Volledige werken. Deel 10. Brieven en dokumenten uit de jaren 1858-1862

[p. 238]

[3 juni 1860
Bespreking in de N.R.C.]

3 juni 1860

Bespreking van de ‘Max Havelaar’ in de Nieuwe Rotterdamsche Courant, Zondag 3 Junij 1860, No. 152.

Binnenland.

Rotterdam, 2 Junij.

Max Havelaar; of de Koffij-Veilingen der Nederlandsche Handel-Maatschappij door Multatuli, is de titel van een boek bij J. de Ruyter te Amsterdam uitgekomen, dat veel schoons, maar niets over de koffij-veilingen der Nederl. Handel-maatschappij bevat. De schrijver zegt dien titel slechts gekozen te hebben om gelezen te worden. Een onnoodige voorzorg. Die levendigheid en geestigheid in voorstelling, kracht in stijl en gloed in schildering waardeert, laat zijn boek zeer zeker niet ongelezen. In een zeer onderhoudend verhaal, geeft de schrijver ons een schets van het leven in de binnenlanden van Java. Het is onmogelijk roept men na de lezing uit, dat ons bestuur op Java zoo zwak kan zijn, dat het den inboorling zoo willens en wetens kan laten uitzuigen; de schrijver overdrijft ongetwijfeld. Dit was ook onze gedachte, toen wij het boek geëindigd hadden; maar de schrijver zegt van al wat hij mededeelt, de bewijzen te bezitten. Hij uit den wensch, dat men hem tegenspreke, opdat hij met die bewijzen voor den dag kunne komen. Hier is dus voor de voorstanders van het bestuur, zoo als het tot nu toe op Java gevoerd is, een schoon strijdperk geopend. Is het waar, wat men ons in Max Havelaar te lezen geeft, dan zal een ieder die gezond verstand heeft moeten erkennen, dat dit zoo niet blijven kan; want dat dit de zekere weg is, om ons Java binnen korteren of langeren tijd te doen verliezen. De voorstanders van ons Indisch bestuur behooren dus den hier toegeworpen handschoen op te nemen, op dat de schrijver zijne bewijzen als hij ze heeft, kunne overleggen, of indien hij ze niet heeft, beschaamd sta voor het Nederlandsche publiek.

De schrijver wenscht, slechts gelezen te worden. Dat die wensch bevredigd zal worden meenen wij hem te kunnen verzekeren; want wat ook van de polemiek zij, welke zijn boek ten gevolge kan hebben, niemand die gaarne iets boeijends leest, zal zijn werk onvoldaan uit de handen leggen.