De bakru is gevlogen

[p. 53]

Een spoor

Als de zon opkomt, zijn Frank en Bea samen met granma al druk in de weer, voedsel klaar te maken voor iedereen. Ze zullen de hele dag wegblijven. Frank is een beetje zenuwachtig. Hij heeft al twee keer een bord uit zijn handen laten vallen. Gelukkig, voor granma maakt het niet zoveel uit. Ze begrijpt dat de kinderen uitgelaten zijn. Dus veegt ze met stoffer en blik de scherven bij elkaar.

- Scherven brengen geluk, zegt ze.

Bea kijkt Frank van opzij aan. Hij is bezig een veldfles te vullen met tamarindestroop. Maar hij morst er zoveel van, dat ze hem de fles afpakt.

- Laat mij het maar doen Frank. Wat is er? Je bent zo zenuwachtig.

- Niks hoor. Ik ben nog niet wakker, grinnikt hij. Maar ze weet dat hij jokt. ‘Ik moet hem in de gaten houden,’ denkt ze. ‘Hij voert iets in z'n schild, maar wat?’ Ze snijdt de bojo, die granma gisteravond voor hen heeft gemaakt, in zes stukken, wikkelt ze in vetvrij papier en stopt ze in haar tas. Granma komt van buiten, waar ze een paar manja's heeft geplukt, met de boodschap:

- De jongens zijn alvast naar de kreek gegaan. Ze zullen daar op jullie wachten. En dan tot Bea:

- Blijf jij maar liever bij mij kind. Een meisje alleen bij al die jongens.

- Ach nee, granma, Frank gaat een harloopwedstrijd houden met Afri, daar wil ik graag bij zijn. Als steun. En ik ben trouwens niet bang, zegt ze liefjes. Granma schudt haar hoofd. Die kinderen toch. Vroeger kon zoiets niet, maar ja, ze kan Bea ook niet de hele dag thuis houden.

- Wel goed dan, gaan jullie maar. Maar wees voorzichtig hoor! Ze knikken allebei instemmend, geven granma een kus en weg hollen ze. Bij de kreek zitten Tumuk en Afri met Harry Persad en Otti onder een boom met elkaar te praten.

Als ze Bea en Frank zien komen springen ze op. Afri komt hen tegemoet en zegt:

- A sma no musu kon, zij moet niet mee.

Beteuterd kijken de twee elkaar aan. Maar dan valt Bea echt fel uit:

- Hoezo, waarom mag ik niet mee. Hij is mijn broer en we gaan

[p. 54]

overal samen. En als het je niet bevalt, dan ga jij maar niet mee. Jij maakt niet voor me uit wat ik moet doen hoor!

Afri schrikt even van die uitbarsting. Toch geeft hij het niet op.

- Misschien in Holland, maar hier niet. Meisjes zijn alleen maar lastposten. Hier spelen jongens hun eigen spel.

- Wat bedoel je? Een vrouw telt hier dus niet mee. Omdat jij denkt dat ik jouw spelletjes niet kan doen. Maar je vergist je. Dan moet je vandaag maar leren om te gaan met meisjes, want ik ga wel mee. Bea is woedend.

- Ja, waarom niet, valt Frank haar bij. Ze is best in staat om voor zichzelf te zorgen. We gaan altijd samen erop uit. We zijn toch met vakantie. Moet zij dan de hele dag in huis gaan zitten?

Afri weifelt. Hij kijkt naar Tumuk en de anderen. Tumuk haalt z'n schouders op en ook de anderen laten merken dat het hun niet zoveel kan schelen.

- Nou goed, laten we dan maar gaan. Afri springt in de korjaal. Frank en Bea leggen hun spullen achter in de boot. Voordat ze instappen, prevelt hij:

‘Oh watramanna, begeleidt onze trip gunstig. Laat je wateren ons dragen en voeden zonder gevaar voor ons leven. Voer ons veilig terug.’

- Kom, nò, wat doe je nou, verstoort Bea zijn meditatie. Frank maakt het touw los, dat om een boom geslagen is. Hij duwt af en springt behendig in de korjaal en dan zijn ze op weg. Het is nog halfduister onder het geboomte dat langs de oevers van de kreek groeit. Soms buigen de bomen zich over de kreek naar elkaar toe, alsof ze elkaar het een of ander geheim willen vertellen en vormen op die manier een tunnel. Soms zijn er ook stukken langs de oever opengekapt, waar er kostgrondjes liggen, waar mais en cassave geplant zijn. Prachtig gekleurde vogels laten een lofzang klinken. Vlinders in de wonderlijkste vormen en kleuren en overal prachtige bloemen. Een rijkdom. Leven. Het oerwoud kleurt duizend kleuren schoon.

