De geheimtalen

Bron 42. Bargoens van Groningen-Winschoten (a) (1924-1925) [D VIIa]

De Geheimtalen i: hoofdstuk iv, d viia; hoofdstuk v, d viia.

De voor deze groep onderzochte persoon behoort niet tot de zwervende woonwagenbewoners. In zijn geboorteplaats, Winschoten, verkeerde hij veel met ‘jongens van de vlakte’. Leeftijd ± 30 jaar; genoteerd in 1924 en 1925.

[p. 536]

attenoje, och; interjectie

baaikoo, slag, klap stieke die sjalf een baaikoo

bedeis: ik -, ik doe, ik verricht wat ik lau loene bestunnes, bedeis ik lau (vgl. bestunnes)

bedissen, vertellen lau loene prevelement; die sjeichers bedist alles aan de prinsemarij

bedissen, krijgen, ontvangen

begaantje, onanist; als aanspreekvorm: ouwe begaantje

begesjewerk, samen doen (vgl. getsjewerk)

beis, twee

beis eit, een kwartje hei bas ‘vijf stuiver, een kwartje’

beisje, dubbeltje (vgl. hondje)

bekaan nemen, gevangennemen de prinsemarij nam hem bekaan

beknuisde: hij - dat ik wat in de schaveel stiekte, hij zag, dat ik wat in de zak stak; ook bekneisde: hij is bekneisd met schoepwerk ‘ze hebben hem zien stelen’

berremientje, bed de sjikse scheft in 't berremientje ‘de meid ligt in bed’

bestossen, verstaan de sjeiches bestost het lau lône ‘de vent verstaat het niet’

bestunnes, versta, kan wat ik lau loene bestunnes, dat bedeis ik lau ‘wat ik niet versta, kan ik ook niet doen’ (vgl. bedeis)

betoegd, rijk

bink, man; ook vaak als aanspreekvorm gebruikt: bink, span eens

binke, pei!, uitroep: ‘jongens, houd je mond’

blaffert, revolver

bonskes, appels

bonzen, aardappels ik schoepte twee jovere zakken met bonzen ‘ik stal twee mooie zakken aardappels’

bonzen (ww.), aardappels vragen span, die tippelen te dalven naarde kafferientjes om te bonzen of golef of gazzer te vragen ‘kijk, die gaan bedelen naar de boeren en vragen aardappels of melk en spek’

booser, vlees

bouten, cacare

buizen, drinken

dalleven, van de ene fabriek naar de andere gaan om werk te krijgen

dalven, bedelen

ei: met - scheffen, zwanger zijn (vgl. koten) die sjikse scheft met ei

einsjalm, lelijk een einsjalm kescheres ‘een lelijk gezicht’; einsjalme glimmers hebben ‘scheel kijken’; hij loopt als een einsjalme ‘hij loopt er beroerd bij, slecht gekleed’ (vgl. gekloft)

fokker, bril

gallef, mes

gannefbrudder, een dief

gannefschore, te stelen waar (vgl. jatslag)

gazzer, spek

gazzerboosjer, varkensvlees; ook gazzer ik heb toffe gazzer

gekloft, gekleed tof gekloft ‘goed gekleed’ (vgl. einsjalme)

Germanen, Zigeuners (vgl. mannesen) De Germanen zijn betoegd. Met de roller scheffen ze de kaffers op, bonzen dalven - ‘De Zigeuners zijn rijk: met hun wagen gaan ze de boer op en bedelen aardappels.’

gesweit, getrouwd

[p. 537]

getsjewerk, werk dat je samen doet; ook wel in uitroep: getsjewerk ‘samen doen!’

