Ierusalems verwoestingh door Nabuchodonosor
(1635)–Guilliam van Nieuwelandt–
Auteursrechtvrij
[Folio B4r]
| |
Als eenen aerdtschen God, ben ick op d' aerd' gestelt,
All' dat op 't aerd-rijck is, staet onder mijn ghewelt,
Van daer den dagh beghint, tot daer hy weer gaet slapen,
Is niemant mijns ghelijck, van die daer zijn gheschapen.
Geen macht, hoe groot sy is, en can my wederstaen,
Den Al, en al dat leeft, is my al onderdaen.
Het Goddelijck geslacht, mach my in macht gelijcken,
Doch souden op der aerd', voor my noch moeten wijcken,
Soo niet d' onsterf'lijckheyt, en waer in haer ghebiedt,
Ick trotsten haer ghewelt, 'ken sou haer achten niet.
Geweldig is mijn kracht, onwinbaer zijn mijn ermen,
Geen menschen connen haer, voor mijn gewelt beschermen,
Geen Goden ick ontsien, al waert schoon Astaroth,
Alleen en vrees' ick maer, den Isra'lietschen Godt.
Den naem van mijn gewelt, die doet het aerdtrijck beven,
Mijn willen of mijn Wet, die geven doodt of leven.
Een yder bidt my aen, ick doen al dat ick wil
Van Nisroth, of van my, en weet ik gheen verschil.
Al voert den grooten Godt, den Blixem, en den Donder,
Dat comt zijn Godtheyt toe, 'ken acht dat voor geen wonder,
Mijn macht streckt over d' aerd', daer vreestmen mijn bevel,
Men knielt voor mijnen throon, als voor den grootsten Bel.
Ick ben alleen als Godt, en Coninck hier beneden,
Een yeder moet voor my, uytstorten zijn ghebeden,
Al ben ick niet omringht met een onsterf'lijck Heyr,
Daer sijnder thienmaal meer, rontom my int 'tgeweyr,
Wiens wapens stalen glans meer als de sterren blincken,
Wiens Sweerden, en geroep, meer als den Donder klincken.
Tot aen den Indiaen, verstreckt mijn Heerschappy,
Den Bacter, Pers', en Meed', zijn onderdanigh my,
Die van het Moorenlandt, de Parthen, noch de Schieten,
En laeten laer mijn macht, noch grootheyt niet verdrieten.
Ick dwing den Oceanen, alleen den Isra'liet,
Die stelt hem teghens my, en wilt my dienen niet.
t' Schijnt dat hy voor hem heeft, den Hemel te bekrijghen,
Hy meynt dat ick hem niet, in mijn gewelt sal krijghen.
Ik sweyr by all' het Heyr, dat in den Hemel woont.
Dat zijn Meyneedigheydt, met straf sal sijn beloont,
Ik sweyr by mijnen throon, en by den Godt der Ioden,
Die toch den grootsten schijnt van all' ons ander Goden.
Dat ick niet sulcken straf, sal straffen zijn opset
Dat niemant meer naer hem, sal breken mijne Wet.
Nabusar.
‘Wie boven synen staet, of syne macht wil vlieghen
Die sal hem in zijn hoop, of in zijn vlucht bedrieghen.
Wie maer getrouwheyt veynst, tot dat hy is in staet
Voedt slanghen in zijn borst, en baert zijn eyghen quaet.’
| |
[Folio B4v]
| |
‘Een ongetrou gemoet, can qualijck 't beste kiesen,
En dat hy dan verkiest, en wilt hy niet verliesen.
Veel meerder acht den mensch, dat hy verkrijght door moeyt,
Dan dat hem buyten hoop, door het geluck toe vloeyt.
Al leert het spreeckwoort ons, soeckt aen Tyrannen vrede,
't Is dwaesheyt, want haer doen, brenght niet als onrust mede.
't meyn-eedigh boos gemoet wort lichtelijck verleydt,
Door hoop, of door beloft, tot ongestadigheyt.
Die ongestadigh zijn, die zijn gelijck de dwasen,
Den windt van haer verderf die maeckt haer opgheblasen.’
Nabuch.
Sijn opgeblasenheyt, heeft hy genoegh bethoont,
Nabusar.
‘Geen quaet blijft ongestraft, geen goet blijft ongheloont,’
't Schijnt dat hy niet en can, syn dienstbaerheyt gelijden,
Nabuch.
Hy moet my dienstbaer zijn, of om zijn vryheyt strijden.
Ha! slaefschen Onderdaen, ha! Booswicht ha! Tyran,
'k En weet niet hoe ick my van wraeck weerhouden can,
'k En weet niet hoe ick can bedwinghen mijnen tooren,
Dat ghy den eedt versaeckt, die ghy my heeft gheswooren,
Ick berst van ongedult, ha! Hemels wat oneer,
Lijdt ghy dat hem een slaef, stelt teghen synen Heer,
Lijdt ghy dat yemant macht sal teghens my aanveerden,
Daer ick door uwe gunst, ben Coninck van der eerden?
