Logo DBNL
Vrede tractaet, gegeven van den hemel door vrouwen zaet (1695)

Vrede tractaet, gegeven van den hemel door vrouwen zaet

(1695)–Isabella de Moerloose–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het tweede deel, Behelsende de vrouwe-pligt.

EEn Vrouw is van Godt in de Natuer verpligt eerst te sien hoe den Man gehumeert is, dan of zijn Natuer streckt tot Suer of tot Soet, strecktse tot Soet zy sal 't hem op schaffen als zy redelijck is, of wilt toonen te wesen, strecktse tot Suer zy sal 't hem oock opschaffen al souse het leenen van haer suere Buerinnen, dat is zy sal haere suere Buerinnen actien naer doen, soo moet zy voor Poetsemaecker speelen, en dat is haer geoorloft volgens het gemeen Oordeel, dat segt t' is goet ondertussen eens Sot te wesen en daerom moet noch mag zy niet qualijck nemen, dat den Man haer ondertussen eens Sot noemt, in tooren of door haestigheyt, om drie redens, voor eerst om de faute, die ten opsigt van andere soo is, ten tweeden, om dat de Poetsemaeckers Sot genaemt worden, ten derden om den Persoon selfs wiens Personaegie zy speelt, de reden hier van is om dat die waerelijk sot is, die zijn vrient Suer sonder Soet op dist, de reden hier van is, om dat het Suer niet gesont en is, maer ongesont, daer het spreeckwoort op past Sout en Suer krenckt de Natuer, en dat oneygen gebruyckt wort op de spijs des Lichaems, om dat den lust die goet maeckt, maer eygen

by dese spijs der Ziele om dat den Hemel de Natuer daer toe geen lust gegeven heeft, dat zijn stuere beyegeningen en harde woorden, en van het hart woort haeres Mans dient zy sich, om haere rolle naet te sien, dat is om haere doen te overdencken om te sien, of zy oock wel doet, en bevint zy neen, so vernedert zy sich, of bekent schult, en bid om vergeving, maer bevint zy Ia, so vraegt zy waerom hy haer Sottin noemt? wil hy haer geen reden geven, of den waerom niet seggen, so onthout zy hem yet dat hem Lief is, en als hy vraegt, waerom zy dat niet en doet, soo zy gewent is, soo segt zy om dat gy dat oock soo doet, en vervolgt nu doen ick u noch meer eere als gy my doet, door u reden te geven van mijn doen, daer gy het niet doen wilt, en hout het daer op soo lang tot dat hy haeren eys geeft, en laet sig daer niet van trecken door beloften, noch dreygementen, maer ander eysen geeftse hem als vooren, naer den eys van zijn Natuer, en komt hy dat Lief te nemen met gewelt, of sonder naer vraegen, so houd zy sich of zy het niet en merckte, en doeter niet van het haere by, dan blijft zy noch de selve, en dat dient dan noch voor de volgende reys als hy soo stoutmoedig niet en is om ongevraegt te nemen, de reden die hy daer toe heeft gesecludeert, dan of 't is om dat het hem soo aengenaem niet en smaeckt of bekomt of dat hy vreest haer gunst te verliesen, dat is even veel ten opsig van haer, dan vraegt zy hoe komt dat gy my dat vraegt? antwoort hy om dat het redelijck is, of om dat ick het u vraegen moet, of om dat gy daer Meester van zijt, of om dat ick het sonder u wil niet doen wil, soo vraegt zy hoe weet gy dat, of wien heeft u dat gesegt antwoort hy dien of dien, soo segt zy soo gaet gy noch School of soo hebbe ick een Leerlinck voor een Man of Meester, dan ben ick geabuseert, ick wil uytscheyden, gaet gy naer u Meester of naer de School ick gaen naer mijn Ouders, of naer mijn Huys, ick en wil met geen Leer-jongen Huyshouden, want hy mogt alles in School gaen Klappen dat ick met hem doen en dan souden de Iongers my wel met Vingers wijsen &c. daer moet hy dan oock al berou over toonen eer zy het hem vergeven mach, om hem den

achterklap te verleeren antwoort hy ick ben soo wijs van mijn selven, soo vraegt zy wanneer is u de wijsheyt aen gekomen of wanneer zijt gy soo wijs geworden segt hy die hebbe ick lang gehadt, soo segt zy niet langer als soo veel Daegen of Ueren naer dat het te pas komt, vraegt hy wien segt dat? zy antwoort gy hoort het, vraegt hy wanneer hebbe ick contrarie getoont zy noemt hem den tijt in wijle, in Plaetse, segt hy ick meynde dat gy het niet en merckte, zy segt ick meynde het wel segt hy dat is veynsen, zy segt dat magt zijn, segt hy ick hebbe dan een geveynsde Vrou, of ik mach gaen seggen dat ik een geveynst Wijf hebbe, zij segd ja als gy't ander daerby segd, namelijk, dat gy my met gewelt aengeweest hebt, maer segt hy 'tis my leet, zy segt my ook, segt hy dat ik u met gewelt aengeweest hebbe, zy vraegt waerom? antwoort hy om dat het my niet wel bekomen heeft, zy segt my niet, maer contrarie ick bender bly om, of segt dat is goet, vraegd hy waerom? zy ant woort om dat gy my sult laeten in 't toekomende met gewelt aen te doen, al en was 't maer om u gesontheyt, segt hy ik wenste dat ick dat geswegen had, zy segt ik niet, want nu weet ick wat u Lief is en leet, (al en segt hy het op dien tijt niet soo dient zy sich daer van, tot welken eynde zy uytstekende op hem past naemelijek om zijn Lief en leet te weten, om sig daer naer te reguleeren, bysonder als hy tegen Natuer te Werk gegaen heeft, dat is met gewelt Iets gedaen, of ingenoomen, om te sien wat wercking of operatie dat doet, siet zy dat het niet en is soo als het plagt, soo vraegt zy bent gy niet wel Maet of Lief of Hertje soo als hy liefst genoemt is of genoemt wilt wesen, antwoort hy neen zy vraegt wat reden, veijnst hy die niet te weten, zy doet ad Idem, vraegt hy haer gedachten raeckende, den oorspronck zijner quael zy segt hem die, en kanse hem voor dien tijt daer van overtuygen en hem tot erkentenisse brengen soo doet zy het, en segt siet soo maeckt gy u selven schuldig aen u selfs verkorting, segd hy ick bekenne schult, zy troost hem in zijn sieckte, anders hout zy sich stil, en doet niet als naer zijn woort en anders dient zy hem naer zijn verborgen lust of heymelijcke begeert of herten wens soo verre zy die bemercken kan uyt het uyterlijck aensien van spreecken,

naer luysteren als'er van gesproocken wort, dat zijn al teyckenen waer door men den herten wens of herten lust openbaert, naemelijck door met de Oog naer te sien, met de Tong van te spreecken, met de Oore naer te luysteren, daer in tegen teyckenen waer aen men sien kan wat men niet en lust of tegen is, door dat de Oog dat niet sien wilt, de Tong niet van spreecken, de Oore niet van hooren, daerom soo lang men merckt dat Imant noch van Liefde hooren kan, of Liefde sien kan, en van Liefde spreecken kan, soo weet men dat de Liefde niet en is van haer geweecken, dienvolgens kan men geen quaet doen met sulcke Persoonen Liefde te presenteeren of te vereeren, om die aen te queecken die in hun is, dog mag men niet veel seffens geven aen Persoonen die weynig Liefde by sig hebben of daer de Liefde kleyn is, oock daerse verkout is die moet dan van langer Hant aen gequeeckt worden, door hun allengskens wat meer te geven, eerst Suer met Soet en dan een lutje, of weynig soet alleen en dan wat meer.

Maer bevint zy dat zijn Natuer tot Soet treckt soo sal zy hem alderley Soet opdissen datse bedencken kan dog maer een weynig seffens, op dat zy zijn Natuer niet tot drift en verweckt, en sig soo schuldig maeckt aen het gevolg van dien, is 't een Persoon die weynig Soet gewent is, soo kan dat zijn Hert doen overloopen van blijtschap soo kan een Vrouw sig schuldig maecken aen haer Mans Doodt door hem te veel Vrientschap seffens te bewijsen, het gene van het gemeen Oordeel uyt gedruckt wort, door te Sot met den Man aen te gaen, (dat en siet niet alleen op die innerlijcke vreugde, maer oock op het sot aengaen dat met recht Sot mag genaemt worden, om dat zy hier in de Sotten Ia Beesten gelijck zijn, die niet verder sien als den Neus lang is soo men segt en dat is als zy ruycken maer dat en doen geen eerelijke Vrouwen (of die het doen die onteeren sig selfs voor alle die het sien) een eerelijcke Vrouw die merckt op alles om te sien wat Werking het doet, dan siet zy dat de Lief-kosing sulck een wercking doet omtrent den Mensch in zijne vruchten, als de Zonne doet omtrent de Aerde en haere Vrucht; dat

kanse weten aen haer eygen selven, daerom sal zy de Zonne volgen in het geven van haere wermte, of vertoonen van haer lieffelijk Aenschijn of het schieten van haere soete Straelen in de Lente, en om datse siet dat de Aerde te wacker Vrucht schiet alsse te veel wermte seffens krijgt in den Lente-tijd, daerom salse den Man die oock als de Aerde in den Lente is, niet veel wermte of soetigheyd seffens geven; die wat veel gewent is wat meer, op dat de Liefde niet en verkout: die wat te veel gewent zijn, die doen als de Zonne doet in den Herfst, omtrent die, so verkeert zy met een staetige deftigheyd, of deftige staetigheyd, dat is, met een groote modestie, en dat treffelijck, dat is, met een groot respect of groote eerbiedigheyd, en als hy haer dan vriendschap presenteert of versoekt haer gast te mogen wesen, so maekt zy een deel complimenten, voor eerst op haer onweerdigheyd, dan op haer onbequaemheyd, &c. Als hy dan even wel aenhoud, so staet zy het toe, quansuys met schrupel van hem niet te sullen kunnen naer zijn Staet of Qualiteyd, of Weerdigheyd tracteeren, (komt zyder dan met schand van, so dient haer dit voor ontschulding:) dan begint zy hem soete vertellengsjens te doen, waer door zy hem verpligt te lachen, dat brengtse à propo, seggende, dat zy wel sou kunnen slaegen gelijck desen of genen die zy noteert, met hun meerdere te tracteeren, toonende hoe die daer met schand af souden gekomen wesen so zy niet een aerdige vond gepractiseert of uytgevonden had; dat kanse wel doen, en haer eygen practijck afmaelen in een ander figuere; dat en sal niet veel minder pleisier veroorsaeken in hem, al was 't dat hy het merckte: hy sal wel eens een haest maeken, seggende, gy praet wat, maer ick sou liever wat anders doen; maer hy en sal niet quaet werden, bysonder als zy dan vraegt, verveelt U.E. mijn praet? en vervolgd, ick meynde dat gy daer pleisier in had, om dat gy daer om lachte: segt hy dan ick heb'er wel pleisier in, maer ick sou noch meer pleisier hebben in wat te Eeten of te Drincken, &c. so segt zy, ach! al dat U.L. belieft of liefst hebt dat kunt gy nemen: segt hy nemen is so diefachtig, of eerelijcke Lieden nemen niet,

of ick en wil niet nemen: so vraegt zy wat dan? quansuys ick ben soo bot, ghy moet my wat leeren, ick dagt als ick het voor-geset hadde dat het genoeg was: segt hy gy weet wel beter, of gy zijt so onnoosel niet als gy u ghelaet: zy repliceert, ick ben wel verobligeert dat gy sulcke groote gedachten van my hebt, dan waer sou ick het geleert hebben? &c. dan wel moet'et soo wesen kan ick wel doen, moet ick dan vraegen mijn Heer, kan ick U.L. daer dienst mede doen? Antwoort hy Ia; so bedankt zy hem voor zijn onderrechting: als hy dan daerop yverig aen gaet, soo maekt zy een quaerel of questie, seggende, hoe ick meynde dat gy sulck een beleeft Borstjen waert? om dat gy my corrigeeren wildet, en nu en zijt gy selfs soo beleeft niet dat gy my yets presenteert, maer gaet al voort sonder naer my om te sien: houd hy dan niet op, en vraegt hy wat is u beliefte? waerop zy dan segt ick en dede 't maer om u te beproeven, om te sien of u Natuer niet onmaetig was, maer gaet hy voort, so segt zy gy zijt wel onbeleeft, of segt houvast een beetjen, of gy den Drommel mogt, wien sou hem voor uw koken, als dat zijn spreekwoord is, anders of gy het al op mogt, ick moet oock sorg draegen dat ick wat krijg, &c. en poogt dit seggende, met de Schotel henen te loopen: spreekt hy dan een haestig woord, seggende, hets of ghy stoort my geduerigh, so segt zy sout ghy quaet worden ick en wilt liever niet meer doen: swijgt hy stil, zy gaet wat dichter quansuys ick denck dat gy my niet en hoort, en vraegt dan, Lief bent gy quaet? swijgt hy dan noch al, so segd zij weest quaet en houd kort op, maer segd hy neen Lief, en hy lacht eens maeger, so segd zy ick en geloof 't niet: so hy haer by dat seggen geen Kus geeft, dan moet hy weder spreecken en seggen of 't hem lief of leet is: segd hy 't is my lief, so gaetse voort met hem te quellen, (dit is een quelling die te wege brengt dat den drift so maetig word, dat zy maer pas het Wit konnen krijgen daer zy op doelen, waerom in waerheyd kan gesegd worden, 't is goet dat den Mensch ondertussen wat quelling heeft en beproeft word, want dese beproeving en quelling is drij-dubbel goed: goed voor

den Man die hier door zijn gesontheyd houd, want de overmaetige driften doen hem zijn Natuer forceeren, voor de Vrouw die hier door van overlast bevrijd word, en voor 't saet dat hier door bewaert werd; want hy werd hier door so moede, dat hy geen lust heeft voor de tweede mael, of dat hy onbequaem is, om te breeken dat hy gemaekt heeft, so andere seggen; want hy is so sat, dat hy nergens toe bequaem is, als om te slaepen. Dit is een goede sattigheyd of Dronckenschap, waer van in waerheyd kan gesegd werden, den Mensch mag ondertussen wel eens Droncken of Sat wesen:) als zy bevint dat hy begint moede te werden, of slap van lachen, soo scheyd zy uyt, en moedigt hem aen, seggende lustig noch een kleyn beetje, of een kleyn eyndje gaens of loopens dan sult gyder wesen: (so vind zy actie om hem het luide roepen of roemen te beletten, dienvolgens tot een geestelijck goet; want so hy dan maer en begint den Mond te openen, so loopt zy toe en vraegd in 't Oor, belieft ghy wel stil te swijgen, of belieft u dat ick u beschaem? en dat kan ick gemackelijck doen: willen zy my niet gelooven, ick sal seggen neemt'er Preuf van, kom luistert aen de Deure, &c.) Als zy bevind dat hy tendent is, so laet zy hem soetjens in haer Arm rusten: dan neemt zy haer tijd waer om op te mercken, om verder te sien wat wercking de Liefde doet: voor eerst, hoe hy so hertelijk slaept als of hy een Slaep-dranck ingenomen had, (hier van kan men in waerheyd seggen, den slaep van den Arrebeyder is soet,) ten tweeden, hoe hy ontslaept als een versche Roos met een blos op zijn wangen, de Oogen so lodder, somma, so beminnelijck dat zy door het aensien oock verruckt of droncken werdt, en hem so gelegentheyd geeft om het selve van haer te sien, en op te mercken.

Als sy wacker wort, soo luystert sy naer haer Man, eer sy haer Oogen opent, bevint sy dat hy noch besig is met op te mercken, soo hout sy sig stil, (door dat haer dit verheugt, dat sy hier uyt besluyt, dat zy een eerelijck Man heeft, soo wort haer aenschijn noch beminnelijker) als sy hoort dat hy daerom begint te roepen ach beminne-

lijck schoon &c, soo doet sy voor eerst als of sy schrickten vraegende met verbaestheyt wat iffer te doen, vraegt hy met verbaestheyt ach Lief doen ick u schricken sy segt ten is geen noot, en vernieut de vraeg, segt hy niet Lief of ick was in gedagte en sprak onbedagt, niet denckende dat my Imant hooren sou soo segt sy 't is wel Lief daer en is geen swaerigheyt of segt so sal ik u wel gestoort hebben, en vervolgt vergeeft mijn onvoorsichtigheyt, of segt lief ick en vraeg u dat maer om te hooren wat gy seggen sout ick hebt wel gehoort, maer dede dat om dat ick vreesde, dat het Imant hooren sou, dieder sig ten quaeden mogt van dienen bedanck hy haer daerop of segt hy dat is wel gedaen sy segt 't is mijn pligt en geeft hem zijn danck weder, en vervolgt geeft hem die hy toekomt, vraegt hy wien komt dien toe? zy antwoort die my hier toe verpligt heeft, maer segt hy ick ben verruckt geweest door het sien van u schoonheyt of beminnelijckheyt, soo segt sy geeft my op de ander zyde oock wat, (dit is een spreeckwoort dat in sig begrijpt als gy my Doot hebben wilt geeft my soo veel dat ick seffens Doot ben, dan sult gy toonen dat gy maer een Vyant zyt van mijn eerelijcke leven om dat gy my dat benemen wilt, maer niet van mijn eerelijcke Doot, om dat gy my als een eerelijck Persoon doet sterven dat is door een schoot of een steek of een slag, met eenen te kennen gevende dat hy geen eerelijck man of vrient en is, maer een Vyant om dat hy haer versoekt ten quaden door haer te ont-eeren onder schijn der eerelijckheyd, so als de Waeter-slangen doen,) maer weet sy dat hy dat in zijn eenvaudigheyt segt, so vraegt sy Lief of Maet soo als sy hem gewent te noemen is, weet gy wel wat gy doet antwoort hy Ia, soo vraegt sy weet gy wel dat gy quaet doet, antwoort hy Neen, soo vraegt sy hebt gy noyt niet gehoort dat het quaet is Imant in zijn tegenwoordighyt te prijsen, antwoort hy Ia, so vraegt sy wat reden geven die daer van, segt hy ick en hebbe geen reden gehoort, so vraegt zy belieft u die van my te hooren? antwoort, hy Neen, soo heeft zy een teyken om op te waeken, maer antwoort hy Ia, soo segt sy de reden is om dat gy dien Persoon die gy pryst de sotten gelijck stelt, so raeckt die

in Confusie of in verlegentheyt door dat hy voor eerst niet en weet wat seggen, en terwyle hy daerop denckt so gaen de eere dieven met zijn eere weg, want men prijst de sotten in haer tegenwoordigheyd, en dat zy verleegen zijn dat is niet sonder reden, want dewijle gy een vrient van hun zyt so bense verpligt u te spaeren en eere te bewaeren, dienvolgens al wisten zij dat gy onwaerheyt spraekt, soo en souden sy het niet mogen seggen, om u voor geen leugenaer te doen aenmercken; en is 't waerheyd, so en mogen zij niet seggen, 't en is so niet of zij stellen sig selfs als leugenaers voor, daer konnen de eere dieven attestaetie van ligten; en dewijle gy hun als een Vyant voor-komt, so zijnse verpligt u sonder genae te straffen, dienvolgens u voor een Vyand te doen aenmercken, door te seggen geeft my op de ander zeyde oock wat, segt hy daerop, dat en hebbe ik niet geweten, so segt sy nu weet gy het, en ick weet nu dat gy het weet, en daerom sal ick het niet meer van u lijden als gy het meer doet, al was't in presentie van een heel geselschap so sal ick u dat seggen, of seggen spot met u gelijck, dan toone ick dat ick u voor een oneerelijcken spoter aen merck, of seggen wilt gy spotten spot met u selven, dan toone ik dat ik u voor een bespottens weerdigen aen merck, met reden om dat gy u eygen Vrou gaet bespotten, dienvolgens haer bespottens weerdig verklaerd.

Maer weet zy dat het een Persoon is die deses so wel weet als Imant, soo sal sy sig daerover geaffronteert houden niet tegenstaende hy veynst haer niet te verstaen, (dat kan en mag een eerelijck Man al doen om te sien of sy wel weet wat sy segt of watter in haer seggen stekt om dat hy weet dat het van veele gesegt wort sonder kennis) veynst hy dat noch al niet te mercken en doet of hy, haer Caerisseeren wilt so keert sy hem soetelijck af, en segt ick en spele met sulcke Persoonen niet, die my voor sot uytmaeken, segt hy ick en meyne dat so niet, sy repliceert ick meyne dat wel, segt hy ick en dedet maer om u te beproeven sy vraegt waerom dat? antwoort, hy om dat ick geeren weten sou hoe gy u dan hebben sout, soo vraegt sy wat is u daer aen gelegen, vraegt hy is my aen u eere niet gelegen? so antwoort sy Ia, en vervolgt is 't

daerom so ben ick aen u verpligt, vraegt hy wat dunckt u naemelijck of ick het om u eere doen of niet so moet zy Ia? antwoorden, als hy daerop staet om geen questi te moeveeren, al was 't dat zy anders dagt, om dat sy verpligt is het beste te duncken soo lang als sy geen contrari preuf heeft, maer sy moet eerst vraegen wat dunckt u vraegt hy daerop kan ick u gedagten weten, of meynt gy dat ick Tooveren kan, om u gedagten te weten, so segt sy Neen, en vervolgt gy en hoeft daerom niet te konnen Tooveren, of 't is geen konst Imans gedagten te weten, segt hy het doet al so laet sy het hem hebben, en dient sig daer van als hy haer gedagten vraegt, raekende zijn gedagten en vraegt hoe slaegie, antwoort hy wel, sy vraegt hoe kan dat wesen, vraegt hy waer van sy antwoort met verbaestheyt vraegt gy waer van, segt hy Ia, sy segt van een maeltie of reysien antwoort hy Ia soo vraegt sy bekent gy nu niet dat gy een grooten schreeuwer zijt, of heugt u niet dat gy gezeydt hebt dat gy soo veel of so dikwils wilde 't, segt hy ick en weter niet van, of segt hy ick schult bekennen, so segt sy niet of gy wilt, of vraegt is't niet redelijck dat gy schult bekent als gy schult hebt, segt hy gy en zyt mijn Biegt-Vaeder niet, so segt sy ick ben u Biegt-Moeder, segt hy gy mogt het Klappen, so segt sy dan was ick geen eerelijcke Vrouw, of soo ick het Klap so ben ick een schelm, of sy presenteert hem een Briefken van haer Hant om te toonen dat sy bekent geen eerelijke Vrouw te wesen so sy 't klapt, so te verstaen (sonder nootsaekelijkheyt,) en sy onthout hem so lang het gene hy alderliefst heeft, bekent hy dan schult, so segt sy, ick vergeeft u onder conditie dat gy noyt in geselschappen, van sulcke dingen en spreeckt, en doet hem daer op den Vinger op steken en beloven.

