Prozawerken in Maastrichtsch dialect

XXIII. Soldatenleven.

E spreekwoord oet teen tied waos: ‘Die niet naar goeden raad wil hooren, moet maar naar het trommelvel luisteren’. Want in deen tied waos et deene neet veur de poes. Waos eine door de kriegsraod gestraof, dan woort em z'n straf veur de Hoofwach in et publiek bekind gemaak. Van

[p. 57]

aof te gevangenis woort heer tösse veer maan, door ene serzjant begeleid, geboejd nao et Vriethof gebrach. In ene karree van twie kompies loos 'm dan d'n ‘auditör-militair’ zien straf veur. Waos heer neet vervalle verklaord, dan waos er in uniforrem, mer es heer zoeväöl weeke detensie kraog, dan woort em de kokard aofgenómme en moch heer al deen tied neet te stad oet. Woort heer wel vervalle verklaord, dan waos er in et gries gekleid mèt 'n leere möts op mèt twie kleppe en er waos kruselings geboejd: z'n rechterhand aon ze links bein of umgedrejd. Dan kraog heer ze roed paspoort en woort veur d'n tróp weggejaog en aon de zjenderreme euvergelieverd.

In de zomer waos et um vijf, swinters um zès oore reveil. Um tien oore ‘soepete’ en um drei oore de middag. Eeder aot oet ze snertketelke en de kok kraog twie sent per maan per vief daog um de ketelkes te wasse. Et kommiesbroed waogde drei pond en woort door de kamerwach in dreije verdeild. Dat góng zoe: heer zat te punt van et mets op et middel van et broed; dat waos: ‘rustpunt op snee’, en dan deilde heer in dreije en vervollegens te maan kraog tan eeder e stök, dat hèdde nao dat et gelege waos: ‘rug, punt of snee’. Snooj heer neet zjus in dreije, dan waos et ‘donder in de glaze’. De leveransies gónge op te vief daog. Dan trok te menazjemeister mèt te mansjappe van de week mèt te kaar d'ropoet nao de ‘beenhakker’ en de eerappele- en greunteboere. Et vleis, wat ze kraoge, waos noe zjus neet altied van sjèlderije van bieste, daoveur gónge ze dan ouch zeker nao de beenhakker, en de mansjappe beweerde wel ins, dat te kok aw sjakkoo's kookde in plaots van rindsvleis.

In de Bonnefante hóng tegeneuver de kazerne in ene kaffee e sjèld oet: ‘In de goede vrouw’. D'ronder stónt:

Ik woon hier in het groen,
Wat kan ik beter wenschen,
Dan den zegen van God
En de nering van de brave menschen.

Mer wie op ene gooje mörrege d'n tróp ins veur enen tied op maneuver nao Holland góng, waos snachs et veerske in de gawwigheid veranderd gewoorde en, wie de seldaote de langs trokke, laoze ze:

Ik woon hier in het groen,
Ik heb niets meer te doen,
Want ik word verlaten
Van God en de soldaten.

Door de seldaote woort ouch kemedie gespäöld. In de groete zaol van d'n Awwestiene waos te ‘scène’ opgeslage. Gardijn en dekors hadde ze zellef gesjèlderd. Et sprik wie e book, dat te zaol sjoen gewit en getaart woort en ze wouwe in hunnen iefer zellefs te ganse gievel langs et kanaal geelsele, mer toen kwaom van hoegerhand bevel, dat ‘het stof der eeuwen op dat gebouw moest blijven liggen’, boe-euver ze mer haaf gestiech waore.

Nao de veurstèlling kwaome ouch te euverste kieke, wat neet wegnaom, dat te rezjissör bij et begin van et speul veur de gardijn kwaom verzeuke: ‘dat het geëerde publiek verzocht werd, niet meet rotte appelen tegen het scherm te...... smijten.’

[p. 58]

Onder de leefhöbbers van deen tied waos ene zekere Vos, dee later aktör van beroop woort en in Holland e bereump personnazje is gewoorde. Zou me wèlle geluive, dat ouch in d'n Awwestiene veurstèllinge zien gegeve door et ‘cirkus Wolschläger’, dat waos te ‘Carré’ van deen tied. Onder andere is tao ‘Mazeppa’ vertuind gewoorde.

Es tan in et naojaor de maneuvers heij in d'n umtrèk gehawe woorte, dan daverde de stad van de kanonsjeut, en boe de kanonne zellef stónte kós me gein vief pas mie veur ziech oet zien van d'n iewigen damp van de pollefer. Et sprik van eiges, tot haaf Mastreech, wat manslui betrof, mèt op maneuver góng en tege drei oore kwaom alles same nao hoes, seldaote en börregers, stief van de stöb en sjeel van d'n honger.

Wie in '70 de Zwave trökkwaome, waos ouch gans Mastreech in opluip. Ze woorte aon de staassie aofgehaold en de Mastreechter mansjappe woorte dadelek eeder door zien vrun in beslaap genómme en getrakteerd. Boe ziech zoe'n trupke mèt ene zwaaf in de middel op straot vertuinde, leep seffes enen hielen tróp t'rachter en dan zonge die:

In dien strijd zijne wij gekome,
Maar den uitval die was niet groot,
Daar waren vele van die Garibaldiste,
Die gebleve zijn al in dien dood.
Wij dienen als die Zwahaven
En wij dienen zonder spijt
Voor Zijn Heiligheid
Uit courage, uit courahage,
En zoo kwamen wij al in dien strijd.

En daan weer van väöre aof aon:

In dien strijd zijne wij gekome.

Tot ze weer ene kaffee introkke, boe de zwave vertèlle gónge, wat ze beleef en veural wat ze neet beleef hadde. Wie ze beveurbeeld te Garibaldiste mèt zeve maan achterein aon hun bajonèt rijgde en ze dan mèt ene voot tevaan struibde um 'n nuij rij d'raon te rijge. Of um te vertèlle, wie d'n Hèllige Vader Pius IX zoe minnelek mèt z'n zwave in et Mastreechs e präötsje maakde euver et weer, en dat heer hun allemaol de pauseleke zege had gegeve, boedoor geinen eine mie kós verdrinke, es er in de Maos veel, of er zwumme kós of neet.

Wat nog euver is gebleve van eus dapper zesave löp op z'n lèste bein, veer hope nog lang, en dan blijf niks mie devan euver es te gedinkstein op et kèrrekhof. Es eus Mastreechter vrijwèllegers ins oet t'n tegenwoordigen oorlog trökkomme, zölle veer mèt 'n klein varjaassie in et leedsje wel weer, nao bekans fieftig jaor, etzellefde beleve.