Leven en werken van Jacobus Bellamy (1757-1786) (2 delen)

[p. XIII]

VIII.

Twede Missive aan de Heren Schryveren der Algemene Vaderlandsche Letteroefeningen, wegens enige Handschriften¹⁾.

Myne Heren!

Enigen tyd geleden zond ik u een berigt, van enige, onder my berustende, Handschriften; gy waart vriendelyk genoeg, om dat berigt in uw Mengelwerk te plaatsen; dit doet my hopen, dat gy ook dezen brief, met de daarin vervatte berigten, der Waereld zult mededelen. Ik ben thans bezig met enige, der reeds aangekondigde Handschriften, voor de drukpers, gereed te maken.

1) Tekst volgens Alg. Vad. Lett. 1783, II, blz. 39.

1.
Over de Liefde tot het Vaderland.

Onder het lezen van dit Stukje moet men zich half dood lagchen. De schryver van het zelve moet een onnozele hals geweest zyn: hy wil, dat, zoo wel Burgers als Regenten, alles zullen toebrengen tot welzyn van het Vaderland; zelfs, zegt hy, met opoffering van hun eigen belang!...Ook wil hy, dat men, in tyd van Oorlog, den vyand moet tragten afbreuk te doen! - Van de Vryheid vertelt hy wonderlyke dingen; hy zoekt te betoogen, dat ze iets wezenlyks is: en dat een Republiek, zonder vryheid, geen Republiek is. enz. enz.

Dit Stukje wil ik alleen uitgeven om de Natie wat te vermaken; vreemde, ongewoone dingen hebben altyd iets van het grappige.

2.
Dat men, om Predikant te worden, geen verstand behoeve.

Dit wordt door verscheiden voorbeelden aangetoond.

3.
Aantekeningen van myzelven.

Dit is het dagboek van myn Grootvader zal^r.²⁾. Het zal wel zes delen in groot 8vo zyn. Het bevat eene juiste aantekening van alle de bedryven, misstappen, enz. van myn' Grootvader; van zyn 26, tot zyn 69 jaar; dit was het laatste zynes levens. Dit boek is, voor de liefhebbers der menschkunde, onontbeerlyk. Zoo ik hopen kon, dat men het gunstig ontvangen zoude, wilde ik de kosten gaarne doen, om ieder deel met twee keurige platen te versieren. Ik heb reeds verscheiden tekeningen in gereedheid; de eerste - en wel de beste - verbeeldt den toestand van myn' grootvader;

2) ‘Wahrheit und Dichtung’ uit de ‘Familieaanteekeningen’ (Gedenkzuit blz. 10)? B.'s grootvader is 21 Okt. 1698 geboren (Aant. 2) en zou dus in 1767 zijn overleden.

[p. XIV]

agt dagen na het voltrekken van zyn huwelyk. Ik zal het hier wagen om 'er eene beschryving van te geven; zy zal gebrekkig zyn, doch men zal 'er evenwel genoeg in zien, om een flauw denkbeeld van dit meesterstuk te vormen.

Zonder pruik - met één kous aan - in zyn borstrok - met de armen kruisling over elkander - beide de benen, insgelyks over elkander geslagen, regt uitstekende - de kin op de borst gezonken. - In deze houding zit myn grootvader op een stoel. Tegen over hem staat een ledikant, waarop myn grootmoeder ligt. De houding van myn grootmoeder is zeer uitdrukkend: zy ligt met haar regter zyde tegen de sponde aan; de voorste vinger van haar regterhand rust op haar regter oog - den slinkerarm steekt zy geheel naar boven. - Agter de stoel van myn grootvader hangt een uurwerk, wiens wyzer op twaalf uur staat. - De meid komt met een koffykan binnen, enz. Al het bywerk is te veel om te noemen; onder anderen zyn 'er twee kleine honden, die met de muilen van myn grootmoeder spelen. enz. enz.

Nu nog iets van het werk zelve. Ik zal - en dit zal aanpryzing genoeg zyn - een klein uittrekzel van het zelve geven.

Den 24 Mey 1723.

Dezen morgen was ik even wakker geworden, toen myn klok zes uur sloeg. Kom, dagt ik, ik zal nu maar ten eersten opstaan! Myn Vrouw lag nog in eene diepe rust. Nu kan ik, dus dagt ik by myzelven, nog drie of vier geruste uuren doorbrengen (voetnoot:..Deze tekens komen in het werk dikwyls voor. Ik heb gemerkt, dat myn grootvader ze doorgaans gebruikte, wanneer het denkbeeld van rust en dat van zyn Vrouw gelyktydig hem voor den geest kwamen.)

Ik schoof zagtjes het dekzel van myn lichaam af. Zonder veel beweging te maken greep ik naar myn broek, die, voor het ledikant, op een stoel hing: - doch, of het door den invloed van eenig boos wezen - dan of het een uitwerksel myner vrees was - ik haalde myne broek naar my toe, - zy bleef haperen, - de stoel, met een tamelyk welgevulde waterpot, die op denzelven stondt - de stoel viel met de waterpot omver!..!..Door het gerugt wierd myne Vrouw wakker - het eerste woord, dat zy sprak, was een aankondiging van den rampzaligsten dag mijnes levens. -

Het overige van dezen dag is geheel in karakters.

Den 19 Juny.
's Avonds ten 6 uur.

Ons hart is toch een wonderlyk ding! Ik zat in myn zomerkamertje te schryven, toen de meid schielyk, en met tekens van de uiterste verbaasdheid op haar gelaat, binnen kwam: ‘ach! myn Heer?..’ wat is het zeide ik. - Is 'er brand? wat is het? - ‘ach! neen Myn Heer! maar de Juffrouw is van al de trappen gevallen!’

Zoo! zeide ik, en ze is zeker dood?!?!..‘neen, Myn Heer! maar mogelyk was het beter, dat de hemel de Juffrouw uit haar elende verloste!’ Ja! dat denk ik ook!!

Ik schreef schielyk nog twee bladzyden af, en toen ging ik naar myn vrouw zien. Tot myne groote verwondering hadt zy niets meer dan haar beide benen gebroken, en slegts drie gaten in haar hoofd! zints tien Jaren herwaards heeft myn hart niet vrolyker gehuppeld, dan toen ik myn vrouw +?:!¡+?!C.

Ik zou duizend stalen kunnen aanvoeren, doch deze twee zullen genoeg zyn. - Tot meerder nut voor den lezer, zal ik agter het werk een woordenboekje laten volgen, waardoor men de Karakters, en de duistere plaatsen, in het werk voorkomende, zal kunnen verstaan.

[p. XV]

4.
Recept om een Heldendicht te maken, gemaklyker dan het Recept van Zwift¹⁾.

Dit is een Stukje, dat ik zelf geschreven heb! - En ik durf nederig zeggen, dat 'er mogelyk, over dit onderwerp, nooit beter geschreven is. Volgens dit Recept kan men, in één Jaar, een Heldendicht vervaardigen. Myn oudste zoontje heeft thans een stuk onder handen, de Bombariade, in twaalf zangen. Dit stuk wordt volgens myn Recept opgesteld. - Ik arbeide thans aan een uitvoerig berigt van myn Recept, dat ik u eerlang zal toezenden.

Myne Heren!

Ik blyve uw Dienaar
Onder de spreuk:
nosce te ipsum.

1) Zie Bijlage VII. 3.