Spreeckt hy daer meer van, so steekt sy haer Vinger op, naer hem toe, swygt hy daerop niet kort stil, soo loopt sy toe en vraegt of hy daer van swijgen wil, of beschaemt wilt wesen, vraegt hy wat sout gy doen? sy antwoort u swakheyt openbaeren, segt hy gy en sult, sy segt probeert maer eens, segt hy gy en sult niet, sy segt ick sou wel: segd hy het voor de derde mael, zy segd so ick

het niet en doen, so en sal ick geen eerelijcke Vrouw wesen: vraegd hy waerom? zy antwoort, om dat ick toe liet, dat ick gekleyneert wierd: segd hy in het toekomende liever sterven als foute bekennen, so segd zy fiat sterven: segd hy 't en is niet heus of recht: zy vraegd wat schorter? segd hy 't en is niet helder: zy segd dat is het selve en vernieuwd de vraeg: segd hy gy kunt Tooveren: zy segd dat sult gy my goet maeken: segd hy ick en sal niet: zy segd dat sal ik sien, en houd sich stijf tot dat hy haer segd wat hy door Tooveren verstaet, alsse hem van Tooverije met kennisse heeft hooren spreeken, segd hy haer dat het lief kosen of charmeeren of verrucken is, so dient zy sig daer van als hy daer anders meynt van te spreecken: dan vraeght zy of hy wel belieft van Tooverije te swijgen, of dat hy wil dat zy segd wat hy door Tooveren verstaet, so te verstaen, als hy daer seerieus of met ernst van spreekt, maer spotswijs laetser hem van spreeken so veel als hy wil, en spreeckt'er dan mede van, en als hy haer dan Tooveres noemt, so lacht zy daer mede of segd 't is al oud, of zy seggen wilt de aerdigheyd isser van, met eenen te kennen gevende dat het hem niet wel en past een dingen tweemael te seggen by een gelegentheyd, vermits dat sotte of simpele werk is: segd hy dan gy en bentse niet die ick meynde, so vraegd zy wien ben ick dan? antwoord hy niet, so vraegd zy wien meyndet ghy dat ick was? segd hy ick ben bedrogen: zy vraegd van wien? segd hy hey houd u Backhuys toe ik en spreek tegen u niet: zy vraegd tegen wien dan? en vervolgd, ick sien hier niemand anders omtrent: vraegd hy ben ick hier niet? zy antwoordt Ia: vraegd hy magh ick tegen mijn selven niet spreeken? zy antwoord neen: vraegd hy wien sou 't beletten? zy antwoord u eere moest het u beletten: veynst hy dat niet te hooren, en vraegd hy soud gy het my beletten? zy antwoord Ia alst in mijn magt was, maer nu kan ick niet: vraegd hy waerom kunt gy my hier niet so wel in dwingen als in de andere dingen? so segd zy om dat dit u eere raeckt, en het aender my: vraegd hy dan soud gy dat noch niet doen? zy segd Ia: segd hy nu dan, zy segd het oock: segd hy gy eerst, zij

segd het selve, of segd het Voor recht komt u toe: segd hy gy zijt een Dueckers Wijf, so springt zy achter uyt, en segd Lieven Heer wat Tael is dat, is mijn Man een Serpent of Duecker? segd hy dat en segh ick niet: zy vraegd wien segd het dan? antwoord hy haer daerop niet, so vraegt zy het noch eens, en antwoord hy dan niet, so swijgt zij stil, en merckt op hem: hoort zij dat hy binnens Monds segd, zij sal my om hals helpen of ick moet het haer doen: zij vraegd hoe komt dat te pas? antwoord hy ick en spreeke tegen u niet, so segd zy, ick hoore wel wat gy doet: maekt hy den Dooven en praet voort, so segd zij, die bagatellen of dat geprewel heeft lang genoeg geduert, spreekt anders of ick gaen henen: segd hy loop henen, en ick wenste dat gy waert daer gy over honderd Iaer wesen sult, so segd zij met u wenschen hebt gy my daer niet: segd hy dan, ick en meijn't niet, en hy vat haer vast om het gaen te beletten, so segd zij, dat soud gy geduerig wel kunnen seggen, of vraegt is 't daer mede genoeg? segd hy Ia, of laet het daer mede genoeg wesen, en hy lief koost haer, so segd zy gelijk hy gesegd heeft, behalven de laste woorden, met deselve figueren, namelijck, met Hooft-schudding, seggende, gy en bent het niet, of non est, dan gy soud mij wel om hals helpen, dan voort ik en wil met u niet meer te doen hebben: segd hy dan ick hebbe een aerdig Wijf: zij segd ick hebbe een aerdige Man: segd hij een verstandig Wijf, zij segd eenen verstandigen Man: segd hy wat ben ick geluckig dat ick so een Vrouw hebbe, zij segd wat ben ick geluckigh dat ick soo een Man hebbe: haelt hy alle haere eerelijcke eijgenschappen op, zij haelt de zijne oock op: segd hy gij zijt uijtstekende vriendelijck, zij segd ad Idem, segd hij gij mogt tegen mij so wel wesen, zij segd ad Idem, segd hij maer tegen andere niet, zij segd ad ldem, segd hij so gij tegen andere so waert, ick sou u den hals breecken, so segd zij, als ick so tegen andere ben, so geve ick u consent: vraegd hij weet gij wel hoe ik doen sou? zij antwoord neen en vervolgd, dat en scheelt my niet, doet dat so 't u belieft als het daer op aen komt: vraegd hij wil ick het u eens toonen? zij antwoord neen

of ick en ben daer niet curieus toe: segd hij daerop, gij zijt een schielijck Mensch, of geen Mensch als een ander, want een ander sou nieusgierig of begeerigh wesen om dat te weten maer gy en weet daer niet van: zij segd dat mag wesen, of ick en kan 't niet gebeteren, ick ben so als ick gemaekt zijn; nieusgierig ben ick niet, dat is waer, en daer en ben ick niet droef om, want de nieusgierigheijd is oorsaek van veel quaed, bysonder om die dingen te weten die mij geen dienst kunnen doen: segd hy gy en weet niet waer een ding dickwils te pas komt buiten Imands verwachting; zij segd so is 't van veel dingen, maer dese kennis kan mij nergens toe te pas komen, so verre ick bedencken kan, want ick en wil noijt niemand den Hals breeken al kon ick het doen, en als ick geen voordeel met kennis weet te doen, dan en wil ik die niet hebben, bysonder sulck een kennisse die ick weet dat ten quaeden dient: vraegd hy dan als ick lust hadde om u te doen weten, soud gy het niet weten willen om mij te voldoen? so segd zij neen, of en spreekt mij van sulcke dingen niet, ick en mag'er niet van hooren, want mijn Hert is te teer: vraegd hy daerop soud gy daer van sterven? zij antwoord mij dunckt Ia, want mijn Hert werd'er so kleijn van, dat mij dunckt dat ick beswijck: segd hy dan sou men u haest kunnen dooden, met van dooden te spreeken: zij segd Ia van wreede dooden, daerom wilt gy mij wacker quijt zijn, soo en hebt gy maer van wreetheijd te spreeken: segd hy daer dan noch meer van, so loopt zij henen, seggende, of gy mij Dood hebben wilde, ick en moet dat niet lijden so lang ick het mijden kan: segd hij dan men sterft so ligt niet, het moester al meer op aen komen: so segd zij ick kenne mijn swakheyd, of voele wat ick verdraegen kan: spreekt hy daer meer van op andere tijden, zij swijgd stil en gaet weg, sose maer een uytvlucht vind, al is 't in Geselschappen, als zij gesegd heeft, ick en kan van geen wreetheyd hooren, of het smert my so als of ik selfs in dat lijden was, en dat zij noch niet uyt en scheijden, dan neemt zij een pretext van hier of daer te moeten gaen, om niet bespot te werden om haere teerigheyd: brengt hy het meer te

pas op het Bed, so poogt zij weg te raeken; maer houd hy haer so vast dat zij het niet ontkomen kan, so stelt zij sig tegen haere swackheijd, en bid haer Hemel-vaeder om verlossing: laet hy haer daerop los, so poogt zij veerdig weg te gaen: segd hy dan ick en verstaen niet dat gy weg gaet, of siet wat daer van komen sal; so segd zij had gy het leste geswegen, so sou ick gebleven hebben, maer nu gy mij gedreijgt hebt, so sal ick gaen, en sien wat'er van komen sal, denckende, so ick het nu liet so soud gy kunnen gaen seggen dat ick het gedaen had uyt vreese van de straffe soo als de Beesten of Slaeven doen [e]n daer mede sou 't gy dan gestaedig konnen komen, staet hy dan op zy hout hem in 't Oog en volgt hem digt waer hy gaet om te sien wat hy by de Hant nemen sal om intijts in de weer te wesen, siet zy dat hy voor eerst de beesten schopt, die naer haer toe komen om haer eere te bieden, zij vraegt waerom schopt gy het onnosele Dier, segt hy het Dier is niet onnosel 't heeft wat verdient, zy vraegt wanneer, antwoort hy niet, zy vervolgt van desen dag niet: grijpt hijse daer op vast en treckse by de Ooren of by den Seert of hangt hyse by het Hooft of Pooten, soo poogt zy die uyt zyne Hant te rucken gaet hy dan dies te meer aen seggende nu sullen zy eens soo veel krijgen om dat gy daer voor gesproocken hebt, soo gaetse uyt zijn gesigt sonder een woort te spreecken, als hy dan de Beesten los laet en hy gaet voort soo komt zy hem naerder, maeckt hy dan questi tegen den Boden of Kinders zij Disputeert voor haer: segt hy ick en spreeck tegen u niet zy segt ick tegen u, segt hy ik en wil tegen u niet spreecken zy segt ick wil tegen u spreeken voor de Kinders: begint hy op die te kijven zy segt de Kinders zijn onnosel of die en hebben 't niet gedaen, en vervolgt wilt gy kijven kijft tegen my, ik heb't gedaen, begint hy die te slaen zy schieter voor en vat de slaegen, seggende ik heb liever dat gy my slaet als de onnosele Kinders segt hy zy en zijn niet onnosel maer slim als 't houtje van de Galg of het zijn oolijcke Fielten, so segt zij, zij mogen wesen dat zij willen zij zijn onnosel in dit stuck en houter sig vooren, segt hij hey Vrouw-Mensch bruyt henen of ick geve u een ringel dat gy daer henen

rolt en dan sal ick haer eens so veel geven so gaet zij wech sonder een woort meer te spreeken en haer Hert uytschreijen in een eensaem vertreck of in haer slaep-kaemer, en secht Vaeder is het mogelijck doet dese bitterheyt van my gaen, komt hy dan by haer en vraecht waerom zy schreyt, zij wil seggen vraegt gy dat of sou ik niet schreijen als ick moet sien dat het onnosel Bloet, om mijnen 't wil soo mishandelt wort maer zy wort verhindert door de Traenen die hem gelegentheyt geven om voort te gaen, segt hij gij zijt een groote Sottinne dat gy om die Iongers gaet schreijen, zy segt ick kan 't niet gebeteren, segt hy zij en souden het om u niet doen al wiert gy stucken van malkander geslaegen zij segt ick en kan 't niet helpen, of dat ick niet mijden kan dat moet ik lijden, segt hy nu kust my peys, zij vraegt waer over? segt hij voor u ongehoorsaemheyt, zij hout sich Doof, segt hy het voor de tweede-mael zy doet ad Idem, vraegt hij wilt gy het doen of niet zy siet hem eens aen, om te sien of hy zijn moet noch niet gekoelt en heeft, siet of merkt zij noch wraek-lust, so denkt zy 't is beter dat ick alleen verlooren gaen, door te sondigen tegen Iesu verbodt als dat alle dat Volck verlooren gaen door wraecksucht en zij kust hem, segt hy dat en deugt niet of doet het fatsoenelijck, soo vraegt zy hoe wilt gy het hebben, secht hy met om omarminch, zij doet het, sechd hy onbloot u zij vraegt waerom segt hy om dat ick het soo verstaen of hebben wil zij doet het sonder tegen seggen en past op zijn Handen, om te sien of hy geen scherp in de selve heeft: segt hy t' is of gy bang van my waert; zy segt, al was het soo ten was geen wonder, segt hy ick en sal u geen quaet doen, zy segt dat hope ick, of segt ick souder by wesen, als zij siet dat zijn Moet gekoelt is, segt hy gy spreeckt soo stout, zij segt ick spreeke soo als ick het meene, of soo ick te moede ben, segt hy men sou u wel wat anders leeren, zy segt dan sou 't gy wat anders geleert worden vraegt hy van wien, zij antwoort dat sou 't gy sien, vraecht hy van u, zij antwoort neen, want ick en ben daer niet capaeble toe, vraegt hy sou gy u laeten Doodt-slaen, zij antwoort Ia, als ick het niet beletten kon, door goede middelen, sechd hy dan waert gy een

Moorder van u selven, zij segt Ia als ick u Doode om mijn selven te spaeren, want die Bloet vergiet diens Bloet wort vergoten de questi ongemoeveert waerom, of om wat reden, vraegt hy wil ik u doot doen? zij vraegt weet ick u wil, of segd vraegd gy dat mij: vraegd hy het de tweedemael: zij segd het selve: vat hy dat, seggende naer haer hals, zij keert hem sagtjens af, en segd so niet gemeynd: segd hy gy zijt een Dievege: zij segd ick en doe niet: vraegd hy of zij zijne niet en is? zij segd Ia, tot een eerelijk gebruick: segd hy van ernstig te praeten: zij spreekt van toe te luisteren: segd hy ick en wil niet alleen praeten, als de Gecken op de stellaegie: zij segd hey, so zijn 't Gecken die alleen praeten, als de Predikanten, dat weet ick nu: segd hy so niet gemeynt, of dat en seg ick niet: zij vraegd hoe dan? segd hy dat gy mede praeten moet: zij segd dat spreekt van selfs, of meer als reden, of 't is buiten dispuit: segd hy ick hebbe u hertelijk lief, ja liever als mijn eygen selven: zij segd dan ben ick een geluckige Vrouw, of segd ben ick so geluckig en weet ick dat niet: segd hij gy meynt dat ick spotte, maer ick meyn 't serieus: zij segd sou 't waer wesen en kijckt hem ernstig aen; siet zij dat hy verbleyckt, of dat zijn Oogen waeterigh werden, so segd zij ick geloof 't, en kust hem; vlieten dan zijne Traenen, zij drooght die af, en doet haere in de plaets, en segd mijn Lief of mijn Hertje hebt gy my so teer lief, en hebbe ick u so hard gehandelt, 't is my van herten leet, ick bidde of versoeke vergeving: swijgd hy daerop stil: zij vraegd, wilt gy het my niet vergeven? segd hy ach Ia mijn Engel, so segd zij Lief gy en moogd my geen Engel noemen, want ick en ben geen Engel, maer een Mensch: segd hy sulke Menschen bennen Engelen, zij segd dat en wist ick niet, daerom moet ghy my verexcuseeren, maer meynde dat Engelen Geesten waeren: segd hy het zijn Geesten, maer niet sonder lichaem: zij vraegd waerom werden zij Geesten genaemd? antwoord hy, om dat haer meeste kracht in Geest bestaet: zij segd ick dancke u Hertje-lief voor u onderwijs, en dient'er sich van op zijn tijd, en op dien tijd gaetse voort met hem te lief-kosen, tot dat hy weder van sich selven raekt, dan laet zij hem soetjens slaepen, en

als hy wacker geworden is, so vraegd zij Lief waer zijt gy? antwoord hy op het Bed of in u Arm; zij segd ick verspreek my selven, ick moest vraegen waer hebt gy geweest: antwoord hy nergens, of ik en weet nergens van, so steekt zij haer Vinger op, en siet hem effen aen: segd hy ick weet wel wat ghy seggen wild, maer 't en heeft geen nood; so segd zij dan hebbe ick quaelijck gesien, of dan kunt gy meesterlijck veynsen: segd hy dat hebbe ick gedaen om u te beproeven, om te sien hoe gy u hebben soud; zij segd dat is my lief, en vervolgd, ick dancke u voor u proef Hertjen, en buigd sich: begint hy daerop te lachen, seggende, nu bent gy in u meijning bedrogen, of gy hebt een Neus so lanck: zij vraegd waerom ben ick bedrogen? antwoord hy om dat gy meijnde een prijsken te krijgen, en dat gy niet en krijgt: zij segd so kan men alle eerelijcke Lieden bedriegen, of segd de beste kunnen in hun meyninge bedrogen werden, want wien sou dencken dat het bedrog so verre sou gaen, ick niet voor mijn part, ick dacht dat'er altijd eenige teykens waeren daer men het bedrog aen mercken kon, en als die daer niet en zijn, dat men 't voor geen bedrog aen mercken moght, maer nu gy het selver segd, mag ick u voor een Bedrieger te Boecke setten: segd hy dat en wil ick niet, soo segd zij sonder u wil en wil ick het niet doen, maer dan moet gy u Woord weder roepen; doet hy het, soo segd zij, bekent nu dat gy gelogen hebt: doet hy het, zij segd, seg my nu waerom gy gelogen hebt, seggende dat gy geveynst hebt om my te beproeven: segd hy ick en wil niet, zij segd dan en wil ick u geen vriendschap meer bewijsen: segd hy ick sal stelen, zij segd dan sult gy oock quelen, soo gy andermael gedaen hebt, of vraegd, is 't u al vergeten hoe Sieck gy van die gestolen beet geweest hebt: segd hy 't en is juist daer van niet geweest: zy vraegd waer van dan? of segd wijst my een ander oorsaek aen: segd hy ick en weet het niet, zy segd ick weet wel dat het daer van is, 't en kan oock niet anders wesen, want u Bloed is heet of seer warm, en daer neemt gy dien kouden Dranck op, 't is wonder dat gy daer niet erger van en zijt, want ick hebber gekent die daer de

Dood van kregen hebben, door dat het Bloed dat dicht aen die partije lag, door die schielijcke koude, verkoud wierd, soo dat het niet en kon verwarmt werden: segd hy ghy soud wel soo veel seggen, dat men het geloven moet: zij segd niet of 't u en belieft, zijt gy u leven moede, ghy kunt het probeeren, maer dan sal ick seggen dat ghy u selven Gedoot hebt, segd hy ick sal doen, of gy sult het my geven, zij siet hem aen; siet zij geen verandering, zij segd gedreygde Lieden leven lanck, is 't zijn spreeckwoort, anders gy sult u selven wel eens bedencken, want t' is soo lanck Dood te zijn, &c. vraegd hy dan wilt gy niet, zij antwoort Ia, op condicie dat gy segt waerom gy gelogen hebt en dat kunt gy licht seggen, segt hy soo licht niet als gy meijnt, zy vraegt wilt gy dat ick het voor u doen? segt hy neen zy swijcht stil, maer segt hy wat scheelt my wat gy doet, soo segt zy het was om dat gy geen Prijs en sou 't moeten geven, om niet als eenen ondanckbaeren gestraft te worden, vraegt hy hoe weet gy dat, zij antwoort uyt u woorden, vraegt hy waerom vraegt gy het dan, zy antwoort om dat ik het van u geern sou gehoort hebben, als dat zijn spreeckwoort en mannier van doen is, segt hy 't is Gaeuwedievery naer den bekenden wech te vraegen, zy segt sulke konstjens leer ick van u, vraegt hy wanneer doen ick dat zy antwoort t' is u daegelijcks werck, segt hy ick en weter niet van zy segt dan doet gy het onbedacht of uyt gewoonte en nu ick dat weet soo sal ick u daer doen om dencken soo 't u belieft, segd hy dat en hoeft niet, zij segt het mach wel: swijgt hy daer op, zij doet het maer segt hy ick en wilt niet hebben, of verstaet niet soo laet zij het, en segt tegen u wil sal 't niet geschieden segt hy dan weder gy zijt een Engel zij segt fiat een Engel: segt hy gy zijt mijn Engel zij segt fiat u Engel, segt hy dat gy tegen een ander soo soet waert als gy tegen my zijt, ick sou u soo doen, en grijpt haer dat seggende by den Hals met de Duymen op de Keel en de Vingers in den Neck soo steeckt zij met een veert haer Duymen tussen de zijne en ruckt die met gewelt open sonder een woort te spreecken als de eerste mael is of seggen soet Hertje gy doet my seer, of dat en mogt

gy niet doen, het bevangt my te veel: segt hy dan ick en wistet niet of ick en dedet maer eens om u te toonen hoe ick doen sou als gy my ontrouw waert, soo segt zij daer hebt gy al lang lust toe gehadt, en vervolgt, hebt gy nu u lust geboet, segt hy geboet of niet, gy en hebt my niet toe gelaten gy treckt mijn Handen soo wacker af het was of gy bang waert of my niet en vertroude, soo segt zy bang was ick, maer van niet vertrouwen, dat kan ick niet seggen, want ick en hadt geen quaede gedachten als gy my aenvatte, dienvolgens ben ick wantrouwig soo is 't my natuerelijck, en nu gy daer van spreeckt soo komt my te binnen, hoe dat ick oock niet lijden kan dat gy of Imant achter my staet, dat is oock een bewijs van wantrouwen sou men seggen, en even wel moet ick seggen dat ick het sonder gedachten doen, ick hebber selfs wel over gemurmureert, denckende mijn Man sal sich verongelijckt houden als hy daer op merckt, en dan wiert ick te dencken dat het oock een bewijs is, dat men te veel rispect voor die Persoonen heeft, om die den rug toe te keeren of te laeten, daer was ick dan gerust mede segt hy non est, of die excuse kan hier niet te pas komen, soo segt zy hier moet een ander te pas komen dat is mijn swakheyt, segt hy bent gy dan soo swack laet ick eens sien, zij repliceert dat en kont gy niet sien, segt hy ik doen al, soo laet zij hem begaen, segt hy naer haer besien te hebben gy en zijt niet teer of altijt men sou 't niet seggen, want gy zijt kloeck van leden zij segt dat mag zijn, maer ick en ben van de sterckste niet, segt hy gy zijt soo poeselachtich Vet, tot aen u hals toe, en slaet zijn Handen daerom seggende ick moet eens meten om te sien hoe dick hy is, soo doet zij ad Idem, en vraegt dan wat hy in zijn sin heeft? antwoort hy te meten, zij segt gy meedt soo hertelijck toe, of segt dat is een verbruyt meten gy sou 't my soo doende wel den Hals in duwen, vraegt hy bent gy Dol of Disperaet dat gy sulcke gedachten van uwen eerweerdigen Man opneemd, zij antwoort neen ik en ben niet Dol, ick weet wel wat ick segge, en wat ick voele, vraegt hy wat voelt gy, zij segt dat dat geen eerelijcke Mans werck en is gy mocht u selven prijsen soo gy wilt,

segt hij gij raest en vervolgt, hij hebt gij Koorse zij segt ik raese niet, en neen ick hebbe geen Koorse, segt hij ick en gelooft niet laet ick eens voelen, zij segt gy en hoeft niet te voelen daer en is u niet aengelegen, segt hij heij Vrou loopt henen ick en wil met u mijn Kop niet meer breken, want men bewijst u alle de vrientschap van de Werelt en noch en is 't niet wel zij laet hem dat seggen, en hout sich of zij opstaen wilde, belet hij haer dat, so hout zij sich of zij slaepen wilde, en laet hem alleen praeten, of segt wel eens bent gij een Man, segt hij Ia of wat ben ick dan zij antwoort gij mogt wesen dat ik niet seggen mach, vraegt hij wat en mogt gij niet seggen, zij antwoort dat gij een boosen zijt, vraegt hij wat voor een boosen een boosen Geest, zij antwoort gij mogt weten wat gij zijt, segt hij een Geest en heeft Vlees noch Beenen, zij segt soo ist, maer het Lichaem wel daer hij in woont, segt hij dan soo soud gij seggen dat ick een boosen Geest ben, zij repliceert dat sal ick mij wel wachten want dan kreech ik al uw Volck op het lijf, als het zijn mannier van spreecken is, segt hij t' is een dueckers Wijf zij segt met haer Mont al datse wilt, zij swijgt stil en laet hem alleen praeten, vraegt hy waerom en spreeckt gy niet, zy segt om dat ick niet van pas doen kan, of hout sich of zy sliep, segt hy ick moet haer om hals helpen of zy sal 't my doen zy merckt dat op, en hout sich of zy het niet en hoorde door eens hard te snorcken of te ronken, en dan of zy sich selfs wacker gesnorckt hadde, en poogt op te staen vraegt hy waer wilt gy naer toe? zy segt mijn dingen gaen doen: vraegt hy wat? zy noemt hem t' een of t'ander werck, segt hy daer en is niet aen gelegen zy toont contraerie met reden, segt hy het mag wachten, tot dat wy klaer hebben; soo segt zy ick meynde dat wy klaer hadden, segt hy ick en meyndet niet of hebt gy klaer ick niet, zy vraegt wat wilt gy met my doen, segt hy dat sal den tijt leeren, zy swijgt stil en siet op het gevolg, begint hy haer op een nieuw te carrisseeren, zy hout sig stijf, merckt zy dat hy quaet of toornig sou worden soo [v]eynst zy in gedachte geweest te zijn.