Het leven is er druk. Maar alles en iedereen mag er aan deelnemen. Vredig en rustig staan een paar flamingo's naar voedsel te hengelen. De jongens houden de pari's in en stil glijdt de boot langs de purperrose vogels. Niemand zegt iets, want het woud dwingt ieders respekt af. Even later zien ze een groep pingo's, die knorrend hun dorst lessen. Verstoord knorren ze naar de indringers die zo maar hun gebied doorkruisen. Bea lacht om de malle manier waarop ze door hun knieën buigen om te drinken.

[p. 55]

- Hoe lang is de kreek? vraagt Frank.

De anderen kijken elkaar aan, maar niemand weet het precies.

- Hij ontspringt bij het moeras, bij de heuvel, dat is zeker drie en een half uur varen, zegt Tumuk.

- Ja, en het loopt gedeeltelijk over het gebied van de Aucaners, vult Afri aan.

- Over het gebied van de Aucaners? vraagt Frank verrast. Hoe ver dan?

- Wel, de kreek maakt een bocht naar het zuiden bij de savanna, van daaruit is het dwars door de jungle een uur gaans.

- Maar waarom is granpa over de rivier naar het dorp gegaan, eergisteren, vraagt Frank.

- Omdat de heilige begraafplaats daar ligt en de Aucaners wensen niet dat de rust van hun doden verstoord wordt.

Opeens gaat er bij Frank een licht op. Hij weet nu zeker, dat ze ergens langs de kreek op de boot van de twee blanke mannen zullen stoten. Plotseling stuurt Afri de boot naar de kant toe.

- Wat is er nu weer, vaart Frank ongeduldig uit tegen Afri.

- Even een paar stokken kappen. We moeten op de savanne stokken gebruiken om slangen te kunnen verjagen, die vaak onder struikjes bescherming zoeken tegen de zon. Hier groeit veel jong en sterk hout, dus moeten we even stoppen. Hij springt op de oever en duikt het bos in. Even later komt hij terug met zes stokken van ongeveer anderhalve meter lengte.

- So, k'o g'we, laten we gaan, zegt hij. Als ze een uur later onder de bomen uitvaren, brandt de zon al ongenadig aan een strakke blauwe hemel. Van het water kaatst ze haar felle gloed terug. En de reflektie doet de kinderen de ogen dichtknijpen. Nog kunnen ze het panorama dat zich voor hen ontrolt, niet overzien. Zo verblind raken ze. Maar als hun ogen zich aan het felle licht wennen, zien ze ver en wijd een uitgestrekt veld van paragrasi, dat wuivend in de passaatwind, hen welkom wuift. Vogels stijgen telkens jubelend uit het gras omhoog en duizenden insekten verdringen zich boven gras en water. In de verte kunnen ze, in een nevelachtige waas, heuvels zien opdoemen. Hoog in de lucht, een visarend. Frank herinnert zich granpa's woorden:

- Breng maar een paar mooie kwikwi's mee!

- Zullen we maar tot aan de voet van de eerste heuvel varen? vraagt Tumuk, daar zijn er bomen en schaduw. En van daaruit kun je het makkelijkst de savanna bereiken.

[p. 56]

- Mij goed hoor, jullie wijzen de weg maar, antwoordt Frank. Ze versnellen het tempo. Bea zit met haar handen om de boorden geklemd, midden in de korjaal. De vijf jongensruggen krommen zich en als een pijl schiet de boot over het water. Als ze bij de heuvel komen, staat de zon bijna loodrecht boven hun hoofden. Zweet gutst langs hun gezichten en allemaal zijn ze eigenlijk blij dat het erop zit. Het is een zware tocht. Onder de bomen in de schaduw rusten ze wat en eten van de meegenomen lekkernijen, die granma voor hen heeft klaargemaakt.

- Zullen we straks gaan zwemmen? vraagt Bea.

- Straks, zegt Frank, terwijl hij een grote slok van de tamarindestroop neemt. De anderen liggen loom onder de boom en geven niet eens antwoord. Ze voelen hun spieren. En de hitte van de zon is nu bijna onverdraaglijk. Maar Bea is niet zo moe. Ze zet de grote hoed op, die ze meegebracht heeft en vraagt aan haar broer:

- Mag ik je hengel lenen, Frank?

- Die ligt nog in de boot.

- Wil je er een wurm aan doen? Ik vind dat zo eng.

- Ja okay, maar daarna laat je me met rust hoor!

- Goed, goed, maak je niet druk jongen, dat is niet goed voor je, grinnikt ze, de heren ontdekkingsreizigers zijn moe. Frank doet wat ze gevraagd heeft en vleit zich dan weer onder de boom.

- Eh, Frank, vertel ons van Holland nó. Hoe is het daar? Is het leuk? vraagt Harry Persad plotseling. Frank kijkt naar z'n zus, die in de boot staat te wiebelen.

