Volledige werken. Deel 22. Brieven en dokumenten uit de jaren 1882-1883
(1991)– Multatuli–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 545]
| |
DupliekVoor zoover de hoofdstrekking van mijn stukje aangaat, vind ik de ophelderingen van dr. Muller voldoende, om het eindoordeel daarover aan den lezer en... aan den loop der zaken over te laten. Dat echter Multatuli's veroordeeling van het vertegenwoordigend regeeringsstelsel moet opgevat worden in dien zin, dat slechts ‘het thans hier te lande geldende regeersysteem’ bedoeld wordt, is onjuist. Op bladz. 105 van den 2den bundelGa naar eind1. der ‘Ideën’Ga naar voetnoot*) zegt Multatuli zoo prozaïsch-nuchter mogelijk: ‘Ik ben tegen 't parlementair stelsel. Maar als men dit nu eenmaal houden wil,’ en daarop volgt dan, wat er in 't gegeven geval zou moeten gebeuren. En Multatuli's werken zijn er misschien niet vreemd aan, dat de heer J. Versluys of een anonymus in ‘Het nieuwe schoolblad’ van gister - 19 Januari - kon verklaren (1ste bladzijde 3e kolom) dat ‘de overtuiging steeds meer veld wint, dat het vertegenwoordigend stelsel, zooals het tot dusverre werd toegepast, tamelijk wel mislukt is.’ 't Is nu de vraag, wat men onder ‘mislukken’ verstaat. En eindelijk: zeer zeker houd ik vol, dat hetgeen Multatuli omtrent ‘de officieele nederlandsche verslagen in 't algemeen’ zegt, een uit de lucht gegrepen beschuldiging is. Volgens Multatuli namelijk (‘Ideën’ II bl. 103) zouden onder een liberaal ministerie de gemeente- en provinciale verslagen liberaal, en onder een conservatief ministerie conservatief gekleurd zijn, of zoo als hij 't uitdrukt, ‘de rapporten moeten kloppen met den geest van de clique die op 't kussen zit.’ Daar noch Multatuli, noch dr. Muller die aantijging zelfs met een enkel feit verdedigen, meen ik mij te mogen bepalen bij de verklaring, dat ik hieromtrent sedert verleden week niet van opinie veranderd ben. P.W. |
|