(Dat mag zy doen denckende dede ick dat niet gy soud

andere konnen in u tooren verslaen, en seggen, dat ick de oorsaeck daer van was, om dat ick u getercht hebbe door u vrientschap te verachten, sonder nootsakelijkheijt want zy mag hem wel dobbelsinnige vrientschap bewijsen om grooter quaed te mijden, als zy maer haer gewoone maenieren volght, hem noemende naer gewoonte, dat kanse goet maecken, met te seggen, ick hebt uyt gewoonte gedaen of om dat ick gewend was u soo te noemen of soo te doen, soo hebbe ick het noch gedaen, om geen ergenisse te geven of confusie te baeren want die my u hoorden anders noemen als ik gewent ben, of saegen my u anders ontmoeten die souden licht naer de Reden vraegen, en door die, te seggen, souder groot quaed van konnen komen, voor eerst waeren het u Kinderen zy en souden geen respect meer voor u hebben anders souden zy sig daer van konnen dienen tot een quaed exempel en die niet te seggen, soude ik haer erch doen dencken dienvolgens ons beijde verdacht maeken, daer-en-tegen met die te volgen, geve ick noch een goet exempel, en doen haer het beste vermoeden, soo en hebbe ick het niet gedaen om u boven u verdienst te eeren maer om myn even Mensch een goet exempel te geven, soo dat gy dese vrientschap maer by geval en geniet, om dat ick 't niet verby en kon, om die Persoonen het haere te geven, maer het was my leet dat ick u vriendschap bewijsen sou, sonder dese noodsakelijckheijt en men sou sien soo ick u alleen te Regeeren had of ick u vriendschap bewijsen sou, als gy het daer niet naer en maeckte &c.)

En vraegt Hertje of Soose hem gewent is te noemen bent gy quaet op my: (swijgt hy stil, zy vernieuwt de vraeg en komt wat dichter) cansuijs ik denck dat gy my niet en hoort, vraegt hy wat dunckt u? zy antwoord ick denck Ia, vraegt hy waerom denckt gy dat: zy zwijgt daer op wat stil, (quansuijs ick luijstere naer het gevolg: vraegt hy dan wat segje? zy vraegt hebt gy klaer met spreecken? antwoort hy Ia, soo segt zy om dat gy my geen vrientschap en bewijst: vraegd hy wien sou sulcke Persoonen vriendschap bewijsen die het al ten quaedsten duiden, of seggen dat men hun om Hals brengen wil als

men hun wil caresseeren: so legd zij haer Handen te saemen, en roept schrickelijck, is dat liegen, (quansuijs ik ben verschrickt van die leugen, siende op de Woorden,) vraegd hy hoe roeyt ghy soo, en vervolghd, hebt ghy dat niet gesegt zy antwoort Neen, of vraegt hebbe ik dat gesegt, vernieut hy de vraeg, zy segt het selve, vraegt hy of zy Droncke geweest heeft, of of zy niet en weet wat zy gesegt heeft, zy antwoort het kan wesen dat ick van Liefde Droncke geweest ben, vraegt hij is het soo, of sou't soo wesen, zij antwoort waerom niet, is 't geen gebeurelijcke saecke, kan een Vrou niet soowel van Liefde Dronke zijn als een Man, en hebt gij daer geen preuven van gesien doen gy my eerst Liefkoosde of op dien tijt wiert ick niet soo Droncke dat ick van de Wereld niet en wist, vraegt hy heugt u dat noch, zy repliceert soud ik niet, of vraegt waerom soud my niet heugen? antwoort hy om dat ik op so een quaet blatje by u staen, daerom dacht ik dat ick geen goet by u doen kon, soo segt zy dat is malle praet of toont sich verongelijkt door die Woorden vragende waer zy dat verdient heeft dan waer zy haer onredelijkheyt getoont heeft, kan hy daer geen Preuven van by brengen die buyten alle questi zijn, soo vervolgt zij gy en staet op sulcke een quaet blatje niet of ick sou 't licht overslaen als gy wel dedet, vraegde hy sou ick noch konnen in u gratie komen, zij vraegt waerom niet, segt hy om dat gy daer even soo quaet op my waert, zij segt die quaetheyt is al over, en vervolge probeert maer eens, en soo gy anders bevint, ick verbeure alle dat gy wilt, of en gelooft my noyt meer, (dat is so te verstaen, soo ick eenig goet quaet noeme om dat het van u komt, dat ik in andere Persoonen goet noeme, soo als men doet als men segt 't is quaet om dat het uyt geen goeden gront of uyt geen goede meyning toe komt, dat is tot een argument nemen, dat in questi is, want wy en weten niet of dien Persoon niet verandert is van gedachte als hy dat doet, en wy zijn altijd verpligt het beste te vermoeden, van den Persoon die met een eerelijck Kleet bekleet is, dat is met een eerelijck Lichaem, ten rispecte van dien wiens Beelt hy is, weet hy dan noch niet hoe zy dat meijnt, en durft hy haer

dat niet vraegen vreesende van haer ligt te geeven naemelijck of sy meijnt waer goet, of soo genaemt alleen, en dat aen het leste zijn wel vaert hangt, soo sal hy sig houden of hy het geloofde segt hy dat gaeter naer toe, een schelm die quaet denckt zy stemt dat toe op de voornoemde conditie, secht hy ick hebbe u Lief en vervolgt gy zyt het oock weerdig zy secht desgelijcks denckende op zijn bequaemheyt die zy oock noteert seggende gy hebt een admiraeble verstant, of goeden geest dat is verstant, gy zyt schoon van leden volmaeckt maekt in seden, denckende als gy wilt gy kont Imant soo charmant of beminnelijk dienen dat men moet verruckt worden, door het opmerken der beminnelijckheyt desselfs, met sulcke een geswintheyt en aerdigheyt of geestigheyt soo dat men niet volmaekter of aengenaemer bedencken kan, en vervolgt met die op te tellen geswinde leden, een schoon aenscheyn gekrolt Hair, Blank van aenscheyn, Bruyn Oogen, en als sy daerop kijckt soo schijnt zy verrukt te worden, en valt hem daerop om den hals, keert hy haer sagiens af en segt hoe Vrouw wilt gy my verkragten, (cansuis ick en wil niet, soo siet zy hem vriendelijck aen, en segt hy Hertje gy en meynt het niet, doet gy wel? antwoort hy Neen, zy vraegt wat Neen, dat gy het niet en meijnt? antwoort hy Ia, dan vat sy toe, en druckt hem sagjens tegen haere Borsten, segt hy dan weder verkragt my niet, zy stryckt haer Hant, over zijn aenscheyn en secht Lief gy, weet wel beter, en legt haer aen scheyn tegen het zijne quansuys ick wil slaepen of in die Liefde rusten, treckt hy sig achter uyt en siet hy haer minnelijk aen, zij doet desgelijk, vat hy haer dan weder en vraegt hy hebt gy my dan soo lief, zy antwoort ach Ia, en geeft hem daer op een kus, vraegt hy weder het selve en voegt hy daer by hertelijck, zy antwoordt weder het selve, en voegt daer by ach kon ik u mijn Hert doen sien gy sou 't het daer in lesen, segt hy als men soo veel hoort seggen men sou denken dat het waer is, en even wel mach men het schaers geloven om het groot bedroch dat'er onder de Vrouwen is, soo segt zij Lieve-heer twijffelt gy noch, vraegt hy ben ick u Lieve-eer? zij antwoort Ia,

denckende als gy u loffelijck vraegt, of u eere is my Lief die wel gegront is, segt hy by sich selven een Heer is een Souverijen, dien volgens mach hy met zijn Onderdaen doen dat hy wilt: zy hout sich of zy het niet en hoorde, segt hij ick en gelooft niet, soo segt zij Patientie, of ick en kan niet meer seggen, segt hij ik sou't geeren gelooven maer ick en kan niet om dat gy soo wonderlijck zijt, soo segt zy wonderlijck of niet, gy en hoeft my niet te gelooven neemter preuf van, vraegt hy wat preuf, zy antwoordt die't u belieft, of vraegt moet gy my dat vraegen die my Selfs dat leeren moest of die een ander leert als 't een Leeraer is, segd hy als men Imant beproeven wilt soo en mach men het hem niet seggen, anders souden zy sich sterck daer tegen maeken, en dan sou't vruchteloos zijn, zy vraegt wat wilt gy daer mede seggen, en vervolght dat's buijten dispuit, segt hy om dat gy gewent zijt te seggen 'ten is geen Eerelijcke Lieden Werck Imant ongewaerschouwt aen te doen, zy segt dat's geen praet of dat en komt hier niet te pas, of om dat ick dat ergens eens gesegt hebbe soo verwijt gy my dat gedeurig, en toont sich daer over misnoecht, segt hy t'is waer gy hebben u leetwesen over getoont, of gy zyt van gedagte verandert ick en dagter niet om, zy laet hem dat seggen: en hout sig als Doof, segt hy t'is my leet dat ik dat gesegt hebbe, zy segt Maets dan en kust hem, kust hy haer oock, zy segt, dat is soet als Man en Vrou soo wel accordeeren, segt, hy ick hebbe u soo lief, sy segt ik wilt wel gelooven, vraegt hy wil ick u eens preuven van mijn Liefde toonen zy segt ach Neen, of die hebt gy al genoech getoont, vraegt hy als ick wilde soud gy het my beletten zy hout sich Doof, segt hy ick en ben niet vies van u, dat is een teijcken van Liefde, zy zwijcht stil, of vraegt wat reden hebt gy om van my vies te wesen, ben ick onsuijver, segt hy neen, maer ick sou u Dreck wel Eeten, soo segt zy het kan wel wesen, vraegt hy gelooft gy het niet, zij segt ick hebt liever te gelooven als te sien, segt hij ick moet het u toonen, zij segt, heijdoet het niet, segt, hij ick sal zij segt, heijlieve mag ick u bidden doet het niet, begint hij aen haer Neus te lecken zy poogt. Hem af te trecken begint

hy de andere Dreck losen te lecken zy doet ad Idem, siet zy dat zy niet en wint maer dat hy haer dan onfatsoenelijck aen grijpt en eens soo veel aengaet, soo hout zy sich stil en sluijt haer Oogen toe om't niet te sien, en roept haer Vaeder tot verlossing aen, als zy denckt van walgen te sterven, segt hy nu moet ick sien, of gy my oock soo Lief hebt, soo doet zy haer Oogen open om te sien wat hy beginnen wilt, siet zy zijn Mannelijckheijt voor haer Mont, zij zwijgt stil, en poogt hem af te keeren met haer Handen, steekt hij die naer haer Mont, so hout zij dien gesloten, poogt hij dien open te breecken, en die daer in te steecken, zij poogt het te beletten door Handen en Tanden, en op en neder te Kruijpen, als zij aen de sijde belet is, en roept met der herten haeren Hemel-Vaeder aen, en als zij niet meer en kan soo, segt zij met den Geest, Vader, niet mijne maer Uwen wille die geschiede, of in u Handen beveele ick mijnen Geest, krijcht zij dan nieuwe kracht zij strijdt op een nieu, segt hij dan ick sien nu wel dat gij mij niet Lief en hebt, of dat gij maer een geveijnsde zijt die spreeck dat zij niet en meijnt, wat hoef ick langer te beproeven, zij zwijgt al stil of vraegt is dat Liefde, segt hij Ia, en vervolgt, hij wat sou't zijn, zij vernieuwt de vraeg, segt hij waerom vraegt gij dat, en vervolgt hy hebbe ick u eenig leet gedaen gy moet my verexcuseeren, denckende dat dat door de uytstekende Liefde is, dat ik geen maet kan houden, zy swijgt stil, of segt ick hebbe wel gehoort dat de Aepen oock sulke een Liefde tot hun Ionge hebben, dat zy die uyt Liefde doodt drucken, vraegt hy wat wilt gy daer mede seggen, zy antwoort dat die Liefde oock uytstekende is, vraegt hy soud gy my by een Aep gelijcken, soo segt zy dat sal ick my wel wachten, want dan kreeg ick alle de Swart-rocken op mijn lijf, als hy een Swart-rock is, of draegt, en dat het zijn manier van spreecken is, segt hy voor de tweedemael, gy zijt een duckers Wijf, zy segt tot mijn leetwesen valt hy daer op weder aen te murmureren: zy past op de leste woorden, segt hy weder zy sal my om hals helpen, of ick moet het haer doen, zy swijgt stil of hout sig als of zy sliep, en soo lang als hy

stil lecht, en als hy sig beweegt soo doet zy als of zy uyt een diepen slaep quam en van geen swaerigheyt meer en wist en gaet hem op een nieu dobbelsinnig Lief-kosen om te weten waer op zy by sonder waecken moet, vraegt hy naer het woord ben ik u Heer, ben ick u Souvereyn? zy maeckt den Dooven: vraegt hy het voor de tweedemael zy vraegt hoe kan dat wesen, een Souvereyn is onafhanckelijck of in dependent en gy zijt afhanckelijck, of dependent, segt hy dat en is de vraeg niet, of ick en vraeg niet wat Souvereyn te seggen is, maer of ick uwe niet en ben, zy antwoort het selve quansuys ick kan u niet verstaen kont gy af-hangen en Souvereyn wesen hoe sou dat zijn, segt hy gy en verstaet my niet, of wilt my niet verstaen ick wil seggen erkent gy wel een ander eygenaer als my, zy segt Ia: vraegt hy daer op met verschricking hoe hebbe ick u alleen niet, zij segt Ia: onder de mans meijnt gy 't so, vraegt hy dan kunt gy niet seggen ick ben u alleen in vollen eygendom, of daer en is niemant die Iets heeft aen my te pretendeeren, zij segt neen, dewijle ick een eygenaer boven u kenne: vraegt hy hoe kent gy Hem? of hoe is Hy, of wien is dat, zij noemt hem Godt om te hooren wat hy seggen sou: vraegt hy daer op wat Godt? zij vraegt hoe veel zijnder, segt hy zij zijn ontelbaer, zij dienter sig van als hy daer anders van spreeckt, en segt op dien tijt ik meijne die Hemel en Aerde geschaepen heeft, secht hy niet en kan niet voortbrengen, soo vraegt zy wat wilt ghy daer mede seggen, segt hy dat men uyt niet, niet scheppen kan, zy vraegde waerom segt gy het dan, segt hy ick en segt niet maer segge dat het Moyses segt, so swygt zij stil, of vraeghd waerom spreeckt ghy tegen u gemoet? segt hy dat doen ick niet, want ick en spreecke mijn woort niet, maer het woort Moyses, zy segt verexcuseert my ick en haddet soo niet gemeijnt, maer meijnde dat het u gevoelen was, segt hy dan moest ick Sot wesen, zij segt gy hebt gelijk maer ick en hadt soo niet gedacht &c. vraeght hy bent ghy de mijne met Huyd, met Hair, met al, zy secht eerst dat's een verbrast vraegen, met verschrickingh, en dan antwoort zij Ia om vreede te houden, denckende u Vrouw:

vraegt hy in vollen eygendom, zij segt gy vraegt so scherp en ik sou my daer eens moeten op bedencken, segt hij doet dat zij en doet niet anders, of bereijd sich om op te staen, terwijle zij in gedachte is, segt hij laet u kleeren af, zij doet het vertrouwende op God: vraegt hij wat segt gij naer een wijle tijt: zij segt Ia tot een eerelijk gebruijck, segt hij dat is mijn vraeg niet beantwoort, zij secht het selve, segt hij loopt henen ik en kan mijn Hooft met u niet breeken, (als zij denkt op het gevolg van zijn quaet zijn,) soo segt zij Hertje weest niet quaet ick sal 't eens naerder overdencken, (quansuijs ick denck dat gij om mijn dommigheijt misnoegt bent, als zij dan denckt mijn Hemelvaeder heeft hem mijn Lichaem in vollen eijgendom gegeven tot een eerelijk gebruijk, soo kan zij Ia seggen sonder misdoen, soo lanck als hy zijn meijninch niet anders verklaert heeft, en doet het om rust te hebben: segd hij dan, gy zijt een complaisante of beleefde Vrouw: zy segd dat hebbe ick naer u seggen al lanck geweest: segd hy daer voor moet ick u kussen: zij segd dat hoeft niet: doet hy het, zij laet het toe, maer past op zijn Handen: vraegd hy bent gy kittelachtich? zij antwoord soo het is, Ia of Neen: segd hy ick moet eens probeeren, zij poocht het hem te beletten soo zij het niet verdraegen kan, kan zij niet, zij roept haer Hemel Vaeder weder tot haere verlossing, (dat moetse doen, anders sou hyse Dood kittelen, met gemack, door dat zij slap van lachen werd en t'enden Adem van tegen-worstelen, door dat zij het niet verdraegen kan, bysonder kan zij dat weten, als zij een tijd lanck tegen geworsteld heeft, en gesecht, ick kan 't niet verdraegen, mach ick u bidden schey uyt, dan dat is ellendich, wilt gy my Dood hebben doet my dan een korte pijne aen, of ick sou dul worden, of uytsinnich, en gehoort heeft, dat andere tegen hem seijden gy sult ophouden of ick sal u een Mes in 't Hert drucken, of ick sou doen soo ick hier een had, &c.)

