Lust-hof der zielen

[p. t.o. 357]

[p. 357]

Het Vyfde Deel.
Van het aenbidden van het Aller-H. Sacrament,
En de maniere om Godvrugtelijk te Communiceren, en Misse te hooren.

Eerste Capittel.
Samenspraek tusschen Jesus Christus, en den Mensch aengaende de H. Communie.

§. I. Christus wekt den mensch op, en nodigt hem tot de H. Communie.

CHristus. Komt alle tot my, die belast, en beladen syt: en ik sal u verquikken: want ik ben den goeden Herder, die myn leven voor myne Schapen te pand gestelt heb, en die dese voede met een allersoetste voetsel; te weten: met Myn Lighaem en met Myn Bloet.

[p. 358]

Ik heb een groote Maeltyt opgeregt, op dat ik soude betoonen den rykdom, en de magt van myn Rijk. Komt dan, en eet van Myn Brood, en drinkt van Mynen Wyn, die ik u heb bereyt gemaekt: want ik vinde myn vermaek, met de kinderen der menschen te wesen. Ik wil volgens het regt en de gewoonte van een trouwe vrientschap u deelagtig maken van myne gratie en van myne glorie, dat is van alle myne goederen. Daerom ben ik van den Hemel gekomen op der aerde; daerom ben ik mensch geworden: daerom heb ik soo vele swaere tormenten, en de doot selve, onderstaen, ende een uyterste begeerte gehadt, om Desen Paesschen met myne Discipelen te eten.

En op dat ik een gedagtenis van soo groot eene liefde, en eenen pant van de toekomende glorie soude agterlaten; soo heb ik Myn Selven, aen u gelaten. Ik heb Myn Selven geheel voor den mensch besteed. In myn geboorte ende ommegang op aerde, was ik gelijk hun Mede-gesel, en tot hun Spyse self: in myn doot, ben geweest hun Rantzoen; en nu in den Hemel, geve my tot hun Loon. Kost ik wel een meerder en hooger Gifte doen? Wat dog kost ik meer doen, dat in niet gedaen en heb?

Den Mensch, Inder waerheyt, gy syt goet en sagtmoedig, en vol van barmhertigheyt ô Heere. Hoe wonderbaer is uwen Naem op de gansche aerde! Maer wat is dog den mensch, dat gy op hem peyst: of den soone des menschs, dat gy hem aldus besoekt, en groot maekt? Is alle mensch, die leeft; meer als stof en assche en anders als ydelheyt? En gewaerdigt gy u, op

[p. 359]

desen, uwe oogen te slaen; tot hem te komen; en by hem te blyven woonen? Wat sal ik den Heere wederom geven voor al 't gene dat hy my gedaen heeft? Gy stort uwe goetheyt overvloedig uyt over alle uwe Schepselen; het behoort u al toe: en gy syt magtig boven al dat 'er is. Ik ben arm en gebrekkelijk: en gy hebt ook myn goet, geensins van noode. Alwaer 't dat ik u gave al dat ik heb: ja alwaer 't dat ik my selven geheel aen u gave; wat is dit al, ten aensien van uwe weldaden?

Christus. Draegt aen God een Sacrificie van lof op, en betaelt aen den Allerhoogsten uwe beloften. Het opdraegen en de nuttiging van Myn Lighaem en van Myn Bloet, is een seer aengenaem Sacrificie aen den eeuwigen Vader, en my ook behaeglijk. Doet dit dan dikwils tot Myne gedagtenis: dog met eerbiedigheyt. Want daer toe heb ik gewilt dat dese Heylige Mysterien in myn Kerk soude wesen; op dat gy met een altyd-duerende erkentenis soude voor oogen hebben, dat groot Weldaed van uwe Verlossinge, ende myne overgroote Liefde. Ik weet wel, dat gy dit my, niet en kan vergelden: maer kond gy my niet geven een dankbaer herte; en samen houden de Gedagtenisse van soo grooten Weldaed? Voorseker kond gy dat doen: en niet bequamer, als, met dikwils en Godtvrugtig te komen tot Myn H. Tafel. Is 't dat gy dit veronagtsaemt: siet toe dat gy ook niet gerekent wort, met die ondankbaere en onwaerdige, van het Evangelie; en dat gy niet buyten gesloten wort, van Myn Avontmael.

[p. 360]

Den Mensch. Hoe groot is den overvloet van uwe soetigheyt, ô Heere, de welke gy opentlijk betoont hebt aen de gene die u vreesen! die om uwe minnelijkheyt te betoonen die gy hebt tot uwe kinderen, de hongerige versaet met een Allersoetste Brood, uyt den Hemel ons geschonke. Hoe soet syn uwe uytspraken aen myn mond, met welke gy my soo minnelijk tot u nodigt! maer eylaes, wie ben ik, ô grooten Koning boven alle Koningen, om aen uwe Tafel alle de dagen myns levens te mogen eten van Uwe Spyse?

§. 2. Hoe groot het geluk van den Mensch is, en sonderling van den Priester, ten aensien van dit H. Mysterie.

Christus. Dit is het, dat ik u met een meerdere aendagtigheyt wil doen overdenken: op dat gy misschien, als gy niet wel mogte overleggen het weldaet, dat ik aen myne Geloovige betoont heb; niet lauw wort, nog uwe Ziele een walge kryge van die Spyse, al of sy seer ligt waer: en dat ik dan ook niet beginne, u te spuwen uyt mynen mont. Hoe gelukkig syt gy, ô myne Christenen, is 't dat gy uw geluk wel kent: te weten, dat gy gestelt syt op eene soo vette weyde: en dat het u vergund is, soo grooten Weldaed ende heerlijke Maeltyd, te mogen by woonen! Maer voor al, syt gy, die Priester syt, gelukkig; wien ik met een besondere voor-rang, uyt het volk, voor my verkooren heb, om te staen als

