|
| |
Kapittel IV.
ZOo als de boom is, zoo zyn zyne vruchten, zoo als de Heere Iesus is, zoo leert hy, dat kan niet anders wezen, hy legter hem zelven aen te koste om ons te leeren, en dat doet hy dan na de voorwerpsels die tot hem komen om van hem geleert te worden, en na de zaken daer over zy zyne leeringen verzoeken: wy zien nu niet zoo zeer op zielen, die niet weten wat haer gebreekt, als op zielen die door 't gezigte van haer gebrek, en uit verlegenheit over haer gebrek tot hem komen, hoewel wy 't onbekende gebrek niet uit en sluiten, maer om naest by ons oogmerk te blyven, noemen wy die.
Dat gebrek leert hy haer eerst wat naekter en klaerder zien, om hare ernst op te scherpen in't vragen: dan legt hy zyne wysheit aen haer te | |
| |
koste, en hy zietze deur en weerdeur, hoeze gestelt zyn ten opzigt van haer wedergeboorene Nature, en des zelfs trap en mate: ten opzichte van haere oprechtigheit in hem te vragen: ten opzigte van haer oogmerk, wat zy met dat vragen voor hebben: ten opzigte van haere beweegreden, waerom zy vragen: na dat dan haere bequaemheit is om zyn antwoort te vatten, en na dat haer oog eenvoudig, en haer herte zuiver is in hem te vragen, daer na voegt hy zyn antwoort: hoe de ziele zuiverder vraegt, hoe hy haer klaerder en gereder antwoort, en dat is zyne wyze maniere van onderwyzingen.
Door deze zyne wysheit ziet hy zoo ras waer zy zyne leeringen meest van nooden hebben, en hy verstaet haer zin zoo wel in 't vragen, beter als zy ze uitdrukken konnen. En dan voegt hy zich in zyne leeringen meest na haer noot, en zoo veel 't zyn heilige wysheit lyden kan ook na haer zin. En zoo leert hy haer het eene met het andere doen, niet het eene doen, en 't andere aen een zyde zetten, maer 't eene doen en 't ander niet nalaten, elke plicht in achtinge te houden, dan ook goet beleit en overleg te gebruiken, tyt en wyze te weten. En byzonder wat haer best is als dan in die tyt.
Dit leert hy haer niet alleen weten, maer door zyne macht leert hy 't haer ook willen en doen, en daer toe leert hy 't herte, 't verstant, de wille, en genegentheden, alles te gelyk, en dat zoo gemakkelyk, dat hy 't verstant leert, dat verstaet het: dat hy de wille leert dat wilze: dat hy't herte leert dat doet het: hy verlicht en beweegt te gelyk: dat hy leert dat wil men zoo geerne doen, zy behoeft 'er haer zin niet by te zoeken, die isser al by, zy heeft 'er lust in zoo ras alsse 't maer hoort.
| |
| |
En dat leert hy zoo ernstig, en zoo krachtig: verstant, memorie, oordeel, herte, wille, genegentheit etc, hy leert 'et niet alleen alles te gelyk, maer hy scherpt het 'er zoo in, zoo vast in, hy schryft het 'er in, 't en kander niet weer uit, de conscientie reguleert 'er haer altyt na: al begon de memory wat te vergeten, zy zoude onrustig maken, want zy weet 'et nog wel, zy zoude onderzoeken leeren; want Iesus hadde 't haer geleert, en zy blyft hem zeer getrouw, en dies blyft het ingescherpt en ingeschreven dat de Heere Iesus leerde. Ook, hy leert zoo goedig, zoo vriendelyk, zoo zachtzinnig, zoo lief hebbende, en zoo getrouw, dat 'et niet te zeggen is, en zoo laet hy zig altyt van haer vinden.
Hy voegt zig na het kinderachtige begryp van zyne leerlingen: dat zy niet vatten konnen, dat leert hy haer niet, en dat hy haer leert dat beduit hy haer zoo klaer. Hy leert haer zyn zin verstaen, zoo als zy die best vatten konnen. Hy lest ze haer uit en verklaertze na haer verstant, en dat dikmael zoo duidelyk, zoo tastelyk, datze geenzins behoeven te twyffelen: hy helpt haer zyn zin verstaen, alsse maer ter dege opmerken op het gene dat hy zeit. En dat doet hy zoo gewillig, zoo geerne, zoo dikmael, alsse maer wel komen, en ter dege vragen: hy laet zig altyt vinden, en ook van alle die recht komen, 't zy dat ze wat meer of wat min geleert zyn in zyn schoole, 't zy datze wat korter of wat langer hebben by hem ter schoole gegaen, daer ziet hy niet op, alsse maer wel leeren willen. Dat beweegt hem om zig na haer te voegen.
