De bakru is gevlogen

[p. 47]

Faja bro

Het is laat de volgende middag als ze terugkomen bij granma en Bea. Frank heeft tot tien uur geslapen. Wanneer hij zich bewust wordt van het bonken in zijn hoofd, is het dorp alweer in het normale ritme van de dag overgegaan. Niets wijst op de ingrijpende gebeurtenissen van de vorige avond. Behalve het bonken dan.

Tegen de stroom in zijn ze afgevaren. Abaisa's stem galmt hem nog in de oren.

- Wi sa miti bakka, Mahoni, we zien elkaar wel weer. Hij ziet ook nog de vriendelijk lachende vrouwen die aan de rivieroever kleren wassen. Frank heeft alleen maar zijn tanden gepoetst. Hij wil granma en Bea laten zien welke eer hem te beurt is gevallen. Ook heeft hij nog steeds zijn hemd niet aan. Granpa laat hem glimlachend begaan. In de boot voelt hij Afri's afgunstige ogen zich in zijn rug boren. Maar dat maakt dat hij zich nog trotser voelt.

Ook granma en Bea zijn erg verrast een andere Frank te zien terugkeren. In geuren en kleuren vertelt hij wat er gebeurd is. Zijn ogen schitteren bij de herinnering. Bea maakt een foto van hem.

- Granma, zegt hij opeens, heeft u een schaar voor me?

- Een schaar jongen? Waarvoor?

- Ik wil iets knippen, hij kijkt schuin naar granpa, die reeds bezig is voorbereidingen te treffen om naar de stad te gaan. Hij wil daar informeren, wie een vergunning gekregen heeft om in het oerwoud te jagen. Gewoonlijk weet hij ervan, maar nu...! Er klopt iets niet. Als granma naar binnen loopt, vraagt Frank aan Bea wat zij de vorige dag gedaan heeft.

- Oh, niet zoveel als jij, lacht ze, we zijn naar het indianendorp aan de overkant van de rivier gegaan. Granma heeft nog een paar hangmatten gekocht; voor pa en ma. Tumuk is met ons meegegaan en tant' Esje en haar man. En toen wij daar aankwamen, gingen net een paar blanke mannen en iemand uit de stad weg. De motor van hun boot is kapot en ze zoeken iemand om hem te maken.

- In het indianendorp? Waarom zijn ze hier niet naar toe gekomen?

- Misschien weten ze niet dat er hier een plantage is, oppert Bea, van de rivier af is dat niet te zien toch?

- Ja, je hebt gelijk, misschien, antwoordt Frank, peinzend. In zijn

[p. 48]

brein flitsen er gedachten door elkaar. ‘Grafschennis. Geen bosbewoner zal zoiets doen. Uit angst voor boze geesten. Iemand die daar buiten staat en op geld uit is... Leeggeroofd! Bezittingen? Dieren zonder huid. Huiden brengen geld op...’

- Waar zijn ze heengegaan Bea?

- Wie?

- Die mannen natuurlijk, zegt Frank ongeduldig. In hem groeit een plannetje. Hij, Mahoni, zal wel even het hele zaakje onderzoeken!

- Ik weet het niet. Ik heb niet zo op ze gelet. Is er iets?

- Nee hoor, ik vraag me af, hoe die mannen zonder hulp hun motor weer op gang zullen krijgen. Misschien zou ik ze kunnen helpen. Ik weet genoeg van motoren af. Hoewel meer van automotoren dan van boten. Hadden ze een geweer?

- Mi no sabi, mi no sji noti, ik weet niet, ik heb niets gezien. Misschien Tumuk. Vraag hem maar. Hij komt straks voetballen met de andere jongens.

- Frank, Fraaank, hier is een schaar, roept granma uit het huis.

- Ik kom, granma. Hij loopt langzaam naar het huis toe. Op de veranda zit granpa een paar papieren na te kijken voor hij weggaat. Er is haast bij. Nog deze avond moet hij in de stad zijn.

- Granpa?

- Ja, wat is er jongen?

- Granpa mag ik morgen de kleine korjaal lenen, ik wil de kreek opvaren om te zien hoe het verder landinwaarts is. Mag het?

Granpa kijkt over de rand van zijn leesbril Frank onderzoekend aan.

- Alleen? vraagt hij.

- Nee, ik wilde Afri en Tumuk vragen mee te gaan. En Bea ook natuurlijk.

- Wel, goed dan. Maar beloof me dat jullie geen malle fratsen uithalen.

- Granpa!

- Goed, goed, maar hier moet je altijd op je hoede zijn. Weet je wat, neem je hengel mee, aan de bovenloop van de kreek zit veel kwikwi. Breng maar een paar grote mee. O.K.?

- Dank u wel granpa, en hij laat zijn grootvader alleen met zijn papieren. Hij gaat naar granma toe, pakt de schaar en haalt uit zijn tas twee spijkerbroeken. Dan knipt hij er de pijpen af.

- Zo, zegt hij, zachtjes, nu ben ik aangekleed voor het leven hier.