(Als zij dan een reijn gemoet heeft en seght, Vaeder niet mijne maer Uwen wil geschiede, so sal zij kracht krijgen om uijt zijn Handen te raeken, hout hij haer Kleeren zy laetse hem houden en dekt haer Lichaem met het

gene zij krijgen kan, siet zij hem rijsen zij loopt haer best, roept hij een Schelm, die loopt, zij segt een Schelm die tegen zijn minder vecht of strijd, segt hij dan zijn alle mans Schelmen, want die strijden tegen hun Wijfs, zy segt, dat heeft een ander sin, en blijft uijt zijn reijk, secht hij gij moet een quade Conscientie hebben dat gij soo bang zijt voor u Leven, zij segt, dat en hoeft niet ick moet sorge draegen, vraegt hij meijnt gij dat ick u Dood doen wil, zy antwoort ick meyn dat gy my Kittelen wilt, en weet dat ick 't niet verdragen kan, segt hy gy syt Sot, zy sechd, dat mach wesen, of sechd, ben ick Sot, ick moet soo versleeten worden, of t'is wonder dat gy van een Sot so veel beslag maeckt, gy moest hem laeten loopen, soo maekt zy hem moede met redineeren, gaet hy wech zy gaet haer dan Kleeden, gaetse savonds met hem te Bed om geen ergernisse te geven, soo houd zy een goede of dicke Nacht-rock aen: vraegd hy waerom zij dat doet, zij segd om dat ick gereed sou zijn, als gy 't een of 'tander overval krijcht: vraegd hy hoe komt u dat in gedachte? zy segd om dat ick denck dat gy alle dach een dachjen ouder word, soo denck ick dat ghy Overvallen soud konnen krijgen: segd hy ick hebbe geen nood: zy segd den nood is haest gekomen, soo gy segd soo komt die als een Dief in den nacht, als 't zijn mannier van spreeken is, begint hy te prijsen, zij begint te rijsen, begint hy te lecken, zij begint op te trecken, begint hy te kittelen, zy sprincht ten bedden uyt, doet hy haer aen by zijn Volk, zij vliecht op, en secht komt binnen wilt gy wat seggen: secht hij dat en zijn maer feinten, om dat zij met mij niet speelen sou: zij maekt den Dooven: vervolcht hij zij en wil met mij niet speelen: zij vraechd wien sechd dat? antwoord hij ick, soo sechd zij, met verlof 't is abuis: secht hij dat toont gy wel om dat gy voor mij wech loopt: zij secht Ia, soud ghij het daer mede bewijsen dat is mis, want 't en is hier geen plaets voor ons om te speelen: seggen d'andere daerop, gij en moet het om ons niet laeten: zij secht ick doe al: vraegen zij waerom? zij antwoord om dat ick u niet ergeren mach, of aensetten om met Man-lieden te speelen, om dat daer quaed van ko-

men kan: soo het jonge Vrouw-lieden zijn, seggen die gij en moet het daerom niet laeten, wij en weten daer niet van: zij secht ick doe wel, want Gij-lieden weet niet wat u schaeden kan: houden die noch al aen om hem te complaiseeren seggende, in der daed ick en weet daer niet van: zij vraechd hoe weet ghij dat? en vervolchd, hebt Gij-lieden dat meer gesien van Getrouwde Lieden? antwoorden zij neen, zij segt dan en kunt gij het niet weten, antwoorden zij Ia, zij segt dat en past geen Getroude Lien voor Ionckheyt te speelen, en vervolgt daerom die het doet die doet qualijck, ick voor my en sou 't niet doen als ick'er van tussen kon, seggen zij daer op hey gy zijt oock te nau-siende gy moest Iets doen tot conplaysanse van u Man, zij repliceert men kan niet te nausiende wesen, en vervolgt waer in doen ick mijn Man te kort, antwoorden zij hier in, dat gy met hem speelen wilt, zij vraegt waerom beschuldigt gy my met valsheyt of vraegt wil ick niet met hem speelen, waerom roepe ick hem dan achter of binnen, zy moeten antwoorden ick en weet het niet, dan segt zij en segt het dan niet, houden zij dan noch al aen, en vraegen waerom hier niet, zij antwoort ick hebbe u de reden gesegt, seggen zij daer op wy hebben die weg genomen door te seggen dat wy dat al gewent zijn, dienvolgens dat gy ons niet ergeren sout, zij swijgt daer op stil, vernieuwen zij dan de vraeg zij antwoort ick en mag u dat niet seggen, of 'tis te lank om te vertellen, dan zijn zij uyt, segd hy dan ik hebbe een aerdig of verstandig Wijf, zij vraegt tegen wien segt gy het? antwoort hy tegen dat Volck, zij segt dan en hebbe ick niet te seggen, maer segt hy tegen u, zij vraegt waer in bestaet haer verstant of aerdigheyt? antwoort hij in alle mannieren zij secht dat en is niet gesecht, noemt hij stucken die hij somtijts veracht zij secht Volck draecht daer kennisse van, en dient sich daer van als hij die materi of stof veracht.

Segt hy daerom in het toekomende ick segt tegen u niet, soo vraegt zy tegen wien? segt hy tegen dat Volck en dat zwijgt stil, soo vraegt zy waerom en verantwoort gy u niet? seggen die, ick en lette daer niet op, soo vraegt

zy of zy het niet gehoort en hebben, antwoorden zy Ia, so vraegt zy waerom, segt gy dat gy der niet op gelet en hebt, als dat was soo en soud gy het niet gehoort hebben: seggen zij ick meynde dat hy tegen u sprack, soo vraechd zij, hebt ghy niet gehoort dat ick dat vraechde? antwoorden zij Ia, soo secht zij ghij en hebt geen onschuld: vraegen zij wat steekt daer in, soo secht zij dat ghy ons hier door gelegentheijd geeft, om u voor simpel aen te mercken: seggen zij wy en konnen dat niet sien: soo vraechd zij of zij niet en konnen sien dat men die verheft die men prijst boven zijn Gelijcke, daer by doende, als men Ymand boven zijn minder steld, dan en verheft mense niet; want dat is hy altijd geweest: antwoorden zij Ia, soo vraechd zij kunt gy het nu niet sien? antwoorden zij neen: soo vraechd zij kunt ghy niet sien dat de verheffinch van den eenen, is de vernederinch van den anderen, en de vernederinch van den eenen, de verheffinch van den anderen? antwoorden zy Ia: soo vraechd zy kunt gy het nu niet mercken? seggen zy wy zijn simpele of eenvoudige Menschen: zij sechd Lief of Maet, &c. draecht daer kennis van, en praet hun van een Babbe voor te doen, op datse sich niet en beslabben, een Doek op steken, op datse sich niet en bevuilen, aen den Stoel vast te binden op datse niet en vallen, dan van in een Wieg te leggen en te wiegen so lang tot dat zy seggen een en ander mael dat het hun leet is, en dat sy het hun Leven niet meer seggen sullen, en dan los te laeten, onder pene van so sy het meer doen dat sy hun voor hun Leven in 't simpel Huys sou setten, maer seggen sy wy mercken het wel, maer dencken dat wy sulcke een groot verstant niet en hebben soo segt sy van de groote of menigte is niet gesproken dienvolgens komt dat niet te pas, maer alleen van verstant, dienvolgens, die voor niet sot, of simpel en wilt aen gemerckt worden die moet seggen als hy dat hoort gelijck een ander, seggen sy dat souden slechte Menschen wesen, die op soo een actie Imant voor simpel aen merckten, want dat sou konnen geschieden door onkennisse, of door dat men in gedachte is, soo secht sy gy weet dat men slechte Menschen vint, doet gy niet?

antwoorden sy Ia, soo secht sy daerom sou u 't leste niet verschoonen, men sou seggen gy mocht maeken dat gy in geen gedachten en raekte door de gedachte wech te doen, door te dencken, ook 'ten is hier geen plaets om te dencken maer om op te mercken, als ick alleen dencken wil, so moet ick alleen wesen maer in geselschappen moet men luisteren naer het gene gesecht wort om gereet te wesen om te antwoorden, of te verantwoorden, en als ick dat niet en doen, soo doen ick seker quaet, zijnt eerelijcke Lien, die spreeken affronteere, of kleyneere ick, door op hun woorden geen acht te geven als hun so veel niet weerdich achtende, en zijn het oneerelijcke, soo maeck ick haer sterck, door haer alleen te laeten spreeken, want dan konnen sy soo veel actie winnen, als sy selfs willen al wast tegen my selven, sy souden my konnen prijsen, en laeken seggende die Dochter mij noemende bij mijn Naem is eerelijck, en dan daer bij doen Ia vreeselijck eerelijck, of foei eerelijck of eerelijck foei, seijden sij dat Woort daer niet bij, sij wesen met hun Vinger over schouder, (dat is te seggen soo eerelijck als die op den ruch alleen eerelijck zijn), of staeken, dat seggende de Tong uijt, (dat is te seggen soo eerelijck als die hun Tong uijt den Mont hangen, dat is als een Beest, of opgehangen en ook monsters, die van achter noch mogen gesien worden maer vooren niet,) anders hadden sij maer te seggen, soo eerelijck als so eene, en die sij noemden was oneerelijck of zij seijden als sij van mijn onsachelijckheijt spraeken sij is soo vreeselijck als een verteerent vier, dat is soo vreeselijck als vergif, want dat is een verterent vuer, al waer het aen komt dat verteert het, bijsonder Menschen Vlees, want daer ander kan afgeschut of geworpen worden, dat niet, hoe meer men dat aenroert hoe meer schaede het doet, en dan konnen sij gaen seggen dat ik sot ben, en dat ick een monster ben, en zeijde ick daer tegen sij sonden konnen seggen hout u Mont toe of ick sal noch wat meer seggen, ick sal seggen dat ik het u in u aenscheijn gesecht of verweten hebbe, en dat gij niet een Woort en dorft tegen seggen, en vervolgen so het soo niet geweest en was zij souder tegen gesecht hebben, dat spreekt van selfs zeij-

de ick, dat en is geen bewijs ick kan in gedachte geweest hebben zij souden seggen dat sou Ider een wel konnen seggen als het daer mede te doen was, dienvolgens is die exschuse soo veel als niet, maer dat gij noch zeijt ik hebbe geslaepen, en dat kont gy met getuigen goet maecken dat kan toe maer noch slecht genoeg want men sou konnen seggen gy kont altijd den slaepert maecken als men van sulcke dingen sprack die naer u sin niet en waeren, en daer gy niet tegen in brengen kont, en wien sou konnen bewysen dat gy den slaep niet gemaeckt en hadt, als dat verschoonen mogt dan kon Ider een sig verschoonen, want als hy u den Mont siet open doen of begint te hooren spreecken soo kan hy mercken waer het henen wilt als 't een verstandig Persoon is daer het spreeck woort op past een goet verstaender en heeft maer een alf woort van doen, dan en hadt hy maer zijn Oogen te sluiten, en tegen dat den segger op hout dat het zijn beurte van sprecken woorden sou te snorcken waer uyt de om standers souden konnen besluyten dat hy allang geslaepen hadt, om dat men weet dat dat geschieden kan daerom en verschoont dat niet, men segt ick kan soo seker bewijsen dat gy den slaeper gemaeckt hebt, als gij, dat gy geslaepen hebt, om dat elck weet, dat hy sulcks doen kan, op sulcke een forma, en tot die getuygenisse sou men noch eer eerelijke Lien krijgen, als tot de andere reden, waerom: om dat die sig daer over geaffronteert houden, dat men in haer presentie gaet slaepen, zy seggen sose gelijck hebben, willen zy slaepen, zy mogen te Bedt gaen leggen, of gaen in de slaep plaets, of in het geselschap van de slaepers, wy en zijn niet gekomen om hem te sien slaepen, wy weten van buyten wel dat hy dat kan &c., maer wy zijn gekomen om hem te hooren spreeken, of met hem reden te wisselen &c., en vervolgen Ia, ick gelooft wel dat hy den slaepert gemaeckt heeft, want hy weet wel dat het geen fatsoen en is, in ons geselschap te slaepen, dienvolgens dat wy ons daer over geaffronteert souden houden als hy dat dede denckende is ons geselschap hem niet meer weert hy mag loopen de schobiac &c., dienvolgens dat hy geen meerder quaet te gemoet gesien hadde als onse ongunst,

(die hy noch sou konnen weder krijgen, hebben door eens te seggen verexschuseert my ick hebbe eenige spijs ingenomen die my beswaert heeft, zeyden wy dan gy mogt dat gelaeten hebben, hy kon seggen soo ick het geweten hadde, maer ick en wist het niet voor dat ick hier gekomen ben, dan voelde ick dat sy my beswaerde, ick sou dan wel uyt het geselschap gegaen hebben, maer het sou kleyn fatsoen geweest zijn, doch beter als te blijven in te slaepen dat beken ick, gy sout het beter genomen hebben dat ick gesegt hadde, ick krijge sulcke een vaeck dat ik mijn Oogen niet langer ophouden kan, ick moet met uw verlof eens mijn Oogen gaen verschieten, als dat ick stil sweeg en sliep, maer ick en dacht niet dat het sulcke een noot was, ick dacht dat het wel over gaen sou, soo is de faute mijn door dat ick te veel op mijn krachten gesteunt hebbe, maer ik belove u lieden ten sal niet meer gebeuren en soo het meer beurt secht dat ick geen eerelijck Persoon en ben, wy souden het hem moeten vergeven, alst de eerste mael was, soo het nu met hem is ten opsicht van ons, wat hy in andere geselschappen gedaen heeft, daer en konnen wy niet van seggen), hy sou wel wacker gebleven zijn want soo ick aen zijn Oogen sach als dien begon te spreeken soo en hadde hy geen noot van vaek, dat den anderen sou seggen dat en doet tot de saeke niet hy kan wel haest gekomen wesen, men sou seggen het doet al want hy mach soo wacker komen als hy wilt, men siet hem even wel komen, hy en komt niet onsichtbaer of soo niet of men kant aen de Oogen sien, als men daer wel op let.

Seggen zy daerop Mama, of Moeder, of Mami, of Nicht, of Vrouw, gy trecktet soo veere zy secht niet verder als het moet getrocken worden, seggen sy wy weten dat gy L. sulck een Volck niet en zijt, zy vraegt wat voor Volck seggen zy die onse fauten openbaeren sullen sy vraegt voor wat voor Volck siet gy ons aen, seggen zy voor eerelijck soo segt zy, dienvolgens, is 't by u oneerelijcke, Imants fauten te openbaeren, seggen zy voor vast of Ia, soo is't, soo secht zy, dienvolgens zijn de Predikanten oneerelijck, want die doen dat, seggen zy

die moeten dat doen, of doen dat, om dat zy het schuldich zijn te doen, of om dat zy daer toe verplicht zijn, van Godts wege soo secht zy, dienvolgens, zijn zy onschuldig aen die oneerelijckheyt, of dat oneerelijck werck dienvolgens moeten wy seggen dien is oneerelijck die hun daer toe verpligt heeft, maer eer wy dat vast stellen, so moeten wy eens sien of dat niet goet en kan, gemaeckt worden, uyt de reden waerom zy dat doen, dat is om de Menschen hun faute aen te toonen, tot verbetering, om dat hy weet dater geen sonde vergeven worden, sonder datse beklaeghd worden, dienvolgens, kan hy seggen sulcks uyt Liefde te doen, naemelijck dat zy hun faute openbaer voorstellen, maer hier toe moest hy voor eerst versekert wesen, dat die Persoonen, hun fauten niet en wisten, of om en dochten, ten tweeden moest hy hun niet mogen, of konnen in het partieculier aenspreeken, ten derden moest hy haer dry mael daer over in 't particulier aengesproken hebben, en dat niet met een Woort, dat is met te seggen, dat is quaet, of hun een quaeden Naem te geven, of te seggen dat is een slecht Volck, of te seggen sulcke een Volck sal in den Hemel niet komen, maer met te vraegen weet gy wel dat gy dat niet doen mocht? antwoorden zy Neen, hun dat doen sien, so lang tot dat zy het toe stemmen, met toe stemmende redens, en dan weet gy wel wat gy nu doen moet? antwoorden zy Neen, hun dat doen sien, soo lanch tot dat zy het toe stemmen met toestemmende redens, en als zy daer dan komen tegen te sondigen, dan vraegen tussen vier Oogen, staet u wel te vooren, dat ick u op soo een tijd dat gevraegt hebbe, en gy my dat? geantwoort, seggen zy Neen, seggen bedenckt eens, konnen zy naer wat bedenckens daer niet op komen, seggen soo moet het u vergeten wesen, daer en is geen swaerigheyt, of daer en is niet aen gelegen, ick sal op een nieuw probeeren, en sien of gy het dan beter onthouden sult, en dat doen, so lang tot dat zy het weten, en dan vraegt, waerom hebt ghy daer tegen hedaen, seggen zy door gewoonte of onbedagsaemheyt, seggen dat is quaet, of vraegen, weet gy niet dat het quaet is? antwoorden zy Ia, en vervolgen, maer

ick en kondt niet voor komen, vraegen wat reden, seggen zy door de swackheyt van mijn memori, of door dat ick het soo gewent ben, soo doen ick het onbedagt, en al wil ick daerom dencken ick vergeet gestaedig aen, ick wenste wel om een lief dingen dat het anders was, seggen 't en is geen noot, en vraegen hebt gy niemand die u die Vrientschap sou willen doen, van u dat te helpen heugen, of te doen om denken, seggen zy neen, en vervolgen, ik hebt al op dese en gene versocht, maer zy en doent niet, vraegen, wien hebt gy daerom aengeweest, noemen zy Imant vraegen, op wat manier hebt gy dat gedaen, seggen zy ick zeyde generael, of in een volgeselschap, of in presentie, van die en die, ick hebbe die faute en wenste dat ikse niet en hadde, wel om een lief dingen, en vervolgde, ick wenste wel dat my Imant, den dienst wilde doen of dede, van my te waerschouwen, eer ick de faute beging dat is als zy saegen dat ick op wege was om te doen, anders niet, want ten is soo plesierig niet, om quaet te dinken, voor dieder een afkeer van heeft, daerom wilde ick hebben datse my op den rechten tijd waerschouden, dat is als zy sien dat ick op weg ben, om die te begaen, daerop zeyden eenige dat sou wel moeten hitten, of passen, of men sou daer toe wel behooren altijd by u te zijn, en te vraegen als gy ergens naer toe ginck, waer gy naer toe wilde en dan sout gy dat al moeten willen seggen, ik zeyde daerop dat sou ick niet alleen wel willen maer geeren doen, en wat het ander belancht hoe licht of mackelijck was dat niet te doen voor mijn Vrouw die moet doch altijd in Huys wesen om de Kinders, of voor den gaende, en komenden Man, of voor die Persoonen die altijd met my wercken, of waeren, waer het zy die my dien dienst doen wilde, die kan hem soo mackelijck doen als de hant op het Hooft kan gelecht worden van veel Menschen, want als zy geen gelegentheyt hadden om by my te wesen, soo souden zy het andere belasten tussen vier Oogen seggende mijn vrient of vriendin heeft die faute aengewent door dese of gene oorsaeke die ick om reden niet wel seggen mach, en hy heeft vriendelijck op my versocht dat ik hem daer voor waerschouwen sou, en ick hebbe nu belet gekregen soo dat ick by hem of haer niet blijven kan,

daerom versoeck ick vriendelijck dat gy die post voor my eens belieft waer te nemen, ick belove u dat ick u oock dienst sal doen als ick kan &c., wien sou haer of hem dat weygeren die eerelijck van Herten was by sonder als zy daer by dede tussen vier Oogen, soo zy sou verpligt wesen te doen, om seker te gaen want wast een eerelijck Persoon hy en sou daer niet konnen door geaffronteert of misnoegt wesen, om dat hy weet dat die dingen seker moeten gaen, en dat men het eerelijck Hert of de seker eerelijckheyt van buyten niet sien kan, seggen 't is wel dat gy my dat by dese gelegentheyt secht, of 't is goet dat ick dat weet, ick sal die Persoonen daer elck in 't by sonder eens over aen spreecken, en vraegen of zy niet en weten dat zy dat van Naetuer verplicht zijn uyt hun eijgen beweging te doen, dan of zy niet en wensten dat hun Imant dien dienst sou doen, dan of zy het niet quaelijck nemen souden, als hun Imant dese Vrientschap weijgerden, &c. En wat u belangt weest te vrede of gerust, ik sal daer sorg voor dragen, kan ik het selfs niet doen ick sal een ander stellen die het voor my doet, seggen, die ten hoeft niet dat gy die moeite neemt, seggen het hoeft wel, want het is mijn schuldige-plicht en vervolgen, gy spreekt quaelijck, of vraegen kont gy niet sien dat gy daer qualijck spreeckt, seggen zy Neen, vraegen is't niet nootsakelijck dat het geschiet, voor eerst om u contentement ten tweeden om die ergernissen te voor komen, antwoorden zy Ia, en vervolgen, ik verspreek my selven, ick ick wil, seggen ick ben verobliegeert of verplicht voor u beleeftheijt of voor den dienst die gy my doet en aenbied, vraegen aen wien, seggen, zy aen u, seggen, gy hebt abuijs, gy zijt verplicht dat is waer, maer t'is aen die my hier toe verplicht heeft, seggen zy, ick bekenne schult of alleen ick bekenne dat het is soo als gy secht, vraegden wat reden, seggen zy, om dat gy welsout konnen in stee van dat mijn foute openbaer gaen uijtroepen soo dat ick'er sou konnen om gestraft worden, van onbescheijden of onredelijck Volk eer ik eens wist dat ik misdaen had, en dat ick mijn foute uijt de straffe of uijt hun verwijt alleen kende, en als ick die daerop quam te laeten al en wast daer-

om niet, maer uyt Liefde van de deugt dat zy dan souden konnen seggen, hy of zy laet het daerom om dat wy hem soo gescholden hebben, of om dat wy het hem achter aen geroepen hebben, en dat het Graeuw daer op seyden, siet daer gaet hy of zy daer die van gesprooken hebben, &c. en dat zy soo gelegentheyd souden hebben, om altijt van mijn Fauten te spreecken, eerst van die Faute die ick onbedacht of onwetende gedaen hebbe, en dan die ick onvermijdelijck gedaen hebbe, dat is dien scheyn des quaets die ick niet en sou konnen weg nemen, door dat ick hun niet en sou konnen doen sien, dat ick dat om hun niet en liet, en al kon ick het haer doen sien, die in de Plaets woonden daer ick mijn selven onthielt, of die Faute begaen hadde soo en sou ick het die niet konnen doen sien, die verre van die Plaets woonden, en op dien tijt binnen geweest hadden, doen dit verhandelt wiert dienvolgens dat ick al mijn leven sou moeten straffe draegen, en dat noch erger om verdraegen is, voor een eerelijck Persoon tot een ergernisse dienen, en te moeten hooren van dese en gene slechte Personagien die doet het oock wel, of die heeft het oock wel gedaen, dan en ben ick maer soo slecht als hy, of is hy nu beter dat mach of kan wesen, maer ten heeft niet langh geduert, laet ick oock soo out zijn, ick sal licht beter zijn als hy, of dat ick soo een Persoon geweest was, ick en sou die Faute mijn leven niet begaen hebben, &c. Siet men dat die dat segt in tooren onsteeckt: vraegen is u dat wel wedervaeren? segt hij Ia meer als genoeg tot mijn leet-wesen: vraegen zij hebt gy daer niet van gehoort? antwoorden Ia of Neen soo als het is, en seggen maer ick sou 't geeren van u hooren, om zijn Moet te doen koelen, segt hy 't is my over een tijt gebeurt van een Persoon, secht gy mocht hem wel noemen, want wy zijn hier alleen, noemt hy dien, segt vervolgt soo 't u belieft, ick sal daer dan eens by gaen, en doen, en als dien dan secht wat raeckt het u, of wat gaet u mijn doen aen seggen, het raeckt my soo veel dat ick het my aentreck, en al en bestont dien Persoon my van Huyt of van Hayr, soo mach ick het voor hem opnemen, veel meer als hy my soo veel bestaet, dat zijn ee-

re, of schande de mijne is, en weet gy daer wat op te seggen spreeckt, gaen zy daer op seggen sonder een woort te spreecken, of met te seggen gy raest of droomt loove ick, of schelden zy wacker, soo kan men sien wien men voor heeft, en dan by dien Persoon gaen, en seggen als't u meer voor komt, en stoort u niet siet wien het secht, dat is my gebeurt van dien Persoon, op dese aenspraek dede hy sulk een Mont open, als of hy my sou verslonden hebben, als ick hem by een naem noemde, die sulcken Volck ondertussen gegeven wort, waer aen ick hem noch te beter leerde kennen, want een eerelijk Persoon en sal met eenen so niet uytvaeren al kreeg hy al een verkeerde Naem, maer hy sal seggen ick en heet soo niet, en dat is den Naem van soo een Persoon, seyde men het dan noch soo mocht hy eens zijn aenschyn vertrecken dat was al, seyde men het dan noch eens, hy mocht vraegen wat seggen is dat met een vinnigheijt maer niet schelden, al seyde men het hondert-mael want naer de derde vermaening sou hy het sich niet aen trecken, denckende dien Persoon en is niet wijs, of hy doet het om my te quellen of quaet te maecken, of in tooren te doen ontsteeken, maer ick sal wel wijser zijn, als my te laeten quaet maecken, van soo een Persoon, is 't een Oude die sal vervolgen, die verre onder mijn quaeliteyt of weerdigheyt is, soo verre als ick sien kan aen het uyterlijck aensien, het mag een Kint wesen van goeden Huyse, maer 't is even wel maer een Kint en ick een Vrouw of ten is maer een Dochter en ick een Ouden Man, wat het ander belangt is in visible of in questi, dienvolgens of Imant sich tot tooren laet vervoeren, door zijn minder die doet quaelinck, maer die schelt die doet noch erger, maer men mach Imant wel een slechten Naem geven, als hy het slecht maeckt die op zijn Wercken past buyten tooren, om te toonen dat men hun kent voor diese zijn, op dat zy geen moeyte meer en doen, om ons te komen quellen tot hun voor deel.

