Volledige werken. Deel 23. Brieven en dokumenten uit de jaren 1884-1886

[13 december 1884
Ingezonden Brief van J. Hobbel in De Protestant]

13 december 1884

Ingezonden brief van J. Hobbel met redaktioneel weerwoord in De Protestant, no. 50. (K.B. 's-Gravenhage; fotokopie M.M.)

Ingezonden
Een kort wederwoord.

Mijne Heeren,

Trots het uitvoerig schrijven, dat u in het vorige nummer van dit blad geeft als antwoord op mijn stuk in De Dageraad, meen ik met weinige woorden te kunnen volstaan.

Het hoofddoel acht ik bereikt. Het is duidelijk gebleken, dat u niet met bewijzen staven kunt de bewering, dat men door het lezen van Multatuli's werken ‘verzoend’ zou geraken met wat ‘gemeen’ en ‘gewend’ aan wat ‘vuil’ is. Zelfs zegt u, dat ge u ‘wellicht aan zekere onhandigheid schuldig gemaakt’ hebt, toen de ongepaste qualificatie van Multatuli's werken en de lezers daarvan aan uw pen ontvloeid is. ‘Onhandigheid’ is niet het rechte woord: onwaarheid moest het zijn. Het volhardingsvermogen van den menschelijken geest echter aannemende, kan ik mij ditmaal met uw verklaring tevreden stellen.

De opmerking, dat het mij aan ‘historischen zin’ ontbreken zou, is aan een verkeerd adres gericht. Doch wat weten de duizenden

[p. 254]

kinderen van de lijst des tijds, waarin de bijbelboeken behooren geplaatst te worden? Wat besef hebben de ‘meerendeels wetenschappelijk niet ontwikkelden’ - om de woorden van Dr. Kuyper te gebruiken - van historischen zin? Voor hen kan men niet anders doen dan den bijbel nemen, zooals die zich aan hen vertoont (u kent overigens de redeneering: ‘Gods woord’ - de bijbel - ‘is eeuwig en onveranderlijk’?). Met deze woorden meen ik mij gerechtvaardigd te hebben opzichtens de voorbeelden van onkieschheid - voor zéér belangrijke vermeerdering vatbaar! - die ik in noot 2 van mijn opstel in De Dageraad gaf.

Uw Dw. Dienaar,

j. hobbel.

Rotterdam, Dec. '84.

Naschrift van de Redactie.

Terwijl wij den heer H. verwijzen naar het in dit Nr. opgenomen stuk, zouden wij hem wel willen verzoeken, ons ‘Antwoord’ nog eens aandachtig en zoo onbevooroordeeld mogelijk over te lezen. Hij deed dit blijkbaar zóó weinig, dat hij er onze toezegging niet eens in gevonden heeft, van onze bewering aangaande M.'s invloed te zullen staven, en evenmin begrepen heeft, wat wij omtrent ons aanroeren van deze quaestie en omtrent den indruk, door zekere verhalen of gezegden des Bijbels teweeggebracht, hebben gezegd. Op die wijze is elke gedachtenwisseling geheel onvruchtbaar.