Daer my doch is voorseyt, mijn grootheyt en gewelt,
Eer ick oyt eenigh man gewapent bracht in 't velt,
Ick sweer hem by de Son', soo mijn kind' had' bedreven,
Dat hy my heeft gedaen, ick roofden hem het leven,
Denckt niet verwijfden Vorst, al proeft ghy mijn gedult,
Dat ick niet sal voldoen de straf van uwe schult.
Nabusar.
't Is Conincklijcke deught, sijn toornigheyt te dwinghen,
Nabuch.
Te straffen naer verdienst sijn Conincklijcke dinghen.
Soo ick gheen straf een deed', aen desen Isra'liet,
Meer and're deden 't oock, men sou my vreesen niet.
Nabusar.
Misschien heeft ymant hem, tot sijn verderf geraden,
Nabuch.
Geen onschult hoe het sy, ontschuldight sijn misdaden,
‘'t En voeght den Coninck niet, dat hy door raedt beweeght:
Maer wel dat hy zijn doen, met wijsheyt overweeght.’
Soo ick al had gedaen, dat my wel is gebeden,
'k En waer soo machtigh niet, noch oock geen' Coninck heden,
‘Den Schipper die niet self, het roer neemt met der handt,
Vervalt licht op een Clip, of op een rotsigh Landt.’
Den Coninck die moet self, syn saken overlegghen:
Want teghen sotten raet, heeft hy syn tegen-segghen.
Nabusar.
‘Een ongetrouwe ziel die valt haer selven swaer.
Rechtveerdigh gaet de wraeck, den ongetrouwen naer.’
By Amri sweer ick hem, dat ick my soo sal wreecken,
Dat der Antipoden self, daer van noch sullen spreecken.
| |
[Folio C1r]
| |
Nabusar.
Men doet door gramschap wel, dat ons daer naer berouwt,
Nabuch.
't Is dwaesheyt datmen vreest, wanneer men hem mis-trouwt,
Den Coninck is het sweert, tot syn bescherm' gegeven,
De vrees' van syn gewelt versekert hem syn leven,
'k En weet van geen berouw, hy weckt syn eygen straf,
Mijn gramschap sal vergaen, als hy leyt in het graf.
Syn doodt kan maer alleen, mijn thoornigheyt versaden.
Nabusar.
So ghy hem sterven doet, soo sal hy u versmaden.
Die synen Vyandt doodt, die maeckt hem weder vry.
Nabuch.
Soo ick hem leven liet, hy spotte noch met my,
Nabusar.
Nochtans sal hem de doodt, van u gewelt bevrijden,
Nabuch.
Hoe kan hy meerder straf, als door de doodt gelijden?
Nabusar.
De doodt verlost den mensch, wanneer hy wordt een lijck:
Maer die met droefheyt leeft, die sterft geduyrichlijck.
Nabuch.
De doodt heeft hy verdient, naer 't recht van onse wetten,
Nabusar.
't Is waer, maer ick sou hem gevangen laten setten,
En spijsen hem met broodt van droefheyt en ellendt,
Tot dat hy syn ontrouw, en nietigheyt bekent,
‘De vreese van de doodt, is meerder als het sterven,’
Ick acht hem meer als doodt, die synen wensch moet derven.
Nabuch.
Wie dat het lijf verliest, verliest het al te mael,
Nabusar.
Aen die gestorven zijn, en heeftmen geen verhael.
Den wegh van syn verdriet, sal door het sterven enden:
Maer door gevangeniss'. so groeyen syn ellenden.
Nabuch.
't Is wonder dat hem niet, syn misdaedt en berouwt,
Nabusar.
Dat is om dat hy hem, op syn geluck betrouwt.
Syn hope die hem voedt, die doet hem meerder dolen.
Nabuch.
Door synen valschen eedt, heeft hy het Rijck gestolen,
Ick straf syn dievery, rechtveerdich is mijn wraeck,
Noyt heb ick krijgh gevoert, om een gerechter saeck,
Maeckt ghy maer datick hem mach crijgen in mijn handen,
My dunckt dat ick hem had, dat ick hem sou doen branden.
Als ick hem hebben sal, so sal ick nemen raedt,
Hoe dat ick straffen sal, syn trouweloos verraedt.
Versamelt mijn gewelt, uyt all' mijn Coninckrijcken,
Laet sien of hy niet haest, door vreese sal beswijcken.
Ick wil Ierusalem vernielen tot den gront.
En maecken een Woestijn, daer haren Tempel stont,
In u Nabusardan, betrouw' ick mijne saecken,
Die ghy 't bequaemste vindt, sal ick gebieders maecken,
Thoont haer mijn moghentheyt, en laet geen wreetheyt na:
Maer voert mijn gramschap uyt, met wraeck en ongena.
Nabusar.
Ick vreese datmen my, van wreetheyt mocht beschelden,
‘Een die Tyrannigh is, die overwint seer selden.’