glimmers, ogen die sjeiches heeft einsjalm glimmers ‘die vent kijkt scheel’

goerrie, stuiver

goj (on abel), christenen; on abel kan ook wel betekenen ‘voor mijn part’ - 't lijkt me verkeerd verstaan en apocrief; ik noteerde letterlijk: alle goj on abel kennen de nek afstessen ‘alle christenen kunnen voor mijn part de nek breken’

golef, melk

gonje, meisje

goochem, slim goocheme jongen ‘dief’

goozer, vrijer

grom, kind (vgl. koten en piegem)

heitje, kwartje (zie beis eit)

herrekit, herberg, gevangenis (?); ook ‘huis’: ik ging verkasjemeine van de herrekit ‘ik ging uit huis’

hippe, schoen

hoend, tien hoend schrabber ‘tien cent’

hondje, dubbeltje (vgl. beisje)

hotel, gevangenis

iesje, meisje

jajem, jenever

jajemen, drinken (vgl. sjasken en jajem)

jan, jaar

jansjorof, jenever

jatslag, diefstal ik weet nog jofele jatslag of toffe gannefschore ‘ik weet nog fijne dingen om te stelen’ (vgl. gannefschore)

jatten, handen wat een jatten

jenkelen, smokkelen, handelen ik verjenkelde schoepschore aan de sjalf ‘ik verkocht gestolen waar aan de kerel’

jenzen, coïre

jidders, hier specifiek ‘de borsten der vrouw’ (vgl. memmen) wat een paar toffe jidders het die sjikse

jinser, slimmerik dat is een eerste jinser of piegem

joed, gouden tientje

joekel, hond; ook fig. in: einsjalme joekel ‘beroerde hond van een kerel’

jofe (in sandhi jofer), mooi (vgl. klof)

join, luizen (vgl. kinnef)

kachelientjes, kippen

kafferientjes, boeren

kajim, Jood

kasjemeine, slag ik bediste daar een kasjemeine!

kasjemeine, weg ik tippelde voor kasjemeine ‘ik liep weg’

keil, keiltje, borrel keiltjes sjikkeren ‘borrels drinken’

kemelen, kaarten we scheften te kemelen ‘we zaten te kaarten’

kèn, ja Prevel je Bargoensch? Kèn knul ‘ja man’.

kescheres, gezicht, voorkomen (vgl. porum)

kienen, kopen

kimmel, drie kimmel knaak ‘drie rijksdaalders’

kimmel, een week ik peesde hier kimmel ‘ik werkte hier een week’

kinnef, luizen; ook join de bink scheft onder de kinnef

kit, bed ik schef naar de kit ‘ik ga naar bed’

kladder, zeep

Klein Mokum, Winschoten (zie mokum)

kleunderik, stok

klof kleren

[p. 538]

jofer in de klof

kluns, klein de klunste kooter ‘de kleinste jongen’

klunske, klein kind dat klunske bedist ook alles ‘dat kind vertelt alles’

kluun, slaag wat bedist dat gonje daar een kluun ‘wat krijgt dat meisje daar een klappen’

knaak, rijksdaalder (vgl. rad)

knapper, revolver de bink bedist een knapper in de schaveel ‘die vent heeft een revolver op zak’ (vgl. schaveel)

knodder, varken een toffe knodder scheft in de herriekit ‘ze hebben daar een vet varken’

kokkeltje, vagina; ook ‘meisje’: dat kokkeltje is jouker ‘dat is een duur meisje’

kokkert, neus wat een mieze kokkert ‘een lelijke neus’; de jajem scheft hem de kokkert uit ‘de jenever komt hem de neus uit’ (vgl. scheffen en jajem)

kooldamp, honger (vgl. peu)

koten, kind met koten scheffen ‘zwanger zijn’

koter, jongen, tegenover mokkeltje ‘meisje’ ik bedis één koter en twee mokkeltjes ‘'k heb één jongen en twee meisjes’

kotter, boterham

kout, mes

kratser, gierig de sjeichet is kratser ‘de vent is gierig’

krèn: leviege met-, niets; versterking

kuukels, kippen

kwakels, eenden

lau: van - weten, van niets afweten (vgl. noppus)

lau lône, niet

lau sjeige, weinig verstand (vgl. lau sjoege)

lau sjoege, weinig verstand (vgl. lau sjeige) daar heb jij lau sjoege van

lekeive, meid, lichtekooi

leviege met krèn, niets; krèn is een versterking ik bedis leviege met krèn ‘ik krijg helemaal niets’

link, slecht linke schore ‘slechte waar’ (vgl. loene schore)

loene schore, slechte rommel (vgl. linke)

lousjes, eieren

lijmen, slapen

macholle, slecht, verrot die sjeiches is macholle ‘die man is venerisch’

macholle, dood

maf ziek, beroerd hij is maf, hij bestost het lau ‘hij is beroerd, hij snapt het niet’

maggelen, schrijven de sjalf scheft te maggelen ‘de vent zit te schrijven’

majemen, mingere ik schefte te m. ‘ik stond etc.’

