Logo DBNL
Sedelycke lust-warande (1678)

Sedelycke lust-warande

(1678)–Jacob Moons–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

XIX. Sinne-beelt

Verthoonende den handel tusschen den Leeuw, en den Vos, en hier uyt leerende, datmen niet al te gemeyn moet worden om niet veracht te worden, en datmen niet en moet vreesen een treffelijck werc uyt te voeren, al schijnt daer eenighe moeyelijckheyt in te steken.



illustratie

Thesis: Subtrahe pedem tuum de domo proximi tui;

Antithesis: Ne quando saturatus oderit te: Proverb. cap. 25. 17.

 
Niet dickwils by u vrienden gaet;
 
Van veel besoeck komt smaet, en haet.
 
VOs had' al lanck ghewenscht, om eens by Leeu te komen,
 
Vos had' hem noyt gesien, maer veel van hem vernomen
 
Vos had' ghehoort, dat Leeuw was een verheven beest,
 
Verheven om sijn cracht, verheven om sijn geest.
 
Vos comt tot sijnen wensch, want hy den Leeuw comt teghen,
 
Maer hy heeft op den hals plaegh van schrick ghekregen de:
 
Hy druypt, en hy kruypt wegh, hy berght sigh diep in't riet,
 
Hem dunckt, hy siet sijn doot, als gy den Leeuw maer siet.
 
Leeuw voor de tweede reijs, inder cleynen tijdt gheleden,
 
Komt op een smalle baen Vos te gemoedt ghetreden,
 
Vos krijght weer schrick int lijf, maer hy blijft even staen,
 
Hy eert, en groet den Leeuw, den Leeuw hem vry laet gaen,
 
Dit was aen Vos geluckt, en hy begint te schreeuwen:
 
VVel is den Leeuw niet meer, soo vrees ick voor geen Leeuwen?
 
K'sien, dat den Leeuw al is, gelijck een ander beest,
 
VVaerom moet hy dan meer ghe-êert sijn, en ghevreest?
 
Siet daer, daer komt hy weer, sou ick voor hem noch wijcken?
 
Ick ben soo goet, als hy, waerom sou ick gaen strijcken?
 
Ick gaen hem spreken aen, Heer Coninck sijt ghegroet:
 
Het is my groote eer, dat ick u val te voet,
 
K'heb veel van u gehoort, en van u kloecke daeden
 
K'geeft my aen u gebiet, en wilt geen slaef versmaeden,
 
V sal gheschieden dienst, my sal gheschieden eer,
 
Ist dat ick ben u slaef, ist dat ghy sijt mijn Heer:
 
Den Leeuw krijght sin in Vos, hy is op Vos vervallen,
 
Hy wort met Vos gemeijn, en hy met Vos gaet mallen:
 
Maer Vos malt oock met Leeu, want Leeu hout geen respeckt,
 
Vos vreest den Leeu niet meer, maer Vos den Leeuw begeckt.
 
Quae terribilia sunt ab insolentiâ,
 
Ea reddit assuetudo blanda, & mollia.
 
Dat gy in't eerste swaer, en heel vervaerlyck acht,
 
Acht gy daer naer een hair, en gy daer mede lacht.

Sedelycke Leeringh.

 
Nimis es familiaris?
 
Meritò humiliaris.
 
Wilt ghy niet sijn geheel misacht
 
V van te veel ghemeynschap wacht.

Leert hier, Cosmophile Wereltsche siel soo veel als het u mogelijck is, u alleen te houden, gy moet heel selden by de menschen komen, wilt gy niet hebben, dat u eer, u reputatie, en u respeckt wort benomen, principael, gy Religieusen leert vanden Leeuw, als gy wilt groot gheacht worden u selven niet kleyn achten, met te converseren by wereltsche menschen meer als den noot verheyst. Eet en drinckt noyt sonder groote reden by het wereltsch geselschap, want ghy die van te voren, in respeckt, en grooten aensien waert, sult haest begeckt, en bespot worden, de eenigheydt sal u groot maecken, blijft vande menschen wilt gy vande menschen geacht worden, wilt ghy vande menschen ghesien worden, laet u zelden sien van de menschen. Peyst dat gy een geestelijcke sterre sijt, die hoe sy hooger en verder van ons is, hoe sy in haer selven grooter is, soo oock hoe ghy verder vande menschen sijt. hoe ghy grooter, en hooger by Godt, en in u selven geruster sijt. Hierom ick segh:

 
Quô remotior hoc maior stella;
 
Sunt in cellâ raro bella.
 
