Volledige werken. Deel 10. Brieven en dokumenten uit de jaren 1858-1862

[Bijlage
inzake een onderhoud tussen Multatuli en Loudon]

Bijlage

inzake het bovenvermelde onderhoud, ontleend aan het ‘Gedenkschrift van Zijne Excellentie Jhr. Mr. James Loudon’ (manuscript, thans berustende bij Jhr. J.W. Loudon. Valkenswaard. Blz. 138-139). Het is onwaarschijnlijk dat dit onderhoud zou hebben plaats gevonden na de benoeming van Ludolph Anne Jan Wilt Baron Sloet van de Beele tot Gouverneur-Generaal. Zie dienaangaande bij 23 juni 1861.

Nauwelijks was Sloet benoemd of E. Douwes Dekker, alias ‘Multatuli’ wendde zich tot mij bij rekest, om te worden benoemd tot Raad van Indie, ten einde den nieuwen Gouverneur Generaal te waarschuwen tegen de bureaucratie. Dit was het thema in zijn eigenaardigen vrijmoedigen, ik zou bijna zeggen arroganten, - als 't geen lèse Genie was, - stijl uitgedrukt. Op de eerstvolgende audientie zag ik zijn naam op de lijst en ik was niet weinig verlangend dien buitengewonen man eens van aangezicht tot aangezicht te zien en te hooren spreken. Ik moet be-

[p. 421]

kennen dat ik mij eenigzins teleurgesteld vond toen ik hem voor mij zag. Er was niets in hem dat mij frappeerde, uiterlijk, houding, stem, ik vond alles zeer gewoon en niets wat zielenadel beteekende of bizonder aantrok. Hij vroeg, des noods als Secretaris den Gouverneur Generaal te mogen vergezellen. Ik wees hem op de bezwaren ook met het oog op zijne antecedenten. Hij verdedigde zich en zeide o.a. met veel nadruk: ‘Excellentie er behoort moed toe om te lijden zoo als ik geleden heb.’ Ik keek hem eens aan en vroeg: ‘zou 't geen overmoed zijn?’ Zijn oogen schoten een moment bliksemstralen maar hij bedwong zich plotseling en antwoordde toen dood kalm: ‘'t is wel mogelijk Excellentie.’ Hij verhaalde mij verder in welke benarde geldelijke omstandigheden hij verkeerde en eindigde met te zeggen: ‘zou u wel willen gelooven Excellentie dat ik het geld niet heb om de reis te betalen van hier naar Brussel, waar mijne vrouw mij wacht!’ Die uitval trof mij. Ik haalde mijn portemonnaie uit den zak; vond er een bankbiljet van f 25 in en zei: ‘dit is alles wat ik op 't moment bij mij heb, kan ik u daarmede helpen?’ Hij nam het aan, bedankte mij en vertrok. Na eenige maanden zond hij mij per brief, met dankbetuiging f 25. terug.’