De Noordsche weereld
(1685)–Frederik Martens, Pierre Martin de la Martinière– AuteursrechtvrijVertoond in twee nieuwe, aenmercklijcke, derwaerts gedaene reysen: d'eene, van de heer Martiniere, door Noorweegen, Lapland, Boranday, Siberien, Samojessie, Ys-land, Groenland en Nova-Zembla
[pagina 231]
| |
Inleydingh.Ga naar voetnoot+ VAn deese sijn verscheydene soorten, welcke sigh op en by Spitsbergen onthouden. Eenige hebben dunne en onverdeelde spitse Snavels; andere dicke. Van de dick-gesnavelde hebben eenige verdeelde Snavels, gelijck de Malle-muggen; andere onverdeelde, gebugchelde; gelijck de soo genoemde Papegayen. Ga naar voetnoot+ Daer is oock een mercklijck onderscheyd aen d'aghterste Teeën deeser Vogelen. Want sommige hebben deselve; als de Bergh-enden, Kir-meeuwen en Malle-muggen. Andere hebben'er gantsch geen; als de Burgermeesters, de Raedsheeren, de Strontjagers, Kuutge geef, Papegayen, Lomben, de soo genoemde Duyven, en Rotges, of Rottettetjens. Ga naar voetnoot+ Geen Water heght aen haere Vederen, soo weynigh als aen de Swanen en diergelijcke; maer 't loopt daer van af als ofse geolijd waeren. Eenige sijn Roof-vogelen; andere niet. Ga naar voetnoot+ In 't vliegen sijnse oock verscheyden. De vlught der sommige is gelijck die der Veld-hoenderen; als, de soo genoemde Duyck-duyf. Andere als die der Swaluwen: Dus vliegen de Lomben en Rotges. Wederom andere gelijck de Meeuwen; als, de Malle-muggen, Raedsheeren en Strontjagers. Noch andere gelijck d'Oyevaer; als, de Burgermeester. Ga naar voetnoot+ De Roof-vogelen sijn de gedaghte Burgermeesters, Raedsheeren, Strontjagers, Kuutge geef en Malle-muggen. Ga naar voetnoot+ Daer is oock een groot onderscheyd aen haer vleesch. De Roof-vogelen sijn niet soo goed om t'eeten als d'andere; ten waere men haer eenige daegen by de voeten op hingh, op dat de Traen daer uyt afliep, en de lught haer doorwaeyde. Dan smaeckense soo seer nae de Traen niet; anders veroorsaeckense aen d'eeters braeckingh. Ga naar voetnoot+ De soo genoemde Duyven, Papegayen, Rotgansen en Enden hebben wel 't meeste vleesch. Dat van d'oude Lomben is | |
[pagina 232]
| |
gantsch tay en dor. De Rotges, Kir-meeuwen, oock de jonge Lomben, sijn niet te veraghten, wanneermen, alsse gekoockt sijn, 't vet daer van neemd, en daer nae in de Booter bradet. Dus laetense sigh wel eeten. Maer met 't Vet genuttighd zijnde, veroorsaeckense lightlijck een braeckingh, en ongelegenheyd der Maegh. Ga naar voetnoot+ Deese Vogelen, behalven de Kirmeeuwen, Strontjagers, en Bergh-Enden, nestelen gesamentlijck hoogh aen de Steen-klippen, daerse voor de Vosschen en Beeren bevrijd zijn. d'eene hebben haere Nesten hooger als d'andere. Ga naar voetnoot+ Met sulcke groote hoopen sittense aen de Steen-klippen, ter tijd alsse in 't laetste van Somermaend, en voorts in Hoymaend, haere Jongen uytbroeden, datse, wanneerse op vliegen, en de Son schijnd, 't geheele Aerdrijck beschaduwen, even als of een Wolck voor de Son schoot. Oock maeckense sulck een geschreeuw, dat d'eene Mensch d'andere nauwlijcks kan hooren spreecken. Ga naar voetnoot+ De Kir-meeuwen en Bergh-enden, oock de Strontjagers, nestelen op laegh Land (soo dat 't Water, indien'er hooge Vloeden quaemen, daer over heenen sou loopen), op de kleyne Eylanden; daerse wel voor de Vosschen, doch niet seer voor de witte Beeren verseeckerd sijn; wijl deselve van 't een nae 't ander Eyland swemmen. Men versaemeld d'Eyeren in groote meenighten. Ga naar voetnoot+ De Nesten deeser Vogelen sijn niet op eenerley wijs gemaeckt. Want de Bergh-Enden bereyden de haere van de Vederen haers Ligchaems; deselve vermengende met Mos. Dan broedense haere Jongen daer in uyt. Ga naar voetnoot+ Deese Nest-Vederen sijn niet d'Edder-pluymen, die uyt Ysland in onse Landen werden gebraght, komende van groote Vogelen, van d'Inwoners aldaer Edders genoemd; welcke, van 't Mos gereynighd zijnde, yeder pond een Rijcksdaeler gelden, gelijck men my berightet heeft. Ga naar voetnoot+ De Vederen der Spitsberghsche Berg-Enden, by ons Dunen genoemd, stoppen de Schiplieden in haere Kussens en Bultsacken. Indiense gereynighd wierden, soo soudense vry meer waerdigh zijn. Ga naar voetnoot+ De Kir-meeuwen leggen haer' Eyeren op 't Mos; gelijck | |
[pagina 233]
| |
oock de Rotges doen. Ga naar voetnoot+ De Nesten der andere Vogelen leggen so hoog, datmen seer beswaerlijck by deselve kan koomen. Schoon 't door de Nevel t'eenemael duyster is, so weet echter elcke Vogel sijn eygen Nest weer te vinden, en vliegd reght daer op aen. Ga naar voetnoot+ Wat de Naemen der Vogelen belanghd; 'k heb deselve ter neer gesteld soo als 't Scheeps-volck die nae hun goed-duncken bedaght, en haer gegeven heeft: Op datmen, sulcke Naemen hoorende, die hier in dit Werck sou mogen vinden. Ga naar voetnoot+ Eenige deeser Vogelen, als Lomben, Strontjaegers, Malle-muggen, Kirmeeuwen, en d'andere Meeuwen, genoemd Kuutge-geef (of gef), heb ick meê gesien om Engelland, Schotland en Yrland; desgelijcks in de Spaensche Zee. Oock heb ick op d'Elve by Hamburgh de Kirmeeuwen en de Kuutge-gef hooren schreeuwen; doch daer is onderscheyd tusschen; gelijck onder Menschen en Beesten in 't een en 't ander Land. | |
