Prozawerken in Maastrichtsch dialect

III. Winkels.

Wat zou ene Mastreechteneer, dee nao fieftig jaor nog ins trök kwaom, verwonderd rond loere es heer noe ins van aof te nuij staassie nao de Vrietof kuijerde en wijer ins links en rechs te stad góng bekieke. Winkel op winkel en d'n eine nog sjoender en deftiger es t'n andere. In zienen tied waore roete van ene meter hoep al gaans get bezunders aon de meiste kiekoete. En de waor stónt minder in de vitrien en mie in de winkel.

In de stoffewinkels hónge de ‘haute nouveauté’-stoffe door kopere ring getrokke aon roej lassees, die aon de ballek euver rölkes leepe en es noe ene klant te nudige èlle van dat ‘koffiebroen’ of ‘moesgries’ wouw höbbe, dan woort et stof mèt 'n zeker delikaote plechtigheid nao ondere gelaote. Dao woort verkoch kattenaat veur plekskes en asgraw veur voring, greune ‘serge’ veur gardijne en duvelssterrek veur breuk, brazieljèn en tiertej veur rokke en violètte katoen veur nievelskepkes en faaljes. Dao waos mer eine winkel, boe me zij kós kriege.

Bij de modiste stónte de damesheuj op gedrejde stäönders en de mötse

[p. 14]

op mahotte. Zoe'n mahot waos ene kartonge póppekop op natureleke gruudde, mèt zwart geferniezde gesjeigelde haore d'rop geverref en twie ron roej gekleurde plekskes op z'n wange. Op tie köp pareerde veural de boerinnemötse. En wat zaot neet op zoe'n möts bijein. Lint en vloer in allerlei varjaassies, pluime, blomme, zèllevere en gouwe bolle, kant en pèrrele, wie mie wie sjoender. Mer dan vont nog wel ins ein: ‘dat häör die vlètte flous sjraw stóng, en datse liever e grien meike in de plaots haw of ein blaaw pluum’. Toch waore ze dao doezendmaol sjoender mèt es tat me ze noe zuut mèt ene modelhood op en ene klokrok aon mèt ene stek achter 'n kooj loupe.

In d'n tied van de kommunies zaog me niks es witte mötskes oetgewinkeld. Väör langs te kiekoet laog meistal 'n rij nètsjes, die euver 'n blouw sjijf gespanne waore. De meitskes drooge toen väöl et haor in e nètsje mèt e zwart vluurke d'rum en de jonges sjeigelde mèt te kartonge sjijve euver de straot.

In de bookwinkels hónge gewoenelek achter de deur e stök of zès ‘Nieuwe Hollandsche Kinderprenten’ geëtaleerd. (Dat waos impassant um et inkieke te belètte.) De gesjiedenis van Blauwbaard, de Gelaarsde Kat, Astepoester, Ezelsvel, Kleinduimke waos aon twie sent verkriegbaar. Printe mèt seldaote woorte ouch väöl gevraog. Um wijer aon et lezend publiek te voldoen zaog me väöraon langs te roete op rijkes liGGe: de gesjiedenis van Genoveva van Brabant, Reijnaert de Vos, Fortunatus, De vuile Klapper, Valentijn en Oerson, De vier Heemskinderen, De Bende van Bakeland, Het nieuwe Brievenboek voor minnende Harten en Het waarachtig Droomboek, allemaol gedrök bij Snoek-Ducaju in Gent. Van de printsjes waos et eint nog sjouwer es et andert, mer gewoenelek stónt toch t'ronder, wat et zèGGe wouw, zoedat me ziech neet verdaole kós. Sjriefpapier had e groet formaat en enveloppe kós me neet. De breeve woorte sjoen gevawwe en daan mèt te nudige ouwelsjes tougeplak. Me sjreef nog mèt veere penne en terwijl veer allewijl lang gei mets mie nudig höbbe um nuij punte aon eus penne te snijje, toch loupe veer nog altied mèt e ‘pennemets’ in eus tes.

Vèskouplui had me nier hiel wienig in Mastreech. Twie of drei, teminste veur zievès. De vès oet te Maos woort, wie nog, allein op te Merret oet te loepe verkoch, mer zievès waor meujelek te kriege. Eine vèskoupmaan trok 's Maondags veur daag en daw te voot nao de ziekant en waos tan Donderdags saoves trök. Mèt et treinverkier naom ouch te vèskomrners, tou, nier väöl anders es hieringe, bökkeme, stokvès, kiebelinge en laberdaon waos vreuger neet te kriege. Bij de veerse zievès zaog me väöl steur en Friedagsmiddags slingerde de rij punte, die van zene rök gesnooje woorte, euver de Merret en slooge ziech te koejonges temèt um de oere. In d'n tied van de Meivès kwaome de vèssers van Eysde mèt kare vol nao de stad en woort te gaanse week door ene sjoene meivès 35 sent tot ene frang per stök verkoch. Et is bekind, dat te meeg ziech t'rop verheurde, datse mer eine kier per week meivès zouwe kriege. Allewijl kriege z'em dèks mer geine kier.

Boter woort mèt klöt gekoch van de Vinlose boterkónte oftewel boterkouplui. De meiste boter evel koch me mèt stökskes op te Merret. Mar-

[p. 15]

garine kós me neet en dee gein sent had um boter te koupe, smeerde ziech get sjroep, potkies of fluitert op z'n botram of aot in Gaodsnaom ze bruudsje druug. Wie de ierste margarine aongebooje woort, prezenteerde me enen have kilo veur 25 sent en me gaof nog enen have kilo op t'n houp tou. Ze waos beterkop es karesmeer en woort tan ouch wel daoveur gebruuk.

Mossele waore altied te kriege en dèks hoort me nog swintersaoves laat, es et e weer waos um geinen hond door te jaoge en haos alle lanteeries oetgedrejd waore, door de duuster straote 'n hooi stum roope ‘mossele spek’. De sjöliepe gebruukde de aptiekers um goojekoupe zallef en ‘plemaat’ of ‘plemp’, wie de boere zachte, d'rin te greeve.

De aptiekers verkochte vaöl mie kruije es allewijl. Wee hollep ziech mèt aspirine, antipirine, antifebrine, fenicetine etc.? De lui hadde neet ins väöl krenkdes. Wee had toen ene blinnen derrem of nekkramp? Ze hadde boekpijn of koliek, 'n kaw heij of tao, de pottemennekeskrenkde of te viefleen en ze haolde ziech krissie of zoeget en ze genoze of ze gónge doel, zjus wie noe. Wel wèrrekde ze geere mèt pappe van leim, gekookde zwallebernèste en veural mèt koojdrek. Niks zoe good. Wie veizer wie beter.