Ik ben zwanger van denkbeelden

3 maart.

Maar --

Je weet of weet niet dat het du dernier goût is een verhandeling, preek of toespraak te openen met een conjunctie. -- En 't is goed ook. Een voegwoord, - conjunctie is beter, verbindt iets aan 't vorige. Er moet dus een ‘vorige’ zijn zou een schoolmeester zeggen. - Wij genieën hebben dat niet nodig - wij hechten iets aan niet iets. Bijna hadden wij geschreven wij hechten aan niets, - maar ik ben bang dat uw vrouw mij dan verkeerd verstaan zou, - als gij 't zover brengt met voorlezen. --

‘Lieve Kruseman, haal die man toch niet in huis.’ - Mij dunkt ik hoor het.

‘Aan niets te hechten!’

‘Wat praat hij toch! Godsdienst, zedelijkheid, eer, huwelijkstrouw. --’

Dááraan hecht ik werkelijk niet. - En wat sterker is - ik wil

[p. 36]

aant.

niet dat mijn vrouw daaraan hechte, 't Is ongehoord, maar schort uw oordeel op tot na het lezen mijner verhandeling: ‘Over het huwelijk beschouwd in deszelfs onnatuurlijkheid, onzedelijkheid &c.’ - alweer uitgegeven bij a.c.k. te h.

Ook dat stuk is af op 't schrijven na. De eerste regel van 't voorbericht --

Want ik wil de voorberichten weer invoeren; men - ik althans kan ze niet missen.

In 't voorbericht zal ik zeggen dat ik Balzacs Physiologie du mariage een schandelijk vod vind, - want het zoude mijn eer te na zijn als men op de titel af mij beschouwde als tot die school te behoren. - Liever dan dat sprak ik het huwelijk vóór!

Nu uw vrouw weer:

‘Aan niets te hechten! Liefde --’

O, ik heb veel liefgehad. ‘Gij kunt het nalezen, - dáár in mijn dagboek.’ (Citatie uit de werken van Dekker. Straks krijg je 't misschien.)

‘Vriendschap ----- Damon en Pythias te paskwilliseren ---’

Lieve mevrouw Kruseman, - geef me gerust een zoen als ik kom - ik zal er een 111e Deel bijmaken waarin de twist wordt bijgelegd.

Ook heb ik niet gezegd dat ik aan niets hechtte. Ik hecht veel aan --

Hoe zal ik het uitleggen. Een draad heeft twee einden, ja, ja, dat is het. Nu hecht men het ene eind gewoonlijk - neen zo is het niet. Maar 't is toch iets van een draad. Straks komt hij weer.

Vraag eens aan iemand die goed, braaf, godsdienstig is - dat laatste woord kan ik niet verdragen, maar ik moet het wel gebruiken om begrepen te worden - vraag zo iemand eens na een goede daad: ‘Waarom doe je dat?’.

Als hij dan enigszins ‘vast in de leer’ is, - slechts een beetje orthodox, zal hij terstond zeggen: ‘Christus heeft het gebo-

[p. 37]

aant.

den, ’ - of: ‘'t Staat in de Heidelberger.’

Dat is dus met andere woorden dat ge de draad - daar is hij - van zijn goede handeling volgende, volgende, - belanden zoudt in Schrift of catechismus.

Men vindt dus de beide einden. ---

En bij mij verliest zich het ene eind in mijn hart.

En dat nu alles over een conjunctie!

Mevrouw Kruseman spreekt. ‘Ik geloof dat hij gek is.’ - Men spreekt geen Dame tegen, en bovendien --

't Heeft altijd iets aantrekkelijks voor mij gehad. Verbeeld u - gek met Galilei! Stel daar nu eens naast: verstandig met deze of gene buurman van u; en kies.

Maar --

Ben ik niet briljant teruggekomen op mijn ‘maar’. 'k Las onlangs in een revue een verhandeling van (ik geloof) Granier de Cassagnac over de stijl dat er drie hoofdsoorten van stijl waren, namelijk:

1^o	Piramides, zó ∆. 'k Weet wel dat je weet wat een piramide is, maar ik vond het aardig dat dingetje erbij te tekenen.
2^o	Omgekeerde piramides, zó ∇.
3^o	Dat heb ik niet recht begrepen. 't Beduidde geloof ik zoiets van beide wat. Veel moeite om 't te begrijpen heb ik me ook niet gegeven.