[p. 361]

mynen Vriend in myne tegenwoordigheyt, en als mynen voornaemsten Raetsman eerst te eten aen myn Tafel, en van dese daer naer, de Spyse te dienen aen myn Geloovige. U is gegeven het gene dat de Engelen niet gegeven is; en waer hebt gy dit verdient? u is eene magt gegeven, de welke de Engelen niet en hebben: te weten, van door eene gansch wonderbaere, aenbiddelijke, en regt Goddelijke bedieninge den Heer van Majesteyt met uw geweyde mond (God self sig voegende na de stemme des Priesters) te doen verschynen, als uyt syn Throon van glorie tot op den Autaer; ook daer den Heere aen te raken, ende soo aen de gelovige uyt te deelen. De Hemelen staen 'er over verbaest: en de Engelen aenbidden, dit H. Mysterie als met een verslagentheyt; wanneer sy beneden haer sien, den welken sy, om hoog, geduerig aenbidden. En soude een mensch of Priester hier toe durve naderen met een koud, onsuyver en verstrooyd gemoed; of ook nog smaek konne hebben in het draf der Varkens, vergeleeken by Dit Brood der Engelen.

Den Mensch. De waerdigheyt van den mensch is in der waerheyt groot, maer die van den Priester is nog meerder. Dog sy hebben buyten twyfel ook beyde een groote pligt, van naer den eysch van dese hooge waerdigheyt te moete leven. Maer eylaes ik sie soo vele overtreders, ô Heere, dat ik daer van beswyke: en hoe veel en blyf ik self niet te kort! uwe oogen sien myn onvolmaektheyt aen: ik bevinde ook een ander wet in myne ledematen, die stryt tegen de wet van mynen geest, en my gevangen neemt

[p. 362]

in de wet der sonde, soo dat ik het goet niet en doe, dat ik wil maer het quaet doe, dat ik niet en wil

§. 3. Hoe versterkende, en hoe nodig dit H. Sacrament is, tot het leven onser Ziele

Christus. Siet ik draeg u myne gratie en hulpe op, om in desen stryt te ondersteunen; immers ik geve u, in dit Sacrament myn eygen selven, die de Fonteyne ben en den oorsprong van alle gratie. Ik weet wel, dat gy sonder my niet en kont doen; maer ik ben het levende Brood, dat van den Hemel gedaelt is: een Brood, seg ik, 't welk het menschelijk herte versterkt. Waer 't dat gy Dit dikwils en eerbiedelijk ontfingt; gy soud haest de veranderinge van de kragt des Allerhoogsten in u gewaer worden. Want uwe Ziele soud alsdan gelijk met lieffelijk smeer en vettigheyt vervult worden; gy soud sterk en magtig worden om werken van deugden te doen; en met de kragt van die Spyse, door de Woestyne van dese weerelt geraken, tot aen den Berg Gods. Wat vyant moet iemant vreesen, die my voor syne hulpe heeft, en by sig, tegenwoordig? Dese sal vryelijk met den Apostel seggen: Als Godt voor ons is, wie kand 'er tegen ons? en: Ik kan het al, in die my versterkt. Ofte met dien Man naer myn herte: Al waer 't dat ik wandelde in het midden van de schaduwe des doods, en sal ik geen quaet vreesen: want gy met my syt.

[p. 363]

Den Mensch. U sy eeuwigen lof en glorie, ô Heere, om dat gy voor ons eene Tafel bereyt gemaekt hebt, tegen de gene die ons quellen. Och of ik voortaen door die Tafel, kragt en sterkte kreeg om tegen myne vyanden te stryden. Dog waerom heb ik dit als nog soo luttel gedaen? waerom beswykt myne kragt van ellende: en waerom syn myne beenderen onstelt? waerom heb ik soo ligt geweken voor de bekoringen en aen den tegenspoet! Is 't niet geweest, om dat ik een afkerigheyt had, van Uwe Tafel; en vergeten heb, als myn broot te eten, en aldus uyt gebrek, myne kragten vergaen syn? of is 't ook geweest, om dat ik met een vermetentheyt, te onwaerdig, en met te kleyne eerbiedigheyt, daer ben toe gegaen?

Christus. Gy hebt den nagel op het hooft geslagen, ô mensch. Want gelijk het leven van het lighaem moet ondersteunt worden door de spyse, de welke geduerig herstelt het gene dat de natuerlijke hitte weg-neemt: soo moeten ook de kragten van de Ziele, door spyse dikwils herstelt worden; op dat dese door den brant van de begeerlijkheyt niet gansch te niet en gaen. Wilt gy nu weten, welk die Spyse van de Ziele is: siet, Myn Vleesch is waeragtelijk Spyse, en Myn Bloet waeragtelijk Drank: Dit is, het Brood, het welk van den Hemel afgedaelt is. En by aldien de Geloovige, en voornamentlijk de Priesters Dit dikwilder, en waerdiger ontfingen; sy souden van die Tafel komen gelijk Leeuwen, die vuur spouwen; en aen de vyanden, en aen den Duyvel self schroomelijk syn. Gelijk

[p. 364]

den H. Chrysostomus spreekt Hom. 61. ad Popul. ant.

Voorseker ook dat 'er geenen kragtiger hulpmiddel is tegen de vierige schigten van den boosen; en tegen de bekoringen, besonderlijk van het vleesch, tegen welke gy dagelijx moet vegten, en soo selden volkomentlijk de overwinning verkrygt.

Want de begeerelijkheden van het vleesch sullen ligtelijk uytgeblust worden, door het water, dat met vreugt geput wort uyt de Fonteyne van den Saligmaker: ik segge uyt de myne, de welke ik in dit Sacrament voor ieder een geopent heb; en door dien wyn, die de Maegden doet bloeyen, en hier geschonken werd. Want ik alleen, versade de ydele en de hongerige Ziele met goederen en vreugde, die noyt en sullen vergaen. Ik geve dese Een Brood, dat alle wellustigheyt in sig heeft. Wat goet en moet dien niet verwagten: by welken, ik, die den oorsprong en de Fonteyne ben van alle goet, gewaerdige te komen? Komt dan myne getrouwe vrienden: eet van Myn Brood: drinkt Den Wyn, die ik u bereyt gemaekt heb: en versaet u met den selven.

