De geheimtalen

Bron 8. Geheimtaal van de Brabantse Bende (± 1800) [C IV]; zie voor correcties bron 53

De Geheimtalen i: hoofdstuk iv, c iv; hoofdstuk v, c iv.

De volgende woorden zijn door mij bijeengezocht uit de processtukken van de zgn. Brabantse Bende: Rijksarchief, no. 5595 i, ii, 5590 i enz. De taal hoort tot de dieventaal van de Hollandse steden. De uitgebreide lijst staat in De Geheimtalen i. Om alle lijsten in één deel te hebben, herhaal ik ze hier, maar geef alleen de woorden, mét de vertaling; de context laat ik weg.

[p. 373]

bulthoever, aanwijzer van diefstal

beys, huis

bikkementis, eten

borgoens, geheimtaal

bruiloft, inbraak

chnelles, pistool

clemondes, breekijzer

fretboonen, ?

feffere und salz, kruit

gebaldhoeft, uitgespionneerd

gebriesseld, gestolen

geld verdienen, stelen

gelikt, gevangen

gemarwicht, gestolen

gochem, ingewijd in dieverijen

gochemme, ingewijde

handler hassner, moorden, doden, binden

harous daar, kom uit

kattebakken haalen, ladelichten

keeten opmaken, huizen openbreken

lampte, onraad

ligt: het groote -, soort flambouw

luymen, slapen

maayem koorem, jenever

maling maken, verraden?

marre moekomt, alibi

marremookum, id.

marmokum, id.

masemaher, buit

massematten, diefstal

mokum, stad

mokumtie, dorp

mos, vrouw

nehress, licht

onderleggers, houtjes onder een breekijzer

ondergemakkerd, achtergehouden

partous maken, een samenscholing veroorzaken

poorter blijven, wegblijven

sasselen, drinken

schliegelen, verraden

schokere, breekijzer

spleeten, ?

smoesen, praten

smeer, wacht

speentje, beurs

turftrekken, zakkenrollen

verkluften, verkleden

vinken: in de - vliegen, erin vliegen

wieberig gaan, vluchten

zoek maken, 't, helpen ontsnappen

Mr. J. van Hamelsveld publiceerde een overzicht over het proces tegen bovengenoemde bende en gaf een lijst van hun geheimtaalwoorden in Bijdragen tot het Lijfstraffelijk Regt, p. 152-155, Amsterdam 1817 (De Geheimtalen i hoofdstuk iv, c iv, ‘Geheimtaal van de Brabantse Bende’).

De woorden die niet voorkomen in mijn lijst, volgen hier:

leyer, degeen, die helper is bij het spelen met de vingerhoeden. Die quasi geld verspeelt.

kriem, zilver

topje, een, een hoed

bruiloft: ter - gaan, den buit deelen (andere bet. als bruiloft hierboven)

brood zoeken, stelen

ginkel, eene hoer

witse bliksems, zijn die, welke hunne misdaden bekennen

jongens, gauwdieven

erfenissen halen, uit stelen gaan