Ideën I

180.

Wat hebt ge gemaakt van de wereld, gy moordenaar Konstantyn? Dat ge zooveel leden uwer familie ombracht, vergeef ik u. 't Zullen er personen naar geweest zyn, en uw familie was te uitgebreid, dit erken ik. 't Heeft bovendien weinig invloed gehad op den toestand van 't menschelyk geslacht. Wat deed het er toe of gy 'n broer, neef, bloedverwant méér om 't leven bracht? Zie, die familiezaken gaan me niet aan.

Maar dit vergeef ik u niet, dat ge om Keizer te worden aanleiding gaaft tot het smeden der ketens waarin 't menschelyk geslacht nu sedert eeuwen gevangen ligt. Of wist ge dat niet? Dacht ge er niet aan dat uw fabeltje van 't in hoc signo langer zou duren dan uw behoefte aan die fabel? Kondt ge 't niet voorzien dat die moord aan den menschelyken geest eenmaal zwaarder wegen zou in de schaal uwer verantwoording dan al die nietige huishoudelyke privaatmoordjes?

Wat hebt gy gemaakt van de wereld, o Konstantyn?

Daar liggen nà u de vervelende kerkvaderlyke eeuwen, die niet eens vatbaar zyn voor beschryving.

Daarop volgt de domme woeste middeltyd met god- en maagddienende ridders... die niet lezen of schryven konden. Met aflatende monniken, heerschzuchtige en heerschende priesters.

[p. 94]

Met geschoren kudden volks. Met scherende graafjes en prinsjes. Met twist, voor liefde. Met stryd, voor arbeid. Met kerken, voor hospitalen. Met gezag, voor overtuiging. Met slaverny, voor vryheid. Met dweepery, in-plaats van wat kennis der Natuur. Met slaap, voor leven... en voor gezondheid, lazarus en pest!

Wat hebt gy gemaakt van de wereld, o moordenaar Konstantyn?

Dat ge uw broeders hebt doodgemaakt, vergeef ik u. Maar ik vergeef u niet dat ge den geest hebt vermoord van zooveel myner broeders.