§. 4. Hoe dat men behoorde, dikwils te gaen tot de H. Communie.

Den Mensch. Dese uwe woorden, soo ik bemerke, Heere, komen veele vreemd voor, en ieder een vat die niet. Want behalven die, de welke in duysternissen wandelen, en het Woort des waerheyts niet en gelooven, seg-

[p. 365]

gende: Hoe kan desen, ons syn Vleesch te eten geven. Soo sien wy ook vele andere die sig te gemakkelijk late wys-maeken en voorstaen, als of men niet behoorde, dikwils tot de H. Communie te gaen.

Christus. Ik weet, hoe vaerdig, dat de menschelijke sinnen sy tot het quaet, en hoe de minste redenen en beuselingen genoeg syn om hun te beletten, en af te trekken van mynen Dienst; daer sy andersints alle gelegentheden soo vlytig op soeken, om de weerelt, het vleesch, en de wellusten te dienen. Eylaci hoe ligtelijk gelooven sy den Duyvel, die hun de weereltsche wellusten voorstelt; die hun nodigt om den verboden Appel te eten, en valschelijk belooft, dat sy sullen wesen, als Goden! En my, my, seg ik, die self den Weg ben, de Waerheyt, en het Leven; weygert men te gelooven en te gehoorsamen, die Myn Vleesch voordraeg tot Spyse en soo minnelijk daer toe nodige en vermane: ja self, daer ik beloof, haer onsterfelijk te maken, en als deelagtig van Gods natuere!

Maer let, hoe het bedrog van Pharao, hier ook plaets in heeft. Hy, myn eere benydende, wilde myn volk niet late gaen, om my in de Woestyne Sacrificie op te dragen; maer hield het selve binnen Egypten, besig met aerdewerk, en steen-bakken: op dat sy geen tyd soude hebben om my te dienen. Nu wat syn de weereldse dingen, als Goud, Silver, schatten, eere, en sorvuldigheden van dit leven, anders als aerde-werk? en nogtans hoe wakker ende onvermoeyelijk syn de menschen niet tot desen ar-

[p. 366]

beyt, daer sy niet van hebben als Brood van druk en smerte; en daer sy met minder moeyte kosten eeten, Dit Brood dat alle vermaekelijkheyt en soetigheyt van smaek, in sig heeft!

Dus gingen niet te werk de Christen Geloovige in d' eerste tyden. Dese wandelde in d' eenvoudigheyt des gemoeds: sy waren vol van liefde en yver, volhardende in het Gebed ende in de Communie en breekinge van Dit Brood. Ende also, te weten door het dagelijks gebruyk van dese Hemelsche Spyse, soo is myn eerst op komende Kerk soo verre aengewasschen, ende heeft soo veel toe-genomen: dat de Geloovige om de groote begeerte en verlange daer na, ook by na alles, quamen kleyn te agten; nog sig daer van lieten aftrekken door eenige soete aenlokselen, pyniginge, of andere dreygementen.

Overlegt, ô Christen mensch, en gy besonderlijk, die Geestelijk syt, dese eerste staet van de opkomende Kerke, als de Geloovige allegader, een herte en eene Ziele hadden: verwondert hunne yver en hun liefde. Ja hoe sy de aerdsche saken meer versaekten; hoe sy ook meerder yver hadden om my te dienen en te eeren. Waer is nu dien yver? die Verslondentheyt van den geest, den Vrede, en de Vreugt in den H. Geest? eylaces, hoe is het gout verduystert, en de beste coleur verandert!

Kinderen der menschen hoe lang sult gy swaer van herte syn; wat bemint gy de ydelheyt, en soekt de leugen: waerom verlaet gy het hout des levens? waerom verlaet gy de Fonteyne der levende Wateren, en soekt gy on-digte putten, die geen water konnen houden? Dat gy

[p. 367]

de gave Gods wist, en wie dat het is, die u nood en syn selven opdraegt, om uw Spyse te wesen: gy soud met eene groote vlytigheyt komen geloopen, en ten soude niet van noode wesen, dat men u tot dat groot Avontmael, tot dese Bruyloft soude moeten pramen. Dog dit is nu verborgen voor de wyse en voor de voorsigtige van dese weerelt; die geen smaek en hebben in die dingen, de welke Godt raken. Maer een kleyn getal, die arm van geest syn; hebben hier kennisse van: de welke meer vermaek vinden in eens tot Dese Maeltyt te komen, als in alle genoegten vande geheele weerelt.

Den Mensch. Ik worde beschaemt, Heere, en ik stae verslagen, als ik dit hoore en begrype. Als ik lette op de manieren van de eerste Christene en op de onse; wat een verschil en vinde ik niet! maer en veragt ons niet, ô Heere, onsen Saligmaker; maekt ons soo, gelijk gy ons geern soud hebben. Wekt ons op, die soo loom en traeg syn: verligt ons, die blint syn: regt ons op, die kreupel syn: praemt ons, binnen te komen, op dat uwe Tafel vervult worde. Leert my uwen wille volbrengen, want ik uwen Dienaer ben; op dat ik goedwillig offerande aen u op drage, ende uwen Naem belyde: dat gelijk een hert snakt na de Fonteyne der wateren; also myn Ziele dorste tot u; ende dat die, Heere, beswyke uyt begeerte en verlangen naer u. Want waerom soude ik niet self komen toeloopen, om te putten, uyt de fonteyne van mynen Saligmaker? waerom soud ik niet graeg op gaen tot den Autaer Gods: tot God, die myne jeugd verheugt?

[p. 368]

§. 5. Verkeerde ontschuldiginge, om niet dikwils te komen tot de H. Communie.

