Prozawerken in Maastrichtsch dialect

[p. 52]

XXI. Najaarskermis. Volksspelen.

De Naojaorskèrremes sjeelde neet väöl van de Veurjaorsmerret. Allein stónte gewoenelek get minder kraome en woort heer minder door de vreemde bezeuk. Veur dat te kraome kwaome, vierde me de kèrremes mie onder ziech. Weeke van te veure mèrrekde me al aon de kinder, dat heer in aontoch waos. Sondags-naomiddags goejde ziech tie van de naobersjappe al bijein en begóste ze oorelaank rijaloetwagel te danse tot ze nao bèd móste. Wie korter op t'n tied, wie mie ze ziech begóste op te seere. De jonges mèt papèrre mötse en sjakkoo's en de meitskes mèt krenskes van gevlöch papier en sjöllekskes. Ouch te jonkheid, die al get awwer waos, begós ziech te reure. De jonkmaander haolde sent op veur de traktaassies en de verseeringe, want ouch te straote woorte dan geseerd. Ze haolde bij de mèllekboere de dreikentige eege; die woorte mèt greun en blomme bedèk en op eeder tand zatte ze e keerske. Dan hónge ze die op in et middel van de straot en saoves deende ze veur illuminaassie. Ouch kleijde ze kèrremespóppe aon en hónge op of zatte ze aon de deur en dat waos noe zjus gein ier veur degeen, dee ze veurstèlde. Daogs te veure zaog me aon alle kante de kinder met blinketige geziechter nao de bekkers goon, belaoje mèt te plate, boe-op te vlaoje laoge, die gebakke móste weurde, want in eeder hoeshawe woort te nudige lekkernij eigens veerdig gemaak, reeste-, zwarte- en wortelevlaoje, slóffe mèt appelespijs, tartepomme mèt ruutsjes t'reuver en mikke mèt krente. SpeebaGGe woorte mèt honderde geslach, wie ouch te kenijns, die al weeke van te veure waore-n-opgezat um te maste. Familie en kinnesse woorte op te kèrremes genuud en et fies zat ziech hoeselek in mèt 'n rejaol (vr)eetpartij. Daonao trok me de straot op. De jonkheid had tao dan groete taofels en steul en benk opgezat. Vlaoje-n-en beer stónte gereid van de opgehaolde sent en de speulmaan ontbraok neet. Van auto's en fietse had me nog geine las, kare voore die daog van zellefs neet en ‘voiture’ waore ouch raar. Me naom plaots en de kèrremesspäölkes begóste. Eike woort gespronge en al waos ouch al ins ein debij, die neet mie springe kós, dan trooj ze mer op te plaank en et kós neet sjeele, of ouch al ins te slóf tege 'n grameer häör kadutske aonvloog of door e ruutsje van e kiekuutsje. De pot woort geslage of ouch wel d'n haon. Dat lèste gebäörde meistens bij ene mèllekboer en dan slooge de manslui veur espres mis um de vrouwe de kans te laote. Had zoe ein dan d'n haon geköp, dan waos ze keuningin en, getrouwd of neet, ze mós ziech ene keuning keeze. Al waos et ouch neet häöre maan, dat waos gepermitteerd. Dan kraog et keuningspaar 'n sjerrep um en mèt te kop van d'n haon op te sabel trokke ze zingenteere d'rop oet. Keuning en keuningin móste et ierste de kompenij trakteere.

Ouch woort gekeigeld en gebeiteld veur vètte gejs.

Tege d'n aovend begós te danspartij. Dan waos op e paar plaotse speul of wel ze ammezeerde ziech in hun naobersjap mèt te rijaloetwagel te danse. Rontelum staoke ondertösse de jonges knakkers aof en muiskes en zwerrevers, zevesleegers, zunnekes en Bengaals vuur. Van opruime waos gein spraoke; et woort veer, vief oore, mer de res van de mörrege waos et stèl. (Dat zal wel).

