|
| |
| |
| |
Tweede bedryf.
Eerste tooneel.
HEt is my best, als ik de zaak recht ga bezeffen,
Dat ik gemist heb in hem weder aan te treffen;
De ontroering van myn hart, te bitter, had zich licht
Niet kunnen bergen, na myn wil, voor zyn gezigt:
't Verdriet was uit gespat, in weêrwil van myn zorgen.
Ik wensch niet dat hy wist 't geen voor hem is verborgen;
Maar, 'k laat dat brokje my zo niet ontfutz'len, neen!
Dat Jufferlekkertje heeft haar noch niet alleen.
'k Zal hun verbintenis van stonden aan wel breeken,
En hooren hoe ver hy heeft in de kaart gekeeken,
Dewyl 'k aan dit belang myn eer verbonden houw,
En ik haar, in deez' staat, bereids acht, als myn vrouw.
Het is my schandelyk zo zy iets heeft misdreeven,
En wat zy doet word op myn rekening geschreeven.
O dood'lyk afzyn! o verfoeijelyk plaizier!
aan de deur kloppende.
| |
Tweede tooneel.
Arnoldus, Jorden, Wobbyn.
Zwygt stil, en voegt u beide hier;
Gy daar; gy daar. Komt hier; wat voeltge voor bezwaaren?
Je maakt me zo verschrikt, men bloed hot in men aâren.
Gy hebt, na myn vertrek, myn last zo fraai voldaan,
En bei, met opzet, my, zo schandelyk, verraân?
| |
| |
Men Heer, ik bid genâ, och! wil me toch niet eeten.
‘Ik loof ien dolle hond het hum in 't bien ebeeten.
En, 'k ben zo vol van krop, dat ik niet spreeken kan.
Ik smagt, en wenschte in 't hembt te weezen. Gy hebt dan,
O snood Canailje, licht om het genot van schyven,
Gedoogt dat hier een man... 'k zeg dat ge staan zult blyven.
'k Wil dat gy aanstonds... Zo gy gaat... my beide zegt...
Euh. Ja; 'k wil weeten wat hier binnen is verrecht....
Zo gy niet staan blyft zult gy van de drommel droomen...
En op wat wys die Heer is by Agniet gekomen.
Zegt op, geen lang beraad; 'k wil dat gy vaardig spreekt.
Zult gy 't me zeggen? heu?
Jorden en Wobbyn te zaamen.
'k Ben gantsch bezweet, ik moet my wat verluchten,
En gaan wat wandelen. Had ik ooit kunnen duchten,
Toen ik noch kleen hem zag, dat hy op wassen zouw
Om my te stooten in zo doodelyk een rouw?
't Zal best voor my zyn dat ik het zo zie te maaken,
Dat zy zelf me opening doe van de grond der zaaken.
'k Dwing myn ontsteltenis voor haar, met alle kracht;
Geduld, myn ziel, geduld; ei! houd u stil, en zacht.
Tegens Jorden en Wobbyn.
Ryst op; gaat binnen: roept Agneta naar beneeden.
Neen, blyft. ‘Zy zouden bei myn smart aan haar ontleeden,
Dan was zy min verzet; ik zal zelf binnen gaan,
En haalen haar om laag. Gy; blyft hier beide staan.
| |
| |
| |
Derde tooneel.
Jorden, Wobbyn.
Myn tyd! wat scheen men Heer verschrikkelyk van weezen!
Zyn oog deê my veur hum, gelyk de nikker, vreezen;
Ik zag nooir eenig mensch zo vol van yslykheid.
Dat Heertje doet 'et hum, ik heb 't je wel ezeid.
Maar, wat St Felten is 't, 'k bid wil 't my toch verklaaren?
Dat we onze Juffrouw in dit huis zo naauw bewaaren?
Waarom is 't dat hy haar zo streng verborgen houwd,
En niet wil roestaen dat haar eenig mensch aanschouwd?
't Is om dat zulks hum doet in Jallezy ontsteeken.
Hoe! Jallezy? ai! zeg wat binnen dat veur treeken?
Dat komt om dat hy word van Jallezy gekweld.
Waarom is hy jalloers, maakt dat hem zo onsteld?
De Jallezy, Wobbyn, verstaeje wel, is even...
Het is en ding.... hoe zei ik 't best te kennen geeven?
Het is en ding, waar deur een mensch heel grynig is,
En niemand zien mag. Hoor nae deuze lykenis,
Op dat je 't klaarder daer deur zou bevatten moogen.
Zeg, als jy zat en at, zou jy dan wel gedoogen.
