observaassiepos, veurzeen van e lanteerensje, de nudige zweegelkes, einige sigare van ene sent en 'n tuutsje snouf, Iers kledderde heer de breije steinen trap op nao de ierste staassie, dan enen houte nao de twiede en 'n traplèdder nao de zolder; hoegerop klummelde heer nog mier langs 'n smaal lèdder tot in d'n tóp van de taak. Dao waos e keemerke van e paar meter in et veerkant, boe-in de potkachel stónt, die em swinters mós werreme en nog et lèste lèdderke; wat em door e luikske in et torekeemerke brach, wat bove de taak oetstik. Door et ope luikske kwaom de werremde nao bove. Stikde heer bekans, dan zat er mer e vinsterke ope. Dat mós heer ouch doen es er zene jas wouw oetof aontrèkke.

Dao zaot heer dan mer te spikkeleere. Zaog heer dan ins enen ongewone glood boven-n-'n hoes, zoedat et tao begós te vunkele, dan hóng er seffes nao dee kant z'n lanteerie oet en begós te brandklok te loeje. Op tat alerrem leepe de pómpjee's nao hun spruite en trokke de sjötters hun tenu aon, um in uniforrem de bedreigde plaots te goon aofzètte. Zoelang de vlam ziechbaar bleef, bleef heer loeje, zoedat er dèks oore aon ei stök mós bemmele en dat allemaol veur 'n verdeenste van vief-en-tachetig sent per nach. Mesjien betaolde ze de lèsten torewachter ouch mer de hèllef, umdat tee mer ein oug had. Wie dee storref en onderwijl d'n telefoon waos gekomme, woort te stads-Argus aofgesjaf.

Waos geine brand, dan naom heer ziech um haaf èllef z'n ierste snuifke, staok um haaf twellef z'n ierste sigeerke aon (merrek: ‘Prenez-garde’), beijde ziech onderhands ene roezekrans, drejde alle kerteere ene slaag aon de kontrol-klok en góng alle oore oet e vinsterke liGGe toetere um te melle, dat heer neet in slaop gevalle waos, en brach zoe de nach door tot vief à zès oore.

Gewoeneiek waos et geine virtuoos op z'n trompöt wie dee van Säckinge, mer et had mie eweg van enen tróp gejs, dee geplök woort. Dee good op te trompöt lèdde, wis ouch, wat veur 'n zin d'n torewachter had.

Zoe had eine jaore laank löstig in z'n trompöt getoeterd. Veur 'n apaarte sigaar gaof heer um tien oore 'n ekstra nómmer, tot te lui van de Mäönt en de Jäöjstraot meinde, tot et lèste oordeil begós. Heer en ze vruijke, die beijweeg veer de lui góng doen, waore same aajt gewoorde, tot op ene veine kier de trompöt mer eine langen toet leet hure. Toen laog z'n aajt erreg kraank op Kalvarie. Op zeker nach hoort me nog mer inkel eve enen toen, want et wijfke waos doed.

Mer alles kaan verandere. Wie e jaor verloupe waor kwaome weer de vreuger trompöt-fantazies trök en opins vernaom me, dat t'n torewachter ziech 'n aug had laote valle op 'n nuij vrouw mèt nege kinder. ‘Zeedder’, zag er, ‘zoe allein is ouch niks gedoon’. En wie me häöm vroog, boe ze verstand waor, kraog me de bèste imformaassies euver de wedevrouw Rebsjie en häör leef jonges en meitskes. De trompöt maakde varjaassies tot et zoe'n aard had. Ze trouwde.

E paar maond naoderhand begós et taobove benajd te klinke. Dan had heer 'n blouw oug, want tan had er ziech taobove in d'n duuster, begrepder, zoe tege de lèdder gestoete. Of heer had ze geziech vol kretse, dan had em die toej van 'n kat, begrepder, zoe in z'n faassie geklawd.

[p. 72]

Mer de trompöt loog neet, die klonk al mer melankolieker. Ie et e jaor wijer waor had heer de krejemarsj tebij geslage en z'n hoeg poziessie getoesj mèt e lieg pläötske boete de Tongersepoort. Toch waar et e raodsel, wannie z'em zoe toutakelde, want es heer toes waor door d'n daag, góng zij op et stort, aajtgood rape en zaot heer op zenen tore, dan laog zij in et bèd. Wel klobde ziech te leef kinder nao zien doed mie onderein, met mèt iere höbbe ze toch te stad van e verheve personazje aofgehollepe.