Het onderscheyt dat'er is tussen de eerelijcke en oneerelijcke of boose en goede in dit geval schilt maer soo veel, de eerelijcke zijn tot dat recht traeg, en de oneerelijke tot dat rechtveerdig; oock doen 't de eerelijcke armelijck soo

als of het over hun Hert niet en kon, Imant een quaeden Naem te geven, daerom als 't wesen moet soo hebben zy noch liever dat het een ander voor haer doet en noch liever in haer absentie als presentie, daer-en-tegen de oneerelijcke doen 't soo rijckelijck als of zy daer van overvloeiden, en niet liever en deden, daerom willen zy niet dat het andere voor haer doen, en nemen het daerom seer quaelijck als 't Imant voor haer doet, seggende isser wat te straffen of te bestraffen dat sal ick wel doen, want ick bender toe gestelt, segt dan een Dochter of Meyt of Buerin ik doe't om u te helpen, of van die moeyte te ontlasten ten mach haer niet verschoonen, al seyde zy daer by mocht gy niet lijden, dat gij de voordeelen trekt en een ander het Werk doet, zy seggen neen ick hebbe daer mijn Pleysier in, secht die is 't dan soo Pleysierig met de Roede of placke te spelen, zy seggen Ia voor die het daer in heeft, secht die ick en hebt daer niet in of ick en sou 't om geen Pleysier doen, maer om dat ick sien dat gy het alleen te quaet hebt, of dat de stoute Kinders u boven het Hooft wassen, of u niet en ontsien, of geen quaet om u en laeten, maer met u de guig staen en steken, seggende praet of prevelt gy wat, wy sullen wat anders doen &c. te vergeefs zij seggen laet dat op my bestaen, als ick hulp van doene hebbe, dan sal ick u wel roepen: seggen dan de Vrouw-lieden ick sou seggen als 't my voor quam van rijcke en dat my de Kinders overlast aen deden, of gy het in der eeuwigheyd niet en dedet, sou ick dat moeten lijden, ick meyn neen, en dat gy het mackelijk soud konnen aerden als gy niet anders te doen hebt als op u Stoeltje wat te prevelen, voor u selven of voor den gaenden en komenden Man, en dat gy daer voor tot onder u Stoeltje gedient wiert so gy doet, en dat de Kinders het al op hun tuiten naemen dat'er is, en my in een ander temteerden als de Drommel Iob, en wy souden dat al moeten lijden, en niet mogen seggen, quaed doet gy; waer staet dat geschreven? en of 't stond geschreven, ick sou seggen ick bekackten u liever eens, en vaegde my aen dat schrift, soo segd zy ghy soud gelijck hebben: en vervolgd, maer wat dunckt u, doen de Predikanten oock niet soo? ant-

woorden zy Ia: soo vraegd zy, zijn 't dan wel eerelijcke Lieden? en vervolgd, zijn zy het niet daer de Ouders dat van leeren, of is dat niet de practijck der Vroome, of soo-genaemde Fijnne, zijn die niet soo veerdig tot dat Recht, datse dickwils eer straffen eer zy misdaed sien, daer zy sich Meester kennen, dat is, by de kleijne Kinders valt een Kind door ongeluck of onvoorsienigheyd loopen zy niet toe, en schoppen zy het niet met den voet, en klappen zy het niet met de Hand: laet het een Glas of Pot, of Pan, of Kan, &c. vallen, doen zy niet desgelijcks: laeten zy hun handelen onvoorsiens, of by geval op het haere, of op hun Aenschijn vallen, doen zy niet ad Idem: laeten zy een Woord dat hun niet naer den sin is, uyt den Mond vallen, doen zy niet desgelijcks? antwoorden zy Ia: soo vervolgd zy, doen de Recht traege die van dat Volck goddeloos genaemd worden, niet contraerie, laet ons eens sien hoe een eerelijcke Moeder doet.

Laet een Kint eens Iets vallen die kijckt daer op met een effen aenschijn, siet zij dat het Kint daer door altereert en bedroeft wort, soo secht zij kom hier mijn kint daer en is niet aen gelegen Vaeder of Moeder sal ander maecken, en troostet door een kus om te toonen dat zy daer njet quaet op en is, maer siet zy dat het niet en altereert, en t' is soo Ionck dat zy weet dat het niet veynsen kan, soo laet zy het ongemerckt henen gaen, (dat men sou seggen dan sullen zy het meer doen, en niet weten dat het quaet is, dat en is niet want dat leert de Natuer selfs, en daer die dat niet en doet daer doen 't de andere Kinders, die dese kennis van de Natuer hebben dat leert de daegelijcks ervarentheyt, en als die hun les vergeten door het spel, soo doet dese of gene eerelijcke Personagie, hun daer wel eens om dencken, door te seggen siet eens wat u Susjen of u Broertje of Speelnootje doet, daerop lopen zij wel met sulcke een beslag toe datse de andere vervaeren, en seggen sout gy dat doen het sou op ons wel geweten worden, of wy souden daer over gestraft worden, van u of onsen Vaeder of Moeder, al seyden wy ick en hebt niet gedaen, zij souden seggen gy mocht laeten haer

dat te geven, seyden wy zy hebben 't gelangt, zy souden seggen gy mogt het gelegt hebben daer zy niet by en kon, en zij souden gelijck hebben, want soo doende mogten wy al ons Goet ruineeren, en seggen het Kint heeft het gedaen, en het en sou sich niet konnen verantwoorden, of wy souden het konnen heeten liegen,) valt het selfs zij loopt veerdig toe en neemt het vlijtig op, en verbint zijne Wonden die zy ondertussen bespringt met Traenen van medoogen, eer zy eens denckt of het misdaen heeft, zy secht wel by sich selven Lieven-heer hoe komt dat, of wien doet mijn Kint vallen of mijn Kint hoe valt gy so, of hoe loopt gy so onversichtig, en siet ondertussen rontom of zy geen ander oorsaeck en siet, en siet zy een soo doet zy die veerdig weg, en bestraft die die daer gebragt heeft en troost het Kint, soo die ten opsigt van hem onvermijdelijck is geweest, door dat het daer niet voor gewaerschout is, of heeft konnen mijden door zijn teerderheyt of Ionckheyt anders secht zy laet u dat leeren in het toekomende voorsichtiger wesen.

Doet het voor de tweede-mael soo vraegt zy met een effen aenschyn, en stijve woorden, wat is dat te seggen, siet zy die selve teyckens zy en kust het soo wacker niet, maer segt ick en ben daer niet mede te vrede begint het daer op te schreijen so segt zy kom kust my peys en doet het niet meer, doet het de derde-mael soo vraegt zy weder wat is dat te seggen met een harde stem, doet het als vooren zy secht ad Idem, verheft het dan zijn stem zy vraegt sult gy het dan niet meer doen, en vervolgt, soo gy het meer doet ick sal u laeten schreijen en henen gaen, en laet haer weder pays kussen, doet het dan noch eens zy gaet wat uyt zijn gesigt merckt zy dat het hopeloos worden sou, soo komt zy weder en segt doet het dan niet meer, of gy en siet my niet meer, doet het dan noch eens, zy doet het weg brengen, van een eerelijcke of deugdsaeme Dochter of Meyt of Vrouw, en laet sich niet bewegen door hem om by te komen, maer als zy merckt dat het disperaet worden sou, soo laet zy haer aenschyn eens sien, door Iets aen de oppasser te vraegen, of te seggen is die dan soo wijs dat zy voor hem spreeckt, soo laetse

sich door haer bewegen doet het dan noch eens, soo doet zy ad Idem, en laet sich dan niet bewegen als op burg van die oppasser die maeckt dan condicie met hem, seggende soo gy het meer doet soo en wil ick voor u niet spreken, en vervolgt, met hem het gevolg van dien aen te toonen, doet het dan noch eens soo staet die een tijt lanck in beraet wat zy doen sal, smeekt het haer, zy laet sich bewegen, en neemt het op haer perijkel in, buyten de Ouders gesigt en hout het aen een kant, en verbiet hem scherp te kicken of te micken of te kroejen, of te moejen, onder pene van soo het gewelt maeckt, van te sullen buyten set worden, en zy geeft het Traenen-brood dat is den overschot van zijn Ouders Taefel, en segt siet nu moet gy met den overschot gedoen, die een ander niet en wilt daer gy plagt al te hebben dat gy wensen kont, en van het gene gy liefsts hadt, dat is het Fruyt daer en hebt gy nu niet van, want dat en word voor geen overschot van Taefel gedraegen, begint het daerom op een nieuw te schreyen, zy segt hier en is met schreyen niet te winnen maer te verliesen, daerom wilt gy wel geraeden wesen, hout kort op, of ick sette u soo buyten, want ick en wil my om geen schreyende Kinders in prijckel stellen, voor eerst om weg gejaegen te worden van u Ouders, ten tweeden om voor een Beulin aengemerckt te worden, want de Lieden die dat hoorden souden dencken dat ick u groot ongelijck dede, maer gy hebt daer soo een leelijcke mannier van als Imant maer Iets en segt soo schreyt gy ten eersten, daer kont gy Imant soo quaet mede maecken dat zy doen souden, datse anders niet dencken souden, en wat denckt gy daer mede uyt te winnen ik wenste dat gy my dat eens seyde.

Segt het, om dat zy my dan los laeten souden, uyt vreese dat het Imant hooren sou, en hun dan beschamen door te vraegen, waerom doet ghy het Kind overlast? seyden zy wy en doen 't niet, zy souden seggen ick en gelooft niet, want soo gy het geen overlast en dede ten sou soo niet schreyen, &c. soo vraegt zy wien heeft u dat gesegt of dat konstjen geleert, wilt het die niet noemen, soo secht zy gy zijt een stout Kint of stoute Schelm, dat hoore ick wel die u Ouders maer en soeckt te beschae-

men of tot schant te maecken en stoot hem te deuren nyt, en waerschout de Ouders, maer noemt het die soo verbiet zy hem daer meer by te komen en secht soo gy daer meer by komt en ick kommer achter ick en sal mijn leven niet een woort voor u spreecken, en ick sal 't u Ouders seggen, oock op dat die daer op passen, segt het hy lieve doet dat niet, zy vraegt waerom swijgt het stil, so vernieuwt zy de vraeg, en vervolgt, hoe naer hebben u Ouders u dat oock verboden, swijgt het noch al stil, soo vervolgt, zy Ia bent gy soo een hadde ick dat geweten ick meyn dat ick mijn Hooft met u niet en sou gebroken hebben, maer past nu op wilt gy wel doen want soo gy maer eens het minste misdoet, soo sal ick u buyten setten, gy mocht dan naer die toe gaen, en sien hoe gy daer slaegen sult, daer sult gy voor vast alle daegen slaegen krijgen en half u bekomst te Eeten, en dickwils by de Ooren getrocken worden, en by de Beenen of Voeten opgehangen en lustig gegeeselt worden als gy niet naer haer sin en deet, en dat is al moeyelyck te doen, want zy en weten dickwils selfs niet wat zy willen of wat hun sin is, en zy willen dat het een ander weet, en die gaense daerom slaen al eer zy die eens uytgedrukt hebben, laet staen tijd gegeven, om die te doen, soo haestig of gereed is dat Volck om te slaen, staet u dat aen gy kont'er by gaen of daer naer maecken dan sal mender u by senden gy en hoeft niet te denken dat ik of u Ouders dat Volck ontsien sullen om u, u willeken te geven al schreydet gy noch soo veel, maer in tegendeel nu wy dat weten soo haest als gy begint te schreyen soo sullen wy u wacker buyten setten en sluyten de deure toe, en gaen naer binnen daer wy het niet en hooren, dan konnen de Lieden die voor by gaen dencken dat gy een ander toe hoort, en of die dan wat seyden zy en souden niet gelooft worden van die haer kend, en andere souden dencken t' is niet apparent, of wien weet of die geen quaede Vrienden van dat Volck zijn, en daerom sulcke een Tael voeren, en quaemen zy by ons om de reden te vraegen, seggende voor eerst weet gy wel dat u Kint daer staet en schreyt wy souden die Lieden den uytleg doen, en waeren zy eerelijck zy souden seg-

gen t' is wel gedaen en waeren zy oneerelijck, zy mochten wat anders seggen wy souden seggen hoe naer zijt gy oock van dat Volck, of seggen gaet wandelt gy aen u praet is ons niet gelegen, en klappen de deur voor haer neus toe, seggende neemtet gy mede staet het u aen en doet gy beter, en als die u mede naemen dan sout gy soo slaegen als ick daer gesechd hebbe, voor eerst sout gy braef moeten Wercken, als gy u Taeck niet en hadt, dan braef Slaegen in ste van Eeten, en zy souden u wel sulke groote Staecken of Pijlen setten, dat gy die niet en sout konnen bereyken al vrocht gy noch so wacker? en al kont gy die noch eens doen, dat sou by geluck wesen, dat gy een groote moed hebben soud, om 't een of 't ander kleinigheytje te winnen, dat sy u te winnen setten souden, omte sien wat gy op't uyterste doen kund, om u dan so een pijl te setten en te konnen met waerheyd of scheyn des selfs seggen dat gy het doen kund, segt het Kint Lieve-heer vint men sulcke Menschen zy segt Ia, en dat onder de Fijne of Vrome of Devote, en vervolgt meest alle Schoolmeesters en Schoolvrouwen zijn soo die Arm of verlaetene Kinders op houden, soo als of wy u nu mede verlieten, die souden u quansuys uyt caeritate of Liefde in nemen maer het sou om sulcke een Liefde wesen &c.

Maer segt het ick en weet niet, soo vraegt zy weet gy niet waerom dat gy schreijt, secht het Ia, 't is om dat ick dat al verloren hebbe, soo vraecht zy ist anders niet, en waerom secht gy dat gy het niet en weet, wat hoeft gy daerom te liegen, secht het ick verspreeck my selven, soo secht zy dat en moest gy niet doen, maer op u woorden letten en vervolgt dat gy een ander voor hadt die en sou u dat niet eerst vraegen, maer u een slag voor u Hooft geven dat gy achter over rolde, en dan vraegen waerom liegje? of seggen dat is voor u seggen denckter om, of dat sal u daer doen om dencken, andere niet seggen en dat doen, dienvolgens soo het u van een ander dan niet gesegt, en wiert en selfs niet uyt en vont dat op, daer al u leven slaegen sout konnen om krijgen, daerom let op u woorden wilt gy wel geraeden wesen, want wy en leven niet altijt, en als wy Doodt waeren en gy en hadt geen Goed om van te bestaen, soud gy apaerent by sulke een

Volck moeten gaen wonen, daerom waerschouw ick u in tijts, gy secht daerom dat ick dat Goet verloren hebbe, dat en moest gy oock al niet seggen, of dat en sou u oock niet wel afgenomen worden, maer moest seggen, om dat ick mijn Ouders goetheydt verloren heb, want door hun goetheyd hebt gy alle die dingen genoten, en met die hebt gy dat al verloren, soo kont gy oock seggen als gy by dat Volck moet zijn, daer ick hoop dat onse Lievenheer u voor bewaeren sal, als zy u vraegen waerom bent gy bedroeft, of waerom schreyt gy als zy u lustig wat afgerost of geslaegen hadden, (want ten gaet daer niet als hier,) dat mocht gy wel dencken, die slaen de Kinders eerst lustig af, en dan vraegen zy waerom schreyt gy, antwoorden die om dat gy my soo seer gedaen hebt, soo seggen zy ist anders niet, als wy u maer seer gedaen hebben, dan magt geen quaet al krijgt gy noch wat om dat on het noch voelen sout, en daer dan dies te langer om dencken, en beginnen op een nieuw te slaen, en dat met koelen Bloede, waer door zy soo lang konnen slaen tot dat hun Armen moede worden, daer zy het voor eerst niet en hebben konnen doen, door dat hun tooren soo lanch niet en deurde, en dan konnen zy noch wel d'een of d'ander tot hulp roepen en seggen komt slaet gy nu wat, ick ben al moede, ick kan mijn armen niet meer op lichten, en ter wijle ick'er nu aen ben, sou ick hem of haer geeren soo veel geven dat zy het niet licht en vergat, seggen die het heeft genoeg op een ander tijt oock wat, zy seggen neen, of ten heeft niet genoeg het moet eerst soo veel hebben dat het Bloed daer langs loopt, anders vergeten zy het te licht, willen die daer niet aen, ter wijle dat gepraet wort soo gaet de moedigheyt wat over, en dan vallen zy weder aen met een nieuwe Fuerie, seggende nu sult gy eens soo veel van mijn krijgen, om dat die dat gesecht heeft, naemelijck dat gy genoech had, want hier door geeft zy te kennen dat ick onreedelijck ben, door dat ick u meer slaegen wil geven als gy verdient hebt, daerom als ick den Naem moet hebben soo wil ick oock de daet hebben &c. Daerom als gy by sulcke zijt, of in sulke Handen raeckt soo moet gy op de eerste vraech van waer-

om schreijt gy, seggen, om dat ick u vertoorent hebbe, en dat kont gy in waerheijt seggen al is't om de slaegen want die zijn seker gevolgen van hun tooren.

Maer secht het Kint ick schreije, om dat ick by mijn Ouders niet komen mag, soo secht zy dat is reden om bedroeft te zyn dat bekenne ick, want zy zynt wel weerdich, en vervolcht, met hun weerdicheden op te tellen, seggende, voor Eerst zijnse soo goet als Imant ter Werelt wesen kan als't soo is: ten Tweeden soo Vriendelijk: ten Derden soo discreet of graecieus &c. Siet zij dat het Kint een wel gevallen daer in heeft, soo vervolcht zy, hebt goede moet ick hebbe noch hoope, vraecht het waerom, zy secht, om dat my dunckt dat gy geeren u Ouders lof hoort, secht het daerop Ia, met een ontsluijcking en versegeling, dat is de dingen, of Ia Bloet sou ick dat niet doen dan was ick een Beest maer geen Mensch of den ondanckbaersten die leeft dat ick geen lof sou konnen hooren van die my soo veel Goedt gedaen hebben, of noijt geen Quaet, en vervolcht ick souder mijn Leven voor laeten, soo ick anders hoorde al wast noch soo, soo vraecht zy wel eens hoe soud gy my mede kaeppotten als ick'er quaelijck van spraeck niet tegenstaende ick u soo veel Goet gedaen hebbe, antwoort het daerop Ia, of dat en sou my niet schillen als 't daerop aen quam wien het dede, soo secht zy, soo ick meijnde dat ick sou genaede gevonden hebben uijt conciederatie van het geene ick voor u gedaen hebbe en breijt dat wel eens uijt om hem te beproeven, en vraegt voor het leste wel als ick u om genaede bad of een quartier versocht om my tot de Dood te bereijden, soud ghy het my niet geven, secht het slecht genoech, om dat ick sou dencken dat voor u geen vergeving sou zijn al dacht, ghy noch soo lanch, om dat ghy met op set, tegen u beter wete soud moeten doen als gy dat dede, so prijst zy zijn Hert, seggende, Heere moet u Herte hebben, gy spreek als een Eerelijck Man, en vervolcht om dat ick dat van u gehoort en gesien hebbe, soo sal ik nog een Goedt Woort voor u doen als het pas geeft, secht, het dan heij lieve brengt het te pas gaet eens by my mijn

