Een aendachtig leerling van den Heere Jezus, door Hem zelf geleert, zonder hulp van menschen

Kapittel XXIX.

ALs men des Heeren Iesu raet en onderwyzinge begeerde over een particulier geval, hoe zoude men weten dat hy ons leerde, en wat hy ons leerde?

Als hy voor heeft yets byzonders te leeren,

[p. 143]

zoo verwekt hy doorgaens eerst extraordinare begeerte na zyn leeren, en extraordinaer zoeken daer om door gebeden.

Hy doet de ziele niet alleen zeer begerig, maer ook zeer bedachtzaem, en zeer nederig vragen, en voor hebben haer zin onder de zyne te buigen.

Dan doet hy haer stil luisteren, en lankmoedig wachten op zyn antwoort.

Indien dan de ziele dichte by hem is, en indien hare zaken wel met hem staen, zoo zal hy wel ras antwoorden, en zy zal zyn antwoort licht verstaen.

Maer evenwel leert de Heere Iesus ook wel zonder dat hy zulke extraordinare bewegingen en begeerten na zyne leeringen geeft, zoo, te weten, dat als hy de ziele meerder voorkomt, als zy zyne leeringen weinig begeert, en als niet zoekt, dat hyze alleen overreddet om het eens te onderleggen, of 't hem behagen mocht de ziele te leeren, en dan leert hy noch wel 't uitnemenste, 't is dan allenthalve genade.

Doch hier op en moet men 't niet laten aenkomen, ordinaris verwekt hy eerst zuchten, begeerten, en gebeden daer na, specialyk over een byzonder geval, en als hy daer dan daer over zyn raet leert, en verstaen doet, zoo zietze daer zulken uitnementheit in (te weten, als ze 't antwoort klaer ziet) zulken heerlykheit, zulken wysheit; zulken licht, zulken goddelykheit, en zulken liefde t'haerwaerts, en zy is zoo gerust op die raet, zoo vergenoegt daer mede dat zy 't niet zeggen kan: Iesu zin wort haer zin, zoo als hy 't verstaet zoo verstaet zy het, zoo als hy wil zoo wil zy, haer herte verblyt zigh in dat licht, zy lieft het, zy omhelst het, zy ziet het,

[p. 144]

zoo best te zyn, zy gaet 'er op aen, zy begeert niet meer, daer na bestiertze als dan haer doen: want de Geest getuygt dan dat de Geest de waerheyt is.

Doch die hy alzo leert moet al dichte by hem zyn, dat werkt dan op nieuw op haer liefde tot de Heere Iesus, haer vertrouwen op hem, haer aenkleven aen hem, zy komt dan al dichter en dichter by hem, zy ziet dat is haer goet, en al zyn raet leytze aen tot heyligheyt, om hem gelyk te worden.

En alzoo wenscht zy hem te meer te verheerlyken, haer zelven aen hem op te offeren tot dankbaerheyt voor dat goede dat hy haer doet; en zy wil zyn raet volgen 't zy die met of tegen haer nature en des zelfs zin is, dat hy haer leerde en riet dat wilze even zoo doen.

Doch altyt accordeert zyn raet met de wyze, heilige en geopenbaerde waerheit in het woort, en daer aen moet moen beproeven dat men ten eersten niet doorzien kan, byzonder als de conscientie noch twyfelingen by zig heeft, of als men niet klaer genoeg overtuigt of verzekert is van des Heeren Iesu raet.

Want ordinaris ontdekt hy ons de zelve door onzen arbeit en moeite in de zelve na te vorschen, en uit te vinden, byzonder dan, als de ziele zoo dichte niet by hem is.

Doch als men 't aen het woort ook zoo niet beproeven kan, zoo zal de conscientie noch veellicht stilletjes voorzeggen of ontdekken, waerze beschuldigen of ontschuldigen zal, als men dat doet of dat laet.