1. Raedsheer.Ga naar voetnoot+ Onder de dun-snavelige en drie-teeïge (drie-klauwige) Vogelen stel ick voor eerst de geene, welcke van de Schip-lieden werd genoemd Raedsheer; wijl hy een schoone Vogel, doch kleyner als de Burgermeester is. Hy heeft een scharpe, smalle en dunne Snavel; en maer drie Teeën, welcke door een swarte Huyd aen malkander hangen. Agter heeft hy geen Tee. Ga naar voetnoot+ De Beenen sijn niet sonderling hoog: Van verwe swart. Soo sijn ook d'Oogen. De Vogel selfs is witter als Sneeuw. Want als men hem op 't Ys siet, soo, kanmen hem van de Sneeuw niet onderscheyden. Dese witheyd des Ligchaems tegens de swarte Snavel, swarte Oogen, swarte Beenen en Voeten, geeft een bysonder-schoone aenschouwingh, behalven noch dat 't Lijf voor sigh selven seer wel gesteld is. Ga naar voetnoot+ De Staert is wat langh en breed, gelijk de Waeyers, welcke de Vrouwspersoonen hebben. Ga naar voetnoot+ Hy schreeuwd wat groover als de kleyne Kirmeeuw. Daer dese Kir roept, roept hy Kar. Wanneer hy vlieghd, breyd hy sijne vleugelen uyt gelijck de Strontjager, of als een Kraey. Niet geerne rust hy op 't Water, gelijck d'andere Vogelen doen. Ongeerne maeckt hy oock de Voeten nat; maer blijft veel liever op 't drooge. Ga naar voetnoot+ Ondertusschen is hy seer begeerigh nae Visch. 't Gaet hem derhalven gelijck de Katten; van | |
[pagina 234]
| |
welcke men in een gemeen Spreeckwoord seghd: De Kat eet geerne de Visch, maer ontsiet sigh, haere pooten nat te maecken. 'k Heb gesien, dat hy op 't Ys at van den Dreck der Walvisschen: Op welckers Ligchaem, schoonse noch leven, deese Vogelen sigh setten; gelijck in onse Landen de Ravens sigh wel op een levendigh Beest begeven. Meest vliegense alleen: Doch by den Roof versaemelense sigh met hoopen. Ga naar voetnoot+ Eene derselve heb ick afgeteeckend by den Vlacken Hoeck, anders genoemd Vlacke Pont, in Spitsbergen, op den 10. der Hoymaend; doe wy hem schooten. Hy was gantsch niet wild; soo dat ick hem met 't Roer wel had konnen dood-slaen. Sie Figuer L., by de Letter a. | |
2. Duyf.Ga naar voetnoot+ De soo-genoemde Duyf, diemen beeter Duyf-duycker moght noemen, is oock eene der schoonste Vogelen in Spitsbergen. Ga naar voetnoot+ Hy is soo groot als een kleyne Endvogel. Ga naar voetnoot+ De Snavel is langhaghtigh; dun, en spits toe-lopende: Doch aen 't eynd is 't bovenste des Becks wat ingeboogen. Is ontrent twee duymen langh, en inwendigh hol. Ga naar voetnoot+ Hy heeft drie roode Teeën aen elcke Voet, met kromme Nagelen De Beenen zijn kort, en roodaghtigh. Oock heeft hy een korte, stompe Staert. Ga naar voetnoot+ De Snavel is van binnen rood. De Tongh is desgelijcks rood, en uytgehoold. Ga naar voetnoot+ Eenige deeser Vogelen sijn over haer geheele Ligchaem gantsch swart. Andere (gelijck de geene, welcke ick hier heb afgebeeld) in 't midden der Vleugelen wit, met swart besprenckeld, doch onder de Vleugelen gantsch wit. Noch andere zijn t'eenemael wit in 't midden der Vleugelen. Ga naar voetnoot+ Sy piepen gelijck jonge Duyven; waerom men haer oock dien naem heeft gegeven; schoonse anders met deselve niets gemeen hebben. In haere Maegen heb ick gevonden stucken van Garnellen; oock kleyne Sand-steenkens; welcke light te kennen waeren. Ga naar voetnoot+ Sy vliegen niet hoogh boven de Zee. Met haere vlught koomense de Veldhoenderen aldernaest by; Oock vliegense niet t'saemen met groote hoopen, gelijck de Lomben, maer | |
[pagina 235]
| |
altijd paer by paer, of een alleen. Ga naar voetnoot+ Langh konnense onder Water blijven; derhalven men haer de naem van Duyck-Duyven, of Duyf-Duyckers sou konnen geven. Insonderheyd duyckense seer langh onder water, wanneerse van Menschen werden nagejaeghd, of dat door een Schoot haere vleugelen geraeckt zijn. Somtijds geraeckense wel onder 't Ys, maer moeten dan versticken. Soo geswind schietense onder water voort, (wanneer haer de Vleugelen of Voeten niet gantsch zijn afgeschooten), als wy met onse Chaloupen konnen roeyen. Ga naar voetnoot+ Sy sijn noch wel t'eeten; wanneer 't Vet, onder 't koocken, daer van genoomen, en 't vleesch dan in Boter gebraeden werd. d'eerste deeser Vogelen, of Duyf-Duyckers, bequam ick op den 23sten der Bloey-maend, in 't Ys: Daer nae by Spitsbergen; daermense met hoopen sagh. Sie de Figuer L., by de Letter b. | |
3. Lomben.Ga naar voetnoot+ De Snavel deeses Vogels koomd die van de Duyf-Duyckers aldernaest by; behalven dat de selve wat stercker, en krommer is. Ga naar voetnoot+ Hy heeft swarte Voeten; oock met drie Teeën, en soo veel swarte Nagelen, of Klauwen. Desgelijcks sijn de Beenen swart, en kort. Ga naar voetnoot+ Boven is hy geheel swart: Doch onder 't Lijf tot aen den Hals Sneeuw-wit. De staert is stomp. Ga naar voetnoot+ Een onaengenaeme stem heeft hy; aldernaest over-een-komende met 't geschreeuw der Ravens. Naest de Rotges-Duyckers roepense onder alle Vogelen aldermeest. Ga naar voetnoot+ Hy is grooter als de Duyf-Duyckers; ontrent als een middelmaetige End-vogel. Ga naar voetnoot+ In de Maegh vond ick veele kleyne Visschen, roode Garnellen (Krabben) en eenige Sand-steenen. Volkoomentlijck heb ick dit bemerckt, nae dat een Lombe in 't vliegen een groote roode Krab op ons Schip liet vallen; welcke ick oock ter dier plaets heb afgeteeckend. Men seght, dat de kleyne Visschen in de soete Wateren oock haere Spijs sijn; doch met gewisheyd kan ick hier niet van spreecken. Ga naar voetnoot+ Wanneerse Jongen hebben, sietmen gemeenlijck een of twee | |
[pagina 236]
| |