Moeder die en sal't niet quaelijck nemen dat gy nog eens voor my spreeckt soo, secht zy dat denck ick oock en sou doen als ik wist dat gy noyt meer misdoen sout, segt het dat mocht gy wel voor seeker houden, soo secht zy ik kan ligt eens probeeren, maer dan moet gy u voor vast inbeelden dat de leste reijs wesen sal, secht, het voor vast soo gaet zy naer de Moeder toe, en secht, haer al dat zy van hem gehoort en gesien heeft, heeft hy sich onberispelijck gedraegen, soo secht zy, in al dien tijt dat het by my geweest heeft, en heeft het niet een overtollige Woort gesproocken, ten Goeden noch ten Quaeden, noch noijt gesecht, quaet doet gy, dat ghy soud seggen, gy en hebt misschien geen quaet in zijn tegenwoordicheijt gedaen hoe sou hy het dan konnen, seggen, dat gebeurt evenwel meer, als Imant in lijden is, of het Hooft niet wel en staet dat zy meijnen quaet te sien daer geen en is, dienvolgens, die dat niet en doen die toonen, seer lijtsaem te wesen, ten anderen ick, en segge, niet dat hy mijn foute niet aengetoont heeft maer geen quaet genoemt, en al seyde ick dat, ik weet wel dat gy dat niet prijsen sout, maer in tegendeel seggen, dat en zijn die beste Menschen niet, die Imans Faute sien en niet aen en toonen, ten anderen soud gy seggen, dat is apparent de oorsaecke waerom gy nu soo loffelijek van hem spreeckt, want dat is een gemeen gebreck onder de slechte Lieden, dat zy geen quaet en konnen sien, in die haer prijst of eenig goet doe, of die hun Fauten over het Hooft sien, maer weet Vrouw, of Moeder, of Buervrouw, dat ick van dat Volck niet en ben, maer in tegen-deel, die voor mijn Vijanden houde die dat doen, daer-en-tegen voor mijn Vrienden die my mijn Fauten aen wijsen, en dat Poynt is daer ik u kint bysonder om beminne, naemelijck, om dat het die deucht heeft, dat het my geduerich mijn Fauten aen wijst, en by sonder nu gedaen heeft terwijle het nu by geweest is, en dat met sulcke een soetigheyt, dat men daer liever by wesen sou, als op een Bruyloft van een deel Ionge wulpen, vraecht de Moeder hoe? zy secht voor eerst noemt hy my by mijn Naem, en vraegt dan weet gy wel dat gy dat niet doen Mocht, of dat dat u

niet wel en staet, of dat dat so niet gesprooken wort, maer dat men daer soo van spreeckt en soo om doet, antwoorde ick dan neen, soo vraecht hy Belieft u, of wilt ghy hooren hoe het moet gedaen worden om gepresen te zijn, of hoe het die en die Lieden doen of hebben willen, segge ick Ia, hy toont het my aen, en segt dan Ianneken of Susjen, gy en mocht dat nu op mijn woord niet doen, om dat ick het soo slecht gemaeckt hebbe, maer moet nu eerst op die Lieden letten die ick u genoemt hebbe, en als gy bevint dat zy doen soo als ick u gesegt hebbe, dan en moet gy het niet doen, of gy moet de reden waerom zy dat doen weten, en die moet gy dan goet vinden, en dan geeft hy my de soetste reden die men bedencken kan, naer mijn verstant of kennis, segt de Moeder daerop, dat zijn al goede dingen, maer dat en geeft maer te kennen, die goede kennis die by hem legt, en dat hy u die nu geopenbaert heeft, kan wesen om u te conplayseeren of te behaegen, om dat hy weet dat gy daer mede gedient zijt, soo segt zy dat kan wesen, en ick sou dencken dat het was als ick geen preuven meer en hadt, maet hy is daer by soo vlijtig en beleeft, als hy maer en siet dat ick ergens naer kijck, 't is met eenen Susjen kan ick u daer dienst mede doen, met de meeste beleeftheyt en vriendelijckheyt van de Werelt, segt daer op de Moeder dat is noch al het selve, daer en toont hy maer zijn Natuerelijcke bequaemheyt, en dat hy u die vertoont kan wesen om u gunst te behouden, so secht zy weder dat sou ick dencken soo te wesen, soo hy voor mijn maer alleen soo en was, maer hy is soo tegen andere Menschen al ist dat ick daer niet by en ben, segt daer op de Moeder dat gaet verder, maer hoe heeft hy sig alleen, dat is te seggen alsser niemant by of omtrent is, zy antwoort Ia dat sou ick noch schier vergeten hebben, of 't is goet dat gy my dat in gedachte brengt, alleen is hy als een Lam soo stil, ick hebber mijn Werk van gemaekt om daer op te merken, maer hy is soo als ick segge, ick en hebbe hem noch noyt geen woort tot u nadeel hooren spreeken, al was't dat hy alleen was, maer in tegen-deel als hy zijn wedervaeren by sig selven erhaelde, soo was de soma altijt, ick hebbe onge-

lijk, segt dan de Moeder dat kan hy wel doen, om dat hy denckt beluystert te worden, soo secht zy daer van kan ick niet seggen zijn meyning is voor my verborgen, die buyten zijn uyterlijck gelaet is, en vervolgt ick kan u dat wel seggen soo dien Persoon niet oprecht en is, dat ick geen oprechte en kenne, secht de Moeder dat kan wel waer wesen maer gy en hebt licht niet veel gehoort of veel gesien, ten is niet al Gout dat'er blinckt, want het Vergift blinckt oock, dat kunt gy sien aen het gekruyp der Slacke en aen de Huyd van de Serpenten of de Slangen hoe vergiftiger die zijn hoe meer dat die blincken, zy segt soo ist, of ick en hebbe de grootste ervaerentheyt niet daerom sou ick het niet geeren op my nemen, hoe veel Preuven ick sien, vreesende of ick noch mocht bedrogen wesen en dat'er mijn welvaert aen hangt, want als ick dat dede en ten viel niet wel uyt, dat ick niet en hoop gy sout dencken konnen dat het aen my schorte, en dat ick u maer en socht te quellen of tot schant te maecken hoe wel dit mijn Oog-merck niet en is, dat weet onse Lieve-heer maer gy evenwel niet, daerom alle quaet is te vreesen, bysonder daer men het eens van gekreegen heeft, dat weet ick oock wel daerom sou ick het u selfs niet raeden op mijn woort te doen, om dat ick weet dat gy dan noyt geen geruste contientie sout hebben, maer altijt dencken wat had ick haer te gelooven, ick wist dat het soo eene was niet tegenstaende, dat ick onnosel daer in was, want ick en kan maer spreecken volgens mijn beste kennisse, en valt het dan qualijck uyt, het kan my so leetwesen als u, en u even wel niet gerust stellen om dat gy dat niet en weet, maer als ick in u plaets was, dan wilde ick het avontueren, denckende wilt het dan niet wesen ick blijve de selve, en dan sal ick maer dies te geruster zijn, om dat ick weet dat hy nu zijn volle kennis heeft, secht de Moeder ick durf schaers soo vraegt zy waerom, antwoort die om het groot bedrog dat'er om gaet, soo segt zy wel laeter noch en noch soo veel om gaen, 't waer Iammer dat het al Bedriegers waeren, en vervolg, Vrouw of Moeder of Buer vrouw hoe kont gy soo wesen, of soo u Kint vergeten, antwoort de Moeder mac-

kelijck of wel soo vraecht zy hoe kan dat wesen, segt die dat dat niet wesen kon, soo waeren wy der ongeluckig aen, als wy sulcke Kinders hadden die souden ons konnen al ons pleysier benemen, en soo veel verdriet geven, als men bedencken kan, veel erger als de oneerelijcke die alle Daeg kijven en vechten met de Kinders want als die op haer beurte boven raecken soo zijn zy vernoegt, en vervolgt, ik durf seggen dat het een seeker bewijs is dat de Ouders niet wel met de Kinders geleeft en hebben, als zy hun Hert daer niet aftrecken konnen, als zy in 't quaet volharden, zy secht dat kan ick toe stemmen, om dat ick dickwils gesien hebbe dat boose Moers of Quade Sottinnen die de Kinders daegelijcks smijten of slaen soo Sot achter de Kinders liepen als zy het in 't wilde staecken, daer andere seggen laet hem gaen in Godts Naem, ick en kander niet meer aen doen, daer tieren en raesen die als of zy uytsinnig wierden, en seggen Ia men meynt dickwils dat men al wel doet, om dat de geestelijcke seggen dat men de Kinders kastijden moet, en men doet quaelijck, en dat doet hun apparent de contiencie seggen of zy seggen wilde als zy weg zijn, soo en konnen zy ons berouw niet sien, dienvolgens niet vergeven al was 't dat wy kennisse van ons quaet kregen voor onse Dood, en vervolgt 't is soo lang genoeg gepraet dien bloed verlangt seecker naer de uytkomst, ick bidde of versoeck vriendelijck spreeckter u Man eens over, segt de Moeder ick sal eens sien, zy segt neen dat is niet gesegt gy moest het beloven of vast seggen, of ick en sal u niet los laeten, secht de Moeder ick sal doen, soo vraegt zy wat, antwoort zy mijn man daer van spreeken zy segt van dat Kint dat ick by my hebbe oock, segt die Ia, so gaet zy met vreugde hem dat aen seggen, en gaet dan op de uytkomst wachten, en als zy het Ia woort krijgt soo brengt zy hem binnen, en draegt hy sich voort wel soo en spreecken de Ouders noyt meer van het voorleden, en bewijsen hem soo veel vrientschap als haer andere Kinders behalven dat hy dan voor den Iongsten of den lest geborenen aengemerckt wort, soo dat de andere al voor hem zijn in voor recht, of de eere en vrientschap voor hem genie-

ten, tot dien eynde rechten zy wel een Maeltyd aen, waerop zy de Vrienden nooden en seggen dat zy een nieuwen Sone of Dochter gekregen hebben, en die worden beyde veel geluck gewenst, en de Kinders wort het Banket gegeven en gesegt Broertje of Susjen lust of mach dat noch niet, en ten wort hem oock noch niet gegeven, om dat het Hert niet overloopen sou, of 't en waer een kleyn-beetje, en soo allingkens meer, tot dat het aen de soetigheyt op een nieuw gewent is, dan sal Broertjen of Susjen wel eens helder op schreyen van blijtschap als 't herenst is in ste van veel te Eeten, van die Maeltyd, Ia soo dat men hem wel eens sal moeten te Bedt, helpen om wat te slaepen, soo als men de nieuw gebooren Kinderkens doet, op het Kinder-mael, soo sal de Moeder gelegentheyd hebben, om haer eerste Liefde te vernieuwen of op een nieuw te toonen, in presentie van al dat daer is, soo het Kint wat te veel schreyt naer haer sin of genegentheyt, zy salder al eens onlustig van woorden Ia qualijck tot beswijckens toe, als zy het niet paysen kan, dan sal den Vaeder al eens moeten het Kind aen doen, om de Moeder te troosten, niet tegenstaende het tegen zijn gewoonte is, Kinders op te nemen of aen te trecken, soo als 't oock geen eerelijck Man betaemt, als by sulcke een gelegentheyt te doen, door dat zijn heele gesag daer aen hangt, daerom sal hy sig dat wel wachten te doen, daer andere Kinder by zijn al soude hy het Kint en de Moeder beyde verliesen, want hy en sou dan noyt geen rust hebben, de Kinders souden gestaedig aen komen Vaederken-lieve hey neemt my oock eens op u schootje en kust my eens, &c. Seyde hy daer tegen zy souden seggen gy hebt het Broertje of Susjen wel gedaen, en ben ick niet soo goet als hy, hy heeft noch al stoudt geweest en ick niet, en als gy my dat niet doen wilt dan sal ick oock stout gaen wesen, om dat gy my dat oock doen sout, en soo gy het dan niet en doet sal ick seggen dat gy een stueren of boosen Vaeder zijt &c. Dat zijn de Natuerelijcke gevolgen van soo een actie, daerom al en seggen en doen zy dat niet, soo legd daer evenwel de schult voor den Vaeders rekening, om dat het door zijn wijs beleyt niet verhindert en is.

En komt dat Kind dat dan noch eens te doen daer het die straffe om uytgestaen heeft, soo berooft den Ouders hem van alle zijn eerelijckheyt en laeten hem als een Hont in Huys verkeeren, tot dat hy het weder verkerft, door tieren, of raesen, of steecken, dan doense hem op sluyten, en geven hem niet als suyver Honde kost, daer hy anders noch wel een Brockjen krijcht, dat de Kinders door onvoorsichtigheyt laeten vallen, of hem toewerpen niet siende op het gevolg dat de Ouders noch al met Oogluyking toe laeten soo lang als hy los is, maer dan en krijcht hy niet, want zy en laeten daer de kinders niet omtrent komen, maer wacht hy sich voor de gemelde Fauten en hy truggelt de Kinders met een aerdigheyt hun Goed of Deel af, door hun te doen gelooven, dat hun Deel het slechste is, of door hun te doen gelooven dat vuyligheyt van Beeldekens het beste Goed van de Wereld is, die hy maeckt om al hun Goet af te koopen of voor te ruylen of wisselen dat vergeven zy hem, waerop het spreeckwoort past de konst is hem vergeven, en daer konnen zy eens om lachen, niet om de Kinders onnoselheyt of bottigheyt of onvoorsichtigheyt, moer om zijn aerdigheyt, want het ander mishaegt haer grootelijcks.

Vraegen zy wat doen zy dan met die Kinders? zy segt ick laet het u bedencken, seggen zy wy souden het geeren van u hooren, zy sechd denckt wat ghy doen soud als ghy een Ouder waerd, en vervolgd, Sy roepen dan d'een of d'ander van verre toe, seggende, hey lieve siet dat spel eens aen, of siet eens hoe men daer komanschapt, men verkoopt het daer al tot het Hemde van het Lijf de Kleeren van het Vlees, het Lichaem of Decksel van den Geest, Somma al dat'er is zijn dat eerelijcke Persoonen daer zy dat tegen roepen, die schijnen op dese ontmoeting, of dat geseg te beswijcken van spijt, en seggen niet een fier, of seggen ick moet die Kinders eens aen gaen spreecken, seggen zy dat hoeft niet ick gaeder soo naer toe, soo segt die hey lieve neen, of doet dat niet, zy souden sig Dood schricken door dat dien Guyt haer apparent vreeselijcke dingen van u wijs gemaeckt heeft, om te maecken dat zy dicht by hem blijven souden,

of sich te kort doen, daerom bidde ick u die dat gy noch wat wacht, tot dat ick'er by geweest en aen gesproocken hebbe, swijgen de Ouders daerop stil soo loopt die haer best naer de Kinders toe, en vraegt wat hebt gy gedaen schricken zy daer op soo vraegt zy waerom schrickt gy, antwoorden zij om dat ick meynde dat het Moeder was, soo vraegt zy waerom schrickt gy voor u Moeder hebt gy quaet gedaen, antwoorden zy niet: zij vraecht wederom wat hebt gy gedaen, antwoorden zy flautjens gekoopmanschapt zy segt dat's heel mooy, dat moet ick bekennen, en staet gy daer noch soo gerust, begint het Kind daerop te schreijen en blijft noch al staen zy segt ten is hier met geen schreijen te doen, loopt al u best u Vaeder te gemoet Hy heeft het oock hooren seggen dat gy al u Goed quijt zijt, en is op den weg om naer u toe te komen geweest, en sou hier al geweest hebben, soo ick dat niet verhindert en hadde, en vervolgt, denkt eens hoe 't wesen sou als hy u sonder Goed vond, als ik 't hoorde seggen ik verschrickte so dat ik schaers op mijn Beenen staen kon, en 't en gaet my immers niet aen, want wat scheelt het my of gy slaegen krijgd of weg gejaegt wort, ick en sal de pijne voor u niet lijden, en ten minsten sult gy weg gejaegen werden, so gy daer noch mede af komt, ik voor my wenste in u Plaets niet te wesen, om al het Goet van de Wereld, want Hy sal voor eerst vraegen waer is u Goet, of kijcken waer het is, en u soo veel eere niet doen van aen te spreecken, en als Hy siet waer het is, dan sal Hy wel weten dat gy het niet en hebt, en dan seggen wat doet dien vuylen Iongen of dat vuyl Meysjen hier, met die vuyligheyt van Beeldekens, seyder Imant t' is u Kint, hy sou seggen mijn Kind en heeft sulcke een vuyligheyt niet, daerom en geloof ick niet dat het mijn Kint is, seyde dan Imand wel te weten t'is u Kind, Hy sou seggen ick en wil sulcke Kinders niet hebben die met sulcke een vuyligheyt speelen, want de Lieden die't saegen souden meijnen dat zy dat van my gekregen hadden, dienvolgens dat mijn Goedt in vuyligheydt bestont.

Daerom wilt gy wel geraeden wesen smijt alle die vuij-

ligheijt van Beeldekens weg, soo datse niet meer gevonden worden, en loopt wacker u Vaeder te gemoet en segt dat het u leet is, en dat ghy het u leven niet meer doen sult, dat raede ick u uijt Liefde, want ten kan my voordeel noch schaede wesen of gy het doet of laet, maer soo gy wacht tot dat u Vaeder komt ten sal u niet wel vergaen, en vervolcht, niet om het Goedt, dat is het minste, maer siet eens op het gevolch, als gy het al quijt waert en gy en kont geen ander voor die vuijlicheijt krijgen, of gy en hadt geen Goet meer te verkoopen dan soud gy die vuijlicheijt haest quijt zijn wat dan stelen dan wort gy op-gehangen, of als Dief gestraft siet of hoort wat een schande dat voor een Vaeder is den eenen secht, dat moet eenen armen Duvel wesen dat hy zijn Kinders niet genoech geven kan, om niet te moeten stelen van gebreck soo ick hoore dat desen gedaen heeft, den anderen die beter weet, secht, wat soud t'is eenen rijken Man, den derden dat moet dan eenen gierigen Schelm wesen dat ick hem oock soo noem, die zijn Kinders gebreck laet lijden, sou ick of mijn gelijcke dan by komen, en seggen, dat is oock eenen sotte kaut sou't ook by de Vaeder moeten toe komen, kan het Kint zijn Goet niet deurgebracht of voor een bagatel verkogt hebben, en so zyn Goet te soecke gemaeckt hebben, en als dat was sou een Ouder gehouden wesen dat Kint geduerich ander Goet te geven ick meijn Neen, want dan sou Hy sich schuldig maken aen dat Kints verquisting, dat men sou, seggen, men moet sien waer hijder mede blijft, of hy het wech smijt of verkoopt of weg geeft dat is even veel, want die Kinders moeten noch mogen niet weg werpen, noch verkopen noch weg geven, waerom om dat zy geen kennis daer van en hebben, want om weg te werpen moeten zij het goed Goed van het Quaet konnen onderscheijden, en dat toonen die Kinders niet te konnen die goet Goed dat nut is tot voetsel, en tot verlusting geven voor vuijligheyt die nergens toe nut en is selfs niet voor Honden of Katten, daer het spreeck-woort van dan komt, ten deugt voor den Hont zijn Keel niet dien volgens is 't slechter als Beenen en Graeten, en om Coopmanschap te doen soo moeten zy

Vrient van vijant, konnen onderscheijden daer zy mede handelen dat zy toonen niet te konnen doen, alse met hun Vaeders vijant handelen, en om te mogen weg geven ad Idem, het gene zy toonen niet te konnen als zy Sijn vijant voetsel geven die lompaers souden my niet willen soo lang hooren besonder als daer eene van u Vaeders vijanden by was die seijde dat Vrou-mensch is wonderlijck, so gijse hoort wien weet ofse u niet betooveren sal of vremde dingen wijs maeken, want sy kan al wat meer als regt uyt, dinckende als die niet veerder sien als den Neus lanck en is, of alsgy Ian rechtuyt, &c. dan souden die lompaers van my weg loopen, en gaen seggen dat Vrou Mens kan tooveren, tegen eenen die soo veel wist wat tooveren te seggen was als hy, daer mede souden zy wel te saemen raetplegen om my te Dooden, seggende zy sou ons konnen ruineren, daerom sou ik dat te gemoet siende moeten laeten of in tijts henen gaen of my verbergen.

So haest als ik hoorde seggen dat Iesus zeyde wat'er voor sou gaen eer hy komen sou om te Oordeelen, naemelijk Oorlogen en geruchten desselfs, Pestelentien, Dieretijden, Aertbevingen in veele plaetsen, en wiert te dencken dat'er dat al geweest was, so sprong ik op van schrik, om dat ik wist dat zijn Vaders Kinderen so deden, en dagt Hy is nu al op den weg of gereet om te komen, ik mach die Kinders wel wacker gaen waer schouwen, en viel soo wacker antloopen dat ick my nauwelijcks tijd gaf om met rust te eeten op den weg, noch te drincken, noch te slaepen, noch van andere nootwendigheden te doen, om dat ick weet hoe slecht het met de Broeders af geloopen is die sulcks oock gedaen, hebben, voor naemelijck als hy van die vuyligheyt van Beeldekens by hun vont als hy quam, en al hadden zy sig die quijt gemaeckt, hy en vraegde daer niet naer, maer alleen waer zy met hun goet gebleven waeren, dat se hem niet eens hadden komen laeten kycken, soo de Kinders behooren te doen, als zy Iets Nieus gekregen hebben, en dat dat opgeschickt of veciert is, en dan vraegt den oppasser wien heeft u dat moy goet gegeven? antwoort het Kint gy? soo antwoort, dien ick niet en wijst met het Hooft en Oogen naer den Vaeder toe, of seggen hun in 't Oor ick niet maer u Vaeder, soo dan

dat Kint soo onoofel is dat het secht Vaeder, soo schut hy zijn Hooft en treckt hun by de Mou, of stoot hun met den Voet, en toont zijn verder misnoegen, naemelijk den opasser en secht soo niet, of vraegt, hebbe ick u dat geleert, naemelijck dat gy Imant sult prijsen in zijn tegenwoordigheyt, of hem noemen als men tot Sijn Lof spreeckt in Sijn aenschijns presentie, hebbe ick u niet contraeri geboden en dat verboden, en vraegt dan het Kint wat moet ick doen, als my Imant Iets geeft, antwoort het feestelijck groeten en seggen ick blyve u danckbaer, of ik dancke u eedele hertelijck, voor u eedele gifte of voor u eedele present, soo vraegt hy waerom en doet gy het dan niet, secht het om dat ick niet en wist dat Vaeder my dat gegeven hadt, soo vraegt, hy hoe komt dat, en vervolgt hebbe ick u niet gesecht dat het u Vaeder was die u dat toe sond, en dat icker maer den Bode of aenbringer van was, secht het Kint Neen gy hebt het my gebragt en stil geswegen en daerom meynde ick dat gy den gever waert, kan hy dan geen contraeri getuygen by brengen, soo secht den Vaeder tegen het Kint gaet gy wat, aen een kant en tegen den oppasser, mijn kint is onschuldich, en gy schuldig, en soo der geen genaede tusschen komt, soo straft hy hem als een Dief, om dat hy zijn lof of prijs gestolen heeft, en soo de Kinders vervreemt van hunnen Vaeder, en soo genomen de Eere die hem als eygenaer van die goeden toe komt, (dat leert de Natuer klaer of de ongeleerde reden, door dat den Mens die van een goet Natuerelijck of gesont verstant is, en eerelijck van Herten, vraegt, soo haest hy Iets ontfangt van wien komt dat als hy den rechten eygenaer niet seker en kent, om dien te reconpenseeren, naer vermogen, tot een teyken van danckbaerheyt, dienvolgens, is die een bedrieger en leugenaer, die een ander gever voor geeft, als die het geeft, het zy de gaeven, goet of quaet zijn, hier aen maeken sig alle Menschen schuldig, die danck ontfangen voor het doen van haer pligt, soo te verstaen onbepaelden of onbescheyden danck, oock die een ander eygenaer noemen, als die eygenaer is, dat is de opperoorsack alles Goedts volgens het gemeen Ordeel, dat