Als men u siet van verr,
 
Ghy schynt een groote sterr';
 
Is't dat ghy eensaem syt,
 
Ghy syt veel quellingh quyt.

Want als ghy eensaem zijt, dan hebt gy geen occasie van quaet te sien oft quaet naer te doen, om dat ghy dan met quaede menschen niet en hebt te doen: peyst oock dat ghy sijt een geestelijcke schilderij, daer veel konst, en aerdigheyt van deughdelijcke stoffatie in gesien wort, als sy van verre ghesien wort, maer wort gy gesien heel naer by vande menschen, daer sullen in u veele fouten, en cladden ghesien worden, die van te voren niet gesien en wierden: en al toonen sy u respect in u tegenwoordigheyt, achter rugh sult ghy op de tongh moeten rijden, men sal seggen; wel is dat den man daer soo veel van geroepen is? hy kan al passeren met de rest; ick sach hem eerst aen voor een treffelijck, een uytnemende, en een heyligh man, maer hy is sijnen schijn heel onghelijck, hy heeft by my sijn crediet al verloren: want ick heb gesien, dat hy heel los, en wilt is geweest in die conversatie. Let dan wel ghy geestelijcke persoonen waer, en met wie ghy converseert, daer sijnder noch al veele waer van kan gheseydt worden, Et ipso observabant eum, en sy sloegen hem gade, kanmen aen u wercken niet quaets mercken, sy sullen op u woorden letten: oft quaet vermoeden van u hebben, dat gy ten minsten quaet denckt al en doet ghy oft al en spreckt ghy gheen quaet by soodanige gasten en syn de gedachten oock niet

tol vry: wilt niet begrepen worden, en sijt niet begrypelijck, hout u afgesondert, en laet u soo licht niet aengrijpen in wereltsche conversatien sonder eenighe reden, sijt gy eenen Leeuw in goede wercken, in gheleertheydt, in reputatie, wacht u van quaede conversatien, van losse en loose Vossen, soo sult gy u van opspraeck wachten; en sijt dan niet los in manieren, en sijt niet vuyl in woorden; en sijt niet familiaer in conversatien; ghy meynt ondertusschen by vrienden te sijn en gy sijt by losse en loose Vossen, by spotvoghels, by politiken, die u naer-sien, die op u woorden letten, die u, en u wercken gaede slaen, met een woordt gy sijt by Judassen; seght gy iet, oft doet ghy iet tot een eerlijck vermaeck van het geselschap, dat wort ghenoteert, dat wort ghelaeckt, dat wort ten arghsten opghenomen: daer sal ten minsten eenen Judas by sijn, die teghen sijn selven sal murmureren, ut quid perditio haec? hoe verliest dien religieus sijn respeckt, hoe gaet dien priester sijn weerdigheyt, en staet te buyten: het waer beter, dat de weerdige, en kostelijcke specery, oft salve van het Priesterschap aen een ander waer gegheven geweest: het Priesterschap dient hem, ghelijck een schoon juweel het vercken dient, tanquam annulus naribus Suis: ghelooft dat vastelijck Geestelijcke Persoonen, ghy rijdt al dickwils op de tongh van vele Judassen, oock dickwils sonder u schult; maer hebt daer in ghedult; want hy moet al

gaepen, die teghen eenen oven wilt gaepen; het is oock een ghemeyn spreeck-woort? wie kan de honden het bassen verbieden? maer om geen opspraeck te lyden, soo moet gy alle onnoodige conversatien myden, komt ghy by occasie, oft om wettige reden by werelijcke Persoonen: so maeckt het kort, en goet; dan sult ghy goet by Godt en by hun aensienlijck blyven: doet hier ghelijck eenen soldaet heeft ghedaen, desen versoeght audientie by sijnen Prins, maer hy en kost die niet verkrijghen, ten lesten om sijn importuniteydt in te solliciteren heeft hem den Prins door den camerlinck binnen geroepen op conditie, dat hy haest sijn saeck sou moeten expedieren, seer wel, seght den soldaet: ick sal mijn saeck kort, en goet maecken: den camerlinck dient dat aen, en den Prins is oock te vreden, dat hy ter audientie soude komen, maer dat hy hem soude wachten van meer te spreken, als dry woorden: den soldaet die conditie aennemende komt in de sael, hy maeckt een diepe reverentie, en hy seght met een vry postighe stem: Solutionem, aut dimissionem, gelt, oft paspoort; en hy heeft soo terstont sijn gagie van den Prins ghekregen; soo moet ghy oock doen in alle u conversatien met ieghelijcke Persoonen en ghy sult oock gagie van eer, en reputatie by hun kryghen, ist dat ghy niet te lanck by hun blyft; want het kan voor een spreeckwoordt dienen: minuit praesentia famam u teghenwoor-

