Prozawerken in Maastrichtsch dialect

XVIII. St. Servaas-processie en -kermis.

Saoterdags veur de Groete Prosessie trokke de boote van Bonhomme de kanaal op, sjoen geseerd mèt Nederlandse en Belzje veendelkes, en in de Waoledörrepe, hoe ze langs kwaome, woorte zij, die neet t'raon dochte, d'raon gerappeleerd, dat sanderendaogs te brónk van Sintervaos in Mastreech oettrok. En ze leete ziech neet onbetuig, want Sondagsmörreges slooge de boote haos um es ze aon de Zwaonegrach t'n drej móste numme. Zoe vol waore ze gelaoje.

Ouch te lui van d'n Aokerkant kwaome dan aongezat en de Gienzeijers mèt te res van de umliGGende dörrepe dooge de deur tou. In sjarbangs, ouch mèt väönsjes, in houfkare, mèt sjeeze en op hun moojers veule, allemaol achterein, wie de gejs van Heugem, zakde ze op Treech aof. De oetspanninge hadde-n-et drök. Veur d'n Eikeboum et et Lemke op te Boschstraot, veur de Gouwe Liew op te Groete Straot en de Gouwe Sleutel in de Rechstraot stónte dan rije kare en koutse.

De kaffee's zaote vol, wie ouch te hoezer, boe ze de koffie maakde veur de lui, wie bij Vanniel en Muutsjes, wie in de Drei Keuninge, et Roezenheudsje, de Teene Kan, et Wit Peerd, de Moerejaon en de Gouwe Klomp. Rontelum et Vriethof waore de veendelkes van de stad aon de buim en de lanteeriepaole opgehange en langs te gievels streke de breij baone van de groete veendele van aon de taak tot onder aon de ierste staassie. Es te èllef-oore-mèsse oet waore, struimde gans Mastreech, wie nog, nao de Vriethof en ranzjeerde ziech eederein, wie van allein, in twie rije op te stupkes en dan trok ze stäötig langs, eus sjoen prosessie, wie ze getrokke heet van de ein iew in de ander.

De deenders, mèt witte breuk aon, ene steek op en de sabel op zij, ruimde de lui op, die nog op straot e good pläötske zeukde. Gaw-gaw woort te vrije weeg tan mèt blomme gestruijd en et blouw-vloere väönsje van de Nieuwenhof opende de stoet. Op te maot van de prosessiemarsje wandelde ze dan langs: de weiskinder, de broedersjappe mèt hun flambouwe en de kongergaassies mèt hun vaone, de broedegoms en bruudsjes wie 'n witte wollek, de dribbelende ingelkes veur et beeld van Slevrouw, et beeld van Sintervaos en de zwoer Noedkis door broeders gedrage, de harmonie en zengers, de wieroukgoojers en d'n hiemel mèt et Allerhèlligste, gevolleg door de goevernör mèt z'n staote en de börregemeister mèt zene raod.

[p. 46]

Muziek en zaank en litteneije klonke euver de Vriethof en van aof t'n tore bromde laanksaam en plechtig eus Groete Klok.

Waos te prosessie in, dan gollevde alles nao de Merret, want tao waos et kèrremes. Dao stónte op twie rije, mèt te röGGe nao de hoezer of nao et Stadhoes, de kraome en tente. De meulekes stónte veur de Buroo, op te Vèsmerret of later achter et Stadhoes. Klokslaag twellef oore zat ziech tao et spiktakel in.

Euver de Merret drentelde dan doezende lui en me hoort e verward gedruus van 'n twintig groete en klein öllegers, die doorein späölde, dikke en klein tromme, trompötte, groete belle, toethores en sjriewende oetreupers. Tösse de kraome hóng enen iemeujetige reuk van oliekeuk en petattefrit, wèl bieste, sjölkes, sjèlvès, kollodion, petrol en zeipluter, en bove-n-alles oet dreve de bössele ballons of zaog me hoeg in de loch, gans transparant door de zonnesjien, 'n inkel roed of violèt lochbelke, wat aon 'n kinderhand ontsnap waos, spietig naogeloerd door de nonk petere, dee noe e nuijt mós koupe, wouw heer neet mèt e beuketig keend opgesjeep zien.