Dat dan een vreemde meê kwam scheppen in jouw kop?
Zou jy niet kwaed zyn? en sloeg jy 'er niet wel op?
't Is zo omtrent geschapen;
| |
| |
De vrouw is veur de man, als Schaepevleis mit raepen;
Als dan de man zomtyds ziet dat een ander klopt,
Op dat hy, na hy gist, meê van het zyne zopt,
Zo word hy boos, en hy kan dat geenzins verdraagen.
Dat 's wel: maar waarom of dan alle mans niet klaagen?
Men ziet 'er zommige die altyd zyn te vreên,
Al gaen hun vrouwtjens met de Heertjens zich vertreên.
Elk een valt juist zo krekt, noch vies niet of zy moogen
Zo myn gezigt niet is bedroogen,
Hy is 't, jou oogen binnen goed.
Hy schynt noch niet te vreên.
Hy 's toornig van gemoed.
Arnoldus, Agneta, Jorden, Wobbyn.
‘Een Heidens Philozooph heeft eens een les gegeeven
Aan Vorst Augustus; les, wel waard te zyn verheeven,
Dat, als een voorval ons in toorn onsteeken deê,
Men, eer men iets besluit, moet leezen 't A, B, C.
Op dat terwyl 't gewoel der gal in 't bloed zou stillen,
En wy niets doen als 't geen men altyd doen zou willen
'k Heb deze les omtrent Agnetaas zaak betracht,
En haar, met opzet, naar beneeden zelf gebragt,
Om, onder schyn van wat met haar te willen wand'len,
Tot slissing van myn smart, heel zacht met haar te hand'len,
| |
| |
En uit haar, praatende, behendig te verstaan,
De waare grond van al wat hier is omgegaan.
tegens Agneta.
tegen Jorden en Wobbyn.
| |
Vyfde tooneel.
Arnoldus, Agneta.
AGnete, is 't hier niet fraai?
Hebt gy ook iets bezonder,
Wy loopen, slerflyk zynde, ook 't eigenste gevaar.
Vernaamt gy, toen ik op het land was, hier geen regen?
Ik vind my nooit verlegen.
| |
| |
Arnoldus zich een weinig bedacht hebbende.
Waarde Agneet, hoor toe. De waereld is
Een zeldzaam ding; de mensch heeft wonderlyke kuuren,
En de achterklap is fel, dat blykt aan onze buuren;
Zy strooijen uit dat hier een Jongman, fraai van leest,
Doch onbekent, terwyl 'k op 't land was, is geweest;
Dat hy met u heel lang was, op uw' kamer, boven.
Maar 'k wou dat vuil gesnap in 't minste niet gelooven;
Ik wilde wedden dat zulks vals was....
Ik bid u, wed toch niet, gy waard het zeker kwyt,
O ja myn Heer, zo waar wy leeven;
Hy is by my byna den heelen dag gebleeven.
‘Zy toont my waarelyk, door haar bekentenis,
Dat valsheid of bedrog in haar bedryf niet is.
Maar hadge op myn verzoek, Agneet, niet aangenomen
Hier niemand in het huis by u te laaten komen?
Ja: maar toen ik hem zag, had gy de zaak verstaan,
Ik ben verzekert dat gy had, als ik, gedaan.
Misschien; maar laat my toch 't verhaal daar van eens hooren.
't Is wonderlyk, gewis 't zal vreemd zyn in uwe ooren.
'k Stond voor het venster, om wat lucht te scheppen, daar
Ik onder 't gins geboomte een Jongman wierd gewaar,
Heel fraai en wel gedaan; hy sloeg zo haast zyne oogen
| |
| |
Niet op my, of hy heeft beleeft zich neêrgebogen;
Om in beleeftheid niet te wyken voor die heer,
Neeg ik eerbiedig; daar op groete hy my weêr,
En boog zich vaardiglyk; ik wederom daar tegen,
Heb, op het spoedigste, ten tweedemaal genegen:
Hy boog ten derdemaal behaaggelyk voor my,
En ik ten derdemaal zo vaardig ook, als hy,
Hy ging vast heen en weêr, en hield niet op van groeten,
Waar op ik ydermaal op nieuws heb neigen moeten.
'k Zag zyn beleeftheid aan, zelfs met verwondering,
En zy behaagde my gestadig zonderling;
Zo dat, had ons de nacht niet tot de rust gedreeven,
Ik altyd hebben zou in zulk een stand gebleeven:
'k Was zo eergierig, dat ik geensins dulden wou,
Dat in beleeftheid hy my overtreffen zou.