Want ook zelfs met zyn domme leerlingen heeft hy zulken medelyden, 't moeit hem meer als haer | |
| |
zelfs, dat zy niet beter leeren, en hy wort niet licht verdrietig over haer alsse maer wel leeren willen, dan is hy zoo lankmoedig, hy zeit 'et haer al weer, en al weer, en al weer, en hy wagt al, of ze niet wat leeren, hy ziet 'er zoo begerig na, als of'er zyn geluk aen gelegen was, daaer het dog alleen tot haer best is, en daer haere goetheit tot hem niet en raekt: maer hy doet 'et uit enkele liefde en goetheit over haer, en in dat gebrekkelyk voortgaen ziet hy door zyne goetheit op haer wille zoo, als of dat de daet al waer, alleene dat zy haer daer na zetten om te leeren, en dat zy haer best doen. Dan leert hy haer al even minnelyk, al even lief hebbende, al even goedertieren, al even gemeenzaem, hy ontrekt zig daerom geenzins van haer.
Maer bewyst haer dan te meer zyne getrouwigheit, door welke hy zyn wille en haere wille blyven laet om te leeren: die getrouwigheit betoont hy ook aen haer, wanneer zy door haere onverstandigheit en kinderachtigheit wat leeren of doen willen dat hy niet best oordeelt. Zoo ontdekt hy haer wel hare slechtigheit, en leert haer wat anders, dat haer beter is, en zoo leert hy de beste zaken haer op het best: hy ziet waer de kragt, het pit, de keern leit, van dat ons te leeren staet, waer de moeder-zonden zyn, waer de moeder der zeden in bestaet, waer dezes kracht is, hoe sterk dezer kracht is, hoe veel goet of quaet ons van deze overkomt: dat leert hy door zyn getrouwigheit, en dat doet hy zoo hertelyk, zoo ernstig, hy meent 'et zoo wel, hy scherpt 'et 'er zoo in, zoo diep in, zoo vast in, zy onthouden 't wel wat best is alsse maer wakker blyven.
Ook leert hy haer door die getrouwigheit al | |
| |
wat haer noodig is, en hy brengt het haer ter rechter tyt in 't zin, in de gedagten, dan eens door die manier van onderwyzinge, dan eens door die maniere, dan eens door die weg, dan eens door die weg, op dat zy dog voor al leeren mogten; zoo trouw meent hy 't met haer, want zyn herte is om haer te leeren: en men mag op zyne leeringen zoo wel gerust zyn, zoo onbekommert doen wat hy ons leert, al verstont men zyn beooginge in die zake juist niet, ja al geleek het ons wat wonders toe. 't Is evenwel altyt zoo best voor ons, dat gaet vast, en dat mag men vryelik vertrouwen, al ziet men 't niet, om dat wy weten dat hy zoo getrouw is, en ons geezins qualik leeren of bedriegen zal: hy weet 'et beter, en hy let 'er beter op wat ons best is, als wy doen, of konnen doen: daerom als wy maer weten wat hy ons leert, en wanneer hy ons leert, laet ons het onbezorgt aennemen, en doen, hy is die getrouwe getuige, die God, die niet liegen en kan, en in wiens mont geen bedrog ooit geweest is.
En daerom leert hy ook het goede werk zoo wel doen, zoo zuiver doen, uit een rein herte doen, uit liefde doen, uit een ongeveinst geloove doen, uit een goede conscientie doen, geestelyk doen, tot Gods eere doen: ook zelfs haere zaligheit daerom beoogen, om dat ze God verheerlyken zouden, zoo ook daerom zoeken te vorderen in haere heiligmakinge, op dat zy God te meer verheerlyken zouden; Gods eere in alles, ja boven alles, en dat alle tyt beoogen, behertigen, en zoeken, want de Heere heeft zelfs alles gewrocht om zyns zelfs wille, en in die wille Gods schept zy zulken genoegen als Iesus haer die leert, dat zy 't daerom wil en doet. Ia alles daerom zoekt te doen op dat ze | |
| |
den Heere welbehagelyk mocht dienen in godvrugtigheit en vreeze, en door haere lust tot Gods eere, en Gods gebodt, en welbehagen, en door haere liefde tot haeren Iesus, zoo doet ze 't alles zoo geerne, zoo gewillig, zoo yverig, en zy zoekt 'er in alles, en door alles, de liefde door en door te verspreiden; want Iesus leert haer dat, dat tot de zuiverheit behoort.
Zoo wil zy ook over al het herte by hebben, en alles uit een inwendig beginzel doen, van herten, ja hertelyk doen, God in den geest dienen: dat uit den geest des gemoets niet voort en komt behaegt haer niet, en daerom isse altyt bekommert of zy 't al zuiver doet, of zy 't al van herten doet, als den Heere en niet den menschen, of zy 'er zelfs al genoeg uit blyft, in beweegredenen, en oogemerken, of dat al zuiver genoeg is om Gods eere, en tot Gods eere, en of zy Gode al behaegelyk dient: en suspecteert haer zelven in dezen gestadig, ja zoo zeer, dat zy wel, zoo 't de Heere toeliet, veel goets daerom zoude nalaten, om dat zy al vreest dat zy 't niet zuiver genoeg doet, en in 't onzuivere zulken tegenheit heeft, en weet ook dat Gods oogen na waerheit zien.