andere der selve by haer op 't Water; leerende van haer 't duyken en 't swemmen. d'oude draegen haere Jongen in haeren Mond van de Bergen in't Water. Maer dan gebeurd het wel, dat de Roof-vogel, genoemd Burgermeester, eene der jonge Lomben grijpt, wanneer d'oude daer niet by sijn; oock selfs wel in haere tegenwoordigheyd, vermitsse sigh tegens hem niet verweeren konnen. Ga naar voetnoot+ Soodanigh lievense haere Jongen, datse, eerse deselve souden verlaeten, sigh liever met haer willen laten doodslaen. Sy soecken haer te beschermen gelijck een Klock-hen haere Kieckens; swemmende geduerigh om haer. Anders sijnse seer qualijck te schieten. Want soo haestse 't Vyer sien, sijnse terstond onder 't Water; of vliegen wegh. Ga naar voetnoot+ Met geheele Schaeren vliegense; met spitse vleugelen, gelijck de Swaluwen, en beweegen sigh seer veel. Beswaerlijck kanmen de jonge Lomben van d'oude onderscheyden met 't eerste aensien, wanneer men niet seer nauw aght op de Snavel neemd. Ga naar voetnoot+ Want 't bovenste deel wast 't onderste voor aen 't spits voorby; en 't onderste 't bovenste; gelijck mercklijcker aen de Kruys-vogelen te sien is: Doch by dese niet soo veel. Dit moet van andere Vogelen oock verstaen werden. Gemeenlijck geschied dit in 't vijfthiende, sesthiende, tot 't twintighste jaer haers ouderdoms. Ga naar voetnoot+ d'oude hebben wel veel vleesch; doch 't is dor en taey; derhalven niet bequaem om t'eeten. Men koockt haer gelijck de Duyven. De vettigheyd neemdmen in 't koocken wegh; daer, nae braedmense in Boter. Ga naar voetnoot+ 'k Heb'er geen op 't Ys gesien, doch wel aen de Bergen, gaende waggelen van d'eene sijde nae d'andere, gelijck de Duyf-duyckers op 't Ys doen. By duysenden sagh ick haer in de Deensche Haven aen de Bergen, daer d'Ooste en Noorde winden niet hard tegens waeyen (gelijck d'andere Vogelen soodaenige plaetsen aen de Geberghten voor hare Herbergen verkiesen), aen d'Oorden, daer de Kruyden wassen. Ga naar voetnoot+ Niet met sulcke groote meenighten vindmense by de Magdaleenen Haven; daer ick den 25sten der Hoymaend heb afgeteeckend de geene, welcke ick den Leeser heb voorgesteld. Ga naar voetnoot+ Naederhand heb ick haer oock gesien voor aen in de Spaen- | |
[pagina 237]
| |
sche Zee; en in de Noord-zee. niet verr' van 't Heylige Land. Sie de Figuer M., by de Letter a. | |
Toe-doeningh.Ga naar voetnoot+ In d'eerste Schipvaerd der Hollandsche en Zeeuwsche Scheepen na Nova-Zembla werd gesproocken van een groote wijde Haven, genoemd de Loms-Bay, soodanigh van haer geheeten, wegens de groote meenigte Lomben, of Lommen, welckese hier saegen: Die daer beschreven werden te sijn groot van ligchaem, maer soo kleyn van vleugelen, datmen sigh verwonderen moet, hoe sulcke geringe Wiecken sulck een swaer lijf konnen dragen. Maer een Ey broedense t'effens uyt; en hebben hare Nesten op de steyle Bergen. Soo weynigh warense voor de Menschen bevreesd, dat, wanneermen eenige derselve op haer Nest greep, d'andere daer ontrent sijnde daerom niet weg vloogen. | |
4. Meeuw, genoemd Kuutge-gef.Ga naar voetnoot+ DIt is een seer schoone Meeuw, welcke nae haer geroep, luydende Kuutge-geef, of gef, soodanig genoemd werd. Hy heeft een eengsins geboogene Snavel, gelijk de Burgermeester; waer van wy hier nae sullen spreecken. Aen 't onderste deel des selven is oock een kleyne verhoogingh. Ga naar voetnoot+ Om sijne swarte oogen heeft hy een roode ringh, gelijck de gemelde Burgermeester. En even alsoo maer drie Teëen, met een swarte huyd aen malkander gevoeghd. De Beenen sijn desgelijcks swart, en niet hoogh. De Staert is wat langh en breed, gelijck een Waeyer. Ga naar voetnoot+'t Geheele ligchaem is Sneeuw-wit. De Rugg' is grauw; soo sijn oock de Vleugelen; doch aen 't eynd swart. Hy is soo groot als een reghte Meeuw; een weynigh kleyner als de Strontjager; waer van wy nu haest spreecken sullen. Ga naar voetnoot+ Wanneermen't Speck van de Walvisschen snijd, soo sietmen'er seer veel ontrent 't Schip vliegen; oock hoordmense roepen. Als de Schiplieden haer vangen willen, soo doense een deel Bindgaern (of dun Touw) aen een Angel, en aen deselve een stuckje Walvisschen-speck. Dit werpense dan in Zee. Sulck een Aes, en te gelijck de Hoeck, slicken niet alleen dese, maer oock d'andere Roof-vogelen in; en men trecktse op gelijck de Visschen. Ga naar voetnoot+ Sy vliegen met smalle Vleugelen, gelijck de Meeuwen; en | |
[pagina 238]
| |
duycken niet. Haere spijs is, gelijck wy alreeds geseghd hebben, Walvisschen-speck. Sy werden gejaeghd van de Strontjagers; welcke niet aflaeten haer te vervolgen, tot datse haeren Dreck laeten vallen; die de gedaghte Strontjagers dan opeeten. Ga naar voetnoot+ In 't eerst kon ick dit geenssins geloven; doch naderhand heb ick sulcks meenighmael gesien. De geene, welcke ick afgeteeckend heb, hadden onse Scheeps-jongens aen een Angel op de gehoorde wijs gevangen in de Suyd-Bay. Ga naar voetnoot+ Insonderheyd heb ick aen deese Vogel waergenomen, dat hy op 't Water drijft, houdende 't Hoofd tegens de Wind, hoe sterck 't oock stormen moght. Deeser wijs hebben wy haer met hoopen op 't Water sittende gesien. Dit geschied niet alleen van deese, maer oock van d'andere Vogelen. Al t'saemen siense in de Wind, op dat haere Vederen niet ongelijck, over hoop, en door malkander moghten waeyen; 't welck gebeuren sou, indiense met de Wind afdreven. Veellight sou dit voor haere gesondheyd schaedlijck konnen zijn; wijl de Vederen haer dienen tot haer decksel en bewaeringh, gelijck de klederen den Mensch. Ga naar voetnoot+ Wanneerse