De geheimtalen

Bron 25. Bargoens van Weert (1927) [B VI]

De Geheimtalen i: hoofdstuk iv, b vi; hoofdstuk v, b vi; Moormann, De Kramertalen, l.c, p. 255.

Dit woordmateriaal is in 1927 opgetekend uit de mond van twee personen: C.K. uit Weert, een zwervend stoelenmatter, en H., ook een zwerver uit Weert. (H. achter een woord betekent van H.; K., H. betekent van beide zegslui.) In Venlo en Roermond konden ze ook met dit Bargoens terecht, maar Weert, en wel speciaal de Hoogesteenweg, is het centrum.

Enkele woorden: hadie, badichel, enz. zijn weer ontstaan uit een ‘lettertaal’, een adietaal, die als grondwoorden het Bargoens nam (zie De Geheimtalen i, hoofdstuk i, ‘Lettertalen’).

bachem, stuiver (H.) (zie meut)

badichel, bult (H.) (lettertaal)

bajes, gevangenis

bal, frank (H.) (dit noemde hij ‘Belgisch’)

bedissen, verdienen, krijgen (K., H.)

beis, twee (H.)

beisje, dubbeltje (H.) (vgl. hoendje)

bekneisd, bekend (H.)

belinken, bedriegen (ook verlinken) (H.)

bescholmen, betalen (H.)

besteun (jofele), vagina (vgl. klavans en klavots)

betske, ei (H.)

bikken, eten (znw.) dat moast jofel bikken ‘dat is lekker eten’ (K., H.)

bikketen, eten (ww.)

bink, man (vgl. knulle, knul) toffe bink met een fijne dinkerik, of kluft ‘grote mijnheer met mooie kleren’ (K., H.)

bink, aanspreekvorm, gebruikt als vnw. 2e pers. (1e pers.: mechels; 2e pers.: bink, mv. binke) (H.)

borgemak, burgemeester (K., H.)

borgoenje, vagina (H.)

botlak, honger (K., H.)

botters, lui, die mee in 't complot zitten (jènners) (H.)

bouten, cacare (boutkit) (K., H.)

bradiek, broek (H.) (lettertaal)

bruinderik, bier (H.)

buizen, drinken (H.)

bult, bed (H.)

bulten, bevallen (H.) 't moast herris een linke bult om te bulten ‘dit is een mooi bed om te bevallen’

bums, aardappel (K., H.) (ook bomzen)

dinkerik, hoed, kleren een mooi dinkerik op of aan ‘mooie kleren aan’; (ook ‘dingen’, bv. appels heten jofele dinkerikken)

[p. 456]

dokken, geven hanskes dokken ‘geld geven’

fakkelen, schrijven (H.)

feemen, handen (vgl. jatten) (K., H.)

ferven, liegen (H.) (dit noemde hij ‘geen Bargoens’)

flemkout, broodmes (H.)

flemmerik, ogen (H.) (zie spannerik)

flens, melk (H.)

fleppen, papieren (H.) smoest da'k lau fleppen in de meluk maas ‘hij zegt, dat ik geen papieren in de zak heb’

flikken, doen hij moast 't geflikt ‘hij heeft het gedaan’ (H.)

flossen, mingere (H.) (vgl. flosteren)

flosteren, mingere

fokkers, zwervers (H.)

gajes, volk, mensen (vgl. schoftich)

galo, boer (H.) sjoer, die galo spant lou; sjoept wat kortjan voor 't sossem ‘kijk, die boer kijkt niet, steel wat hooi voor 't paard’

geeze, vrouw (H.)

gekloft, gekleed jofel gekloft ‘goed geldeed’

gesjank, getrouwd (H.) gesjank niese ‘getrouwde vrouw’

gesjocht, arm, ellendig gesjocht gajes, gesjochte bink ‘failliet persoon’

glibberik, kale kop (H.)

glimmerik, raam

gokken, kaarten, spelen (H.) gokken met de riem, gokken met 't slangetje ‘een handigheidsspel met een riem of een touwtje verrichten’

grieksen, luizen (H.)

grom, kind (K., H.) de nies maost met grom ‘de vrouw is zwanger’

Grootmokum, Amsterdam (meestal is grootmokum de dichtstbijzijnde grote stad)

hanskes, losse centen (K., H.) (vgl. spie)

heitje, kwartje (K., H.)

herriekiet, herberg, café (K., H.)

herris, hier (H.)

hoendje, dubbeltje (K., H.)

irrewi, hier (H.) (een soort lettertaal; komt voor in de uitdrukking irrewi narrewi betarrewi ‘hier niet betalen’)

jadie, ja (H.) (uit lettertaal; maar op zichzelf gebruikt)

jallen, lopen (H.) hij jalt met 't pierement ‘hij gaat met een orgel’

jatten, handen (vgl. feemen); ook ‘stelen’ (K., H.)

joedje, tien gulden

joekel, hond (K., H.)

jofel, mooi

joker, duur die moazen lau joker ‘die zijn niet duur’ (H.)

kaffer, boer

kakeling, kip (H.)

kaser, spek. (H.: ‘vlees’)

kasperen, coïre (H.)

keil, dronken

kemsel, hemd kinnef in 't kemsel ‘luizen in 't hemd’ (vgl. vlok) (K., H.)

ken, ja

kiebes, hoofd (K., H.) hij moast et in z'ne kiebes ‘hij is gek’ (H.)

kietje, gevangenis (H.)

kimmel, drie (H.)

kinnef, luizen

kit, huis (.H.)

klavans, vagina (vgl. besteun en klavots); bij H. ‘penis’

[p. 457]

klavots, vagina (vgl. besteun en klavans)

kleunen, slaan (H.)