Op die zuiverheit is zy zoo verlieft, zoo gezet, en daer na is zy zoo begerig, dat het niet uit te drukken is, Iesus heeft het door zyn leeren zoo diepe in haer gedrukt, zy kan als niet leven als zy niet zuiver leven kan, zy bedroeft haer dat 'er geen meer welgeschiktheit inwendig is, en dat de gront, daer 't al van daen komt, niet deugtzamer en is, dat zy inwendig niet geestelyker is, dat de gedagten zoo van de Heere en van 't goede afdwalen: zy woude Gods nature en Christi beelt al anders in haer zien, want Iesus hadde 't | |
| |
haer ingedrukt datze zuiver wezen most, en boven natuurlyke dingen doen: dat ware, dat wezentlyke, dat hemelsche, dat heeft zy in 't oog, en daer na zyn de zuchten van haer ziele, dat zuivere dat is 't alleen dat haer ziele vergenoegt, en om dat zy dat alhier noch gestadig ontbeeren moet zoo zyn haere zuchten en trecken al hemelwaert, op dat zy noch eens verzadigt worde met dat zuivere beelt Gods en alzoo leve: maer ook leert de Heere Iesus zoo krachtigh, zoo zielveranderende, 't en blyft niet in 't verstant alleen, het dringht door tot het herte, de wille, de genegentheden, 't wort alles gaende, alles geroert en beweeght. De ziele wil 't alzoo, en anders niet als zoo zy 't van haer Iesus leerde, trekt my wy zullen u nalopen: dat leit 'er in, Heere leert my uwen wegh ik zal in uwe waerheit wandelen, daerom zegt David, Heere geeft my 't verstant, en ik zal uwe wet houden, ja ik zalze onderhouden met myn gansche herte.
Zulken lust, zulken zin, zulken zoetigheit, aengenaemheit, vermaek, en vergenoegen vind zy in 't gene dat zy van Iesus geleert heeft, het smaekt haer zoo, dat zy 't niet begrypen of uitdrukken kan, en dat niet alleen als zy wat geleert heeft, maer ook als zy maer leeren mach, om dat hy zoo krachtig en zoo zielveranderende leert: hy trekt haer dan als boven de aerde, en zet haer daer by hem, of hy komt als uit den hemel en zet zig by haer.
En hoe zoude dat haer niet trekken? zy zouder alles wel om en door vergeten, om maer by hem te mogen zitten, en van hem te leeren: zoo veel heeft zy daer mede op, en hoe zy al meer van hem leert hoe zy al meer van hem leeren wil, zoo be- | |
| |
valt 'et haer, om dat hy door zyn goedheit, liefde, en vriendelykheit, het herte zoo krachtig tot hem trekt, 't is niet uit te spreken hoe geerne dat zy van hem leeren wil, en als zy dan al eens verrukt wort van haer stille bezetheit, en bequaemheit om te leeren, zoo blyft hy evenwel de zelve, en ziet dat door zyne liefde en getrouwigheit over 't hooft, brengt haer haere vergetenheit en zyne leeringen zoo goedig weer in den zin, en leert haer dat zy dan terstont haer over dat struikelen vernedere, en leert het haer beter onthouden daer na, en brengt 'et haer dan ter bequamer tyt krachtiger in 't zin door zyn trouwe goetheit en vriendelykheit.
En zoo leert hy haer overvloedig en mildt, geenzins schaers, noch spaerzaem, maer rykelyk, het eene op het ander, het een by 't ander, het eene uit het ander: en 't en valt hem niet moeielyk om dat hy de ziele lief heeft, en om dat de ziele hem lief heeft: die liefde maekt hem gaende tot leeren, die liefde maekt haer gaende tot vragen: die liefde doet hem haer zwakheden dragen: die liefde doet haer tegen de zwakheden stryden: die liefde doet zyn lust tot haer zyn, en haer lust tot hem zyn: die liefde verricht wederzyts al wat te berrichten is, en met die liefde hebben zy beide meest op: Iesus ziet meest op haere liefde, zy ziet meest op Iesu liefde: de liefde leert wederzyts doen, verdragen, vergenoegen scheppen, stille zyn.
Myn lust is in haer zegt hy, hy is myn leven zegt zy: zoo rust zy in zyn armen stil neder, en is vergenoegt, ziet alleen dat 'et al begeerlyk is dat aen hem is, dat 'et al voor haer is dat in hem is, en geeft haer geheel | |
| |
aen hem over, zoo krachtig en zielveranderende leert hy haer.
|
|
Auteursrechtvrij