opvliegen, dringense met haere Ligchaemen tegens de Wind; breyden haere Vleugelen uyt, en vliegen alsoo seer snel wegh. In tegendeel, wanneer haere Vederen door de Wind verwaeyd werden, soo konnense geen gewisse vlught nemen, maer gaen waggelende voort; gelijck de Vogelen, welcke eerst leeren vliegen. Ga naar voetnoot+ Weynigh kan van haer vleesch genuttighd werden, behalven de Borst. De Vleugelen sijn t'eenemael dorr' en maeger. Ga naar voetnoot+ In een gemeen Spreeckwoord pleegh men te seggen: Ghy syt soo light als een Meeuw. Insonderheyd kan dit plaets in deese Meeuwen hebben. Naederhand heb ick haer gesien in de Spaensche Zee: Desgelijcks in de Noord Zee. Evenwel is onderscheyd tusschen d'een en d'ander; gelijck oock tusschen de Menschen en Beesten in dit en dat Land. Sie Figuer N., by de Letter a. | |
[pagina 239]
| |
Toe-doeningh.Ga naar voetnoot+ Die lust heeft, om de verscheydene Geslaghten der Meeuwen te weeten, kan daer van Jonstonus naesien. De Harssenen deser Vogelen gedrooghd, gestooten, en daer aen geroocken, sou, soo eenige seggen, seer goed voor Kinder-stuypen zijn. Wanneer hare Vederen in Bedden of Kussens sijn gestopt, soo rijsense, volgens 't getuygenis des gedaghten Jonstoni, door een verborgene kraght van selfs gantsch lughtigh op, soo haest de Zee sigh verheft. Indienmen Oppianus geloof magh geven, soo hebbense een wonderlijcke manier van Broeden. Sy schicken (verhaeld hy) eenigh Wier onder haer' Eyeren, en latense soo aen de Klippen in de Wind leggen, sonder daer op te sitten. 't Manneken neemd de geene, daer hy meend dat Mannekens; 't Wijf- daer Wijfkens-Kuyckens sullen uyt komen; voerende deselve hoogh in de Lught, en laetense dan in de Zee neervallen. Dit doense eenige daegen nae malkander; door welcke beweegingh d'Eyeren warm gemaeckt, en de Kieckens voortgebraght werden. | |
5. Burgermeester.Ga naar voetnoot+ De Burgermeester is de grootste onder de Spitsberghsche Vogelen; derhalven hem oock, als den voornaemsten, deesen naem is gegeven. Ga naar voetnoot+ Sijnen Snavel is geboogen; van verwe geel; smal en dick. Aen 't onderste deel des selven, by 't eynd, isse eenighsins verheven, en bugchelaghtigh; vry meer als die van de Meeuw Kuutge gef. 't Staet seer cierlijck, even als of'er een Kars op sat. Ga naar voetnoot+ Hy heeft langhaghtige Neusgaten. Een roode ringh om d'oogen; gelijck in de beschrijvingh der Kuutge gef is geseghd. Ga naar voetnoot+ Men vind aen hem niet meer als drie Teeën, grauw van verwe. Ga naar voetnoot+ De Beenen sijn grauw, en niet soo hoogh als die van d'Oyevaers; alhoewel hy deselve in grootte byna gelijck is. Ga naar voetnoot+ De Staert is wit; en breed, gelijck een Waeyer: Welcke breedte insonderheyd moet verstaen werden, wanneer deese Vogelen vliegen. Ga naar voetnoot+ De Vleugelen sijn bleeck-blauw, tot over den geheelen rugg'; doch aen d'eynden wit: Gelijck oock't gantsche Ligchaem wit is. Ga naar voetnoot+ Hy nesteld seer hoogh in de reeten en kloven der Steen-klippen: Daer men hem noch schieten, noch op eenige andere wijs bekomen kan.'k Heb derhalven haere Nesten niet kon- | |
[pagina 240]
| |
nen besightigen. Ga naar voetnoot+ Haere Jongen sagh ick twee, drie, of vier by malkander sitten. Ga naar voetnoot+ Meest werdense geschooten, wanneer men een doode Walvisch agter 't Schip heenen sleept; vermitsse sig met groote hoopen daer ontrent laeten vinden, en groote stucken uyt 't Speck bijten. Anders moetmen haer van verre soecken te treffen, gelijckmen andere wilde Vogelen, als Ravens, Reygers, en diergelijcke doet. Ga naar voetnoot+ Hy schreeuwd dat het klinckt; met soodaenigh een geluyd, als ick van eenige Ravens heb gehoord. In de lught sweefd hy gelijck d'Oyevaers. Ga naar voetnoot+ Hy geneerd sigh van den Roof der jonge Lomben; gelijck de Havicken allerley Gevleugeld roven. Anders eet hy oock 't Speck der Walvisschen: Waer van hy wel stucken, soo groot als een vuyst, ongeknauwd inslockt. Ga naar voetnoot+ De Mallemuggen ontsien hem niet, maer gaen voor hem neerleggen, wanneerse op 't Aes van een Walvisch sitten; want hy bijt haer in den hals. Evenwel doet haer sulcks geen leed, wijlse een seer dicke Huyd hebben. Indien de Beet haer pijn deed, soo soudense sigh tegens hem wel te weer stellen, of wegh vliegen. Doch nu stootense sigh daer niet aen, en versuymen daerom haere Maeltijd niet. Ga naar voetnoot+'k Heb hem oock by de Walrussen gesien; welcker Dreck hy at, onaengesien sijnen Burgermeester-stand. Meest vlieghd hy alleen; ten waere dat'er veel by eenen Roof t'saemen quaemen. Geerne rust hy op 't Water; doch duyckt niet. Ga naar voetnoot+ Wy schooten'er eenen by de Walrussen voor 't Waygat, op den 10den der Hoymaend; nae welcken ick d'afteeckenigh heb gedaen. Sie de Figuer I., by de Letter c. | |
6. Rotges, of Rottettetjens.Ga naar voetnoot+ DEese Vogel is een Duycker; en moght derhalven wel Rotges-Duycker genoemd werden. Sijnen Snavel is krom geboogen; doch kort; eenighsins dick; van verwe swart. Ga naar voetnoot+ De Voeten hebben oock maer drie Teeën; met soo veel swarte Nagelen. Deselve, nevens de tusschen-huyd, sijn swart; desgelijcks sijn de Beenen; en kort. | |
[pagina 241]
| |