makke: lau cent de-, niets (vgl. peu en treks)

makke, slag

makke: voor - liggen, ziek zijn hij ligt voor makke

makkement (1), slag (vgl. makke en makkement(2))

makkement (2): voor - liggen blijven, voor mirakel liggen hij kreeg een makkement op 't murf en tippelde op de keien, hij bleef voor 't makkement liggen ‘hij bleef voor mirakel liggen’

makkement (3), lichaam hij scheft een mies aukel op z'n makkement ‘hij heeft een lelijke bochel’

makkement (4): 't zal me een - wezen, ik trek er me niets van aan

[p. 539]

malochemkit, bordeel

mannesen, Zigeuners

marode, ongeluk ik had er lau marode mee ‘er is niets verkeerds mee gebeurd’; hij scheft in de marode ‘hij zit in de ellende’

massel, geluk ik moet massel hebben

mauwertje, kat

meekef, goed (vgl. mezommes) lau meekef in de treks, laat hem maar vejieberig ‘hij heeft weinig geld in de zak, laat hem maar gaan’

melogemen, coïre (vgl. jenzen)

mem, moeder

memmen, borsten van de vrouw (vgl. jidders)

mezommes, geld (zie meekef)

mokkel, verloofde 't is m'n mokkel of sjikse

mokum, stad

mom: er is - aan, hij is slecht, doorziekt (vgl. macholle)

more, brood; ook moro

mos, vrouw (sjikse)

muif portie ik bediste een jofere muif met golef ‘ik kreeg een mooie portie melk’

murf, mond

noppus, niets (vgl. lau: van - weten ‘van niets afweten’)

norretje, borrel schef me beis sjakkel of norretjes ‘geef me twee borrels’

nijf mes

parch-porum, lelijke kop attenoje, wat een parch-porum heeft die sjeichet ‘wat een lelijke kop heeft die vent’

patsof hoofd; in gebruik bij de smokkelaars

peezen, werken ik peesde hier kimmel ‘ik werkte hier een week’

peu, honger bink, ik heb peu en ik heb lau cent de makke in de treks ‘ik heb honger en geen cent meer op zak’ (vgl. makke en treks)

peuling, benen mieze peuling; jofele peuling; wat het die sjikse jofele peuling

piegem, kind, slimmerd (vgl. jinser) einsjalm piegem ‘lelijk kind’

pierement, orgel een toffe pierement in de herrikit

pinooze sjalf, een goede, toffe, goocheme jongen een pinooze sjalf is goed bekneisd met schoepwerk ‘een toffe jongen is goed op de hoogte van stelen’

platvink, portemonnee ik schoepte een platvink van de sjeichet

pleite, weg ik tippelde pleite ‘ik liep weg’

poekelen, praten

poerie, moeder

poosje, cent (vgl. schrabber)

porum, hoofd, lichaam bink, span eens einsjalm kescheres heeft die bink of einsjalm porum ‘kijk eens, wat een lelijk gezicht die vent heeft’; ik tippelde de sjeichet tegen de porum op ‘ik liep tegen de vent aan’

prevelement, praatje toen kwam de wouten en maakte een prevelement en ik wist lau, aan noppus (vgl. lau, noppus)

priemerik, pastoor, dominee

prinsemarij, agent

raajemen, zien

rad, rijksdaalder (vgl. knaak)

roesjert, stro ik tippel met de rollert en heb roesjert geschoept ‘ik ga met de woonwagen en heb stro gestolen’

roller, woonwagen

[p. 540]