Heij-en-dao vörremde ziech ene krink van lui, boe get apaarts te zien of te hure waos.

Aon de Spèlstraot stónt te leedsjeszenger mèt ze breed. Heer, z'n haore oet zene nek gesjore, in z'n hummesmouwe aon et öllegerke. Zij, mèt 'n hoeg zwarte möts, lang belle en ene bloodkralle koljee um, góng mèt te leedsjes rond of hollep häöre maan mèt zinge. ‘Vrienden’, begós heer, ‘luistert naar de waarachtige geschiedenis van een Hollandsche matroos, die onschuldig veroordeeld werd om op het schavot te sterven’. Nao de korte eksplikaassie en de nudige dreje aon de zwingel, sjuivde heer ze pruimke van de ein wang nao de ander, speijde ins en mèt z'n heis keelgeluid zat heer ‘et ierste komplèt’ in en kraog ‘de Hollandsche matroos’ z'n bäört. Waos ‘de waarachtige geschiedenis van Jacob van der Burg’ aofgedrejd, dan kwaom ‘den droevige moord’ aon de bäört, ‘op eene aangename wijs’ van et lammenadig öllegerke:

En ik heb haar gegeven een steek in d'r hart,
Tot ze is bezweke van pijn en van smart.
En och, God, ik leef in nood - tuderuut
Ik heb mijn lief gedood - tuderuut
Haar teder kind daarbij,
Ach, God, heb toch medelij - tutuut.

Daan vollegde ‘De klacht eener jonge maagd’ op te maot van dreije:

Ik schonk hem mijn hart, mijn liefde was hij,
Dat maakte mijn minnaar gelukkig en blij.
Maar hij is gaan varen op zekeren keer,
En hij keert van ze leven niet weer.
O, moeder, die zeeman,
Die zeeman doet mij den doodsteek an,
O, moeder, die zeeman,
Doet mij den dood weer an.

Of wel: ‘Afscheid van eene jonge maagd aan haar welbeminde’:

Vaarwel, Sjalie, as je vaart op reis,

[p. 47]

 

Schrijf mij dan asjeblief

 

Een schoone minnebrief.

 

Vaarwel, Sjalie as je vaart op zee,

 

Denk dan toch nog eens om je Neelie.

 

turelure - turelure - tureluut - tuut - tuut.

Dan góng de vrouw mèt e bekske rond en prezenteerde: ‘Jacob van der Burg’ plus t'n ‘droevige moord’ en Rinaldo Rinaldini, ‘de groote rooverhoofdman-bandiet’, ‘het heele boekje bij mekaar voor vijf cent’.

In enen andere krink gónge e paar kunstemeekers hun toere verriechte, mer ze móste iers ‘vijf en twintig centen op het karrepet’ höbbe, ie ze begóste op hun han te loupe of rajer te sloon.

In 'n runde get wijer danzde e paar hun of maakde 'n eepke kunskes op 'n taboerèt. Er had e roed rökske aon, e wit geploeid kreegske en e mötske op mèt 'n hinneveer. Et keerde mèt e bessemke, sprong tuijke, belde, sloog 'n trumke, grijnde en gaof ‘'n hand’ veur e peekferjenneke of 'n hazeneut. Of wel waos et te maan mèt te beer. Dat bies kraog ene kloppel tösse z'n väörste pu gegoojd en mós op z'n zokke danse es te sigeunder zong:

O li spando,

O razki, poezzi, beizi, beizi, som, som, som.

Daonao maakde de beer e paar kónkelebolle en trok slóffenteere wijer.