Ga naar voetnoot+'t Geheele Ligchaem is meerendeel swart; doch de Buyck wit. Ga naar voetnoot+ Eenige van dit slagh sijn aen de Vleugelen gesprenckeld wit en swart, gelijck de Duyf-duyckers. Op hare Vederen kan geen Water heghten, soo weynigh als op die der Swaenen. Meerendeel sijn deese Vederen gelijck Hayr op een dicke Huyd. De Staert is kort en stomp. Ga naar voetnoot+ Anders sijnse in gestalte des Ligchaems de Swaluwen gelijckvormigh. Vliegen oock als de Swaluwen; derhalven ick haer in 't eerste voor Swaluwen aensagh. Daer-en-boven vliegense met sulcke hoopen by een, als de Swaluwen, wanneerse sigh tegens de Winter verbergen willen. Ga naar voetnoot+ Waggelende gaense van d'eene zijde nae d'andere, gelijck de Duyckers in 't gemeen doen. Ga naar voetnoot+ Sy schreeuwen met een helder geluyd Rottet, tet, tet, tet, tet; eerst met een hooge toon, maer allenxen laeger. Ga naar voetnoot+ Even hierom heeftmen haer de naem van Rotges, of Rottettetjens gegeven. Ga naar voetnoot+ Boven alle andere Pluym-dieren maeckense 't meeste geschreeuw, wijl haere Stem een hooger geluyd heeft als die van d'andere Vogelen. De Lomben wijcken haer hier in niet, en schreeuwen veel grover. De Burgermeesters, Raedsheeren, en 't geheele Heyr der Spitsberghsche Vogelen stemmen oock aen; soo dat d'eene Mensch d'andere niet kan hooren spreecken. 't Geschrey der Rotges onder malkander geeft van verr' een geluyd, als ofmen van wijd af een deel Vrouwen onder een hoorde kijven. Ga naar voetnoot+ Sy sijn grooter als de Spreeuwen. Ga naar voetnoot+ Nestelen wel in de Kloven der Gebergten; doch niet alle. Want sommige maecken haere Nesten op de Heuvelen der Bergen; daermen deselve vind, van Mos toebereyd. Haere Jongen sloegen wy met stocken dood. Ga naar voetnoot+ Hare Spijs is een slagh van grauwe wormen, de Garnellen gelijckvormigh, welcke hier aghter afgebeeld staen. Oock eetense de Garnellen selfs. d'eerste bequamen wy in 't Ys op den 29sten der Bloey-maend. Daer nae d'andere by Spitsbergen. Ga naar voetnoot+ Om t'eeten, sijnse naest de Strand-loopers de beste. Hebben dick vleesch, en van binnen veel Vet. Men koockt en braed haer, gelijck hier boven van d'andere Vogelen is geseght. Sie Figuer M., by de Letter b. | |
[pagina 242]
| |
7. Strontjagers, of Schijtvalcken.Ga naar voetnoot+ Deese Vogel heeft een Snavel, voor aen een weynigh stomp toegebogen, en dick; oock swart, indien ick 't anders wel onthouden heb. Heeft maer drie Teeën, met even soo veel Nagelen, welcke een swarte Huyd by malkander houd. Ga naar voetnoot+ De Beenen sijn niet seer hoogh. De Staert, die gelijck als een Waeyer is, heeft dit sonderlingh kenteecken, boven al d'andere, daer wy tot noch toe van gesproocken hebben, dat buyten d'andere Staert-vederen eene Veder uytsteeckt. Ga naar voetnoot+ Boven op 't Hoofd is hy swart. d'oogen sijn van deselve verwe. Om den Hals heeft hy een doncker-geele ring. De Vleugelen sijn bruyn; desgelijcks is oock boven de rugg'. Onder aen 't Ligchaem is hy wit. Een weynigh grooter is hy, als de Meeuw Kuutge-gef. Ga naar voetnoot+ De Naem van Strontjager heeft hy bekomen; om dat hy, gelijck alreeds hier boven geseght is, de Meeuw Kuutge-gef naejaeghd, en soo langh in de Lught beanghstighd, tot dat hy sijnen dreck uyt-geeft; Ga naar voetnoot+ welcke deese Vogel dan op eet. Seer aerdigh weet hy dien Dreck in de Lught op te vangen; eer deselve in 't Water koomd te vallen. Ga naar voetnoot+ Hy vliegd gemeensaem met de meer gedagte Meeuw Kuutge-gef; beyde even geswind. d'een is niet schouw voor d'ander. Doch als de Strontjager lust tot den dreck heeft, soo jaegd hy de Meeuw na; welcke dan hevigh begind te schreeuwen. Hy daer tegens schreeuwd selden.'k Heb niet gesien, dat hy eenige andere Vogelen, als deese Meeuwen, najaegd; behalven eens, dat ick hem aghter een Malle-mugg' sagh vliegen; doch wel haest scheydede hy sigh van hem af. Veellight om dat hem dien dreck niet lustede. Ga naar voetnoot+ Mijn vermoeden is, vermits de Mest der Strontjagers gantsch dun is, dat hem deselve soo seer behaeghd, om die te gebruycken voor sijnen dranck. Anders nuttighd hy 't Speck der Walvisschen voor Spijs. Ga naar voetnoot+ Hy nesteld niet seer hoogh. Gaet reght op de voeten, gelijck de Burgermeester, de Raedsheer, en Kuutge-gef.'t Is een rare vogel, wijlmen hem weynigh siet. Ga naar voetnoot+ Hy vlieghd alleen. Selden sietmen'er twee of drie by malkander. Sijne vlught is als die van | |
[pagina 243]
| |
de Raedsheer; of anders gelijck een Kray. Doch de Vleugelen sijn voor aen een weynigh spitser. Ga naar voetnoot+ Een heldere Stem heeft hy; en alsmen hem roept, schreeuwd hy: I Ja. Eenige laeten sigh beduncken, wanneerse hem van verr' hooren, dat hy 't woord Johan uyt galmd. Sijn Vleesch is niet beeter als dat van andere Roof-vogelen. Ga naar voetnoot+ 'k Heb'er een van bekomen op den 11den der Hoymaend by de Beere-Bay in Spitsbergen. Naderhand heb ick dese Vogel agter Schotland gesien; daer hy de Meeuw Kuutge-gef naejaeghde. Sie de Figuer L., by de Letter d. | |