- Ga zitten, schreeuwt hij haar toe, straks trekt een krobia je in 't water. Bea lacht en ook de anderen grinniken.

- Holland, begint hij dan peinzend. Holland lijkt hem zo ver weg nu. Weg kou. Weg zware jassen. Weg aanpassing en anders doen dan je bent. Het zoeken naar jezelf. Het verloren zijn in een droom van luxe. Luxe die is weggelegd voor wie kan betalen. Wie niet kan betalen en zich met schijn troost, is nog armer dan de armste Surinamer, die in Suriname ook niet erg veel heeft, maar zich dan toch gelukkig mag prijzen, zoveel ruimte en vrijheid en zon om zich heen te hebben. Die niet hoeft te bibberen, omdat de kachel het niet doet. Of die niet blootgesteld is aan bittere gevoelens van anderen, die zich bedreigd voelen in hun bestaan, omdat die ver... Surinamers hun deel opsnoepen.

- Holland, zegt hij nog eens.

De anderen kijken hem vol spanning aan. Hun ogen vragen, vertel

[p. 57]

nò?

- Holland is voor de Nederlanders een paradijs. Voor ons is het alleen maar een toevluchtsoord. Geen thuis. Thuis kan je jezelf zijn, zonder je te hoeven aan te passen, want iedereen voelt en denkt als jij. In Holland ben je met een dubbele strijd bezig. Eerst proberen jezelf te handhaven, op school en op straat en op je werk. Daarna moet je je bezighouden met wie of wat je eigenlijk bent. En als je het eindelijk weet, ben je te uitgeput om er nog iets aan te doen. Er is leven maar geen levensruimte. Er zijn aardige mensen, maar weinig begrip. En er zijn nare dingen, die me soms verdrietig maken. Er is wel plezier te koop, maar geen echte vreugde. Zo is Holland!

Verbaasd liggen de jongens naar Frank te luisteren. Even zijn ze stil. Een drukkende stilte in een warme middag.

- Ik heb er één, ik heb... oh Frank kom me helpen. Hij spartelt zo. Bea's stem slaat haast over van de spanning. Afri springt op en loopt naar haar toe. Hij pakt de vis beet en wurmt voorzichtig de haak uit het bekje van de vis. Hij lacht naar Bea en reikt haar de vis aan, maar Bea, die het nog eng vindt, laat het spartelende dier uit haar vingers glippen en met een plons verdwijnt de vangst weer in z'n element. Dag vis.

- Geeft niet hoor, zegt Afri, er zit hier zoveel vis, dat je om de minuut één kan ophalen. Maar zo tegen een uur of vier is het de beste tijd om te vissen, het is nu nog te warm. Laten we maar naar de savanna gaan. Als we terugkomen, is er nog tijd genoeg. Hij helpt Bea uit de korjaal en gaat naar de andere jongens terug.

- Gaan jullie mee?

Ze springen op en pakken de stokken die Afri onder weg gekapt heeft. Bea is al een eindje weggedwaald. Opeens horen ze haar hoge meisjesstem:

- Oh, wat een leuk dier. Kijk eens Frank, wat is dat voor een monstertje? Pak hem eens? Het diertje, opgeschrikt in zijn middagrust, voelt het gevaar, dat van die tweebenige wezens uitgaat. Hij vlucht met kleine dribbelpasjes in de richting van een boom. Bea gaat er achteraan, terwijl ze roept:

- Pak 'm dan, pak 'm dan. Uitgelaten wil ze het beestje pakken, maar die verdwijnt ineens in een hol in de boom. Bea wil net haar hand in het gat steken, als Afri met een harde schreeuw haar tegenhoudt:

- No du, puru ju anu, niet doen, haal je hand daar weg, schreeuwt hij nog eens. En terwijl Bea verschrikt met haar bevende hand boven

[p. 58]

het gat zwevend blijft staan en naar hem omkijkt, duikt hij naar haar benen en smijt haar omver. Bea valt met een smak neer. Er springen tranen in haar ogen en verdwaasd kijkt ze Afri aan.

- Waarom doe je dat nou?

Frank die niet weet wat er aan de hand is, ziet zijn zus met pijn en tranen in de ogen op de grond liggen. Dat is hem net te veel. Afri heeft vanaf hun komst op de plantage, naar gedaan. Maar nu is het genoeg. Met een woeste schreeuw springt hij met opgeheven stok op Afri af. Afri draait zich om, gewaarschuwd door de aanvalskreet. Net op tijd vangt hij de slag op met zijn stok. Met een droge tik, komen de stokken op elkaar terecht. ‘Tak.’ Opnieuw slaat Frank toe. En weer klak, tak, tak, klak, klak. Afri weert met een speels gemak zijn slagen af. Ondertussen probeert hij Frank te kalmeren.