Christus. Doorbreekt dan kloekmoedelijk met het swaert van eenen iever en liefde alle beletselen, door welke gy siet, dat de andere wederhouden worden Dog stelt voor eerst palen aen de weerelsche saken en sorgvuldigheden; de welke gelijk doornen syn, die het menschelijk herte verscheuren, en wagt u ook van, met vele dingen u, te bemoeyen. Want waer tot dient het, dat gy uw herte met soo vele saken verstroyt, terwylen men veel gelukkiger leeft, als het herte min bekommert is? wat onstelt gy u, in vele dingen: en veronagtsaemt alleen het welk u, boven al nootsakelijk is, en my seer aengenaem; te weten, de sorge voor uwe Saligheyt? en is de Ziele immers niet meer, als het lighaem? en wat sal het u baten, dat gy het al wint; als gy uwe Ziele verliest? Ook is het my gansch on-aengenaem en verdrietig, die tael en uytvlugt te moete hooren: Ik heb een pagt-hof gekogt, en jokken Ossen; eene huys-vrouwe getrouwt: en daer om kan ik niet komen. En heb ik immers dese en diergelijke verontschuldingen voor desen niet straffelijk en in het openbaer afgewesen: oordeelt self, of het redelijk is, dat gy my stelt agter soo geringe dingen.

Den Mensch. Ik belyde, ô Heere, dat het een schande is om soo slegte en vergankelijke dingen, u, en uwe Tafel te verlaten; de wel-

[p. 369]

ke gy met sulk eene liefde, soo rykelijk, kostelijk en heerlijk hebt opgeregt, niet voor u selven, voor de Engelen, maer voor ons, menschen. Dog gy egter, ô Heere, gy weet het; hoe moeyelijk het is, dat men syn sinnen by een heeft en syn geest wel gestelt; om met behooren, te naderen tot soo verheven Mysterien: voor een mensch, seg ik, die steekt in soo veel gewoel van eyge, en gemeyne saken; tusschen soo vele bekommeringe en noodsakelijkheden van dit leven!

Christus. Wel daerom moest gy u soo veel te meer haesten, om tot my te komen, door wiens raet en voorsienigheyt alles bestiert wort. Want hoe de saken moeyelijker syn, en meerder voorsigtigheyt van node hebben; hoe gy meer uwen toe-vlugt moet nemen tot het Tabernakel, en den Heere te rade gaen. Daer hebt gy die Fonteyne van Wysheyt, dien Engel van den oppersten raet. Is 't dat gy dan wysheyt van noode hebt; vraegt-se van my; en sy sal u gegeven worden. O dat gy eens wist: hoe vele dat 'er syn, die spinne-koppe webben weven en verloren arbeyt doen! hoe vele dat 'er een ongelukkigen uytval hebben, om dat sy den Heere niet te rade gaen! 't is u te vergeefs 's morgens op te staen voor dat het ligt is; naer uw werk, en besigheden te gaen: ten sy dat ik, die de Sonne van regtvaerdegheyt ben, u eerst verligt hebbe, om uwe dingen te doen.

Den Mensch. Onse gedagten, ô Heere, syn in der waerheyt vol vreese; en alle onse voorsienigheden onseker. Gy sult dan voortaen

[p. 370]

myn ligt, en mynen Leytsman wesen, en uwe geboden myne raeds-lieden: daerom sal ik dikwils met Moyses myn toevlugt tot het Tabernakel nemen, om den Heere te rade te gaen.

§. 6. Of men de H. Communie moet agterlaten, om het gepraet der menschen.

Christus. Daer syn 'er ook vele, die uyt vreese om de oordeelen der menschen, selden aen Myne Tafel komen. Maer waerom, luystert gy meer naer de menschen als naer my; die weet, dat men de oppersten Regter, den welken de magt heeft van in de Helle te werpen, alleen moeten vreesen: gy, seg ik, die my soekt te behagen: waerom laet gy u meer gelegen, en hangt meerder af van het gepraet van 't volk als van my? en is alle mensch niet leugenagtig? en ben ik de Waerheyt self niet? Tragt my dan voor al te gehoorsamen en te believen: nog voegt u naer den swier van dese boose weerelt. Want is 't dat gy de menschen soekt te behagen; gy en sult mynen Dienaer, niet konnen wesen.

Dog indien gy, opsprake en vervolginge lyt, als gy Godvrugtelijk leeft; gy hebt meer reden van blyde, als van droef te syn: om dat gy waerdig gevonden wort, voor my veragt te worden; want daer in, is de Christenheyt regt gelegen. Ondertusschen neemt uwen troost in de getuygenis van uwe goede Conscientie. Den dag sal eens komen, dat ik als den oppersten Regter van alle menschen,

[p. 371]

den gront van de herten naektelijk sal betoonen, en de onregtvaerdige gedagten opentlijk sal bestraffen. Dan sult gy sien de schrikkelijke onsteltenisse, daer die ander mede sullen bevangen worden: en gy sult in tegendeel, alsdan staen met groote stantvastigheyt; indien gy nu gestaen hebt in eene groote verduldigheyt: want ik sal aen den overwinnaer, een verborgen Manna, en eenen nieuwen naem geven.

Den Mensch. Maekt ô Heere, dat ik niet 't minste agte, van den Mensch of in dese menschelijke dage, geoordeelt te worde. Want dien grooten dag sal het al veropenbaren. Maekt, dat ik u alleen mag behagen, en vreese te mishagen.

§. 7. Hoe dat men onder schijn van eene meerdere eerbiedigheyt ende uyt vreese van eene te grooten gemeensaemheyt, niet moet agterlaten; Het dikwils Communiceren.

Den Mensch. Maer sal het u, ô Heere, wel behagen dat ik soo dikwils tot u kome: daer ik ook kennis heb van myn onwaerdigheyt, van de grootheyt van uwe Majesteyt, en van de eerbiedigheyt, de welke men aen soo verheven Mysterien, schuldig is? Moet ik niet vreesen, dat dese gemeynsaemheyt een kleynagtinge baere: want soo spreken 'er veele? En self, ik sal mogelijk, 't geen ik niet als maer selden, doe; dat als dan, met een meerdere heyligheyt, eerbiedigheyt, smaek en vrugte komen te doen.

[p. 372]

Christus. Ik bid u, ô mynen Geloovige (al is 't dat gy hier in niet geloovig genoeg en syt): dat gy voortaen het quaet niet goet en noemt; en dat gy uwe ledigheyt en uwe flaeuwigheyt niet meer een mantel aen doet van deugt. En bedriegt u selven niet vorder: want het is moeyelijk myne oogen te bedriegen, die klaerder syn als de Sonne. Komt dog, dat selden gaen en geduerig uytstellen van de H. Communie, u soo veel beter te maken, om waerdiger te komen tot myne Tafel? Siet, ik, die kennis hebbe van alle verholentheden des herte; weet, wat 'er in den mensch is. Hoe bereyd dan gy tot my komt naer soo langen uytstel: dat weet ik, uyt uw conscientie, die ik tot in het binnenste, doorsie. Want die vermetene Godvrugtigheyt, eene regte Goddeloosheyt is, en die valsche eerbiedigheyt, een oneerbiedigheyt, die my onteert. De ledigheyt geeft haer uyt, voor Godtvrugtigheyt: en de flaeuwigheyt komt onder den dekmantel van een iever en Godsdienstigheyt. Dog de boosheyt heeft tegen haer eygen selven gelogen. Soude den sieken dan soo veel nader worden tot syn gesontheyt; als hy voorder vlugt, van den Genees-meester? Soud iemant sig soo veel te beter konnen warmen; als hy verder, van het vier is? Ik ben den Genees-meester, die uwe krankheden gedragen heb: ik ben het vier komen op de aerde werpen: en wat wil ik anders, als dat het brande, en uwe herten ontsteke?

Maer ik sal u nog klaerder spreeken, ô Mensch, op dat gy tot kennisse soud komen, hoe seer gy in dit stuk met vele dwaelt. Het Sa-

[p. 373]

crament van Myn Lighaem en Bloed brengt gratie mede; en sy, die het ontfangt, van syn kant een verhindering of beletsel maekt. Dat moet gy immers belyden. Ontfangt gy dan, hoe gy dikwilder tot dese Tafel gaet, niet soo veel te meer gratie? En daer de gratie vermeerdert, groeyt ook het Geloove, de Hoop, de Liefde, de devotie, de eerbiedigheyt, de reynigheyt, en de andere deugden, die het verstant verligten, goede bewegingen ontsteken, en het herte suyveren. En is dit niet het cieraet en Bruylofs kleet, dat ik voornamentlijk van u versoeke, om waerdiglijk tot Myne Tafel te komen?

Gy siet dan, hoe dat de eene Communie iemant bereyt maekt tot de andere: en over sulx dat die, tegens de volgende Communie best bereyt sal komen, den welke van dage, de uytwerkselen en de vrugt van het H. Sacrament sal mede gedragen hebben. Ende daer is ook geen reden, dat gy behoeft te vreesen voor klynagtinge daer uyt. 'T is wel waer, dat onder de mensche uyt gemeynsaemen handel ligtelijk een kleyn-agtinge voortkomt: ter oorsake dat men met veel samen te handelen, kennisse krygt van elkanders gebreeken, onvolmaektheden en fouten: dog dit heeft geen plaets in my; en daerom hoe gy meer en gemeynsamer tot my komt; hoe gy meerder en grooter volmaektheden in my sult gewaer worden, ende also my ook meerder eerbiedigheyt ende agtinge sult bewysen. Dit is, van sig selven te klaer, om verder te betoonen: schoon den Vader der leugentale het contrarie aen-raed ende in-boesemt aen te vele, die luttel besorgt synde voor myne eere

[p. 374]

en voor de Saligheyt van hun Ziele, leven naer de lusten van hun herte. Daerom gelijk sy ook weten, dat iemant, die dikwils te Communie gaet; nauwer moet op sig selven letten, ende leven in een geduerige en Zalige vreese Gods: soo willen sy, die dog een afkeer hebben van goede tugt, en sulke manier van leven; liever na laeten, dikwils te communiceren, als hunne quade gewoonten verbeteren: om also, hunne quade driften, te vryer op te volgen; liever agter latende, te Communiceren, seg ik, als hunne quade gewoonten, op dat sy gelijk sonder eenigen toom souden mogen leven, en hunne quade driften met een meerdere vryheyt souden mogen volgen. Want sy laten hun voorstaen, als of het een soorte van vryheyt is, dat sy van de H. Communie blyven: niet tegenstaende, Dat my te dienen, in der daet regneren is. En als het gebeurt, dat sy Communiceren, 't sy om het voorvallen van eenigen Hoogtyt, of om dat sy daer toe verbonden syn: soo blyven sy soo lang Gods-dienstig, tot dat sy dese Communie, en 't geene sy schuldig waren, volbragt hebben: dog, dat te beklagen is, hoe haestelijk keeren sy niet wederom tot hunne oude driften; gelijk een hond naer het gene dat hy uyt gebraekt heeft, en gelijk een verken naer syn modder.

Luystert toe, ô Hemelen, en hoort gy, ô aerde, naer het gene dat ik u gae seggen: want ik roepe u tot getuygen van myne klagten, als de menschen, die ik het verstant gegeven heb, naer my niet willen luysteren. Ik heb Kinde-

[p. 375]

ren op gebragt en verheven, maer sy hebben my veragt. Den Osse heeft synen Meester gekent; en den Ezel de Kribbe van synen Heere; maer Israel en heeft my niet gekent; en myn Volk en heeft het niet begrepen. Hoe qualijk vergelden het de menschen, die ik geschapen heb, en af-gekogt, om my te dienen! aen welke ik soo vele aerdsche goederen gegeven heb tot onderhout van hun lighaem; en Myn Eygen Vleesch en Bloed tot voetsel van hun Ziele! Sy syn inder daer gelijk geworden aen de onredelijke dieren, of self plomper, als dese: want sy kennen hunnen weldoender niet. Daer de beesten hoe bot die ook syn, evenwel hunne Meester kennen, en dese onderdanig syn: sy dienen-se voor een weynig hoy en stroy, dat sy van hun krygen. En die eylaces, de welke dagelijks mogen myne Tafel en myne Hemelsche maeltyt genieten; blyven my ondankbaer, en sy kennen hunnen Weldoender niet.

§. 8, 9. Van d' eerbiedige vreese, om te komen tot de H. Communie.

CHristus. Als ik u vermane, dat gy dikwils tot myne Tafel soud komen, en wil ik niet, dat gy de eerbiedigheyt agterlaet, met welke gy daer toe moet gaen. De liefde en de vlytigheyt van Zacheus heeft my ten uytersten aengenaem geweest; maer de vreese en de eerbiedigheyt in den Hooft-man over hondert, heeft my niet min behaegt. Den eenen heeft

[p. 376]

my met blytschap aenvaert in syn Huys; en den anderen, indagtig synde syne eygen krankheyt, durfde my onder syn dak niet ontfangen. Dog het beste is, dese twee bewegingen samen te voegen: en met dese gelijk met twee voeten, te weten de Vreese en de Liefde, tot Myne Tafel te komen.

Het geloof sal in u, de vreese verwecken, want is 't dat gy met een vast Geloove gelooft; dat ik, die uwen Heere en uwen Godt ben, die Hemel en aerde met myne Majesteyt vervulle: den welken de Engelen al bevende aenbidden; waeragtelijken met de daet in dit H. Sacrament tegenwoordig ben; hoe sult gy niet bevende daer toe gaen? Al het gene dat hier in misdaen wort komt sekerlijk by gebrek van Geloove. Want hoe sal iemand, die onsuyver is en besmet met sonden durve komen: die gelooft, dat ik, die den oorspronk ben van alle reynigheyt, en de vreker van alle onreynigheyt, daer wesentlijk tegenwoordig ben.

Siet eens, hoe seer dat myn uytverkoren Paulus; die kennis hadde van myne verholentheden, en den verkondiger was van mynen wille; dit tragt in te drukken. Dat den mensch, segt hy, syn selven beproeve, en soo van Dat Brood eete, en van Dien Kelk drinke: want die onwaerdelijk eet en drinkt, die eet en drinkt syn selven een Oordeel; niet onderscheydende het Lighaem des Heeren? Wat kander klaerder wesen?

Den Mensch. Den blixem van die woorden verschrikt my, en wie soude dese sonder schroom

[p. 377]

konnen lesen, of peysen? Wie soud 'er tot uwe Sacramenten durven komen? de Hemelen self en syn niet suyver voor uwe oogen: hoe veel te min den mensch, die niet en is, als eene verrottinge en eenen worm? Ik sal dan liever met eenen anderen Apostel seggen: Gaet van my weg Heere, want ik een sondig mensch ben; op dat ik misschien niet pligtig en worde van Uw lighaem en van uw Bloed; is 't dat ik te vermeeten, daer toe gae.

Christus. Mynen Apostel gebruykt dese scherpe en schrikkelijke woorden, de welke nogtans waeragtig syn; om ieder een te waerschouwen, op dat Dit Brood des Levens voor niemant, uyt syn eyge schuld, een venyn worde des doots. Ondertusschen hoe weynig sy 'er, die dese schrikkelijke woorden van den Apostel overwegen, gelijk het betaemt? een betoog hier van is het groot getal van menschen, de welke te ligtvaerdelijk en te vermeetenlijk gaen, tot dese aenbiddelijke Mysterien. Hoe vele komend 'er niet al te ligtvaerdelijk, en qualijk bereyt: als of sy geen onderscheyt maekte tusschen Dese soo Heerlijke Spyse, en anderen gemeyne: ende als of sy, niets ligter stelde, als My te ontfangen; ende als of sy qualijk gedagte hadde van myne tegenwoordigheyt.

Den Mensch. Gy syt regtvaerdig, ô Heere, en alle uwe wegen syn de waerheyt selve. 'T is te vergeefs, dat ik met u wil redencavelen, mits niet een mensch op aerde u kan beantwoorden, of seggen mag: Waerom doet gy dit soo? uwen wille alleen is een seer regtvaerdigen regel van het gene dat men doen

[p. 378]

moet. Nogtans ik sal, mynen Heere aenspreken, al ben ik maer stof en asschen. Gy vermaent ons Heere, dat wy dikwils uwe Sacramenten souden ontfangen: dog van de andere kant, wie soude gy niet komen af te schrikken, door soo verscheyde voorbeelden van uwe gedaene strengheyt? Heb ik geen reden van vreese; dat ik met eenen Oza en de Bethsamiten mogte gestraft worden, op het aensien ende aenraken van den Arke. Uwer Aller-Heyligste Lighaem? dat ik, geen Bruyloft-kleed aen hebbende, gestooten worde uyt Uwe Maeltyd? want daer is genen mensch die leeft, en niet sondigt. Wy bedryven allegader vele fouten: en wie souder tot u durven komen? ik heb wel de begeerte: maer indien gy op alle onse ongeregtigheden agt wilt nemen, ô Heere! wie sald 'er bestaen? Heere, voor u is al myne begeerte, en myn gesugt en is voor u niet verborgen.

Christus. Myne woorden moeten u niet kleynmoedig, maer ootmoedig maken: een vermorselden geest is my een seer aengename Sacrificie. Is 't dat gy desen eerst hebt; soo moogt gy sonder schroom, het Sacrificie van Myn Vleesch en van Myn Bloed op dragen: want ik en sal geen vermorselt en verootmoedigt hert versmaden. Ja met sondaeren te eeten, ende ommegang te hebben, is myn vermaek geweest: want die wel te passe syn, hebben de Genees-meester niet van node, maer die qualijk te passe syn. Om dan waerdiglijk tot myne Tafel te komen: soo suyvert eerst uwe Conscientie door eene regtsinnige Biegte, en

[p. 379]

door een opregt berouw van alle de doodelijke sonden, en van alle genegentheden tot de selve. Dog om nog waerdiger te komen, en my aengenamer te syn, en om nog een meerdere gratie te ontfangen: soo tragt ook en weest ten uytersten besorgt, om alle dagelijksche sonden, alle quaden genegentheden van u gemoet, en al dat gy weet dat aen myne oogen mishaegt; af te leggen; want sekerlijk, hoe gy suyverder tot my sult komen; hoe gy meerdere gratien sult ontfangen.