8. Papegay-duycker.Ga naar voetnoot+ Deese Vogel werd gemeenlijck Papegay genoemd. Onder alle platvoetige Vogelen met drie Teeën heeft dese een sonderlinge Snavel. Ga naar voetnoot+ Vermits nu deselve de geene, die hem eerst sagen, voorgekomen is als een Papegays-beck, soo hebbense hem oock de naem van Papegay gegeven; alhoewel een mercklijck verschil tusschen sijnen en der Papegayen Snavel is. Want die van deese Vogel is breed, en dun-gestreept bont-verwigh, als rood, wit, en 't breede deel swart. Ga naar voetnoot+ Onder en boven gaet deese Snavel spits toe. d'opperste boogh is roodagtigh. Aen de boven-Snavel heeft hy een kromme, dunne Haeck. d'onderste heeft een geelaghtige Boogh, en is aen 't voorste eynd nae beneden toe soodaenigh gesteld, als ofse daer een weynigh schuyns afgesneeden was. Ga naar voetnoot+ Dese beck heeft onder en boven, t'saemgenomen, de hooghte van drie vinger-breed. De lengte is van ontrent even deselve maet. Aen 't bovenste des Snavels heeft hy vier geboogene, langhaghtige groeven, of voiren. In 't beneden-deel even soo veel; doch de voorste sijn niet soo kenlijck. De Holen in de boven en beneden-Snavel vertoonen t'saemen als de gedaente van een vierendeel Maens. Want de verhevene deelen hebben even soo wel dese Figuer als de Hoolen. Ga naar voetnoot+ Soo veel Hoolen, soo veel verhevene deelen zijn'er; van welke 't bovenste soo breed is, als de drie voorste deelen zijn. Onder vertoond sig een langagtige reet, dienende hem buyten twijffel voor Neusgaten. 't Onderste is noch wel een Stroohalm breeder. 't Gedagte bovenste breede deel is swartagtigh; ook wel blauw. | |
[pagina 244]
| |
Ga naar voetnoot+ Aen dit breede verhevene deel des boven-snavels sit na d'oogen toe een langaghtigh, doorgegaet, en wit stuck kraeck-been; waer aen nae binnen de mond toe gelijck als een ronde Pees gesien werd; welck oock na 't beneeden deel toegaet; en aldaer als in een langaghtige draed sigh eyndighd: Waer door de Snavel werd op en toe-gedaen. Ga naar voetnoot+ De Voeten hebben oock maer drie Teeën, met een roode Tusschen-huyd t'saem-gevoeghd. Desgelijcks maer drie korte doch stercke Nagelen. Ga naar voetnoot+ De beenen sijn kort; van verwe rood. Hy gaet gantsch waggelaghtigh. Ga naar voetnoot+ Om d'oogen heeft hy een roode Ringh. Boven welcke Ringh een kleynen Hoorn reght over eynd staet. Onder d'oogen leght een andere kleyne, langaghtige, swarte Hoorn over dwars; gelijck in d'Afbeeldingh te sien is. De Staert is kort en stomp. Ga naar voetnoot+ 't Hoofd is boven swart, tot aen de gedaghte Hoorn. Aen de kinnebacken is hy wit. Om den Hals heeft hy een swarte Ringh. De geheele Rugg', en de Vleugelen boven, zijn swart. Wit is hy onder aen den Buyck. Ga naar voetnoot+ Sy vliegen of enckelijck alleen, of by paeren; met spitse Vleugelen, als de Lomben. Langh konnense onder Water duycken. Ga naar voetnoot+ Hy eet, gelijck d'andere, roode Garnellen of Krabben; kleyne Visschen, en een slagh van Wormen. Oock wel de Zee-spinnen en Sterr'-visschen. Want in sijne Maege vond ick yets, 't welck stucken daer van scheenen, doch meest al verteerd. Ga naar voetnoot+ Hy heeft meer vleesch als de Duyf-duyckers; en kan wel tot Spijs genuttighd werden. Geene deeser Vogelen heb ick op 't Ys gesien. Ga naar voetnoot+ De geene, welckers Afbeelding ick hier voorstel, wierd geschooten by Smeerenburgh in Spitsbergen, op den 20sten der Somer-maend. Na dien tijd hebben wy noch meer derselve bekomen. Sie de Figuer K., by de Letter c. | |
9. Bergh-Enden.Ga naar voetnoot+ Tot noch toe hebben wy van de breed-voetige, of sulcke Vogelen, welcke de voeten ongekloofd en met drie Teeën voorsien hebben, gehandeld, welcke men by en ontrent Spitsbergen siet. Nu staet ons noch te spreecken van d'ongekloofd-voetige met vier Teeën: Waer van my driederley slagh zijn voorgeko- | |
[pagina 245]
| |
men; als, de Bergh-Enden; de Kir-Meeuwen, en de Malle-Muggen. Ga naar voetnoot+ De Bergh-Enden zijn een Geslaght van onse Enden, of veel meer van wilde Gansen; want sy zijn als een middelmaetige Gans, en derhalven grooter als d'Enden. De Snavel koomd oock beeter met die der Gansen over een.'t Is een seer schoone Vogel, wegens sijne gesprickelde Vederen. Ga naar voetnoot+ Hy duyckt onder Water, gelijck andere Endvogelen. De Vederen van 't Manneken zijn swart en wit. Van 't Wijfken gelijck die van een Veld-hoen. d'aghterste Tee is breed en kort, met een korte Nagel; De Staert stomp, gelijck die van andere Endvogelen. Ga naar voetnoot+ In haere Maegh heb ick niets gevonden, waer uyt ick met gewisheyd kon afneemen wat haere Spijs is, als alleen Sand-steenen. Ga naar voetnoot+ Sy vliegen met geheele hoopen, gelijck andere wilde Enden. Wanneerse Menschen sien, steeckense de Hoofden om hoogh, en strecken de Halsen langh uyt. Ga naar voetnoot+ Sy nestelen op de laege Eylanden. Haere Nesten bereydense van de Vederen haers Ligchaems; deselve met Mos vermengende. Doch dit sijn niet de Vederen, welcke men Edder-dun noemd; gelijck wy alreeds in d'algemeene beschrijvingh der Vogelen hebben geseghd. Ga naar voetnoot+ In een Nest sietmen twee, drie, oock wel vier haerer Eyeren: Welcke by onse aenkoomst in Spitsbergen meerendeel vuyl waeren. Echter vonden wy onder deselve noch eenige, welcke gegeeten konden worden. Van verwe zijnse bleeck-groen; maer grooter als onse Enden-Eyeren. Ga naar voetnoot+'t Scheeps-volck maeckte onder en boven een gaetje in 't Ey; blasende 't Wit en de Doyer daer uyt. Daer nae deedense de dus uytgeblaesene Schaelen aen een Draed; even gelijck d'Eyer-verkoopers by ons een deel van sulcke leedige Eyeren voor hare Huysen ten toon hangen. 'k Wou eenige der goede meê nae Hamburgh neemen; doch sy wierden, of schoon de Schalen niet gebroocken waeren, seer leelijck stinckende. Ga naar voetnoot+ Dese Endvogelen hebben goed vleesch. Men kookt en bradet deselve, op sulck een wijs als wy hier boven van d'andere Vogelen hebben gesegt. 't Vet werptmen wegh, wijl 't een smaeck heeft als 't Speck of de Traen der Walvisschen. 't Veroorsaeckt oock braeckingh. | |
