'Pidári'. Of de strijd van het licht tegen de duisternis in de Bataklanden

[p. 50]

Zesde hoofdstuk.
Door verraad gered.

De loop van dit verhaal brengt ons thans naar de vallei Silindoeng, dat heerlijke en prachtige hoogdal in het Soematraansche gebergte, waar men de in de kuststreken heerschende hitte van het tropisch klimaat, die niet alleen op den Europeaan maar ook op den inlander een verlammenden invloed uitoefent, niet meer bespeurt, en de temperatuur een gewone Middel-Europeesche zomerwarmte niet te boven gaat.

O, verrassende aanblik, wanneer de van Siboga komende reiziger, na een vermoeienden tocht van twee dagen door het gebergte te paard te hebben afgelegd, bij den waterval van de Aek Si Borgong voor het eerst zijn oog op die vruchtbare dalvlakte in de diepte voor hem mag laten rusten, die vlakte in de maanden December, Januari, Februari en Maart zoo heerlijk met het groene kleed der te velde staande rijst getooid, waaruit de dorpen der inboorlingen, met het veel donkerder groen van den hoog opgeschoten bamboe omgeven, zich als tallooze eilandjes uit het groene watervlak der zee verheffen, terwijl de in het zonlicht vonkelende en flikkerende, zacht kabbelende golfjes van de Si Toemandi en de Si Geaon haar als twee zilveren linten kronkelend doorsnijden! Men behoeft geen enthusiast te zijn, om met verrukking op die vallei te staren. Hoe gelukkig moeten de menschen zijn, die daar hun tenten hebben opgeslagen!

Denkt gij zoo, mijn lezer? Och, dan denkt ge helaas verkeerd. De verzuchting van den dichter, die gezegd heeft:

[p. 51]

SILINGDOENG VAN HET ZUIDEN NAAR HET NOORDEN GEZIEN.

[p. 52]

 

‘Och waren alle menschen wijs

 

En wilden allen wel,

 

Deze aarde ware een paradijs,

 

Nu is zij vaak een hel.’

is helaas ook op de bewoners van Silindoeng volkomen van toepassing.

Ja, waren het geen zondige, met allerlei ondeugden en hartstochten behepte menschen, die dat heerlijke land bevolken! Maar er is op onze planeet geen oord, hoe ook met een aan de wonderen van het paradijs grenzende schoonheid getooid, waar volkomen vrede en vreugde heerschen kan. Ook die maatschappij van lichter en donkerder getinte bruine Bataks, die de talrijke dorpen diep onder de voeten van den beschouwenden reiziger bevolken, en door wier vlijt die velden met dat prachtige groen zijn versierd, woelt en krioelt in onrust door elkâar.

Daar wordt gestreden en geleden, gezucht en geklaagd en maken de menschen malkander vaak het leven zuur gelijk overal elders op aarde. En heeft zich de toestand in de laatste kwarteeuw door de zegeningen van het aan dat volk gebrachte Christendom en door den invloed der Nederlandsch-Indische regeering, die dat land onder haar beschermende vleugelen nam, veel verbeterd, in den tijd, waarin ons verhaal speelt, heerschte er de schromelijkste wanorde, en dronken de vruchtbare landouwen het bloed van menschen door menschen-handen vergoten.

In den zuidwestelijken hoek van Silindoeng tusschen het gebergte, dat de vallei naar het westen afsluit, en den Si Toemandi, die na zijn vereeniging met den Si Geaon Batang-Toroe heet, in het landschap Banoea Rea woont de stam Hoeta Pea, een onderdeel van den grooten stam Loemban Tobing of Hoeta Toroean.

Dat waren de stamgenooten van den in slavernij gesleepten Si Mariahoeta, den zoon van Goeroe Lontas. Zij hadden kennis gekregen van de euveldaad, door

[p. 53]

Si Tahop jegens hun stam- of bloedverwant begaan, en zouden naar Bataksch recht elke gelegenheid te baat nemen, om zich aan den boosdoener te wreken.

