Verzamelde gedichten

Op toon kelder

Tusschen twee groote cirkels
- Zijn hoed en zijn palet -
Heeft God een derde cirkel
Zijn rond gezicht gezet.

Bij dit gedicht wordt aangetekend dat de tekst is ontleend aan een artikel van Jan Voskuil, ‘Toon Kelder en zijn kunst’ (in: Op de hoogte, 1939, p. 138), ‘waar echter niet de herkomst en de datum van dit puntdicht worden vermeld.’ Het gedicht was ‘bij de vrienden van Nijhoff en Kelder (1894-1973) blijkbaar algemeen bekend; Jos. de Gruyter citeert het (in moderne spelling) in een artikel over Kelder in Het Vaderland, 24.11.'54.’ Kamphuis vermoedt dat het gedicht uit het begin van de jaren dertig dateert. Aangezien het auteurschap van Nijhoff onzeker is - het gedicht is niet door de dichter zelf gepubliceerd - en het voorts een gelegenheidsgedicht is, hebben wij het niet opgenomen.

Kamphuis neemt in deel iii twee vertalingen op naar Baudelaire, ‘Gedoemde vrouwen’ en ‘Lesbos’. In de aantekeningen wordt vermeld dat er nog een andere Baudelaire-vertaling bestaat, ook met de titel ‘Gedoemde vrouwen’ (het gaat hier om een ander gedicht van Baudelaire met dezelfde titel) dat ‘wegens de minder voltooide staat’ niet is opgenomen. Kamphuis heeft moeite de vertalingen te dateren: ‘gezien stijl, handschrift en papier

[p. 413]

lijken zij mij, globaal geschat, te dateren op ongeveer 1925’. Deze veronderstelling is echter onjuist, aangezien de gedichten stammen uit de oorlogsjaren. Nijhoff heeft in de oorlog niet alleen de vier ‘romantische’ gedichten naar het Frans vertaald, maar hij is ook bezig geweest met vertalingen van Baudelaire. Wanneer in 1949 Emmy van Lokhorst hem naar zijn uit het Frans vertaalde gedichten vraagt voor het vertaalnummer van Ad interim meldt Nijhoff dat hij ook ‘Lesbos’ van Baudelaire nog heeft liggen. Met deze vertaling is echter wat bijzonders aan de hand. Zij is een aanpassing van een vertaling die Jan Kalf in de oorlog heeft gemaakt. Bovendien heeft Nijhoff alleen de eerste 35 regels bewerkt. Nijhoff is naar ons idee te weinig de auteur-vertaler van ‘Lesbos’ om het gedicht hier op te nemen. A fortiori geldt dit voor de twee vertalingen ‘Gedoemde vrouwen’, die hij niet of nauwelijks bewerkt heeft.