Vooreerst omdat ik mijn stijl mooier vind dan die van Cassagnac.

Secundo. Omdat, ja dat spreekt vanzelf. Lees eens een verhandeling over de neus van Apollo. Laat daarin betoogd (en bewezen) worden dat zó de neus wezen moet, - dat zó de neus is bij uitnemendheid, - dat wèlbeschouwd een neus van die vorm afwijkende, geen neus is.

Een Franse kleermaker op Batavia had een broek voor mij gemaakt. Ik vond die wat duur, - trok een andere broek aan.

't Was lang vóór of lang na mijn trouwen. - Toen ik mijn

[p. 38]

aant.

vrouw vr - neen, gevraagd heb ik haar eigenlijk niet - toen ik mijn hof m - neen, ook dat heb ik niet gedaan, toen ik --

Nu ben ik in de war.

Mevr. K. ‘Zie je wel dat hij gek is.’

Waarlijk niet, mevrouw, u zal, zult, --

‘Verhandeling over de persoonlijke voornaamwoorden, voornamelijk die welke de 2e persoon aanduiden.

Er bestaat een taalkunde van hogere aard dan die welke op de Scholen geleerd wordt, een taalkunde die zo diep ingrijpt in het wezen van de mens en de Volkeren dat --’

Die verhandeling duurt me te lang. Ik zal maar gij zeggen schoon 't lelijk is.

O, dat lieve Duitse du.

Mevrouw, ik zal 't in orde maken.

Nu had wèlbeschouwd de hele verhandeling achterwege kunnen blijven, ik heb mijn gij niet nodig gehad. Er zijn wel meer Verhandelingen zo.

Toen ik dan bij die kleermaker kwam met die andere broek aan, die door een Chinees gemaakt was, naar mijn idee ---

Leg gij nu eens uit hoe het komt dat ik zo apodictisch in de brief aan Pieter zeg: uw Godsdienst deugt niet, - uw maatschappelijke instellingen deugen niet - en dat ik, - dezelfde persoon

Die het gezag des bijbels niet erken

Die het volk wil hervormen

Die een paar tronen wil omgooien

Die gij zeg tegen een vreemde Dame,

Dat ik zo bescheiden ben in het uiten mijner mening over een broek.

Enfin, ik meende dat ze goed zat, en vertelde hem - wij zijn bij de kleermaker - dat die veel goedkoper was.

Hij betrok en beplukte de broek aan alle kanten, - trok de neus op --

[p. 39]

aant.

Daarover een woordje. Men zegt neus, maar de bedoeling is lip. Let er eens op - je kunt de proef nemen onder 't voortlezen. Ik heb Lavaters dromerijen grotendeels gelezen, en geloof niet, of weinig aan 't gewicht van zijn fysionomische opmerkingen. Maar mijn fysionomologie gaat dóór, en die berust geheel op de lip, - de bovenlip. - De mijne is magnifiek zegt Eef.

Hij trok de lip op en zei --

Wat zoudt gij nu in zijn geval gezegd hebben? Ik parieerneen dat kan niet, want eigenlijk heb ik het al verklapt door de Apollinische neus.

Welnu dan, zonder pari, hij zei het. Namelijk: (als 't nog nodig is)

‘Ce pantalon - (hij trok haar scheef rechts) ce pantalon -- (scheef links) Mais M'sieu, ce pantalon --- ('t was sterk goed, gelukkig) - ce pantalon, Mais, - ce n'est pas un pantalon!’

Ik had er het ding toch voor aangetrokken, en meende er niet indecent mee gekleed te zijn. Ik had de man kunnen vragen of hij mij voor een sans-culotte aanzag &c. -

Maar je begrijpt wel dat ik mijn vals vernuft niet waagde aan zijn genie! Want geniaal is het. 't Is een soort van Napoleontisme in de kleermakerij.

Nog een pantalonhistorie - al wat Napoleonlike is, bevalt me. Kan die man het helpen dat hij door het lot --

Een genie is boven het lot heb ik ergens geschreven - of zoiets. Straks krijg je 't.