secht dat ons alles geleendt is, en doen die quaelinck, die sich misnoegt toonen om datse niet als eygenaers bedanckt, of voor eygenaers aengemerckt worden, so doen die dat noch erger, wat doet dan den verstandigen heer en Vaeder noch meer, dan roept hy zijn Kinders en vraegt of zy niet geweten hebben dat hy het hun toe gesonden heeft, of dat die geen eygenaers waeren, antwoorden zy Neen, en hy en kan geen contraeri sichtbaere of blijkbaere preuven bij brengen soo zijnse onschuldig, maer ja so vraegt hy waerom zy dat gedaen hebben, zy en hebben geen reden, of zy moeten konnen bewysen dat zy daer toe gedwongen zijn, om meerder quaet te myden, en dan is de schult voor den dwinger, soo die onwederstandelijck is, ten opsicht van haer, soo is een Sieck of Swack Mens die sig selven niet helpen kan, gedwongen de onrechtveerdige rentmeesters, of ontfangers als eygenaer te eeren, maer den gesonden en stercken niet, die kanter op letten, en Je le veu spelen, dat is ick wil, en wil niet, dwingt my hebt gy macht, en liever sterven als mijn Heer of Meester afgaen, en wat is afgaen anders, als een ander die eere geven, die hem toe komt, of dien dienst doen die hy van ons eyst, de middelen die zy gebruycken om ons daer toe te verpligten gesekludeert, t is Ider Vyant georloft zijn voordeel op zijn Vyant te soeken, dienvolgens, den Luyaert die den Neerstigen Vyant is, al te practiseeren dat bedenckelijck is, om zijn sweet en Bloed te krijgen, Liegen Bedriegen &c., 't is buyten disput dat het Bedriegen van den gauaert een konst is, en die is vergeven, volgens het Gemeen Oordeel, dat secht of men my wijs maeken wilde, dat hoenders oy eeten, dat zijn dingen tegen Natuer, ik en hoeft niet te gelooven, of ick en wil, want niemant kan my dwinge Iets te gelooven dat ick niet en wil, maer wel te belijden, soo de ervarenheyt leert, maer dat en is maer al voor een tijd, de dwingelanden sullen maer hun tijd hebben, en die onder haer wonen, die zijn te veronschuldigen, soo zyder niet van daen konnen, maer andere niet, die wonen daer zy vryheyt van contientie hebben, dienvolgens niet die gelooven dat een wijsen Vaeder sottigheden

pleegt, soo als is luyje of ondeugende Kinders overvloet geven, en neerstige, en deugsaeme gebrek, waerom? om dat sulcke Vaeders sot zijn, volgens het Gemeen Oordeel, en het zijn ondeugende volgens dat selve Oordeel, die met een anders goet hun voordeel doen, tot haer schaede en schande, bysonder dienaeren die met hun Meesters goet soo hun voordeel doen, datse Sijn Kinderen tot het bedelen brengen, of tot slaeven maeken, dese worden schelmen genaemt van het selve, en schelmen der schelmen die seggen dat dat hem behaegt, en dat op het hoogste, want hier toe moest hy sot of dol of disperaet wesen, dat is Sijn eerelijck Leven moede, daerom sal den wysen Vaeder, zijn wyse Kinders die dat van hem gelooft hebben straffen, en tegen de onoosele seggen hebt gy dat niet geweten soo zyt gy onschuldig, maer weest in het toe komende voorsichtig, en doet niet onbedacht en hy sal haer Nieu goet geven, anders laet hy hun het overige goet afnemen, en geeft hun goet dat naer het zijne niet en lijckent, en dat zy voor zijn Kinderen niet gekent worden, van die hem niet en kennen, of van die de Kinderen noyt voor dien tijd gesien en hebben, maer dat en belet niet, dat die die het Kin verleyt heeft, hem tot een Vaeder noemt, of segt dat hy den Vaeder is, oock en is een eerelijck Man niet verpligt sulcks te doen al kon hy volgens dat selve Oordeel, naemelijck te beletten, dat hy geschandeliseert wort, maer dat moeten andere doen, om te toonen datse zijn Vrienden zijn, zijn de Kinders so wijs van hun selven niet, datse weten dat zy naer soo eenen niet luysteren mogen, soo en hebben zy geen schult al vertellen, zy dat voort, maer zijnt Kinders die soo wijs zijn, datse weeten dat zy naer soo eenen niet luysteren mogen, soo zijnse schuldig als zy dat voort vertellen, al is't dat zy daer by doen, van wien zy het hebben als zy soo wijs zijn dat zy weten dat de dingen niet altijd vertelt en worden soo zy geschiet zijn, maer dat'er af, of toegedaen wort, maer wilt het dat van hem hooren en voor sig selven houden dat mag het doen, volgens, dat selve Oordeel, dat segt men moet sien wien het segt, dienvolgens zijnt eere dieven, of eereloose soo en moet men sich niet verantwoor-

den, maer alleen seggen, siet wien het segt, maer doen 't andere soo moet het de geheele Historie of geschiedenisse vertellen, om zijn Vaeders Eere te bewaeren of weder te krijgen, als het weet dat men hier uyt besluyten sou, dat zijn Vaeder oneerelijck of slecht of arm was, soo als dien is die zijn Sone genaemt wort, anders maeckt het sich schuldig aen zijn Vaeders oneere, en ten heeft geen veronschulding, of het moet zijn misdaed openbaer beleden hebben, dan kan 't seggen Vaeder ick hebbe 't gedaen, maer oock ondaen, ick hebbe het slecht gemaekt maer ook gebrooken, seyde Hy daer zijn noch stucken over, het kan seggen so ik so veel macht hadde als mijn Vaeder, ick sou wel gemaeckt hebben dat'er geene en waeren, vraegde Hy wat sout gy gedaen hebben, het kon antwoorden, ick sou die vernietigt hebben, met den dependent van dien, dienvolgens al het Volck dat dat wist getransformeert hebben, dat is van gedaente verandert, wat sou Hy te seggen hebben niet als u berouw is oprecht gaet henen in vreede, maer hier toe moest het al 't Volck vernielt hebben die onder zijn macht waeren, dat zijn de Boecken die sulcks getuygen het zy der geleerde, of der leecke, dat souden onweder spreeckelijcke blijcken wesen van zijn berouw, anders kon Hy seggen wie weet of het waer is, wien sal 't gelooven, niemant niet sonder blijckbaere Preuven, om de Wereld te vernoegen, die sou anders meijnen dat ick mijn recht weg gaf, als ick u niet openbaer en strafte, van die quaeden die openbaer geschiet zijn, dienvolgens dat ick Sot was, want die segt dat het Sotten zijn, die sich selfs te kort doen.

Wien sal seggen dat soo een Ouder qualijck doet, niemane die leeft moet de antwoort wesen, met reden dienvolgens doen die uytstekende qualijck die de Kinders slaen de reden, omdat de Kinders niet alleen niet goet en worden van slaen soo der gesegt wort, maer quaet de reden hier van is tweederlije, de eerste is dat des Menschen Vlees niet wilt geslaegen wesen, de reden hier van is om dat hy hier door de Beesten gelijck gestelt wort, dienvolgens geaffronteert, en hy is van Natuer geleert geen affronten te lijden, maer te wreecken, dienvolgens is 't geen bewijs van bedurven Natuer, als de Kinders de Ouders

slaen, als zy van hun geslaegen worden, maer het tegendeel bewijs van een onbedurven of onveranderde Natuer, die door de leer noch niet verandert is, de tweede reden, is dat de Boose daer het hune by doen, seggende Iongen of soose de Kinders noemen sou ick my soo laeten slaen, dan moest ick Sot wesen, want zy en hebben geen recht om u te slaen, als het my deden ick souse in haer backhuys kraeuwen, en dan souden mijne mackers hem bespotten, seggende hy heeft tegen de Kat gevochten, &c. Ik meijn dat hy voor de twedemael aen mijn Lijf niet komen sou, en so hy het noch dede hy sou toonen eere noch schaemte te hebben, dan souden zy hem achter aen roepen, seggende siet daer gaet een Beul, &c. soo hy het dan noch niet en liet zy souden hem met vuyligheyt werpen ginck hy dan klaegen by de Heeren, zy souden met haer allen attesteeren dat hy als een Beul dede, en dat hy het sig noch niet en schaemde al was 't dat zy het hem achter aen riepen, de Heeren souden hem dan oock wat geven voor dat officie, &c. soo raecken zy tegen malkander verbittert, door dat elck meynt verongelijckt te worden, den eenen uyt kracht van de leer der Natuer, en den anderen door de leer der Schriftuere, en zy en konnen malkander niet wel verlaeten hoe bitter zy zijn by sonder niet, de Ouders soo lang als zy noch levende hoope hebben, den eenen om vergeven te worden, dat is die eerst questi gemoeveert heeft, of opper oorsaeck is, van dat quaet of die bitterheyt, dat is den Ouder en den anderen om te vergeven, dat al Natuerelijck.

Dat kan men sien als men dien Ouder zijn Faute ordent, voor stelt tussen vier Oogen, en hem het middel van versoening aen wijst seggende gaet segt tegen u Kint my is in gedachte gekomen, hoe een Ouder met een Kint behoort om te gaen, voor eerst met alle soetigheyt die te bedencken is, en dit denckende, schiet my in gedachte dat ick dat soo niet gedaen hebbe als 't behoort, maer in tegendeel u dickwils hart gehandelt, daer gy u gevoeligh over toondet soo ghy reden hadt, maer ick en wist dat doen niet, ik meijnde dat gy daer geen recht toe en haddet, en daerom sloeg ick u dies te meer

als gy my weder sloegt, of murmureerdet gy dedet my desgelijcks, en dat ginck soo om en weder, en hier door zijn wy in sulcke een bitterheyt tegen malkander geraeckt als wy nu zijn, ik wenste wel dat 't anders waer, al wast om mijn leven, maer wat ist dat gepasseert is, konnen wy niet wederhaelen, maer wy konnen sorg dragen dat het niet meer en beurt, ik voormy wil mijn best daer wel toedoen, en seggen 't is my leet, dat ik oyt mijn handen uytgesteeken hebbe om u te slaen, en hope dat gy het my sult vergeven, uyt Liefde van die ons gemaeckt heeft, vraegen de Ouder hoe sal ick dat te pas brengen, of hem dat doen hooren, hy en heest soo veel patientie niet om my soo lang te hooren, door dat hy altijt vreest of ick van swaerigheyt sou spreecken, soo segt siet of merckt gy wel dat alle de Faute aen u is dat die onpatientigheyt veroorsaeckt is door u quade gewoonte, antwoorden zy Ia, met een verslaegen geest, segt weest goets-moets, ik sal u helpen of bystaen, en vraegd is u herte niet benaeut, of vreest gy niet van noyt u Kint meer te sien, of te konnen in deser voege spreeken, antwoorden zy Ia, soo segt posee of stelt het was so dat het u hoorde vreest gy niet dat het u niet vergeven sal, door dat het te seer verbittert is, antwoorden zy Ia, segt weest goets-moets het sal wel gaen, en houd de hope by u selven, om geen twijfel te veroorsaecken in dat verslaegen hert, dat niet veel hebben moet, om disperaet of dol te worden, maer in ste van dat seggen hoor wat ick doen sal, ick sal u Kint alleen aenspreecken soo ick u gedaen heb, en sal hem wel wat anders leeren, en maeken dat hy selfs by u komen sal, (denckende so hy't niet doen wilt, soo sal ick selfs in zijn plaets komen en u met de hulpe des Hemels wel te regt brengen of troosten, door te seggen, den wil sal voor de daet gerekent worden, om dat gy niet beletten kont dat u kint obstinaet boos blijft, als gy u best doet, dan voldoet gy, meer en eyst onsen Lieven-heer niet, weest daer in gerust, het overige wil ik wel op my nemen, &c. en wilt het dan niet lucken dat zy te recht komen, maer dat zy als disperaet sterven so sal hun geest evenwel behouden zijn, want dat leste quaet en geschiet niet vermijdelijck maer onvermijdelijck door de alteratie die in het Bloedt geslagen is.)

En segt tegen 't Kint gaet naer uwen Ouder toe die is seer bedroeft, om het slecht leven, dat gy Lieden met malkander geleyt hebt soo jck merck aen zijn wesen, en segt my is in gedachte gekomen, hoe dat een Kint met zijn Ouders leven moet, (gy en hoeft van my niet te weten, want dan en sou 't hem niet aengenaem wesen het moet uyt de eygen bewegingen komen, sou 't aengenaem zijn soo gy wel aen u selven weet,) naemelijk, vriendelijck en bleeft, en hoe gy daer op denckende wiert te dencken dat gy u verpligt niet wel gedaen en hebt, en dat gy wel wenste dat het anders was om een Lief dingen, en dat het voorleden niet te herdoen is, maer dat gy wenste in het toekomende beter te leven, en dat gy tot dien eynde wel al wilde doen dat u mogelijck was, hoort dan wat zy daer op seggen, seggen zy ik ook, vraegt wat raet hier toe, seggen zy dat wy met malkander versoenen, segt fiat ick ben bereyt ick wil mijn Fauten wel belijden als gy de uwe beleden hebt, segt het Kint daerop dat en sullen zy niet doen, soo segt de vreese doet u dat spreecken, en vervolgt doetse niet, want gy wenst wel dat het ander waer, doet gy niet, antwoorden zy Ia, soo seght weest goetsmoets het sal wel gaen, zy sullen het Immers wel doen, en soo het niet en is beschaemt my, en segt wanneer gy het doen wilt ick salder liever ontrent komen, segt het ten schilt my niet wanneer, soo segt het schilt my kom gaet dan daedelijck want ick en weet niet of hy daer lang wesen sal, vraeght het, is hy dan sieck sonder alteratie: antwoort genoeg om te sterven, siet gy dat het hier door seer altereert segt ten is noch geen noot, maer hy sou haest konnen komen, want gy weet dat wy geen ure seecker en hebben, als het aen de Plaets komt segt gaet voor uyt ick sal hier wachten, tot dat gy my roept, en ist geen noot, roept my niet, ick sal henen gaen en als gy versoent zijt siet dat gy versoent blijft door alles te doen dat van u pligt is, so men weet datse naelaetig zijn in eenige plichten die aen wijsen, seggende siet dat gy dat doet, en soo uwen Ouder komt te struykelen onder gaet hem met soetigheyt, en schickt alles in de veste vouwe, weest als blint, en doof om hun Natu-

relijck Fauten te sien, of te mercken, dat zijn Fauten die hun door de gewoonte Natuerelijck geworden zijn, soo als is den dranck aen den dronckaert die van Ionck afgewent is met den beck in 't nat te zijn, de stuerigheyt van den stijven, die van Ioncks af aen de stuerigheyt gewent is, door de harde handeling of onminnelijckheyt van de opvoeders de slordigheyt of vuyligheyt van den vuyle aert die van Ioncks af aen het vuyl gewent is, de traegheyt van den trage aert die van Ioncks af aen traegheyt gewent is, de dommigheyt van den dommen of bottigheyt van den botten die van Ioncks af aen bottigheyt gewent is, dog niet voor en al eer zy toonen onverbeterlijck te wesen door woort of geste, anders moet men soetelijck probeeren die Fauten weg te doen, door het kontraerie voor doen, en andere in haer presentie te prijsen, die het kontrarie doen, en andere te misprijsen die doen als zy, (quansuys ick en sien die Faute in u niet, maer in andere wel) maer als zy dat merckende, seggen ick ben soo en moet soo versleten worden, of ick en wenste niet dat ick anders was, of seggen 't is beter soo als anders, dan ist tijt, uyt te scheyden eerder meer quaet van komt, (want zy zijn voor dien tijt Sot, en dan souden zy quaet soo worden, en al het gevolg van dien sou voor diens rekening wesen, die hun meer dede seggen, als hy dat wist, naemelijck dat zijn staet hem Lief was,) men moet hun al goede woorden geven, of speelen Ia en Amen om vreede te houden, soo men met de Sotte of Simpele doet als zy Iets ordineeren of doen, en staet het ons niet aen, liever verdoen, als zy den Rug gekeert zijn, en terwijle zy besig zijn, aen het verkeert eynde seggen kom laet ick u wat helpen, of kom dat sal my beter passen als u om dat ick Ionger ben, den Ouderdom moet men eeren en die en mag men soo niet laeten wercken, dat men sou seggen daer toe moet men Ionger zijn, men doet niet als men Ionge en geestige onder zijn gebiet heeft, die bequaem zijn om dat woort voor ons te doen, dan ist noch veel beter, want die konnen het werk hun schotig of veerdig uyt de Hant nemen eer het bedurven is, seggende dat en past u niet, Vaeder of Moeder of Vrouw of Man Lief,

&c. seggen zijder wat tegen, met de saecke evenwel voort gaen, en doen naer den anderen zijn informatie, onder den Naem van hun eygen gedachte, seggende hey lieve laet ick dat eens doen naer mijn gedachte om dat ick leeren sou, deugt het dan niet, ten sal maer so veel wesen, &c. dan sullen zy wel seggen ten sal niet deugen, of wat sou 't gy doen, maer zy en sullen niet licht quaet daerom worden al is 't dat het naer haer wil niet uyt en valt, zy sullen in tegendeel lachen om den Geest van het Kindt die zy meijnen van haer erkomstig te zijn, niet denckende op de informatie die het sou konnen gekregen hebben, en daerom sig noch wel gaen beroemen tegen dien Persoon selfs, die hun geinformeert heeft het gene hun pleysier veroorsaeckt, want dan hooren zy hoe net die hun Personagie konnen speelen tot hun vermaeck, en moeten lachen om de eenvoudigheyt van hun vrient, die meynt dat dat Kint soo wijs van zijn selven is, hier toe moet hy die voorsigtigheyt gebruyken dat hy noyt selve zyn genegenheijt openbaert, die tegen over den anderen staet, oock dat hy Persoonen hier toe verkiest, van wiens trouw hy wel versekert is, want anders konnen zy daer achter komen, so en sal men noyt geen deeg van hun hebben, want als zy eens bedroog merckten, soo en vertrouwen zy noyt niemant meer, soo sou men dan altydt hun sin moeten doen.

Hier toe moet men altijt zijn genegentheyt of herten lust of wens, met dobbelsinnigheden uyten, spreeckende daer van smaekelijk of als in een ander bemerkt hebbende, die een Vrient is, die hoort dat als niet hoorende voor de bywesers en dient sig daer van, op zijn tijt, dat is als hy dien Vrient daer aen helpen kan, en dat en schilt hem niet door wien, als hy het maer wel en krijgt, soo doet een trouw Kint aen zijn Ouder een trouw Man aen zijn Vrou een trouwe Vrouw aen haer Man, een trouw Vrient aen zijn Vrient, een trouw Buer aen zijn Buer, en dan ist eerst aengenaem, en die aengenaemheyt is so groot, datse lust verweckt daer geen of weynig is, dat kont gy sien als gy dat observeert of gewente van maeckt, naemelijck van de Vrienden te vereeren of te presenteeren, daer zy loffelijck

van spreecken, dickwils onbedacht soo als het somtijts beurt, van lusteloose Persoonen, (die so genaemt worden, niet om datse geen lust en hebben, want die geen lust hebben, sullen van niet lustig spreecken, maer om dat zy soo weynig lust hebben dat zy geen trecken voelen,) brengt hun dat ongewaerschout voor, zy sullen voor eerst ontluycken als een Roos dat is met een helder bloos, in hun Herte sal beginnen te trecken, bysonder als het van de naeste Vrienden geschiet, van andere, doet het wel de selve Wercking, maer het baert oock een Miscontentiment als'er van de Vrienden zijn die soo beleeft niet en zijn, om dat het hun doet daerom dencken, hier in kan men oock de Goede van de Boose onderscheyden, want de Boose seggen stracks die en is soo beleeft niet, als hun Iets vereert wort, dat is hun danckbaerheyt datse de Fauten van haeren Vrient openbaeren, tot schant van zijn heel geslacht, en als die Imant Iets vereeren soo doense het openbaer sonder nootsaeckelijckheyt, daer-en-tegen de Goede sekreteeren dat beyde, en schaemen sich als het openbaer wort, wederom als de Goede bestraft worden, door het vertoonen van de contrarie Deugt, soo als de Goede bestraffen, seggende in soo een geval wat my overkomen of weder-vaeren is, ick was op soo een Plaets, en sprack van die dingen, en met soo wiert het my vereert, wat dunck U.E. daer van, so vraegen zy voor eerst van wien, en so men hun die noemt, eer zy gesegt hebben dat het wel gedaen is, so dienen zy sig daer ten ergsten van, en seggen zy of hy weet apparent wel waerom, en leveren haer of hem daer op strijt, daerom mag men wel eens hackelen of staemeren als men van die dingen spreeckt, of wel eens van zijn text raecken als vervoert door gedagten, (om te sien wien men voor heeft, bysonder als men gerafineerde Vogels voor heeft,) en dat als met een sluymer-slaep bevangen zijnde, daerom dient daer den Avont of Morgen stont wel toe, om altijt te komen uyt scheyden als 't niet wel en gaet, met een goed fatsoen, en dat bysonder als 't op het verklaeren van de leste periode aen komt, als men het eerste verhaelt heeft, naemelijck, dat men sulcks gedaen heeft, en niet wat daer op

gevolgt is, soo mag men wel eens uyt scheyden of op houden, seggen zy daer op en dan, of wat volgde daer op seggen, waer was ick daer quansuys ick hebt vergeten, seggen zy het dan, men mag wel seggen, dat gaen ick u seggen, al om te sien hoe zy sig hebben souden, seggen zy ick wacht al, of gy wacht soo lang, soo mag men wel eens seggen dat doen de gedachten, en vervolgen, die troebeleeren den Mensch, en men begint ondertussen Iets te seggen daer men geen quaet in en siet, als men begint te spreecken, seggen zy hier in, steekt geen quaet, men mag wel eens seggen quaet of geene, 't is naer dat men het neemt, seggen zy den Reynen is alles Reyn, men mag wel eens seggen dats abuys, of dat en seggen ick niet, want soo men dat toe stemt soo sullen zy ons alles doen, voor Reyn aen mercken hoe Onreyn het is, tot Beeste actien toe, of zy sullen seggen dat gy onreyn zijt, met reden om u selfs seggen, en als men hun onreyn bevint soo en mag men het gevolg niet vertellen, of zy sullen daer onreyne verklaringen over doen, of ten minsten daer mede spotten, maer vraegen zy of wy der lust toe hadden, soo mogen wy wel Ia antwoorden als't waer is, want daer en is niet op te seggen, en vraegen zy dan of ons daer Imant van gedient heeft, wy mogen wel Ia antwoorden, als zy gesecht hebben waerom zy dat vraegen en dat haer vraeg redelijck is, dat is om den Persoon te loonen die het ons vereert heeft, is haere meijning anders, of Quaet dat is voor haer, wy en konnen dan niet misdoen als wy den Goeden waerom weten, spotten zy dan wy mogen wederspotten en soo den spotter zijn loon geven, seggen zy soo is dat sulcke een beleeft borsien, wy mogen seggen Ia, seggen zy, dan soud gy malkander wel dienen, wy mogen seggen Ia in dat geval, seggen zy, 'tis Iammer dat gy hem tot geen Man of haer tot geen Vrou en hebt, wy mogen seggen, 'tis Iammer dat gy niet beter en zijt of die deugt ook niet en hebt, anders waert ghy my liever als zy, seggen zy het hoorde soo, naemelijck dat gy my liever had, wy mogen seggen daer hoort soo veel, vraegen zy wat, antwoorden dat en dat, noemende het gene hun onbreekt, bedancken zy ons