[pagina 246]
| |
Ga naar voetnoot+'t Eerste Scheeps-volck, 't welck in Spitsbergen aenquam, versaemelden soo ontelbaer veel deeser Eyeren, dats''er van konden eeten soo veel als haer behaeghde. Ga naar voetnoot+ De Bergh-Enden zijn gantsch niet schouw voor de Menschen, wanneermen eerst in Spitsbergen aenkoomd: Doch daer nae werdense gantsch wild; soo datmen haer nauwlijcks met Hagel kan treffen. De geene, welcke ick hier heb voorgesteld, wierd geschooten in de Suyd-Bay, in Spitsbergen op den 18den der Somer-maend. Sie de Figuer M., by de Letter c. | |
10. Kir-Meeuw.Ga naar voetnoot+ De Kir-Meeuw heeft een dunne, gantsch bloed-roode, spitse Snavel. Ga naar voetnoot+ Hy toond sich wel groot te zijn, wanneermen hem over eynd siet staen; insonderheyd wegens sijne lange Vleugel en Staert-vederen, soo dat hy een gemeene Meeuw gelijck schijnd: Maer als'er de Vederen van gepluckt zijn, heeft hy niet meer vleesch als een Musch. Ga naar voetnoot+ Aen deese Vogel is bysonderlijck te bemercken, dat hy spitse Vleugelen, en soodaenigh een Staert heeft, dat deselve, gelijck ick hier booven alreeds heb geseghd, langer is als die der Swaluwen. Sy heeft de lenghte der langhste Vogel-vederen. Wegens de gedaghte spitse Vleugel en Staert-vederen soumen hem wel een Swaluw-Meeuw mogen noemen. Doch in 't gemeen werd hem de naem van Kir-Meeuw gegeven, wegens sijne kirrende stem. Ga naar voetnoot+ De Teeën, met derselver tusschen-huyd, zijn bloed-rood. De Nagelen, aen alle vier de Teeën, sijn swart. Alleen d'aghterste Tee is kleyn. Ga naar voetnoot+ De Beenen sijn kort, en rond; op welcke hy, wanneer hy over-eynd staet, sigh seer wacker vertoond. Ga naar voetnoot+ De Kop is boven swart. De Kinnebacken sijn gantsch wit. 't Geheele Ligchaem is Silver-grauw. Onder aen de Vleugelen en op de Staert is hy wit. d'eene zijde der lange en smalle Vleugelen was swart. Ga naar voetnoot+ Deese verscheydene Veder-verwen, nevens de bloed-roode Snavel, roode Beenen en Voeten, geven hem een sonderlinge schoonheyd. De Vederen zijn Hayraghtigh. Hy vlieghd | |
[pagina 247]
| |
alleen, voor soo veel ick gesien heb in de Suyd-Bay, en anderwegen, daer wy geweest zijn. Ga naar voetnoot+ Daerse haere Nesten hebben, vliegense in grooter meenighten. Deese Nesten sijn gemaeckt van Mos. Ga naar voetnoot+ Nauwlijcks kanmen haer' Eyeren uyt de Nesten onderscheyden, wijlse beyde smodderigh-wit zijn. Waer benevens d'Eyeren noch eenige swarte plecken hebben. In de grootte vergelijckense sigh met Duyven-eyeren. Ga naar voetnoot+ In Spitsbergen heb ick van dese Eyeren gegeeten, en deselve goed bevonden. De smaeck was als die der Kievits-eyeren: De Doyer rood; 't wit daer rondom blauwaghtigh. Ga naar voetnoot+ Aen 't eene eynd lopense spits toe. Dese Vogelen beschermen haer' Eyeren, en vliegen met bijten en schreeuwen aen op de Menschen, die se roven willen. Doch 't gaet haer gelijckmen van de Kievit seghd, te weeten: Hy wil de Weyde voor sigh selven behouden, en kan sijn eygene Eyeren niet verdeedigen. Ga naar voetnoot+ 'k Heb wel dertigh deser Vogel-Eyeren meê te Hamburgh gebraght; doch deselve waeren al t'saem vuyl en stinckend geworden. Ga naar voetnoot+ Dese Kir-meeuwen storten sigh van boven neer in 't Water, gelijck d'andere Meeuwen doen. 'k Hou 't daer voor, dat hy de kleyne grauwe Garnaeten eet; oock wel de roode Krabben: Wijl ick niet weet, wat hy anders sou eeten. 'k Heb'er maer alleen eenen in de vlught geschooten; en wijl hy door 't grove Schrot seer qualijck toegestelt was, heb ick hem niet ter spijs doen bereyden. Ga naar voetnoot+ Dese Vogelen werden oock hier in ons Land grauw gesien; doch daer is een groot onderscheyd tusschen beyden. Want de Spitsberghsche sijn veel schooner van Vederen. Ga naar voetnoot+ De geene, welcke ick hier afgeteeckend den Leeser voor oogen stel, heb ick geschooten by de Vogel-sangh in Spitsbergen, op den 20sten der Somermaend. Sie de Figuer N., by de Letter b. | |
11. Malle-muggen.Ga naar voetnoot+ Dese Vogel heeft een sonderlinge Snavel, welcke veelvoudigh verdeeld is. De boven-Snavel heeft naest aen 't Hoofd | |
[pagina 248]
| |
langhaghtige, ronde, smalle Neusgaten; onder welcke gelijck als een nieuwe Snavel voortschiet, die met een gebugcheld deel krom en spits nae vooren toe gaet. Ga naar voetnoot+ d'onder-snavel bestaet uyt een deel van vier gelijck als Senuwen, of Peesen; waer van de twee onderwaerts spits t'saemen loopen, d'andere twee bovenwaerts van malkander staen. De tweede onderste, spits voor uyt staende, koomd beneden met 't spits des boven-snavels t'saemen. Ga naar voetnoot+ d'aghterste Tee aen de voet deeses Vogels is kleyn; van verwe grauw. Van deselve coleur zijn de voorste Teeën, en de Tusschen-huyd. De Staert is wat breed. De Vleugelen zijn langhaghtigh, op de wijs der Kir-Meeuwen. Ga naar voetnoot+ Van verwe sijnse niet altijd eenerley. Eenige sijn gantsch grijs. Deese houdmen voor d'oudste. Andere sijn grauw op den rugg' en de vleugelen: Doch 't Hoofd en de buyck is wit. Dese aghtmen jonger. Maer nae mijne meeningh werd dit onderscheyd veel meer veroorsaeckt door de verscheydenheyd van aert, als van ouderdom. Want de grijse heb ick alleen ontrent Spitsbergen; de grauwe oock wel in Spitsbergen, maer veel meer by de Noord-Kaep; desgelijcks ontrent Hitland en Engelland gesien. Ga naar voetnoot+ Sy vliegen op deselve wijs als de groote Meeuwen; en sweven dight op 't Water; met minder