[p. 53]

Vandaog t'n daag beginne veer nog haos eeder fieske mèt ene, rijaloetwagel en veer zinge:

Rijaloetwagel - walgel,
Rijaloetwagel.
Hei, 't is mer retsjepoe,
Hei, 't is mer kakkedoe.

A poe.

En veer höbbe de mode gevonde, bis.

Trè-lè-lè-lè-lè. bis.

Viva-joes, koffiedoes,
Viva-jas, koffiedras.
Hei, 't is mer retsjepoe.

En de aw lui vertèlle, datse nog van hun awwers vernómme höbbe, tot tat leedsje gezonge woort, wie de Sansculotte de stad oettrokke mèt maan en peerd en de wagele van de legertros.

Rij mer oet, wagel,
't Is toch mer ‘race de poux’.

A poe!

En dan zatte ze ziech tebij op hun hoeke, wat ouch nog z'n bekinde beteikenis had.

In deen tied leep ouch nog ene sjoute rond, dee bij alle fiesteleke gelegenhede onmisbaar waos, um de boel op stelte te zètte, mer me vont em euveral behalleve in z'n hoes en dan gónge z'em zeuke. Ze neumde-n-em de ‘Modde’ en hadde z'em, dan zonge ze: ‘Veer höbbe de Modde gevonde’. Wee noe wijer ‘joes’ en ‘jas’ waos, dee in eus leedsje bezonge woort - jeh - dee et wèt moot et mer zèGGe.

's Maondagsmiddags waore dèks volleksspäölkes op te Vriethof mèt rinksteke te peerd, zakloupe, bruudsje happe, masklumme, papete, sjroep lekke, boegspriet loupe en ander vermakelekhede, boe-in benkelek mèt water, zeip, sjroep, veere, meel, root of bloudsel geknoeid woort. Bij papete móste de jonges ziech geblindook pap voore. Bij sjroep lekke haolde ze iers te wöllemkes mèt hunne mond oet 'n groete sjotel mèt sjroep en daonao oet 'n sjotel mèt veere, en dan zaoge ze oet wie de bosduvele. Et masklumme waos mie veur de manslui. De prijze waore bugelkes mèt geld, 'n horlozje, 'n sjink, enen humperok, e blouw keelke of e bont humme. En et waos kemik veur te zien, wie ze ziech preemde um bove te komme. Wie dan eine al get hoeger avvenseerde es zene veurklummer, mer dan ouch opnuijts in de veerse zeip terech kwaom en dan in volle vaart weer nao ondere sjievelde en in et stru rolde.

Bij et boegspriet loupe leepe ze op hun zokke gaw euver ene paol, dee drejde. Dee noe neet t'reuver kwaom, veel aon d'n eine kant in e zeil mèt meel en aon d'n andere kant in e zeil mèt root.

Bij de wedloup mèt hindernisse móste ze euver hèkkes kleddere, door smaal botertunnekes kroepe, die aon touwe hónge en ronddrejde, zoedat dee d'rin gekrope waos, nao lang spartele weer aon dezellefde kant t'roet sjravelde es heer d'rin gekrope waos. Ouch móste ze onder enen dook door, mer dao laog tan 'n dikke laog bloudsel. Kwaome ze d'ronder oet, dan zaoge ze oet wie de bloudselpóppe en jadzde zoe wijer. En zij, die

[p. 54]

mètdooge, blouw, wit, zwart, naat of vol zeip, ammezeerde ziech zoe good es zij, die denao keke. Me zaog tao niks in. Mer wie op ene gegeve -n-ougenblik gewiechtige artikele in de gazètte kaome, boe-in aongetuind woort, dat me errem lui misbruukde um tot spot van andere te deene, toen woort te mas en de boegspriet en de botertunnekes opgeruimp en góng me aon et veredele, en dat moot gezag zien: noe ze neet mie masklumme, krup t'n eine langs t'n andere op um bove te komme en noe ze neet mie sjroep lekke...... is tan ouch et minsdom ‘sjrikbarend’ veredeld.