kluft, kleren

knaak, rijksdaalder (K., H.)

knulle, jongens, mannen, kameraden (K., H.)

knijntjes, potloden (H.)

kortjan, hooi (H.)

kottering, boterham

koutje, mes (‘verstaat iedereen’, zei m'n zegsman K.) (vgl. pluut) (K., H.)

kwant, prettig, mooi, goed 't moast kwant ‘'t is mooi’ (H.)

lar, vlees (H.)

leichem, brood. (H.: ‘zwartbrood’)

lengerik, worst (H.)

link, vals (K., H.)

linkmichel, slechte vent (K., H.)

lou, niet, slecht (K., H.)

lovie, geld (H.) (dit noemde hij ‘manes’, d.i. Zigeunertaal)

luimen, slapen (vgl. pennen)

luimkit, logement

madiel, molen (H.) (lettertaal)

madikel, mokkel, meisje (H.) (lettertaal)

maf, gek (H.)

majem, water (K., H.)

majemen, regenen

mangen, vragen (K., H.) mang wat te buizen in die kit ‘vraag aan dat huis wat te drinken’

maro, brood (H.)

martienfokker, bedelaar (H.)

mauwerik, kat (H.)

mazen (moaze), zijn (koppelww.) 't moast een tof niese; de nies moast met grom ‘de vrouw is zwanger’ (K., H.)

mechels, ik (H.) mechels moast botlak ‘ik heb honger’

meles, buik jofele meles ‘dikke buik, zwanger’ (K., H.)

meluk, zak (H.)

mesjokke, gek (H.) (vgl. maf)

mesommen, geld (H.) (vgl. lovie)

meut, stuiver (H.) (zie bachem)

michelen, lachen (H.)

miezerik, kat

mokum, stad (H.)

murf, mond (K., H.); H. ook nog ‘gezicht’: de bink moast een toffe kokkert in z'n murf scheften ‘die vent heeft een grote neus’

niese, vrouw, meisje jofele niese (K., H.)

nobis, neen (H.) (vgl. noppes)

noppes, neen noppes knul ‘nee man!’

noppes, niets; door H. veranderd als nadiepes (lettertaal), in de waarschuwing: nadiepes hadie samiezen hadie ‘niets smoezen hier’

olms, oud (H.) olmse niese ‘oude vrouw’

paaj, pet (H.)

paferik, revolver (H.)

peezen, werken

peiger, dood (H.)

pennen, slapen (dit werd ‘Duits’ genoemd) (vgl. luimen)

pierement, harmonica (K., H.) (ook ‘orgel’)

platvink, portemonnee

plomp, water (H.)

pluut, mes (vgl. koutje)

pommerik, appel (H.)

pramoenje, verlof om met de woonwagen te staan (H.)

prengero, marechaussee (H.)

prevelement, praatje (H.)

priemerik, pastoor (K., H.)

ratjes met sossem, marechaussee (H.)

[p. 458]

ratjes per trejerikke, veldwachters (H.)

rispel(s), haar; ook ritspels (K., H.); de laatste ook ritspel dat 's jofele rispels ‘dat is mooi haar’

roes, stro een bussel roes ‘een bos stro’

roesterik, stro (H.)

ruigelen, handelen

scheften, vertoeven, zijn (H.)

schentelings, marechaussee (K., H.)

schim, naam linke schim ‘valse naam’

schoeren, stelen (H.) (‘sjoeppen verstaan ze te goed’, zei m'n zegsman)

schoftich, zwijg, hou je stil (vgl. smoeze(n)) schoftich knul veur dat gajes ‘zwijg voor die mensen’

schrabber, cent (H.) (zie hanske)

seps, stok (H.) mispele seps ‘mispelstok’

sieberik, penis (K., H.)

sikker, dronken (H.)

sjacheler, koopman

sjoeppen, stelen (H.) (vgl. schoeren)

sjoeren, kijken (H.)

sjoof, gulden (K., H.)

smerrie, sigaar (H.); ook ‘tabak’

smoeze(n), praten (vgl. schoftich) lou smoeze knulle ‘niet praten’

sossem, paard (o.) (K., H.)

spannen, kijken (H.)

spannerik, oog (H.) (zie flemmerik)

spie, geld, centen (vgl. hanskes)

spiegel, vla (H.) talf een stuk spiegel in de kit ‘vraag aan dat huis een stuk vla’

steunen, staan (H.)

stichel (bnw.), slecht (H.)

stichels, lompen (H.) (vgl. stichel)

stieken, geven (zie stoeken) (dit woord werd door K. ‘Limburgs’ genoemd) hij stiekt de gooser een sjoof ‘hij geeft de vent een gulden’ (K., H.)

stoeken, geven (zie stieken)

strengerich, garen (H.)

talf, de, het schooien (H.) ‘'t moozen toffe grommen veur den talf ‘'t zijn flinke kinderen om te schooien’

talleven, schooien

talver, schooier, bedelaar

tata, vader (H.) (hij wist dat het ‘manesj’ of Zigeunertaal was)

teps, hoed (H.)

tippelen, lopen (H.)

tokus, achterste, vagina (K., H.) (H. alleen laatste betekenis)

trafakken, verkopen (werd ‘Duits’ genoemd)

trappers, schoenen

trederikke, benen (H.); ook ‘schoenen’

tunnis, stok

verkienen, verkopen

versteunen, verstaan hij versteunt het lou ‘hij verstaat het slecht’

vlok, hemd (vgl. kemsel) (K., H.)

Witte Willem, brood (H.)

wout, agent schoftich veur de wout ‘hou je stil voor de agent’

zitterik, stoel (H.) (dit woord noemde hij ‘geen Bargoens’)

zwartje, koffie (H.)

zwijntje jatten, fiets stelen