'k Heb 's and'rendaags een oude vrouw vernomen,
'k Lag over onze deur, die by my is gekomen;
Ik wensch u zegen toe, myn kind, heeft zy gezeid,
En eene lange duur aan uw bekoorlykheid;
Maar, gy zyt niet zo schoon en minnelyk geschapen,
Om, door kwaad opzet, daar geen vruchten van te raapen,
En gy moet weeten, dat gy hebt een hart gewond,
Dat zich gedwongen vind te klaagen door myn mond.
‘Vergiftig zaad! Serpent, uit de afgrond opgereezen!
Hoe! ik 'er een gewond? sprak ik, ontsteld van weezen.
Ja zo gewond, zeid zy, dat hy onlyd'lyk klaagt,
En 't is die Heer, die gy hier gist'ren wand'len zaagt.
Och! zeide ik, hoe mag zulks zich hebben toegedraagen?
Heeft ook myn schaar, of iets hem op het hoofd geslagen?
Neen, sprakze, uwe oogen zyn 't waar van hy is geraakt,
En uw gezigtstraal heeft hem zulk een wond gemaakt.
| |
| |
Wel, wel! zeid ik, ik sta gelyk als opgetoogen;
Hoe! zit 'er zulk een kwaad verborgen in myne oogen?
Ja, sprak zy, een fenyn, van kracht, zo fel en groot,
Dat iemand daar door komt van 't leven tot de dood.
In 't kort, de elendige is erbarmelyk aan 't kwynen,
En zo gy hem niet wilt verlichten in zyn pynen,
Indien gy al te wreed uw' hulp trekt van hem af,
In een twee dagen tyd geraakt hy in het graf.
Och! zeid ik, wat zou my dat niet al droefheid baaren;
Maar wilt my, waar ik hem meê helpen kan, verklaaren.
Myn kind, antwoorde zy, ik bid u, kan 't geschiên,
Dat gy hem de eer gunt u te spreeken, en te zien:
Uwe oogen kunnen hem alleen behoên voor 't sterven,
En zyne kwaal daar door geeneezinge verwerven.
Och gaerne, zeid ik, word zyn kwaal daar door geblust,
Hy kom vry by me, en dat zo dikmaals als 't hem lust.
‘O snoode Toveres! vergiftigster der harten!
Uw eige boosheid plaag u steeds met alle smarten.
Dus kwam hy by me, en hy genas van stonden aan.
Nu oordeel of ik daar niet wel aan heb gedaan;
Had ik wel, zonder smart of knaging, kunnen lyden,
Dat hy zou sterven, daar 'k hem kon voor sterven vryden?
Ik die 't meêdoogen met bedroefde ben gewoon,
En, zonder traanen, zelf niet kan een hoen zien doôn.
‘Dit 's alles niet, als door onnozelheid, bedreeven;
Myne onvoorzigtigheid heb ik de schuld te geeven,
Wyl myn afweezen, onbedacht, haar deugd'lykheid
Aldus heeft bloot gesteld door list te zyn verleid.
'k Vreez' dat die Deugd' niet vry wat nader is gekomen,
En niet de zaak in spel, maar ernst heeft opgenomen.
Wat deert u? 't schynt gy mort, en gy zyt wat gestoort,
Heb ik daar in ook iets gedaan dat niet behoort?
| |
| |
Neen: maar Agneta 'k wensch 't vervolg van u te weeten,
En hoe die Jongman heeft zyn tyd by u versleeten.
Och! wist gy eens hoe zeer hy opgetoogen was,
Hoe schielyk zyne kwaal, door my te zien, genas,
't Geschenk dat hy aan my vereert heeft, zo genegen,
En wat al geld Wobbyn en Jorden van hem kreegen,
'k Weet gy beminden hem, en spraakt de zelve reên.
Goed. Maar wat deed hy toen hy was met u alleen?
Hy zwoer me dat hy my zou eeuwig liefde draagen;
Dat, buiten my, hem niets ter waereld kon behaagen.
Nooit kwam my zoeter taal, als zyne woorden, voor;
Noch dunkt men dat ik hem geduurig spreeken hoor,
En voel een zoetigheid, die my zo kan verrukken,
Dat ik door woorden zulks niet wel weet uit te drukken.
‘O moeilyk onderzoek van een geheimenis,
Daar van die 't onderstaat alleen de lyder is!
Maar, buiten al die reên, zo zoet, en dat verëeren,
Bestond hy u zomtyds niet wat te caresseeren?
Heel veel; hy drukte my myne armen, 'k weet niet hoe,
En wierd myn' handen styf te kussen nimmer moê.
