Prozawerken in Maastrichtsch dialect

XVII. Straattypen.

Wee heet ze nog gekind, Berreb Joes en Anneke Poes, Kejzjemenel en Sjöptrök, de Gekke Sij en de Gekke Joezep, Appelepröl en Pa Bonk, Flaatsje en de Bökkeme-Janna, Betsje Pis en Keubeke Sjantee, Zaat Anneke en Pletteneer, de Blanke Dèlia en de Wèl Ida, Watering en de Keekpóp, Piejeetsje en de Koloradokever?

Allemaol populair um de ein of ander reije. Allemaol min of mie getik en daodoor in et oug vallend van de praotsmakende gemeinte. D'n eine waos getroebleerd van zatigheid, de ander van bravigheid of umgedrejd. Appelepröl wandelde zomer en winter rond mèt ene greune perreplu en lómmele um häör veuj gewindeld in plaats van kouse-n-en sjeun.

De Gekke Sij droog altied e wit deukske dweers veur häör veurkop en eint euver häör oere. Kwaom ze in 'n kèrrek, dan stónt ze dao altied maneuvers te make of ze komverzaassie heel mèt te beelde.

Betsje Pis kós ouch neet sjeije van häöre perreplu. Ze waore allebeij zoe get eve hoep, mer de perreplu waos sjoender, want Betsje, ocherrem, had väöl eweeg van 'n verdruugde peperneut. Me kós häör gei groeter plezeer doen, es häör get gekleurde lepkes te geve of 'n aofgedaankde staolkaart en dat zat ze allemaol op häör möts. Ze vont ziech tan ouch erreg aontrèkkelek, want ze zag zellefs, datse wel enen offeseer kós kriege, mer dee wouw ze neet. De kinder reepe: ‘Betsje Pis, kroep in de kis’, want tao woort beweerd, dat Betsje mèt häör meer same sleepe in 'n zweegelekis. Die meer waos ouch al zoe groet es te familieperreplu, mer die kwaom minder onder de lui.

Watering en de Keekpóp veele mie op door komverzaassies, die ze hel-op mèt hun eige op straot heele. Gewoenelek hadde ze ruizing mèt enen onziechbare persoon, tottat et publiek ziech temèt bemeujde en de ruizing enen duteleker vörrem aonnaom.

Flaatsje had 'n doorloupende retoerkaart nao de Ommersjans. D'n tied, dat heer dao-oet waor, waos heer gestiedig zaat en probeerde aon sent te

[p. 44]

komme door in de kaffee's viool te speule. Ene striekstek had heer neet en tókkelde zoe get op z'n drei snaore mèt e zweegelestekske.

Zene kollega Pletteneer späölde op te klarinèt en danzde de zevesprunk tebij. Al zingenteere maakde heer passe debij en nao eeder koeplètsje vertuinde heer 'n ander kuns. Heer begós mèt te zinge:

En hej-je niet gehoord van de zeve-de zeve
Hej-je niet gehoord van de zevesprong.
En dat is een -
En dat is twee enz.

Bij zeve laog heer plat op zene rök in z'n klarinèt te toete en dan waos et te kuns um em dao e glaas beer in te sjödde. Góng er daonao mèet zenen hood rond, dan waos er al gaw getruus mèt e paar sent, mer dèks kwaom ouch weer e glaas beer in d'n hood terech. Naat van binne-n-en van boete kwaom Pletteneer dan saoves nao hoes.

De Gekke Joezep deende mie tot vermaak van de lui door de kabriejoele, die heer maakde. Leep Joezep door de straot te suffe en reep ins eine hiel hel achter em: ‘Joezep!’, dan gaof Joezep ziech ene slaag op z'n bats, sprong in de huugde en drejde ziech impassant rond wie ene kókkerel. Dan begós heer speijenteere en stamelenteere te foetere en wie koejer datse'm maakde, wie erreger dat et woort.

Zaat Anneke stónt ziech altied op t'n hook van de Breijstraot, achter de Kemedie, tege d'n hook van de gievel te sjoore. Stónt ze neet tao te wachte op te sent, die ze kraog, dan zaot ze in e slijterijke de sent te verpave. Ze pozeerde nog al ins veur sjèlders, mer ze kwaom noets allein, want gezèlsjap brach ze genóg mèt en leet geere get tevan achter.

In de kazjematte leefde d'n awwen Hein. In enen oethook van de ‘zès en daartig’ had er ziech e paar bössele stru bijein gesleip en dao lozjeerde heer op. Mèt te kolleezje-jonges leefde heer gedeiltelek in vrundsjap, gedeiltelek op voot van oorlog. Kós eine z'n latijnse of greekse tema's neet, dan waos Hein veur 'n döbbelsje wel te vinde, ze te korrizjeere en dan waore de jonges welkom, mer es ze op hun zwerreftochte door de kilometers lang geng en kamers ouch wel ins t'n awwen Hein ze stru in brand staoke, dan vollegde dao ene vlooksalvo van Hein op, dee hun weeke laank oet te riezer doop blieve.

Pa Bonk waos ene struise kerel, mer zoe lui es er groet waos. Es me häöm zaog, zou me geluive, dat ene mins van ene baviaon aofstamt, teminste in 'n stevige kouw zou heer e good figuur gemaak höbbe (veur op enen ölleger waos heer te groet). Heer waos altied ‘zoe häörig wie Leffeleer’. Heer had lang errem en bein en han...... gein prezenteerbleedsjes mer effektief taofelblajer. Van z'n veuj zaog me altied te bloete hakke, wie twie oliekeuk bove z'n klompe oetkomme. Z'n klompe woorte apaart bezonge. In zeve stappe waos heer de Papestraot aof. Hoort me op straot: klóts-klóts, dan zachte de lui: ‘doeg te deur touw, dao kump Pa Bonk.’ Waos me dao neet op verdach, dan stónt heer opins in d'n heere. Mèt staok heer 'n hand onder ze keelke en mèt 'n lamentabel stum, die klonk of ze oet e beervaat kwaom, begós heer: ‘Höb geer neet e paar sent veur miech, iech höb get aon m'n hand, iech gaon mörrege nao Klavarie en iech kom ouch noets mie trök.’ Begós me mèt em get te geve,

[p. 45]

dan waos me-n-em nog neet kwiet, want dadelek vroog er et ierste et bèste debij. ‘Höbder neet e paar besjute veur miech of 'n tuijke veur um m'n piep’? E stumpke móts had heer altied in zene kop. Good ete kós er, want wie enen hallefing oet t'n umtrèk em ins stief wouw voore, aot heer d'n hiele santebetik oet te koojketel op. Zenen appetiet leet zoe'n bewondering achter, dat z'em dao noets mie op t'n dinee gevraog höbbe. Wie eindelek ‘plaots’ op Kalvarie veur Pa Bonk liber waos, kós heer dao toch neet good tiere en op ene gooje mörrege waos Pa Bonk doed. ‘Foj’, zag te begijn, ‘et waos ene lieleke maan op straot, mesjien is et noe ene sjoenen ingel in d'n hiemel’. Veer hope-n-et mèt häör.