[p. 49]

Hij schiet één van de jeans-shorts aan. Trekt zijn voetbalschoenen aan. Pakt z'n bal en holt naar buiten, waar hij de bal hoog de lucht in trapt.

- Frank, roept granpa, onthoudt dit hè, overmoed is nooit goed! Frank lacht. Hij weet niet, waarom granpa dat zegt, maar hij krijgt een gevoel alsof die weet wat hij van plan is. ‘Er ontgaat granpa niet veel,’ denkt Frank en dan zegt hij:

- Maakt u zich niet ongerust, ik ben nu een man toch?

Weer glijdt er een stille glimlach over het gelaat van de oude man.

- Tot gauw dan. Ik zie je vast niet meer. Veel plezier.

- Dag granpa. En weg holt hij naar het veld achter de plantage.

- Ga mee, Bé, roept hij naar zijn zus.

Op het veld zijn er maar een paar jongens bezig met de opgevulde bal. Tumuk is er. Afri niet.

- Hé Tumuk, luku dja, kijk hier eens, en opnieuw schiet hij de bal hoog de lucht in, die dan midden in de groep jongens terecht komt. Er gaat een waar vreugde gehuil op als ze de bal zien. Weldra worden er allerlei kunstjes met de bal opgevoerd. Tumuk komt naar hem toe.

- Fa, Frank, zegt hij, hoe is het?

- Fa.

- Bun bun, goed, goed.

- Pé Afri dé, waar is Afri?

- Mi no sabi, ik weet ht niet. Ik heb hem sinds gister niet gezien.

- Nee, zegt Frank, gisteren was hij met ons mee. O ja. Ik moet je wat vragen. Wat betekent ‘Atatap en Arkab? Dat heeft Afri gisteren in de boot tegen me gezegd.

Tumuk begint te lachen. Frank kijkt hem gespannen aan.

- Nou, zeg dan.

- Oh niets hoor, grinnikt Tumuk nog steeds. Ik zeg niets, maar draai de woorden om. Frank doet dat.

‘Atatap, patata, arkab, bakra.’ Hollander, Hollander, dreunt het door zijn hoofd. Hij voelt hoe het bloed hem naar het gezicht stijgt. Zijn tanden knarsen over elkaar van inghouden woede. Tumuk houdt direkt op met grinniken.

- Wat is er, vraagt Bea, die niets gehoord heeft, maar die haar broer goed genoeg kent, om te weten dat er iets mis is.

- Ach niets, snauwt Frank wrevelig.

- Nou hoor, je hoeft niet zo tegen mij te doen. Ik heb je niets gedaan hoor!

[p. 50]

- Sorry, sorry, onderbreekt Frank haar.

- Die Afri ook. Hij bederft zo onze hele vakantie. Ik sla hem...

- Neen Frank! Dat doe je niet. We zijn toch niet hier gekomen om te vechten? Weet je nog wat granpa zei over harmonie? En trowens, je weet toch, dat de regels van karate je verbieden om je sport te gebruiken om anderen letsel toe te brengen. Hij zou zich niet tegen je kunnen verdedigen. Denk daar maar eens aan.

Tumuk kijkt hen aan.

- Afri is sterk, zegt hij alleen maar.

- Afri doet aan de oude vechtsport van de Afrikaanse slaven.

- De ‘Jinyosha’? vraagt Frank verrast. Afri, o ja? Hmm.

- Ga mee spelen. Tumuk loopt al naar de andere jongens toe, die uitgelaten met de bal bezig zijn.

- Mi na Pélé, ik ben Pélé, zegt er eentje. De anderen lachen, want hij is nog wel de slechtste speler onder hen. Ze vormen twee partijtjes en al gauw gaan ze in het spel op. Frank vergeet alles. Totdat iemand plotseling roept:

- Daar is Afri, Afri speelt voor ons.

- Mi no e pre nanga a bal fu wan patata, zegt Afri luid, ik speel niet met de bal van een Hollander. Er valt een stilte op het veld. Alleen een paar overvliegende papegaaien geven van hun aanwezigheid blijk. Het spel ligt stil. De jongens staan als houten standbeelden, die de één of andere kunstenaar zo heeft neergezet, alsof ze in beweging moeten komen op een bepaald teken. De zon schijnt heet. Frank voelt kriebels in zijn nek en het warme gevoel van het sneller stromende bloed. Het kloppen van zijn hart tegen zijn ribben. Het zweet dat van zijn gezicht druipt, trekt vieze strepen in de witte klei op zijn borst. Langzaam loopt hij in de richting van Afri. Nu gaat het komen.

- Fraáááank, gilt Bea. Hij hoort haar niet.

Vlak voor Afri, die geen stap wijkt, blijft hij staan. Bea en de andere jongens komen zwijgend dichterbij. Bea is bang. Ze weet dat Frank soms heel driftig kan zijn. En dat hij zich dan niet beheerst.

- Suma na wan patata, wie is een Hollander? Ik ben net zo veel Surinamer als jij. Als je nog een keer patata of bakra tegen me zegt, mi e fon' ju, geef ik je een pak slaag.