bewegingh der Vleugelen. Ga naar voetnoot+ Voor 't Onweer wijckense niet, gelijck onse Meeuwen doen; maer staen soo wel 't quaed als 't goed uyt. d'onse wenden sigh nae de Wind, gelijck de Biesen of Koorn-ayeren: Maer de Mallemuggen is 't even veel hoe de wind waeyd. Ga naar voetnoot+ Niet geern duyckense, ten sy datse sigh baeden willen. Sy sitten op 't Water, met de Vleugelen kruyswijs over malkander. Sy vliegen alleen, en konnen sigh van de vlackte niet wel opwaerts begeven. Ga naar voetnoot+ Wanneerse van 't Water willen opvliegen, fladderense een stuck weghs voort, eerse met haere Vleugelen Wind konnen vatten. Noch veel meer doen sulcks de Lomben en Papegayen; wijl deselve smalle vleugelen hebben. Alsse op 't Schip liepen, kondense, daer 't vlack was, niet opvliegen, voor datse by een laeger plaets waeren gekoomen; als, by de Luycken. Ga naar voetnoot+ Sy vergaederen sigh in een ontelbaere meenighte, wan- | |
[pagina 249]
| |
neermen een Walvisch heeft gevangen. Sy setten sigh op 't Ligchaem van de noch levende Visch; bijten hem op den rugg', en picken'er 't Speck uyt. Oock laetense sigh by de doode Walvisschen, wanneermen deselve in stucken snijd, met sulcke groote hoopen sien, datmen niet kan bedencken, waer soo een geweldige veelheyd van daen magh komen. Hier kanmense met Stocken en andere dingen doodslaen soo veel alsmen wil. Jae, wanneermen op haer aenloopt, Ga naar voetnoot+ soo maeckense sigh daerom niet wegh, maer laten sigh slaen. Dus werden'er van 't Scheepsvolck soo veel gevangen, datse deselve met hoopen hangen aen de dicke touwen des Schips. Doch alsse ons hebben leeren kennen, werdense schouw, en blijven soo lang niet sitten. Sulker wijs vliegense de Walvisschen na, dat veele der selve door haer verraden werden. Ga naar voetnoot+ Veelligt werpen dese Walvisschen met 't Waterblaesen eenige vettigheyd uyt, welcke de Mallemuggen oplecken. Maer veel meer volgense de Walvisch op 't spoor, als hy gewond is geworden; houdende den wegh daer hy heenen geschooten is, met een ontelbaere meenighte; sonder eenighsins voor de Menschen te vresen. Oock maeckense dickmael bekend, waer een doode Walvisch drijft; diemen dan sonder groote moeyte kan krijgen. Ga naar voetnoot+ De Naem van Mallemuggen hebbense bekomen van de Hollanders, ter oorsaeck van haere domheyd; wijlse soo mal sijn, datse sigh dus lightlijck laeten doodslaen. 't Woord Mugg' is'er bygevoeghd, buyten twijffel om datse sigh in sulcke meenighten als Muggen laeten sien. Ga naar voetnoot+ Soo veel eetense van 't Walvisschen-spek, datse 't selve weer uytbraecken. Sy buytelen sigh om en om in 't Water, tot datse aen 't uytwerpen sijn gekomen, en de Traen haer afgegaen is. Dan eetense weer op nieuws, tot datse moede werden. 't Is vermaecklijk te sien, hoe hevigh sy malkander bijten om een stuckje Speck, daer doch elck van haer genoegh bekomen kan. Ga naar voetnoot+ Wanneerse sat sijn, gevense sigh op 't Ys of op 't Water ter rust. Mijns oordeels sijn dese de vratighste onder alle Vogelen; wijlse soo langh eeten, tot datse om verr' vallen. Seer sterck bijtense; doch de Burgermeester noch harder. Ga naar voetnoot+ Voor welcke dese Vogelen sigh oock verootmoedigen, gaende voor haer neerleggen. Doch d'andere passen hier op niet; maer bijten de Malle- | |
[pagina 250]
| |
muggen taemlijck sterck op de Huyd: Die echter, wegens de dickte der Vederen, sulcks niet of weynigh voelen. Te lighter staet dit te geloven, wijlse oock den Hagel, waer meê sy geschooten werden, weynigh aghten. Ga naar voetnoot+ Een seer tay leven hebbense, wijlmen haer niet lightlijck kan dood slaen; echter geschied sulcks noch eyndlijck met dicke stocken. Wanneerse met de Voeten in 't Water voort roeyen, hebbense 't een' oogh nae den Roof, 't ander' nae de Menschen geright; siende te gelijck op dat en deese. Ondertusschen konnense, wanneermen na haer slaet, onder de lange Stock soo geswind niet opvliegen. Ga naar voetnoot+ De Mallemugg' is d'eerste Groenlandsche Vogel, welcke men gewaer werd; oock de gemeenste. Haer geschreeuw onder malkander luyd van verr' als dat der Kickvorsschen. Seer jammerlijck treed hy op 't Land en 't Ys, als een Kind 't welck begind te leeren gaen. Maer beeter kan hy vliegen; 't welck hy bynae geduerigh doet, dight boven 't Water der Zee, wijl hy gantsch light is. Onder al de Roof-vogelen heeft hy 't minste vleesch. Ga naar voetnoot+ Hy nesteld hoogh aen de Bergen; doch niet soo hoogh als de Burgermeester. By haere Nesten heb ick niet konnen komen. Weynigh meer als de Borst kan'er ter spijs van genuttighd werden. 't Vleesch is taey, en van geen sonderlinge smaeck; behalven nae 't Vet of de Traen der Walvisschen. Alsmen deese Vogelen wil eeten, hanghdmen wel honderd derselver by de voeten op, twee of drie daegen langh, op dat de Traen daer uyt druypen; oock de Wind haer wel doorwaeyen, en doen bevriesen moght. Daer nae leghtmense in varsch Water, om noch voorts de geylheyd te doen uyttrecken. Dan werdense gekoockt, en in Boter gebraeden. Ga naar voetnoot+ Over al wordense in de Noord-Zee gesien, gelijck alreeds hier boven geseghd is. Doch gelijckmen tusschen de Menschen en Beesten in 't een en 't ander Land onderscheyd vind, alsoo oock tusschen deese Vogelen in 't een en 't ander Gewest. Ga naar voetnoot+ De geene, die ick hier afgebeeld voorstel, heb ick geteeckend in 't Ys opden 1sten der Somermaend. Sie de Figuer N., by de Letter c. |
|