'Pidári'. Of de strijd van het licht tegen de duisternis in de Bataklanden

[p. 206]

Zesde hoofdstuk.
Hoe een gelukkig gezin in ellende werd gedompeld.

Terwijl Si Laboe zoo in ongestoord geluk de jaren zijner kinderlijke jeugd doorleefde, waren zijn ouders voortgegaan, met noeste vlijt te werken, den meesten hunner dorpsgenooten tot een beschamend voorbeeld.

Men zag het dagelijks voor oogen, hoe het arbeidzame echtpaar meer en meer in welvaart toenam, en hoe betrekkelijk gemakkelijk het was, om zich in de Bataksche maatschappij naar boven te werken en tot het bezit van een aanzienlijk vermogen te geraken. Men voelde zich echter daardoor volstrekt niet aangespoord, het goede voorbeeld na te volgen.

Wel werd er genoeg over het fortuin van Ama Laboe gesproken, maar men schreef het minder aan zijn vlijt dan aan zijn buitengewoon geluk toe. Daarom bepaalde men er zich bij, hetgeen men noodig had en door eigen traagheid niet kon verwerven, van hem tegen hoogen interest te leenen. Zoo geraakte het geheele dorp van den radja af tot den minsten onderdaan toe bij Ama Laboe in schuld.

Naar onze westersche begrippen was de laatste een vreeselijke woekeraar geworden. Uitgeleende naturaliën moesten hem na een jaar in verdubbelde hoeveelheid worden terugbetaald, en van op interest geleend geld trok hij 50 percent. Dat was echter de in het land heerschende regel, waarvan wij hem in geen geval een verwijt mogen maken. Alleen een van buiten af het land binnendringende, beschavende macht kan daarin verandering brengen.

[p. 207]

Het viel dan ook niemand zijner landgenooten in, hem daarom een woekeraar of bloedzuiger te noemen, ook al begon men hem meer en meer met afgunst en nijd aan te zien. Dit laatste was dan ook werkelijk het geval, en daarin stond de man, die door zijn positie verplicht was, hem te beschermen, bovenaan.

Zijn radja, het dorpshoofd van Si Rau, was een schurk, een kerel van het slechtste allooi, die bijna geheel ten koste van zijn onderdanen leefde, en heel wat geld met drinken en dobbelen zoek maakte. Deze zat dan ook bij Ama Laboe het diepste in de schuld, terwijl hij de minste kans had, die schuld ooit te kunnen afdragen.

De overweging hiervan bracht bij hem het besluit tot rijpheid, zich van Ama Laboe en diens bezittingen meester te maken. Een half dozijn zijner onderdanen wist hij voor zijn plan te winnen, aan de overigen werd niets er van gezegd; die zouden op het tijdstip van handelen zich wel van zelf aan zijn zijde slaan.

Op zekeren morgen, terwijl de vrouwen in de huizen bezig waren, de rijst voor het ontbijt te koken, zaten de mannen als naar gewoonte in de sopo bij elkaar, schijnbaar om niets meer dan een gewoon dorpspraatje te houden. Ook de radja en Ama Laboe zaten onder hen.

Alras werd door den eerste aan het aanvankelijk over onverschillige dingen loopende gesprek een wending gegeven, die den laatste spoedig deed inzien, dat het op hem gemunt was. De radja begon over de schuld te spreken, die een der dorpsgenooten bij Ama Laboe had, zonder dat daartoe een aanleiding bestond. De Bataks. toch spreken nooit over hun schuld, tenzij zij door den schuldeischer gemaand worden.

Op die wijze werd dus eenvoudig twist gezocht tegen Ama Laboe. Het duurde dan ook niet lang, of een van de handlangers van den radja sprak de aantijging tegen hem uit, dat hij oneerlijk handelde, door de ter

[p. 208]

sprake gebrachte schuld hooger op te geven, dan zij werkelijk was. Daarmede was het twistvuur op eens in hellen gloed onstoken. Ama Laboe zocht zich vrij te pleiten, maar allen waren tegen hem, en de radja begon er zelfs van te spreken, hem in het blok te leggen.

Hoe langer zoo meer werd het hem duidelijk, dat men een complot tegen hem gesmeed had, en toen men er eindelijk toe wilde overgaan, werkelijk de hand aan hem te slaan, sprong hij plotseling op, trok zijn scherp jachtmes en stak twee zijner aanvallers over hoop. Hierop deinsden eenigen zijner belagers verschrikt achteruit, hetgeen hem zooveel ruimte vrij gaf, dat hij uit de sopo naar buiten springen en het dorp ontvluchten kon. Hij begaf zich naar Loboe Goti, het dorp waar zijn eenige broeder woonde.

Nu moesten echter zijn arme vrouw en kinderen het ontgelden. Onder woest getier stormde de geheele dorpsgemeente op Ama Laboe's huis los. Men sleurde Na Toeroet en haar kinderen naar buiten, en sloot haar twee voeten in het blok, terwijl de twee oudste kinderen elk met één voet in zulk een instrument werden geklemd. Het jongste werd nog als te klein daartoe beschouwd, en liet men vrij loopen.

Alles, wat Ama Laboe bezeten had, werd door den radja in beslag genomen. Zijn huis en zijn sopo, zijn tuinen en velden verklaarde het hebzuchtig dorpshoofd verbeurd, en zelfs aan de schuldeischers werd bekend gemaakt, dat zij voortaan hem als hun schuldeischer hadden aan te zien.

Toen het gerucht van het voorgevallene zich door het land verspreid had, kwamen er weldra eenige aanzienlijke bloedverwanten zoowel van Ama Laboe als van diens vrouw opdagen, om de gevangenen te bevrijden. Zij boden voor de vrouw en haar kinderen een aanzienlijk losgeld aan, maar de radja verklaarde rondweg, dat hij daarover niet in onderhandeling zou

[p. 209]

treden, zoolang Ama Laboe zelf nog in leven was, zoodat zij, onverrichter zake weer naar huis moesten terugkeeren.

De radja van Si Rau had dus bij zich zelven vast besloten, dat Ama Laboe sterven moest als zoenoffer voor de twee door hem gedoode dorpsgenooten. Hij zond daarom een sluipmoordenaar uit, waartoe zich een man, die veel geld aan Ama Laboe schuldig was en niet had om te betalen, licht liet bereid vinden onder belofte, dat de radja hem zijn schuld zou kwijtschelden. Deze wist den vluchteling op het spoor te komen en verraderlijk van het leven te berooven.