Maar zeg me, Agneta, heeft hy niets van u genomen?
| |
| |
Ik weet gy zult 'er kwaad om zyn.
'k Zal niet. ‘Och! wat lyde ik een pyn.
'k Zal dan geen kyven vreezen?
Neen, neen; wat pikken, neen! Wat zal dit zamlen weezen?
‘Hoe word ik getormenteert!
Hy nam my 't lint, dat gy my onlangs hebt vereert:
Geloof me, ik kon het niet, wat ik ook deê, bewaaren.
Arnoldus aassem scheppende.
Het lint, dat 's niemendal. Maar wil me een recht verklaaren,
Of ook, terwyl hy kuste uw arm en hand, die Heer
Niets anders heeft bestaan?
| |
| |
Hoe! doet men dan iets meêr?
Neen, maar om zyne kwaal te helpen, en te weeren,
Bestond hy niet van u iets anders te begeeren?
Neen, in het minste niet: want had hy zulks gedaan,
Gy kunt wel denken, 'k had hem alles toegestaan.
‘Dank zy 't geluk van daar zo goed koop af te raaken,
'k Zal, spyt bedrog en list, wel beter daar voor waaken.
Agneta, dit 's door uwe onnozelheid geschied,
Nu, die zaak is voorby, ik zeg u daar van niet:
Maar weet, die Minnaar, hoe hy om uw gunst mag prachchen,
Zoekt uw verderf, om daar na in zyn vuist te lachchen.
O neen! wel tienmaal heeft hy 't zelfde my verklaart.
Gy weet niet hoe men meest met minnaars eeden vaart;
Maar, 'k zeg u, dat van haar geschenken zelfs te ontfangen,
Aan zulke Jonkertjens gesnap te blyven hangen,
Te laaten kussen, als zy vleijen, arm en hand,
En door dat streelen 't hart te voelen als in brand,
Is eene misdaad, die alle and'ren gaat te boven.
Een misdaad zegt gy! maar hoe kan ik dat gelooven?
O ja, een misdaad, die veel bitterheden kweekt,
En in het hart een gloed van naberouw onsteekt.
Van naberouw? dat 's vremd, hoe komt dat? om watreden?
't Is zo vermaakelyk, en zo vol vrolykheden.
Ik stond verwondert voor zo ongemeen een zoet,
En voelde nimmer zulk een vreugd in myn gemoed.
| |
| |
Ja. 't is vermaakelyk op zulk een wys te leeven,
Wyl zulke redenen de zinnen blydschap geeven;
Maar 't moet, in eer en deugd, geschiên, als de echteband,
Door trouw, die zoetigheid ontheft van kwaad en schand.
Is 't geen meêr kwaad als door de trouw wy t'zaam vergaaren?
'k Bid u doe my dan toch op het spoedigst paaren.
Is 't uw believen, 't is ook 't myne, en ik beken,
Dat ik, om zulks te doen, hier weêr gekomen ben.
'k Zal my gelukkig houwen.
'k Geloof wel dat het u niet leed zal zyn te trouwen.
Wy zullen dan te zaam....
Sla daar geen twyffel aan.
Wat al caressen zult gy daar niet voor ontfaân!
En ik zal, van myn kant, u ook niet schuldig blyven.
Maar 'k ducht dat gy de spot wat met me zoekt te dryven;
O ja: gewis, 't is geen bedrog.
| |
| |
O ja. Gy schynd u te vervreugen.
Al myn vermaak is, in u te verheugen.
Wat ben ik u verpligt voor 't goed my toebereid,
En wat zal ik voortaan, met hem, in zoetigheid....
Die hem, die zal niet trekken:
Gy zyt vry haastig uw begeerlykheid te ontdekken.
Neen, 't is een ander, die uw Bruigom weezen zal,
En die Heer hem zult gy, 'k begeert, my te geval,
Al zou zyn minnezucht, tot u, hem 't hart doen breeken,
Van nu af niet meêr zien, noch 't minste met hem spreeken;
'k Wil, als hy wederkomt, hoe dat het hem ook spyt,
Dat gy terstond de deur hem voor de neus toe smyt,
En, klopt hy, met een steen hem uit het venster gooijen,
Op dat hy nalaat hier voortaan te rinkelrooijen.
Verstaat Agneta my? 'k zal om een hoekje staan,
| |
| |
Wat al geteem: hier valt geen tegen praaten.
Ik zal 't niet durven doen.
Uw kaak'len kan niet baaten,
'k Lach met uw dwaaze pyn;
'k Ben meester, als ik spreek wil ik gehoorzaamt zyn
Einde van het Tweede Bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij