'Pidári'. Of de strijd van het licht tegen de duisternis in de Bataklanden

[p. 163]

IV. Johannes Harahap of Door ellende tot geluk.

[p. 165]

Inleiding.

Onder de vele bruine broeders ginds in de Bataklanden, met welke ik mij door innige banden eener teedere gehechtheid verbonden gevoel, en aan wie ik daarom steeds met groote liefde en toegenegenheid zal blijven gedenken, neemt de man, wiens naam aan het hoofd van dit verhaal geschreven staat, geen geringe plaats in.

Tijdens mijn ruim driejarige werkzaamheid als zendeling te Siboga heb ik hem als een getrouwen en ijverigen medearbeider leeren achten en waardeeren, en tevens als een broeder en vriend leeren liefhebben. Hij stond mijn voorganger en in het eerste jaar ook mij te Siboga zelf ter zijde. Daarna was hij in Moeara Hoerlang het land aan den benedenloop van de Aek Hoerlang, of Aek Raisan, meer officieel onder den naam Kolang bekend, als evangelist en onderwijzer werkzaam. Voorts werd hij na den daartoe noodigen cursus aan de kweekschool te Pansoer na Pitoe, waar ik een van zijn leeraren was, te hebben doorloopen, tot inlandsch predikant of pandita batak bevorderd en was als zoodanig te Siboga werkzaam, tot de Heer hem in December 1899 tot hooger leven opriep.

Wat hij zelf voor mij over de lotgevallen van zijn grootvader, zijn vader en van hem zelf opteekende, is hoogst interessant. Het vergunt ons, een blik te slaan op de toestanden in de nader bij de westkust van Soematra gelegen binnenlanden, namelijk in de landschappen Nai Pospos, Pasariboe Dolok en Pasariboe Tobing, en doet ons duidelijk zien, hoe het oorspronkelijke heidendom daar, waar noch de invloed van het gezag der Nederlandsch-Indische regeering noch

[p. 166]

die van de Protestantsche zending doordrong, de heerschappij tot den huidigen dag heeft behouden.

Het Bataksche manuscript is, waar het op zeden en gebruiken aankomt, uit den aard der zaak kort, omdat het geschreven werd voor iemand, van wien de schrijver wist, dat hij daarin geen oningewijde was. Waar dus over die dingen in het verhaal voor de Nederlandsche lezers wordt uitgeweid, heb ik het oorspronkelijke schriftstuk uit mijn daarginds opgedane kennis aangevuld.

De landschappen Pasariboe en Nai Pospos liggen aan de westkust van Soematra tusschen Siboga en Baros. Zij worden door de Sorkamrivier of Aek Siboendong van elkander gescheiden. Het Nederlandsch-Indisch gouvernement, tot welks gebied die landschappen in naam behooren, heeft er weinig invloed. De Bataksche bevolking leeft er nog in haar oorspronkelijk heidenschen toestand. Binnenlandsche oorlogen zijn er aan de orde van den dag.

De maagdelijke bodem dier streken is zeer vruchtbaar. Sawah's of natte rijstvelden zijn er wel is waar moeilijk aan te leggen, omdat de oevers der rivier te hoog boven den gemiddelden waterspiegel liggen, en het der bevolking voor den aanleg van uitgestrekte waterleidingen aan eensgezindheid ontbreekt. Maar de ladang's of droge rijstvelden leveren een uitstekend product op.

Heel veel vlijt en moeite wordt er echter door de bevolking aan den rijstbouw niet ten koste gelegd. De producten van den tuinbouw, die voornamelijk uit bananen, cocosnoten en suikerriet bestaan, voorzien bijna voldoende in de dagelijksche behoeften.

De mannelijke bevolking is over het algemeen vadsig en lui, en laat het bewerken der tuinen aan de vrouwen over. Vele hoofden zijn met Europeesche spiritualiën niet onbekend gebleven en maken er druk gebruik van terwijl de minderen zich met

[p. 167]

toeak of palmwijn vergenoegen, die zij echter niet van den saguerus of suikerpalm maar van den cocospalm gewinnen.

De dorpen dezer landschappen zijn over het algemeen grooter en talrijker bevolkt dan in Angkola, Silindoeng en Toba. Eenige hebben zelfs een dubbele rij huizen en bevatten omstreeks vijftig gezinnen. In de andere landschappen daarentegen gold een dorp met 15 of 20 gezinnen in vroeger tijden als zeer groot. Thans vindt men er zelden dorpen met meer dan 10 of 12 gezinnen.

Laten wij nu eens zien, wat Johannes Harahap ons van zijn grootvader vertelt.

[p. 168-169]

ZENDINGSPOST SIBOGA 1870-1883.