Maer als men twyfelt over tweederley gedachten welk van beyden des Heeren Iesu raet

[p. 145]

wezen mocht, zoo moet men zien niet alleen of zig dat licht by Gods woort houd, en men Gods woort by zig houd in ons alderinnigste: maer ook waer dat inwendige licht, of die bewegingen, die wy van binnen krygen ons hene leyd: wat eynde dat wy daer mede voor hebben: wat wy beoogen in die zake, waerom wy dat doen, of dat laten zouden: wat ons beweegt, of dat al zwaer genoeg is: of dat al van 't gewigtigste is: of Gods eere daer door meest zoude bereykt worden: of 'er dat in uitmunt, en of wy 'er dat meest in beoogen: of het Christi Koninkryk en des zelfs welstant, des zelfs verbreydinge al beoogt, en te bereyken zoekt? of de liefde tot Gods eer en Christi Koninkryk ons gaende maekt: en of wy dat al zuyver genoeg beoogen: of wy ons daer mede alleen zouden vergenoegen: of wy overleggen waer en hoe Gods eere en Christi Koninkryk meest door zoude gevordert worden: of wy ons uyterste eynde Gode wel als een beweegreden derven voor houden, om zyn zegen over ons voornemen te zoeken, hem daer op aendringen.

Indien wy dit beoogen, en daer dit meest uitmunt, dat is de beste zaek, en die wy ontrent tweederley gedachten, beide goet, nochtans voor best kiezen mogen en moeten, 't hoogste einde maekt altyt de zaek het gewigtigste, God werkt alles om zyn zelfs wille, en dies is die raet best, die dat meest beoogen en bereyken kan, daer mach men dan ook op aen gaen door de beste middelen dien aengaende.

Zyn 't zaken daer zig deze einden juist niet naest by konnen vertoonen, zoo laet ons zien waer door wy God meest behaegen zouden, door

[p. 146]

welke weg wy ons zelve meest verlochenen zullen, ons goet, ons genoegen, ons vermaek, ons eer, ons voordeel; onze begeerlykheden; want daer wy zelfs veel of meest in zyn, dat kan niet goet zyn, ten zy wy 'er als een middel, tot dat hoogste einde dienstig, moeten in zyn, dat is dan wat anders, dan zyn wy 't einde niet.

Uit een uiterste einde moeten wy zelfs, ja, alle schepzelen uit blyven, en wy moeten daer 't onze by willen opzetten, ja by opzetten, om dat uiterste einde te bereiken, indien 't de Heere zoo bestiert, en in mindere gevallen, of in gevallen daer dit einde wederzyts kan bereikt worden: laet ons zien waer in wy de principale hooft-deugden meest zouden oeffenen; waer de liefde haer werk meest zoude doen, waer het geloove meest te passe komt, waer de hope meest werkzaem wort, waer de eenvoudigheit, de oprechtigheit, de nederigheit, de lydzaemheit, de zachtmoedigheit etc: meest uitmunten, daer het voornaemste meest uitmunt, dat is het voornaemste ding, dat als dan behoorde over te wegen.

Doch als 't heilig verlicht verstant en de genegentheden stryden, zoo moet het verlichte verstant gevolgt worden, want men moet strydende ingaen in 't Koninkryk der Hemelen.

Doch dit verlichte verstant moet zig altyt by de geopenbaerde waerheit houden, en eenig gebod Gods, of exempel Christi, of goetkeuringe van zulks in Gods woort vinden, reflecterende op der heiligen exempel.

En dan moet men ook weten of het op die tyt, en op die manier al goet en best is, en in beraet tusschen twee dingen, die beide goet zyn,

[p. 147]

laet ons zien wat over weegt door het overwegen des eindes, 't welk ons gaende maekt, en door te letten in welk geval de voornaemste hooft-deugden haer luister meest zullen vertoonen, en daer in dat dan dat meest uitmunt dat God meest behaegt, daer in mogen wy veylig houden dat Christi raet voor ons in die gelegentheit ook uitmunt, en derhalven die weg als dan inslaen, en volgen.