Een heer had een nieuwe pantalon aan, ging ermee uit, en zie, of liever zie niet, de broek scheurde, - waar men het 't minst gaarne heeft.

Hij de volgende dag naar de kleermaker. Misschien dacht de goeie man dat hij in zijn recht was, en het die ber...... Fransman eens goed zou vertellen.

Hij had, net als ik, gerekend buiten 't genie van die Fransman.

De eerste fureur sla ik over. Je kunt je wel verbeelden hoe men zo'n broek over de toonbank gooit met het gat naar voren. ---

[p. 40]

aant.

Ik kan het niet anders zeggen.

Hoe men dat -- dat -- gescheurde gedeelte --- wijd uitspreidt, om 't nog groter te doen schijnen dan het is, - hoe men buldert enz. -

De Napoleon hoorde hem bedaard aan, en vroeg, toen hij aan 't woord kon komen, heel pacifiek:

‘Mais M'sieu, qu'avez vous fait de ce pantalon?’

‘Wat ik ermee gedaan heb --- wèl -- Je l'ai mis. ---’

‘Soit! - Et puis?’

Let nu eens wèl op hoe 't genie alles naar zijn wil dwingt, en hoe het hier de kleermaker van 't bankje der beschuldigden ineens op de presidiale stoel helpt. Hij vraagt, - hij ondervraagt wat meer is.

‘Wat hebt gij gedaan met de broek die ik voor u gemaakt heb?’ Er ligt majesteit in die vraag.

De ander voelde dat hij voor zijn Rechter stond!

Want het overwicht van't genie is onmiskenbaar.

Florian, die maar een beetje geest had - en wat is geest bij genie! - was aan 't jagen op ‘privatieve jachtgrond’ zo heet het immers?

‘Welk recht hebt gij op mijn grond te jagen?’ vraagde hem de privatificus en dacht in zijn onnozelheid dat Florian verlegen zou staan. Jawel! Je chasse ici du droit que tout homme d'esprit possède sur, a, au, aux, ik weet 't niet verder.

't Spreekt vanzelf dat de ander er genoegen mee nam.

‘Et puis?’ dan.

‘Puis, je suis sorti.’

‘Soit! Et puis?’

De man begon te stamelen - hij trok de broek naar zich toe. Hij begon te gevoelen dat hij ongelijk had.

‘Et puis, M'sieur?’ Met iets in de toon als: antwoord, ellendeling!

‘Puis je me suis, - (hij vouwde de broek toe - het gat keek hem

[p. 41]

aant.

akelig aan) je me suis rendu --- chez ---’

‘N'importe. Et puis?’

‘Là j'entrais. ----’ Hij sidderde.

‘Soit. Et puis?’

‘Je saluai. ----’ Hij schoof naar de deur.

‘Soit. Et puis?’

‘Je m'assis. ----’

‘Ah M'sieur, - voilà l'affaire! Les pantalons M'sieu, qui sortent de mon atelier M'sieu, - (de man was de deur uit, maar hij riep 't hem na:) ce sont des pantalons Msieu, pour se tenir debout Msieu, et non pour s'asseoir M'sieu! On ne s'assied pas au salon, Msieu! A Paris Msieu--’

De rest weet ik niet.

Als ge dan inziet dat uw neus evenmin een neus is als mijn pantalon een pantalon, - dan is u dat toch geen reden om de neus van een ander te nemen, nietwaar? En als gij - enfin styloplastiek bestaat niet.

De neuzen en broeken zijn afgehandeld - op dit na dat toen ik mijn vrouw --

Lieve Hemel hoe moet ik het zeggen!

Ben je vèr in de sterrenkunde? Ik zal het je uitleggen. Eigenlijk weet ik er niets van, maar dat's geen bezwaar --- voor een genie.

Hier heb je een hemelkaartje. De letters zijn de sterren. Het randje beduidt geen randje --- de ruimte is oneindig --- en vol letters - vol sterren!

Nog nooit heb ik een goede definitie gelezen over eeuwigheid en oneindige ruimte -- 't is één. De meeste mensen verwarren eeuwig met --

[p. 42]