Toen Si Tahop nu, steeds zich aan het dobbelspel wijdende, zoo vaak de markt te Onan Kasang bezocht, werd het gerucht van hem ook naar Silindoeng verbreid en drong tot de stamverwanten van den verraderlijk tot slaaf gemaakten jongeling door. Men deed onderzoek naar zijn woonplaats en omstandigheden met het gevolg, dat men weldra een plan tot wraakneming gereed had.

Het duurde niet lang of er togen eenige lieden van Hoeta Pea uit het dorp van den onderkoning van den Singa Mangaradja, die den titel van Bagot Sinta voert, naar het op het gebergte oostelijk van Silindoeng gelegen Si Batoebatoe, om er een bezoek te brengen aan Nai Boengalan. Zij deelden haar mede, dat er in hun dorp een stamgenoot van Si Panggoe, haar overleden man, leefde, die door armoede gedwongen was, ongehuwd te blijven, en als daartoe door zijn stamverwantschap berechtigd gaarne een huwelijk met haar zou aangaan en voor haar vaderlooze kinderen wilde zorgen.

Nai Boengalan had geen Bataksche weduwe moeten wezen, om dat bericht niet als een blijde boodschap te vernemen. Zoeter en troostrijker woorden kunnen er toch voor zulk een vrouw niet bestaan, naar wier innigste overtuiging een vrouw zonder man een onding in de wereld is, en een weduwe eerst recht een helper en beschermer noodig heeft, voor wien zij op haar beurt kan zorgen.

Bij de Bataks geldt nog de in de beschaafde wereld door menigeen voor bekrompenheid gehouden, maar daarom toch niet minder oorspronkelijke en natuurlijke zienswijze, dat de mensch hier op aarde voor den gehuwden staat bestemd is. Bij hen zou het eenvoudig een ongerijmdheid wezen, wanneer een man er niet naar trachtte, zich een levensgezellin te verwerven,

[p. 54]

terwijl het evenzeer een wonder zou zijn, dat een meisje niet ten huwelijk werd gevraagd. Kortom de Bataksche man moet een vrouw hebben, om als man te kunnen gelden, een wezen, dat hij zijn ‘mensch,’ zijn ‘rijstkookster,’ zijn ‘aardvruchtenuitgraafster,’ of zijn ‘toespijskookster’ noemen kan, en de vrouw heeft evenzeer, om tot geheele ontplooiing harer individualiteit te geraken, een man noodig, een ‘voor wien zij opschept.’ De Batak heeft maar een bitter beetje aanleg voor hetgeen naar een idylle zweemt; de practische zijde van het leven staat bij hem op den voorgrond.

Na deze uitwijding zal het den lezer niet moeilijk vallen te begrijpen, dat Nai Boengalan zich gemakkelijk liet overreden, om zich met haar beide kinderen aan Si Tahops voogdij te onttrekken en de mannen van Hoeta Pea naar hun dorp te volgen. Wat had zij van den ‘lieven’ neef trouwens ook anders te verwachten, dan dat hij haar en haar kinderen eveneens zou verdobbelen? En dat zij, die haar het haar zoo toelachende voorstel deden, daarmede geen eerlijke bedoelingen hadden, kon zij onmogelijk bevroeden.

En toch was het zoo. Die mannen dachten er in het minst niet aan, hun armen dorpsgenoot aan een levensgezellin en haar weder aan een man te helpen, maar wilden haar en haar beide jongens alleen in hun macht brengen, om hun wraakzucht jegens Si Tahop, dien zij persoonlijk niet aan durfden, aan hen bot te vieren.

Zonder argwaan liet zij zich dus naar Banoea Rea brengen, verwachtende daar aan den eindpaal van al haar jammer en ellende te zullen aankomen. Maar ach hoe bitter vond zij zich teleurgesteld, toen men, in het dorp van Bagot Sinta aangekomen, haar en haar oudsten zoon zonder eenige nadere verklaring in het blok legde, terwijl men Si Beangan vrij in het dorp liet rondloopen, omdat het vijf- of zesjarige kind zich zonder zijn moeder toch niet van het dorp zou verwijderen.