Let, op het gene dat ik in het leste Avontmael gedaen heb, Dit H. Sacrament instellende: Want eer ik myne Discipelen tot dese Heylige Maeltyd liet komen, soo heb ik hun voeten gewasschen: op dat ik door dese, soo Mysterieuse Ceremonie soude aenwysen ende leeren; dat de suyverheyt des herte nootsakelijk is voor de gene die waerdiglijk willen tot myne Sacramenten komen. Want die gewasschen is, of suyver van sware sonden; heeft niet van noode, als dat hy syne voeten wassche: dat is, dat hy de genegentheden van syn gemoet suyver heeft. Want gelijk iemant, die op aerde wandelt, hoe wel dat hy toesiet; even wel sig soo nauw niet kan gadeslaen, dat hy syne voeten niet vuyl en maekt van slijk of stof: soo is het ook moeyelijk voor u, op dese aerde te leven; en niet somwylen, van het aerdsche besmet te worden. Daerom is 't, dat de bewegingen van de Ziele, gelijk sy dikwils door het gebruyk van tydelijke dingen besmet worden; ook dikwils moeten gewasschen worden: dog

[p. 380]

meest van al; als gy wilt komen tot my, die de Fonteyne ben van alle suyverheyt.

Ondertusschen om de dagelijksche gebreken, als gy maer tot dese een aenkleventheyt hebt; en dat gy die soekt te overwinnen; soo moet gy daerom niet agter-blyven: want ik late dese somwylen toe, om de deugt te oeffenen; en de ootmoedigheyt te behouden. Ik weet: hoe ik moet medoogende syn met uwe krankheden; en het is my aengenamer, dat gy tot my uyt liefde komt, als dat gy soude af-getrokken worde door de vreese: want myn wet, is meer een wet van liefde, als van vreese.

Den Mensch. Gelooft moet gy wesen, ô Heere, die my volgens uwe goedertierentheyt, soo minnelijk en genadelijk onderrigt. Ik sal dan voortaen soo veel te blymoediger, en vlytiger tot u komen: als maer, (Het syn de woorden van Gerson) soo veel in my is, door uwe genade, myne Ziele niet bewust is, van eenige doodelijke sonde of eenig voornemen tot de selve. Ook wegens de dagelijkse sonden, (om welke de H. Communie niet t' eenemael verboden word) soo syn 'er door uwe gunste vele en de ligte middelen om die uyt te wissen Dat weet ik vast: Dat by Godt, barmhertigheyt is, en overvloedige verlossinge.

[p. 381]

§. 10. Hoe men met een liefde van een begeerte en verlangen, behoort te gaen tot de H. Communie.

Christus. Als gy nu den eersten voet gestelt hebt, van eerbiedige Vreese, de welke is eene bereydinge gelijk van verre; gaet dan met den regten voet voort, te weten met dien van de Liefde. Zyt voor al besorgt om eene regte en Godvrugtige meyninge te hebben: op dat gy niet uyt enkele gewoonte of uyt eenig ander insigt, dat erger is; maer uyt eene liefde tot my en tot uwe eygen Saligheyt, Dese Hemelsche Spyse, ontfangt als met eenen honger en verlangen, daer na. Gelijk de Spyse, welke men hongerig en graeg eet; ook gewoon is, lieflijker te smaken, en het lighaem meer te voeden, als wel andere die men eet sonder lust: also ook vervulle ik met segeninge de Zielen die hongerig en graeg syn; en laete ydel en ledig, die slappe herte sonder trek ende met sekere walginge.

Den Mensch. Ellendige menschen, als wy syn, waarom en praemt ons, uwe liefde niet? waer van is 't, dat onsen honger en onse naektheyt, ons niet aen wakkeren? waerom vermanen ons, onse wonden en onse perykelen niet, om onsen toevlugt tot u te nemen?

Christus. Smaekt, en siet, hoe soet dat ik ben, hoe magtig, hoe goet, hoe milde, en hoe barmhertig. Let ook wel toe, dat gy ellendig syt, en jammerlijk, arm, en naekt.

[p. 382]

De oogen van alle Schepselen hopen op my, en ik geve hun hunne Spyse op haer tyt. Maer daer sy 'er weynig, die besorgt syn, om dit wel te overdenken: en daer door is't dat Myne Spyse, haer Ziele komt te verveelen ende tegen is: ook sy meerder verlangende en begeerig syn naer het draf der Varkens en de potten der Egyptenaren; daer sy nogtans kosten genieten de kostelijkheden, van Myn Tafel ende eeten Dat Brood van myn Kinderen.

Maer weest gy soo niet, ô Mensch, als gy tot my sult komen om aen myne Tafel te eeten: let wel toe, Wat u word voorgestelt, Hoedanig, ende Hoe kostelijk, Myne Spyse sy.

De Kinderen van Israël, eertyds siende het manna dat uyt den Hemel quam, riepen met verwondering MAN HU: dat is te seggen: Wat is dit dog? Hoe veel te meer, gy Christen Mensch, die gevoed word niet met Manna dat d' Engelen bereyden, maer met Myn Eygen Lighaem dat ontfangen is door toe doen van den H. Geest: hoe sult gy de voortreffelijkheyt van Dese Spyse overdenkende, niet meer verwondert staen; soo verre dat in die beschouwinge uw hert niet koud nog raeuw blyve, maer ontsteeke worde tot vier?