En konnen wy de zaken ook noch door deze weg niet doorzien, zoo laet ons maer resoluit doen dat het gereetste geschieden kan, daer wy meest geestelyke lust en trek en begeerte toe hebben, dat wy liefst doen, daer wy gevoeligst van zyn, daer onze overdenkingen liefst hene willen, dat ons in andere dingen minst belet, daer de gereetste occasien toe zyn, daer de meeste apparentie is van goet succes en veerdigste voortgank, daer men dat inwendige licht eerst, en veerdigst, en meest gereet toe bevint, daer men meest aen verplicht en verbonden is, door d'een of d'ander reden, byzonder indien 't gevallen zyn in welke zig de Heere aen de eene zyde al meer als aen de ander geopenbaert heeft, dat men dan doch resoluit blyve daer zig de Heere al vertoond heeft, en misschien zyn werk begonnen heeft, dat hy 't apparentste als dan wel eerst voltrecken zal.

En doen zig als dan noch schrupulen op, die en kan men niet achten, die zouden maer bequaem zyn om 't een met het ander te bederven, en die willen zig altyt wel mengen in byzondere gevallen der conscientie, die moet men in zulke gelegentheit, als men van het principale genoegzaem verlicht en overtuigt is, maer weg blazen.

[p. 148]

Maer als gy uitziet na des Heeren Iesu raet, en na de verlichtinge en geleidinge van zyn Geest, zoo suspecteert altyt, houd altyd verdacht die sterke driften des gemoets, byzonder die driften die de inwendige verlichtingen overtreffen: die driften, die niet een bezet, genoegzaem overredend' en overtuigend licht by haer hebben, die driften misleiden altyt: het mist niet, hoe schoon 't ook schynen mocht: wy hebben ontfangen de Geest die uit God is, op dat wy zouden weten die dingen die ons van God geschonken zyn.

Daer kunnen ook sterke en driftige bewegingen van de Geest zyn, ja doch, en die konnen byzonder te achten en te volgen zyn.

Ook kan een goeden yver sterke drift by zig hebben, maer by dat is dan ook met een genoegzaem, klaer, en overtuigend licht, 't welk die driften gaende maekt en leidet, en dat, zeiden wy, ontbrak deze driften die te suspecteren, en te myden, ja te vreezen zyn: deze driften deugen niet, dit moet gy wel ter dege onthouden, myn waerde ziele, trekt noyt op, ten zy dat de Heere mede gae, byzonder als uwe Heere u dit bedrog al weer, en al weer, en al weer heeft doen zien, en, en beeld u geenzins in, dat gy zoo doende een blinde gehoorzaemheit oeffent, neen, dat scheelt genoeg, gehoorzaemheit heeft altyt opzigt op gebod, en gewilligheit van gebod, blint heet ze maer ten opzicht van haer generael voornemen en ten opzicht van de uytslag der zake.

Maer deze blinde drift heeft geen wissigheit van Gods gebod in opzicht van alle omstandigheden, 't is maer een blinde drift, door welke

[p. 149]

men dan in twyfelachtige dingen doet 't gene men meent zynes plichts te zyn, en in welke te doen men wel groote onverstandigheit begaet, en de eene zonde by de andere doet, en in die eene zonde veele zonden begaet.

Daer is in of vergetenheit, of achteloosheit van leeringen des Heeren Iesu, en van zyn raet, onverstandigheit, vermetenheit, hoogmoedigheit, een diepte van bedrog, want men volgt die zondige bewegingen onder concept van des Geestes overtuigingen of geleidingen, en met een stil oordeel, als of de Geest zig zelve niet altyt en geleek: en 't is of onze driften zomtyts meer te achten waren als des Geestes verlichtingen, en radingen, zulken zotten waen en inbeeldinge leit 'er stilletjes in, en zulken vergetenheit van des Geestes en Christi leeringen, en men leit zyn ziel een strik tot uitnemende tentatien, en alles belettende ontroeringen des gemoets, die dikmael zeer bezwaerlyk te overwinnen zyn, en lange tyt daer na knagen konnen.