- No du, wakti, doe niet, wacht even, schreeuwt hij hem toe.

- Wacht nou, Frank.

In een kakafonie van geluiden springt Tumuk tussen beide. Frank, die net wil toeslaan, treft Tumuk met kracht tegen de opgeheven arm. Pijnlijk getroffen valt Tumuk op de grond, terwijl hij stamelt:

- Frank, Afri... helpt... Bea. Kijk... maar...!

Weifelend kijkt Frank van Tumuk naar Afri die in afwachtende houding staat toe te kijken.

- Sori èn, Afri, laat 'm zien, wat er gebeurt.

Zwijgend brengt Afri zijn stok naar het gat toe. Een heftig gesis en geblaas stijgt uit het gat in de boom op. Afri steekt de stok nog verder in de opening en het geblaas neemt toe. Dan haalt hij langzaam de stok terug. Aan de onderkant hangt een prachtige groenachtig zwarte makkaslang. Langs de stok druipt donker vocht. Gif. De tanden van de slang zijn zo diep in het hout geslagen, dat het beest zich niet bevrijden kan. Bea slaakt bij het zien van de slang een gil en valt flauw.

Frank voelt hoe alle bloed uit z'n gezicht wegtrekt. Hij wordt ijskoud. Zonder een woord te zeggen, kijkt hij met verschrikte ogen en open mond naar Afri. Hij weet niet wat hij moet zeggen. Stil knielt hij bij zijn zuster neer. Dan haalt hij wat water uit de kreek en plenst het in Bea's gezicht. Afri pakt de slang achter zijn kop en wrikt de tanden uit het hout. Dan slingert hij het beest ver van zich af. Bea slaat haar ogen op.

- Maak 'm dood, zegt ze. Waar is dat beest?

- Weg, antwoordt Afri.

- Wij doden geen slangen. Maar onthoudt goed een kapasi, zo heet

[p. 59]

dat leuke beestje, leeft altijd met de makkaslang samen. Zo beschermen ze elkaar. Het is één van die vreemde vriendschapsbanden die alleen in de natuur voorkomt.

Frank meent granpa's wijsheid in Afri's stem te horen. Maar hij is hem wel erg dankbaar. Hij schaamt zich ook een beetje, dat hij zo voortvarend is geweest.

- E, sorry Afri, van daarnet. Ik denk...

- A bun, het is al goed.

- Ja, ma...

- Dank je wel, Afri, zegt Bea zacht. Dank je.

- Zullen we teruggaan? stelt Tumuk voor. Ze zijn hem helemaal vergeten. De arme jongen. Zijn arm hangt slap langs het lichaam.

- Heb je pijn, Tumuk? vraagt Bea.

- Nee hoor, het valt best mee, houdt deze zich stoer.

- Ik denk eerder dat jij zo geschrokken bent dat je...

- Niks hoor, het is alweer goed. Ik wil geen spelbreekster zijn. De anderen zeggen niet veel. Ze zijn allemaal een beetje geschrokken. Stil staan ze elkaar aan te kijken.

Dan klinkt plotseling een stem:

- San e p'sa dja, wat gebeurt er hier?

Verschrikt draaien ze zich om. Voor hen staat een jongen, die hooguit drie of vier jaar ouder kan zijn dan Frank en Afri. In zijn hand bengelt een houwer, aan zijn zij hangt een groot mes.

- Dat is 'm, fluistert Bea Frank toe. Hij was met die twee blanke mannen in het indianendorp om hulp te zoeken.

- Eh, wat gebeurt hier? vraagt de jongen opnieuw. Maar Frank vraagt hem:

- Wie ben jij dat je ons vragen stelt?

- Mi na mi, ma ju mus g'we, ik ben ik, maar jullie moeten weg.

- Weg? Waarom? We mogen gaan en staan waar we willen.

- Tap ju bek, hou je smoel, zegt de jongen grof. En grati, en ga weg.

- Nono brada, valt Afri Frank bij, neen, broeder, je kan ons niet zomaar wegjagen. Je komt niet eens van één van de plantages hier, maar je wilt de mensen die hier horen wegjagen. Dat kan niet.

- No dat no kan, nee dat kan niet, vallen de anderen bij, ga jij maar weg.

- Waar zijn die twee blanke vrienden van je, vraagt Frank opeens. De jongen schrikt duidelijk.

- Welke blanke mannen?

[p. 60]

- Waarmee je hulp bent komen zoeken. Ik kan hen helpen. Breng me naar ze toe. De jongen weifelt. Besluiteloos kijkt hij van de één naar de ander. Net op dat moment klinkt er een schot uit de richting van het bos.

- Ze zijn op jacht. Ik zal het ze gaan vragen. Blijven jullie hier dan kom ik jullie straks wel ophalen.

En weg is hij.