voor onse vermaening, wy moeten hun oock bedancken voor haere bespotting, seggen zy ick en spot niet, wy mogen, seggen, ick oock niet, seggen zy ick meijne dat ick segge, secht ick oock, seggen zy, maer ick en meijne soo niet als gy meijnt, vraegt hoe meijne ick dan, antwoorden zy dat ick met u spot als ick u bedancke, so secht Ia, dat meijne ick, vraegen zy waerom, segt om dat my die niet toe en komt, vraegen zy wien dan? antwoort, den Ouden Man of mijn Ouders daer ick die bequaemheijt van hebbe, seggen zy dat is recht, secht dat meene ick oock, vraegen zy dan wat moet ick in 't toekomende seggen om geen Questie te moeveeren, en gy zijt soo captieus, soo secht vraegt dat aen eene die die faute niet en heeft, want die een ander leeren wilt moet selfs zuijver wesen, seggen zy ick en meijne dat soo niet, secht, ick meijne dat al, seggen zij ick meijne die faute, secht ick ook, en die captieus is die en dient tot geen Leermeester of Leer-meestres, vraegen zy waerom, antwoort om datse de leerlingen en stricken bringen daerse niet uyt en konnen, vraegen zy steekt dat in dat kleijn Woordeetjen, secht Neen, maer in 't gevolch van dien, vraegen zy zijt gy daerom quaet of boos, antwoort ick hebber Reden toe, vraegen zy wat is u reden, secht, dat gy my voor een verwerster uyt maekt, vraegen zy is mijn misdaet onvergeeffelijck, secht Ia, soo gy daer in volhert, seggen zy dat en wil ick niet, secht ick oock niet, seggen zy naemelijck daer in volherden, secht het selve, seggen zy ghy meijnt dat ick spot, secht ad Idem, seggen zy 'tis my leet, secht my ook, vraegen zy wat, vraegt hun dat, seggen zy ick vraege u eerst, secht gy secht het ook eerst, vraegen zy wat segge ick eerst, secht dat het u leet is, en als ick weet wat u leet is, soo sal ik u seggen wat my leet is, seggen zy dan dat ick gezeijt hebbe, segt het selve, maer en vraegt niet om geen tijd te verliesen, of ockasie tot verleyding te geven, seggen zy dat gy een verswaerster zijt, segt dat is al out, of dat hebt gy noch eens gesecht, (want als zy maer een Jota of Comma tussen laeten, soo is hun actie gewonnen, naemelijck om het leste sonder het eerste(?) te mogen vertellen sonder mis-

doen, soo oock het eerste sonder het leste soo oock midden sonder het begin of eynde,) seggen zy het dan achtervolgens in een adem, naemelijck, 'tis my leed dat ick u voor een verwerster of verwerder uyt gemackt hebbe, soo secht ick neemt daer voor aen, vraegen zy waer voor? antwoort voor u seggen, vraegen zy gelooft gy het niet? antwoort sou ik niet, seggen zy daer op dat's niet gesegt, vraegt wat wilt gy dat ick segge, antwoorden zy ick geloof u, segt ik geloof u, seggen zy dat is maer Coppye, en vervolgen, gy moest het uyt u selven seggen, vraegt hoe kan ick dat seggen sonder liegen, antwoorden zy om dat gy my het hoort seggen, soo secht van hooren seggen liecht men veel, daerom doen ick dat niet sonder nootsaeckelijkheyt, seggen zy daer op hey soo sou 't gy noch een leugen liegen om een beters wille, (quansuys ick verblijde my dat gy niet al te streng of naeuw zijt,) dat en seg ick niet, of dat en hoort gy my niet seggen, vraegen zy wat secht gy dan, soo secht dat ick wel Imans woorden voort vertellen sou sonder haer meyning te vraegen, vraegen zy is dat niet een, vraegt is dat een, ant woorden zy ick meynt, secht ick niet, (dat is een verwisseling van reden om u in den strick te krijgen om dat gy dickwils in het seggen volgt, soo dencken zy u door volgen te krijgen,) vraegen zy waerom niet? soo secht om dat het eene liegen is en het ander waer seggen is, vraegen zy als gy nu beter wist, antwoort ick sou beter seggen, seggen zy gy zijt soo haestig gy en laet Imant zijn reden niet uyt seggen, segt den tijt is kostelijck oock meynde ick dat u reden uyt was, houden zy dan op, vraegt wat wilt gy seggen, antwoorden zy niet, segt ick ook niet, maer gaen zy voort seggende dat het geen waerheyt en was, soo die Persoonen meenen, en gy verteldet dat als waerheyt sou 't gy niet liegen? antwoort neen, vraegen zy hoe sou 't gy dat goed maecken, antwoord met zijn selfs woort, seggen zy maer dat en is zijn meyning niet dienvolgens leugen, segt geen leugen voor my, want ick en spreecke op zijn mijning niet maer op zijn woort, en waerom sou ick my daer niet mogen van dienen ten goeden, soo wel als gy Lieden u daer van dient ten quaeden, vraegen zy wien secht dat

naemelijck dat wy dat doen, segt gy hoort het, seggen zy die kan liegen, segt zy en liegt niet, seggen zy gy doet Immers, segt ick en doen niet, seggen zy weder het selve, secht kom laet ons wedden, seggen zy Wedders zijn Kijvers, secht Strijders zijn Vechters.

want so gy twee-mael segt ten is soo niet, als zy twee-mael gesecht hebben 't is soo, soo worden zy toornig, en sullen dreygen, en secht gy het drie-mael soo sult gy slaegen krijgen, en dat is recht als 't een Man is die het aen een Vrouw doet of aen een kint, of een Ouder aen zijn Ionger van wat quaeliteyt zy zijn, want de Ionckste moet eerst ophouden, als 't op den strijt van Ia en Neen aen komt, als zy dan onverstandige Iongers voor hebben die dat niet en weten, en sich daerom met dien loon niet te vreden houden, maer als zy een klap of een slagh krijgen, dat zy der twee voor geven, soo krijgen zy drie in de plaets, en soo raecken zy aen 't vechten, en soo zy in tijds op gehouden hadden, of van Woorden verandert, dan en souden zy geen slaegen gekregen hebben, en haer gelijck of recht behouden, dat zy dan queyt zijn, en noch slaegen toe, door dat zy sich met eenen slach niet te vreede en hielden, denckende ick hebbe mijn loon, hadde ick in tijds geswegen, ten sou my niet over gekomen zijn, want niemant kan sonder tooren Imant slaen, of het moeten geautoriseerde Beulen, of Beulinnen wesen, en die en heeft men niet onder Lieden van die qualiteyt, of hoedanigheyt, daer draegt den Hemel wel sorg voor, naemelijck dat men zijn Kinderen, of Kinds gelijck tot Beulen of Beulinne maekt, Hy souse noch liever al den Hals doen breecken, als sich tot een Beule Vaer laeten maecken,)

Vraegen zy waerom wilt gy wedden, of seggen zy gy en hebt niet, secht so veel als gy, alst u man is, of noemt Iets van weynig belang so dat zy lachen moeten, dan sal den opgaenden tooren overgaen, en maekt dan u seggen goet soo zy het hooren willen, seggende gy dient u van attestatie van Lieden, die niet en weten wat zy seggen om u slecht Goed hoog en duer te verkoopen, is 't soo niet spreeckt, seggen zy neen steeckt u Vinger op, seggen zy ick en w[il]

niet, segt gy zijt stout, vraegen zy waerom, antwoort, om dat gy soo durft spreecken, seggen zy ick en ben niet stout, secht ick sou wel konnen anders seggen, maer gy mocht quaet worden, seggen zy ick en doen niet en secht al dat gy wilt, vraegt wat en vervolgt, quaet worden, antwoorden zy Ia, soo secht soo en wil ick niet, want gy sou 't my onder u Tooren setten, en dat en wil ick niet, vraegen zy waerom, antwoort om dat het een oneerelijcke Plaets is, seggen zy gy en weet niet wat gy segt, secht misschien, seggen zy sonder misschien, vraegt belieft het u te hooren? antwoorden zy Ia, secht die men onder zijn Tooren stelt, die stelt men de Klocke gelijck en geeft te kennen dat het groote Schreeuwers zijn, met weynig daer in, vraegen zy hoe weet gy dat? segt de Natuer leert het, seggen zy gy zijt een Natuer-list of gy zijt een wijse Dochter of Vrouw of Engel Somma Iets dat zy u meer gesecht hebben, en gy u misnoegen over getoont, op de voorschreven Forma te weten geeft my op d'ander zijde oock wat, soo secht 't is al out, gy en mogt noyt een dingen twee-mael seggen, of gy stelt u bespottelijck aen soo te verstaen by een en de selve gelegentheyt, (vraegen zy is 't al out? antwoort zy seggent, of ick hoore soo spreecken, vraegen zy wien? vraegt hun oock soo, seggen zy ick vracht u, secht ick u? vraegen zy waerom antwoort gy niet? secht om dat gy naer den bekenden wech vraegt, vraegen zy hoe sout gy mijn gedachten weten, secht so konstig ben ick of vraegt wat wonder sou dat wesen, seggen zy groot wonder, secht sulcke een groot wonder ben ick, als gy daer over u misnoegen eens getoont hebt, en als zy het selve doen secht sulcke een groot wonder ben 't gy, of roept wel wat een groot wonder en toont u dat seggende seer verbaest, seggen zy dan en schreeuwt of roept soo niet, soo segt sou ick niet roepen als my groote wonderen voor komen, seggen zy dan dat en is geen wonder dat men Imans gedachten weet, of vraegen zy is dat wonder? dat men weet als het woort maer esfen uyt de Mont is, dat de kennis of de wetenschap des selfs noch in de gedachte is, soo te verstaen als men weet dat dien Persoon niet Sot is, of hersen-loos, soo

vraegt is dan de Natuer verandert, seggen zy neen, soo secht men sou 't seggen, seggen zy de Natuer is onveranderlijck, segt dat hoore ick u seggen, vraegen zy gelooft gy het niet, antwoort ick hebbe reden om te twyffelen, vraegen zy wat reden? andwoord om dat de selve verandert is, seggen zy ick en weter niet van, secht belieft gy my daer een Briefjen van u Hant van te geven, naemelijck dat gy niet en weet dat de Natuer verandert is, vraegen zy waerom, antwoort om my te versekeren van u woort, seggen zy dat hoeft niet ick sal 't wel staende houden secht dat sal ick sien, hebbe ick tydt van leven.

Spreeken zy dan contraeri, seggende, den Mensch is van Natuer verandert want die heeft Goed geweest van Natuer en nu is hy Quaet, dienvolgens verandert van Natuer, soo secht dat hoore ick, en knickt hun, dat seggende toe, houden zy niet kort op of veranderen zy hun reden niet, soo vraecht belieft u van wat anders te spreecken swijgen zy daerop, vervolcht, of wil ik mede praeten, maer seggen zy Ia, naemelijck ik sal daer van zwijgen, of wat anders praeten, soo secht ick luijstere daer al naer, of gy seggen wilt, als ick het hoore dan sal ick het gelooven, en als ghy hun dan alleen hebt en dat zy een vrientschap op u versoeken die gy weet dat hun uytstekende lief is, segt kom ick ben bereyt om die te doen onder conditie dat gy my oock een vrientschap doet, seggen zy ick zal segt kom, segt my hoe dat waer wesen kan, dat de Natuer onveranderlijck en veranderlijck is, dat zijn waerheden dien tegen over malkander staen, sou men seggen en evenwel moet men gelooven dat het niet en is om dat het zoo veel geloof baere mannen seggen, seggen zy ik en weet het niet, segt soo het hun waerheyt is, dat is niet gesegt, vraegen zy waerom, antwoort om dat gy contrarie getoont hebt, vraegen zy wanner, antwoort op dien tijt in presentie van die lieden, seggen zy ick en weter niet van, segt dan hebt ghy een korte memorie, of vraegt belieft u dat ick het die lieden doen seggen, antwoorden zy neen, zoo segt bekent dan schult, maer seggen zy ten is geen noot, segt als het noot is ist te laet,

en begeeft u dat seggende op reys, vraegen zy waer gaet ghy, antwoort die lieden haelen, om u 't overtuygen, of te doen sien dat ick de waerheyt spreek, seggen zy dat en wil ick niet hebben, segt tegen u wil salt niet geschieden, en blijft by hun, seggen zy gy zijt een moye dat gy u vrient beschaemen sout, segt dat en is mijn oogmerck niet maer vereenigt te worden, en tot dien eynde moet ick beschaemt worden of beschaemen alst niet anders wesen kan, seggen zy kom laet ons van wat anders spreeken, segt kom alst u belieft, vraegen zy nu wilt ghy my die vrientschap niet doen, segt ach Ia zeer geeren, seggen zy uu dan, segt nu dan, vraegen zy waerom doet ghy het niet, antwoort om dat ik u ampt niet onderkruypen wil, of u Officie ondernemen, alst uwen Ouderling of man is, vraegt hy wat is dat gesegt, antwoort dat gy uyt kracht van u ampt, of Officie voor moet gaen, segt hy ik wil u dat recht wel overgeven, segt verexcuseert my dat ick zoo vrymoedig spreeke ick en wilt niet over hebben, segt hy daer en is met u geen spit te wenden, segt met verlof ghy hebt abuys of probeert maer eens, segt hy ick en meijne dat zoo niet, vraegt meynt ghy anders als ghy spreekt, of segt ick heb wel hooren seggen dat dat een slecht volck is, die anders spreeken als zy meynen, segt hy, dan zijt ghy slecht, want ghy doet het dickwils, zoo segt slecht en slecht is twee en vervolgt bent ghy zoo slecht als ick, dan zijn wy maets, geef my de hant en steek dat seggende u hant naer hem toe, geeft hy u die, of laet hy u die vatten, segt op die conditie, vraegt hy wat is die, segt ick ben zoo slecht dat ick mijn pligt wil waer nemen, en als ghy my de hant geeft zoo toont ghy oock zoo slecht te zijn, en daerom moet gy oock zoo doen, segt hy dat is in questi of gy u plicht doet, so secht ick spreeke onder Correctie of Contrarie bewijs, secht hy weder laet ons wat anders spreecken, secht dat hebt gy noch al eens gesecht, vraegt hy mach ick het niet noch eens seggen, antwoort Ia al was 't seven-mael van mijnen wege, vraegt hy waerom secht gy dan dat, secht om dat ick denck dat het u niet wel en staet, vraecht hy waerom staet het my niet wel, antwoord, om dat het Sot

ten of Dronckaers werck is, seght hy soud ghy seggen dat ick Sot was, secht dat was my leet, en poog'ter van te gaen met een beleeft Compliment, seggende met verlof, ik moet eens gaen daer ik niemand senden kan, en gaet'er om u woort te voldoen, secht hy komt dan weder, vraecht waerom? secht hy om noch wat te praeten, segt wy souden het al uyt praeten, of wy moeten wat bewaeren voor een ander tijd, secht hy dat en is maer een pretext en gy zijt my moede, secht dat en hoort gy my niet seggen, secht hy komt dan om mijn vrientschap te doen, vraegt wat voor vrientschap, noemt hy de Oude, secht dat wil ick doen als gy my dat belooven wilt, anders kijcke ick niet naer u om, secht hy gy zijt hartneckig, vraecht belieft u dat ick ook soo segge, schut hy zijn Hooft secht ick gaen mijn dingen vorderen, in neemt een beleeft afscheyt, seggende ick danck u voor de eere van u geselschap, soo als gy gewent zijt u afscheyt van eerelijcke Lieden te nemen, naer de mannier van dat Land daer gy in zijt, versoeckt hy ander vrientschappen op u, doet die vlijtig, maer als hy die versoeckt secht gy weet de conditie, merckt gy dat het hem leet is of leet doet, vraecht mocht gy het dan niet doen, antwoord hy neen, vraecht wat reden, secht hy om dat ick het belooft of geswooren hebbe niet te doen, soo secht dan en wil ick het niet hebben, en doet hem die vrientschap die hy op u versoeckt naer dat gy gevraecht hebt waerom hy dat niet eer gesecht en heeft, antwoord hy ick durf't niet, vraecht waerom en vervolgt hebbe ick my oyt onredelijk getoont, secht hy neen, maer 't is door mijn swackheyt troost hem soetelijck, seggende mijn Lief zijt gy soo teer en wist ik dat niet, en waerom en hebt gy my dat niet gesecht mijn Hertje soo gebbe ick gesondig en niet geweten, door u te straffen, en het is my leet en vervolgt ick wil boeten, vraegt hy wat wilt gy voor boete doen? secht het gene gy wilt of u belieft, lacht hy, secht gy lacht ick souder wel om schreyen, vraecht hy waerom? antwoort om dat ick onwetens gesondicht hebbe, secht hy dat en is geen sonde, dient u daer van als hy anders spreeckt, en hout u voor dat mael als doof voor die hooren, en gaet voort seggen-

de door gebreck van kennis met een klagende stem, en vervolgd, 't is wel droevig ick secht noch eens dat den Mensch soo verblint is, door de sonde van Adam en zijne naerkomelingen, dat hy sich so duyster hout dat mender gansch niet in sien kan, ach of gy eens u herte opende, soo dat ick alle u swackheden sien kon, wat souden wy een Hemels leven hebben, wy souden als Engelen leven, met volkomen vergenoegen.

Segt hy daer op dan is de faute aen my, zoo zegt ick wilze wel op my nemen, als ghy aenders doet, zwijgt hy daerop stil als overdenckende het gene ghy zeght, laet hem ingedagte, en zegt binnens mons ick mag dat terwijle wel eens gaen doen, en begeeft u dat zeggende op de reys, vraegt hy waer wilt ghy naer toe, zegt hem waer, zegt hy ick meynde dat ghy bezig waert met een propoost van beterschap te maeken, en vervolgt zout ghy zoo uytscheyden, antwoort neen, niet uytscheyden maer uytstellen, om dat ick u niet troebeleeren wil, en vervolgt hebt ghy klaer met overdenken, zegt hy Ia, zoo vraegt, hebt ghy dat uytgevonden, vraegt hy wat, antwoort dat het mijne faute is, naemelijck dat ick uwe swackheden niet sien en kan, als ghy die niet en openbaert, waer door ick verpligt worde, om tegen de zelve te zondigen zwijgt hy daer op wat stil, gaet voort zeggende zoo ghy een kint waert of een mens die zijn gebreken niet openbaeren kon, door de tong zoo zou ick verpligt wesen op u actien acht te geven daer gy die mede openbaerde, om daerop te passen, om u te dienen eer gy door gebreck tot lijden quamt, maer nu ick een man voor hebbe die een verstant heeft om zijn gebreck te seggen, zoo en pas ick daer zoo niet op, maer nu ick weet dat ghy die zwackheydt hebt, zoo wil ick op u acht geven, zoo als men op de simpelen menschen doet, op dat gy u zelve niet te kort en doet, zegt hy meynt gy dat ick dol of disperaet ben, dat ick mijn zelve zou te kort doen, zegt dat en zeg ick niet, of en hoort gy my niet zeggen, ghy weet wat ghy zijt, zegt hy ten is geen noot, zegt dat hoop ick, of dat wens ick uyt de gront van mijn hert, zegt hy dan oock laet ons van wat anders spreeken, doet dat, maer

hout het ingedagte, en doet naer u woort, te weten past daer op, en al dat gy weet dat hem leet veroorsaeken kan doet dat weg, met een zoetigheyt of aerdigheyt zeggende, dat is te gering voor U E D. of Excelencie dat zal die beter passen, die van geringer staet zijn, zegt hy ick wilt hebben, zegt ik en wilt u niet geven, of ick wil niet hebben dat gy u zelven te kort doet, of zoo kleyneert, dan of gy u leven moe waert, zou ick u daer toe moeten helpen, ick meyn neen: vraegt hy dan als ick het hebben wil, vivaforsse dat is met kracht en gewelt, zout ghy 't my niet geven, zegt dat is zoo veel gevraegt, daer zou ick mijn al eens moeten op bedencken, of alst 'er op aen quam, zou ick zien wat ick doen zou, quam hy daer op naer u toe, om u te grijpen, of vast te houden, tot dat gy 't hem gaeft, zoo loopt in't tyds, en werpt het zo verre van hem als gy kunt, maer overvalt hy u eer gy 't quijt zijt, zoo geeft het hem vrywillig over, op 't simpel eysschen, want zoo ghy dat niet en doet, en hy krijgt het met gewelt uyt u handen, hy salder u leet mede doen, maer eer en heeft hy geen magt daer toen, en doet hy sig zelfs dan daer mede te kort, zoo sijt ghy onschuldig van zijn bloet of doot, volgens het gemeen oordeel, maer als de vrouw sulcke teykenen aen haer man bevonden heeft, zoo salze zig wel wagten sulcks in zijn tegenwoordigheyt te seggen, om dat zy weet dat hy uytsinnig of dol worden zou, dienvolgens sig in perijkel stellen, van gedoodt te worden, met den dependent van dien, dat zijn de aenhoorders van dese dingen, dat men sou seggen, zy moest dat doen en haer vertrouwen op de Hemelse bewaering stellen, dat is mis, waerom, om dat zy niet versekert en is, dat die de natuer om haeren 't wil veranderen zal zoo hy zou moeten doen, om haer dan te bewaeren.


Vorige Volgende