Rooje Jan, rode wijn; Witte Jan, witte wijn we zaten te scheften aan de Rooje Jan ‘we waren wijn aan 't drinken’

rijder: gele-, biljet van 25 gulden hij bediste een gele rijder ‘hij kreeg 25 gulden’

saret, station

schaveel, zak ik had geen paperassen in de schaveel ‘ik had geen goede papieren bij me’

scheffen, geven schef me een sjakkel ‘geef me een borrel’

scheffen, vertoeven, eruit komen, bezitten de jajem scheft hem de kokkerd uit (vgl. kokkert); hij scheft een aukel ‘hij heeft een bochel’

schefte, ging ik schefte de wereld in

scheften, zitten, vooral ‘gevangen zitten’ de bink moet nog beis jan scheften ‘de vent moet nog twee jaar zitten’

scheweel, gezicht (vgl. porum) mieze scheweel ‘beroerd gezicht’

schoeppen, stelen

schoepwerk, wat te stelen is (vgl. gannef-schore) is er schoepwerk? ‘is er wat te stelen?’

schokkel, drank

schokkelmajemen, drinken de bink schokkelmajemt ‘drinkt veel’

schore, gannefschore, te stelen waar

schrabber, cent (vgl. poosje)

sjachelaar, koopman dat scheft een sjachelaar ‘dat is een koopman’

sjakkel, borrel (vgl. norretje)

sjalf, kerel, vent

sjasken, drinken (vgl. jajemen)

sjasteren, eten we hebben zitten sjasteren

sjauve, waard lau sjauve ‘niets waard’

sjeichet, vent, kerel (vgl. bink)

sjeichetje, kind (vgl. grom, koten, piegem)

sjeroogemen, stinken wat sjeroogemt die sjeichet

sjikker, dronken sjikker smoezen ‘je dronken houden; dronken praten’

sjikkeren, drinken

sjikse, meid, meisje

sjoege in hebben, erg in hebben daar heeft geen een sjoege in

sjoele, school

sjonef, penis; ook sjones

sjorof, jenever

sjouf, gulden; ook sjoef: hei sjoef ‘vijf gulden’

skorumen, liegen je skorumt

slamassel, ongeluk

smeichelde, praatte ik smeichelde tegen m'n poerie, dat ik verkasjemeine wou ‘ik zei tegen m'n moeder, dat ik weg wilde’

smeichelen, lachen span de bink smeichelen ‘zie die vent lachen’ ook ‘smoezen’: hij smeichelt met z'n patroon ‘hij smoest met z'n patroon’

smeichel lau, zeg niets (vgl. binke, pei! en smeichelde) bink, smeichel lau, een einsjalme sjeichet ‘niets zeggen, 't is een beroerling’

smeris, agent

smerrie, sigaar

smoeger, vagina

smoezen, spreken ik smoesde sjikker ‘ik hield me dronken’

Sodem, Winschoten; ook Klein Mokum

spannen, kijken, zien

spits, paraplu

stieken, geven, toebrengen stieke die sjalf een baaikoo

[p. 541]

sus, paard

sijbelen, mingere

tes mem: ze is-, 't is een lichtekooi

tesmemmen, coïre (vgl. tes mem)

tikkertje, horloge

tochus, achterste die sjikse het lau tochus, of een einsjalme tochus

treders, schoenen ik kiende een paar jofe treders ‘ik kocht een paar mooie schoenen’

treks, zak ik heb lau cent de makke in 't treks ‘ik heb niets in de zak’

vejieberig (bijw.), weg ik tippel vejieberig

verdabber, verkoop verdabber het maar ‘verkoop het maar’

verkasjemeine, ga opzij Ik kom uit de herrekit en tippel de sjeichet tegen de porum op; ik spande dat't een einsjalme sjeichet was. Nou bink, verkasjemeine gauw - ‘Nou bink, ga gauw opzij.’ Maar lauloene. (vgl. porum) ook ‘weggaan’: ik ging verkasjemeine van de herrekit ‘ik verliet het huis’

verkienen, verkopen

verschieren, verkopen bedis je nog wat kloft te verschieren?

verstunsen, verstaan ik verstuns die goozer lau ‘ik kan die vent niet verstaan’

Witte Willem, wittebrood

wouten, agent

zitterd, stoel ik ben maf, bedis me een zitterd ‘ik ben moe, geef me een stoel’

zweefkit, danstent ik ga naar de zweefkit

zwiezerik: heilige-, pastoor of dominee

Tellen

olf, beis, kimmel, een, twee, drie; bas, vijf; joed, tien; hoend, ook ‘tien’; kimmel hoend, dertig; bas hoend, vijftig