Lessen en liederen eener moeder

[p. 29]

Van twee kwaden 't beste kiezen.

Bij die keuze moet men het zoo spoedig mogelijk met zich zelven eens worden, - dat is eene groote kunst in 't leven, eene der gewichtigste en onontbeerlijkste; dat is eene bekwaamheid, die wij onze kinderen niet vroeg genoeg kunnen inprenten. Het eenvoudige geval, waarin wij tusschen tweeèrlei handelwijze te kiezen hebben, van welke de ééne blijkbaar voordeel aanbrengt, de andere evenzeer onloochenbaar nadeel ten gevolge heeft, is helaas, zeer zeldzaam. 't Spreekt van zelf, dat hier ook voor het meest beperkte verstand, de keus gemakkelijk vallen zal. Doch, meer verstand behoort er toe, en vaak groote tegenwoordigheid van geest, eene scherpzinnige en juiste oordeelskracht, om, wanneer aan beide zijden nadeelige gevolgen bestaan, aanstonds te beslissen, welke van de twee de minste zijn. 't Is opmerkelijk, dat men deze juiste onderscheiding, dit vrijwillig op ons nemen van een kleinen last, om daardoor een grooteren te vermijden, bijna ieder uur noodig heeft; ja, ik zou gerust durven beweren, dat het een voorname taak in ons leven is: van twee kwade dingen het minste te kiezen. Ik wil met de kleine, geheel onbelangrijke voorvallen van 't huiselijke leven beginnen.

Reeds vroeg open ik mijne oogen, en mijne eerste, bijna instinctmatige keus is, tusschen den nog voorhanden zijnden lust tot slapen, en het verzuimen van de eene of andere bezigheid, door te laat opstaan. De beslissing wordt genomen, de slaap onderdrukt, en ik sta op. Ik kan bijna met zekerheid dien mor-

[p. 30]

gen bezoek verwachten, maar 'k heb ook verscheidene werkzaamheden in de huishouding te verrichten, waarbij ik een goede japon zou kunnen bederven, dus: wat zal ik aantrekken? Het bezwaar, dat ik door het bezoek in mijne eenvoudige huiskleeding overvallen zal worden, is het geringste, en wordt derhalve verkozen. Nu ga ik naar de keuken. De nalatige dienstbode heeft zich verwijderd, en de groote, zware melkketel voor de arbeiders op het landgoed en verdere dienstboden is op het punt van over te koken. Hier mag de keus tusschen smerige, misschien zelfs gebrande vingers van den éénen kant en een afschuwelijken reuk door 't gansche huis, benevens verlies aan melk van de andere zijde, slechts eene seconde duren.

Zoo gaat het voort, van uur tot uur, van dag tot dag; 't is licht te begrijpen, dat men dergelijke voorbeelden, naar mate van stand, geslacht en ouderdom der menschen verschillend, bij honderden zou kunnen aanvoeren.

Ik wil nog niet eens zulke gevallen vermelden, waar de keus zóó van zelf spreekt, dat er geene overweging vereischt wordt. Wie zal niet gaarne het bittere geneesmiddel innemen, om van eene ziekte bevrijd te worden? Wie zal bevreesd zijn, kleeren en schoenen nat te maken, om een kind uit het water te redden? Maar, andere ernstige vragen doen zich vaak in ons leven voor, waarin van beide zijden de bezwaren bijna gelijk schijnen, terwijl de beslissing tevens eene zware verantwoording in zich bevat en van onze keuze het geluk of ongeluk voor ons of onze geliefden afhangt. Dan komt het er op aan, om met krachtige, duidelijke onderscheiding te kiezen en te beslissen.

Ik ben echter van meening, dat voor iemand, die geleerd heeft vlug en bepaald tusschen twee kleine onaangename zaken te kiezen, ook de beslissing minder zwaar zal vallen, als het de vraag is: ‘Moet ik de plagerijen van een onrechtvaardigen hooger geplaatsten ambtenaar nog langer dulden, of eene vaste betrekking opgeven?’ - ‘Zal ik mij in de huwelijkszaken mijner dochter

[p. 31]

mengen, of een raad terughouden, die misschien veel onheil zou kunnen voorkomen?’ - ‘Zal ik mijn kind aan de gevaren eener opvoeding van vreemden blootstellen, of aan eene gebrekkige opleiding in huis?’ - ‘Zal ik een misstap van mijn zoon met de volle gestrengheid opnemen, die mij mogelijk zijn vertrouwen doet verliezen, of met de zachtheid, die zijne lichtzinnigheid zou kunnen doen toenemen?’

O! wie zou in staat wezen het onnoemelijke getal van groote en kleine nadeelen op te sommen, tusschen welke de mensch altijd en altijd door heeft te kiezen; van de eerste keuze des zuigelings tusschen honger en het opgedrongen voedsel af, tot aan die laatste, verschrikkelijkste keus van den zelfmoordenaar tusschen dood en voortleven!