Nabuch.
Die hem rechtveerdich wreeckt, en doet geen tyranny,
Nabusar.
Man kan geen wraeck gedoen of daer is wreetheyt by,
| |
[Folio C1v]
| |
Nabuch.
Hoe can men sonder wraeck, den Vyandt overwinnen?
Nabusar.
Die door de deught verwint die doet hem self beminnen.
Nabuch.
Een recht grootmoedigh Vorst is synen Vyandt wreet:
Maer die hem dienstbaer zijn vertroost hy in haer leedt,
Ick weet dat mijnen wil is 't willen van de Goden,
Daerom doet dat ick wil en dat ick heb geboden.
Verschooninghe.
G. Godts
Den aldersgrootsten Godt den Schepper van den Al,
Den Godt die eeuwigh was, en eeuwigh wesen sal.
Den Al die alles was, eer dat de tijden waren,
Die 't alles had in hem, doen hy dreef op de baren.
Die een in alles was, en alles was in een,
Eer dat de Werelt was, en doen hy was alleen.
In wien verborgen was het licht, den geest, en 't leven,
Die van hem selven was en 't leven heeft gegeven.
Die met een enckel woort den Hemel schiep uyt niet,
Die 't alles heeft gemaeckt: wat s 'Hemels oogh doorsiet.
Die voor syn Boden heeft den Blixem, en het dond'ren,
Die 't aert-rijck als hy wilt doet beven met verwond'ren.
Die 't grondeloose Veldt of wijden Oceanen,
Hout met den souten thoorn in synen Oever staen.
Den over grooten Godt die niemant kan afmeten
Die boven Cherubim in grootheyt is geseten,
Die niemant dienen kan naer dat hy is van waerd',
Heeft my van synen throon, gesonden op der aerd',
Ick ben syn toornigheyt in gramschap afgesonden,
Tot straffingh van de geen die blijven in haer sonden;
Tot straffingh van het Volck, dat meerder was bemindt,
Als wel een Moeder self beminnen kost haer kindt.
Om haer hertneckigheyt en om haer Godloos leven,
Heeft Godt Ierusalem, in u gewelt gegeven.
Treckt daerom tegen haer vernielt haer al te saem,
Sy sullen zijn verschrickt alleen voor uwen naem.
Die niet door hongers noodt of pest en sullen sterven,
Die sult ghy door het sweert vernielen of verderven.
Vreest niet den Heer die wilt dat ghy verwinder zijt,
Sijn handt sal met u zijn doch maer voor weynich tijdt.
Binnen Nabuch.
Wat Godtheyt sach ick daer, mijn hert was schier besweken,
De vrees weerhiel mijn tongh', 'k en kost schier niet gespreken.
Mijn onvertsaecht gemoet verschrickte van het licht,
En beefden doen ick sach syn vlammigh aengesicht.
Nabusar.
Het was yet Goddelijcx, naer dat ik kost bemercken,
De Goden thoonen ons haer Godtheyt door haer wercken.
| |
[Folio C2r]
| |
Nabuch.
Noyt was ick meer verschrickt, van dat my overquam
't Scheen dat syn Godtheyt my, mijn mogentheyt benam,
Doch all' mijn vrees' verginck, als hy begon te segghen,
Dat ick Ierusalem sou winnen naer 't belegghen.
Nabusar.
Soo ick de Goden ken, so was 't de wraeck van Bel.
Nabuch.
Van Bel? 't en kan niet zijn, te groot was syn bevel,
Veel eerder quam hy van den grooten Godt der Ioden,
Om dat hy my, haer straf, in gramschap heeft geboden.
De grootheyt synes Godts, een Goddelijck gewelt,
Is grooter als daer ick, den Bel heb ingestelt.
Doch wie het is of niet, ick sal hem Offer branden.
En wil dat yder hem sal brenghen Offerhanden.
Nabusar.
Wat dat de Godtheyt eert, die wort met eer gecroont,
Nabuch.
Voor my ick heb altijt de Goden eer bethoont,
Soo langh ick leven sal, sal ick haer eer bewijsen,
En haer met soeten reuck, en met brandtoffer spijsen.
Aspenas gaet ghy voor, bereyt my 't offer vier,
Ick volgh van stonden aen, 'k en blijf niet langer hier.
Nabusardan hebt moet, wy sullen Triumpheren,
Nabuchodonosor die krijght nu zijn begeeren,
Sijn groote Monarchi wort nu in staet gestelt.
Niet door syn eygen cracht maer Goddelijck gewelt;
De Godtheyt staet ons by, den Vyandt is verwonnen,
Eer 't Heyr vergadert is of 't oorlogh is begonnen.
| |
Verthooningh.
Daer Nabuchodonosor op de Heydensche wijse aen de Gramschap Godts Offerhanden doet, ende aen d' ander zijde daer de Gramschap Godts aen Zedechias de straf verthoont.
|
|