Afri die toch onder de indruk is van Frank's kordate optreden, kijkt hem onderzoekend aan en vraagt dan spottend:

- Ju o fon' mi? Jij, mij een pak slaag geven, ju gersi, dat kan niet. Ik ben niet bang voor je.

[p. 51]

- Ik ook niet voor jou.

Een van de jongens pakt een handvol zand op en houdt die geopend tussen de twee kemphanen.

- Suma e nak' ‘Faja bro’, wie geeft de eerste stoot? Géén van beiden reageert. Ze kijken elkaar strak in de ogen en beiden voelen ze dat de ander een geducht tegenstander is.

- Luku em, kijk 'm staan, met zijn voetbalschoenen aan. Je kan niet eens met blote voeten spelen. Je kan niet eens spelen. Ik speel beter dan jij, ik zwem beter dan jij. Ik ben sterker dan jou, zegt Afri dan.

- Ach grati, zegt Frank, jij hebt niet eens een zwemdiploma. Ik ren harder dan je. Ik ben sportiever dan jou ook.

Bea ziet opeens een mogelijkheid om het hele gevecht af te wenden.

- Hoor, hoor no, zegt ze, als jullie alle twee zo goed zijn, waarom houden jullie dan niet een wedstrijd; in hardlopen en zwemmen en voetballen en worstelen. Wij zijn getuigen.

- Ja, ja, valt Tumuk haar bij. En ook de anderen knikken instemmend. Frank en Afri kijken elkaar nog steeds strak aan.

- Okay, zeggen ze tegelijk en beiden zijn ze eigenlijk opgelucht dat het allemaal zo'n wending neemt.

- Vandaag voetballen we. Morgen gaan we naar de savanna harlopen. Overmorgen...

- Waarvoor strijden we, onderbreekt Afri Tumuk's indeling.

- Als jij wint, kan je zeggen wat je wil. Maar als ik win, zeg je zoiets nooit meer, antwoordt Frank.

- O.K.?

- O.K.! Maar je moet je voetbalschoenen uittrekken, want anders trap je één van ons. Frank trekt zijn schoenen uit en geeft ze aan Bea, die voor scheidsrechter speelt. Het spel begint opnieuw. Maar Frank die niet gewend is om op blote voeten te spelen, ziet Afri telkens en telkens weer met de prachtigste schijnbewegingen langs hem heen flitsen. Ze verliezen 10-3. ‘Wat een goeie,’ denkt Frank, wat goed. Afri gaat met een triomfantelijk lachje van het veld af. In de lange schaduwen van de middag lopen ze terug naar de plantage.

- Morgen om acht uur vertrekken we naar de savanna, zegt Frank plotseling, met de boot. Wie gaan er nog meer mee. Afri, Tumuk, Bea en nog twee andere jongens Harry Persad en Otti gaan mee. De anderen moeten helpen op het veld of met een ander karwei. Tussen struiken en bomen boren ze allemaal hun eigen richting uit. Totdat

[p. 52]

alleen Tumuk met Frank en Bea overblijven.

- Pfffft, blaast Frank, was dat even spannend. Nu pas kom ik weer tot mezelf. Wat kan die vogel spelen, hè?

- Ja, zegt Tumuk, hij is de beste. Ik ben blij dat jullie niet gevochten hebben.

- Ja, ik ook, valt Bea bij. Het was op het nippertje.

- Op het nippertje ja, nog bedankt zus. Maar ik was niet bang hoor!

- Mi e g'we, ik ga weg, het is al laat. Tumuk wil net weggaan als Frank bedenkt dat hij vergeten is Tumuk naar de drie kerels te vragen!

- Wakti Tumuk, wacht nog even. Bea zegt dat er gisteren drie mannen bij jullie in het dorp waren, die hulp zoeken. Weet je waar die heen zijn?

- Ik heb ze in de richting van de kreek zien varen.

- Welke kreek? De sekrepatu?

- Ja.

- O.K. goed dan. Misschien zien we ze nog en kan ik ze helpen. Tot morgen Tumuk.

- Tot morgen. Weg is hij, alsof het bos hem met een grote hap inslikt. Weg.

- Ga mee zwemmen Bea?

- Wie ik, het is al bijna donker.

- Wat geeft dat. Of ben je soms bang.

- Ja voor slangen en zo.

Frank let niet zo op haar, automaties loopt hij in de richting van de kreek. Zijn hersens werken als een motor. Ergens langs de kreek moeten die mannen hun kamp hebben opgeslagen. Hij weet het bijna zeker. Maar waar. Hij moet het morgen zien uit te vinden. Maar zonder dat iedereen het merkt. Ik zal Tumuk vragen me te helpen. Als Frank in de sekrepatu kreek duikt, merkt hij dat hij alleen is. Bea is naar huis gegaan. Hij wast zich het klei en zweet en spanning af. Die nacht slaapt hij heel onrustig en droomt vreemde dingen.