digheyt u minder maeckt verbreyt. Ick blyf dan by mijn besluyt:

 
Nimis es familiaris?
 
Merito humiliaris.
 
Wilt ghy syn groot, en niet mis-acht?
 
V van te veel gemeynschap wacht.

By-hanghsel.

 
Prius durum quod videtur,
 
Hoc cum tempore ridetur.
 
Dat eerst schynt swaer, en boven macht,
 
Wort metter tyt een pluym gheacht.

Leert hier oock Cosmophile wereltsche siel gheen ydel vrees hebben met den Vos, als ghy den Leeuw van penitentie van armoede, van sieckte siet; als ghy een religie wilt aennemen, en nempt dan eerst gheen ydel vrees aen, en siet het clooster dan niet aen als eenen kercker vol pynbancken oft een dul-huys vol sotten: als gy een goet werck moet doen, ghy vreest dat ghelijck eenen Leeuw, onder de oogen te sien, ghy sijt soo bevreest, dat ghy seght, ick sal daer onder beswyken ick en kan Godt soo wel niet dienen, ick en kan soo vele goede wercken niet uyt wercken, ick en ben daer niet sterck ghenoegh toe maer geeft u selven dan een spoor met dese worden van den H. Augustinum. Tuns non possis, quod isti & ista? kont gy niet doen, dat die, en

dese konnen doen? Godt ghebiet u door sijn H. Kerck op dien dagh te vasten, en ghy schijnt te beswijcken, soo gy maer en hoort spreken van het vasten, Godt verweckt, en treckt u tot eenen gheestelijcken staet, en ghy laet u voorstaen, dat ghy diën niet en kont aenveerden, om dat ghy diën te hart, te swaer, en u selven te teer, te slap en te gemackelijck hout, waerom dat? om dat den helschen Leeuw u soo bevreest maeckt, adversarius vester diabolus tamquam Leo rugiens circuit quaevens, quem devoret; den Duyvel loopt, en roept gelijck eenen brisschenden Leeuw om u bevreest te maecken, en soo voor eeuwigh verdoemt te maecken. Dit ghetuyght + den H. Ambrosius: Leonis voci tantus inest terror, ut multa animalia, quae per celeritatem possent impetum eius evadere, rugienti sonitu velut quâdam vi attonita atque icta deficiant: ne simus Bestiae, ut nos prosternat vacuus ille rugitus, en laet ons sulcken vreesachtighe beesten niet sijn, dat wy om het ghebrisch van den helschen Leeuw uyt kleyn-hertigheydt beswijcken, als wy iet Godts moeten doen, sijt Cosmophile soo cloeck als den Vos, siet ghy eerst de penitentie aen, gelijck oft sy eenen Leeuw waer? en vreest niet, sy sal u licht vallen, ghy sult daer in genucht, en u rust sien, blijft maer volherden. Wie en sou diën soldaet niet onbequaem tot den oorlogh, en onweerdigh achten, om gheavanceert te worden, die alleen het steken vande

trompet sou vreesen, en sonder sijn selven te willen weiren de vlucht sou nemen; ghy loopt wegh, uyt den wegh der deughden, door het gheschreeuw vanden helschen Leeuw; hoe sult ghy dan gheavanceert worden tot de eeuwighe Saligheydt, als ghy u selven sonder teghen weir te doen laet overwinnen van den luyen, en gemackelijcken duyvel? als ghy de wercken van deughden, oft het kloosterlijck leven sult ghewoon sijn, ghy sult daer in gheen pyn, oft last, maer gemack, en vreught vinden; ick blyf dan by mijn besluyt:

 
Quod onus putatur,
 
Ut pluma gestatur.
 
Swaer int ghesight,
 
In't draeghen licht.

Vorige Volgende