Weet gy wel, hoe de Joden voor desen het Paes-lam moesten eten, het welk een af-beeldsel van dit H. Sacrament was? Sy en mogten daer niet van eten dat rauw was of in water gesoden, maer alleenelijk dat gebraden of gebakken was op het vier. Soo moet gy ook Dese Spyse bereyt maken op het vier van liefde; op dat gy daer een beter smaek en voetsel van hebt.

[p. 383]

Hier toe sal veel helpen het overdenke van myn leven en van myn lyden; in welk ik soo eene brandende liefde betoont heb, dat vele wateren dese niet en hebben konnen uytblusschen. Tot een sigtbaer blyk-stuk van soo groote liefden, heb ik dit H. Sacrament ingestelt. Heeft het u tot nog toe te verdrietig geweest om my te beminnen: dat het u ten minsten schaeme, my nu geen weder-liefde te bewysen. In dese en diergelijke oeffeninge, en Godtvrugtige beweginge, sal de salvinge van den H. Geest, u breeder en voorder leeren, en bestieren.

Het sal u ook niet eens moeyelijk dunken: indien gy eens overweegt met hoe vele plegtigheden en Ceremonien, met hoe groote toe-stel de Sacrificien der Oude Wet moesten opgedragen worden: dat gy alleen, een wynig tyd sonderling besteed in Godvrugtige oeffeninge, voor dat gy komt tot dit H. Sacrament. Leest de Boeken der Getallen en Leviticus &c. en redeneert als met een verwondering by u selven aldus: Is 't dat dit al, plaets had en moest geschieden ten aensien van d' enkele schaduwe en eene verbeeldinge: wat behoort men niet de doen, daer de Saeke self is ende de Waeragtigheyt van dien.

Wat kander moeyelijker voor my en onverdragelijker wesen: als te sien; dat 'er gemeynlijk niet en geschiet met minder oplettentheyt en sorge, als Mynen Dienst en Sacrificie; 't welk nogtans de verhevenste en waerdigste sake is van de gansche weerelt! Ieder een is haestig om naer syn huys te keeren; en het myne, blyft ledig staen. Men vervoordert met neer-

[p. 384]

stigheyt syne saken, men brengt den tyt maer over met klappen: en men is luttel besorgt voor syn Gast, of, om beter te seggen, voor den Konink der Koningen; die van den Hemel komt, niet om van u gespyst te worden, maer om u self te spysen. Soud gy self wel konnen lyden; dat eenen vrient, die u soude genoot hebben, u soo soude onthalen, soo onbeleefdelijk soude handelen, en soo slegt soude laten henen gaen?

Die Koninklijke Dogters (Esther 2.) moeten een jaer lank opgetoyt en verciert worden, op dat sy, komende voor den Konink Assuerus, souden believen aen syne oogen: en sal het eenen Geloovigen lastig vallen, een ure tytst of het vierde van een ure te besteden: op dat hy behoorlijk toegerust en in ordre verschyne voor den Konink der Koningen en aengenaem sy voor syne oogen?

Den Mensch. O verblintheyt, ô verhertheyt van het menschelijk herte! sal men op soo eene onuytsprekelijke Geschenk niet anders letten, en geen andere eere bewysen? sal men alle andere dingen, maer met al te groote sorge en naeuwkeurigheyt doen: en sig soo haestelijk en onbedagtelijk bereyden tot de Tafel des Heeren? Gy Siet, Heere, ik belyde u myne ongeregtigheyt tegen myn eygen selven: en alwaert dat ik dit niet en dede, uwe oogen sien genoeg myn onvolmaektheyt. Ik hoor u spreken: ik verstae het gene dat gy komt te seggen. Syn uwe woorden niet gansch brandende en vol vier: en nogtans myn herte is soo kout en flaeuw.

[p. 385]

Myne Ziele is voor u gelijk eene aerde sonder water. Ik drage immers vier in mynen schoot: waer by komt het, dat myn hert niet brant? de Fonteyne der levende wateren is voor myn oogen; waer van is 't dat ik niet en snacke, gelijk eenen hert snakt naer de wateren der Fonteyne?

Christus. O Geloovige Zielen, de welke ik met eene geduerige liefde bemint heb, en met een soo grooten prys afgekogt; die ik tot nu toe met een soo kostelijke Spyse gevoet heb, en voortaen, nog bereyt ben te voeden. O myne vrienden, die met my aen Tafel syt, let op u selven: nog syt hier niet on-agtsaem, alwaer soo een gewigtige hooge saek verhandelt word, die ook niet sonder gevaer is: te weten seg ik, daer soo ongelijken lot van leven of doot, namentlijk, volgens elks innerlijke gesteltenisse en verdienstigheden, voor ieder te beurt valt. Siet, hier hebt gy een Fonteyne ja een volle Zee van gratien, waer uyt iemant soo veel te meer kan putten, hoe syn vat grooter is. Verwyd dan uwe Ziele door een brandede begeerte van liefde, van Godvrugtigheyt en van volmaektheyt: en ik, die alleen de begeerten des herte voldoen kan; sal u soo op-vullen met de gaven van myne gratie; dat gy sult in my blyven, en ik in u. Als gy my geheel hebt: wat kont gy nog vorder begeeren? het behoort my al toe, en alles is met my.

Den Mensch. Blyft met my, ô Heere, en drukt u selven gelijke eenen segel in myn herte, trokt my, en ik sal naer u loopen op den reuk van uwe Balsemen. Ontsteekt in my dat vier,

[p. 386]

't welk gy syt komen op de aerde brengen. Och of ik u beminde, ô Heere, myn steunsel, mynen toevlugt, en mynen Verlosser! Och of ik u soo omhelsde met de vierigste liefde van alle uwe Engelen en uwe uytverkoorene; dat my niet en kost af-scheyden van u: want gy syt myn lot en myn erfdeel, Godt in alle eeuwigheyt: wien aen te hangen, goed is voor my. Want wat is 'er voor my in den Hemel, en wat kan ik wensche buyten u op der aerde!